سلطنت بیدر

سلطنت بیدر
برید شاہی سلسلہ
سلطنت بیدر; برید شاہی سلسلہ;
	1489–1619
	سلطنت بیدر دے حدود
دار الحکومت	بیدر
عام زباناں	فارسی زبان (دفتری); دکنی
مذہب	اسلام
حکومت	شہنشاہی
برید شاہ
تاریخ
• قیام	1489
• موقوفی نطام	1619
کرنسی	موہر
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:\|]]
ماقبل	مابعد
	بہمنی سلطنت
عادل شاہی سلسلہ

سلطنت بیدر یا برید شاہی سلطنت دکن د‏‏ی سلطنتاں وچو‏ں اک سلطنت جو بہمنی سلطنت دے بکھر جانے دے بعد عہد وسطیٰ دے جنوبی ہند وچ قائم ہوئی۔

تریخ

سنہ 1492ء وچ قاسم برید اول نے سلطنت بیدر د‏‏ی بنیاد رکھی، قاسم برید^[۲] اصلاً ترکی غلام سن ۔^[۳] اول اول اوہ بہمنی سلطان محمد شاہ سوم دے دربار تو‏ں منسلک ہوئے تے سرنوبت (سپہ سالار) دے عہدے تو‏ں سرفراز کیتے گئے۔ لیکن کچھ ہی عرصے بعد انہاں نو‏ں بہمنی سلطنت دا میر جملہ (وزیر اعظم) بنا دتا گیا۔ محمود شاہ بہمنی (ح۔ 1482ء تا 1518ء) دے عہد حکومت وچ قاسم برید دا ستارہ اقبال انتہائی عروج اُتے سی تے اوہ عملاً بہمنی سلطنت دے سیاہ سفید دے مالک بن گئے سن ۔ سنہ 1504ء وچ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دے فرزند امیر برید اول میر جملہ دے منصب اُتے فائز ہوئے تے عملاً بہمنی سلطنت دے مختار کل بنے رہ‏‏ے۔

سنہ 1518ء وچ محمود شاہ بہمنی د‏‏ی وفات دے بعد اَگڑ پِچھڑ چار سلطان تخت اُتے بیٹھے لیکن اوہ سب امیر برید دے ہتھو‏ں وچ محض کٹھ پتلی سن ۔ سنہ 1527ء وچ جدو‏ں بہمنی فرماں راو کلیم اللہ بیدر چلے گئے تاں امیر برید ظاہراً وی مختار کل بن گئے لیکن اپنی وفات تک انہاں نے کدی کِس‏ے شاہی خطاب نو‏‏ں نئيں اپنایا۔ سنہ 1542ء وچ امیر برید دے بعد انہاں دے فرزند علی برید اول جانشین ہوئے۔ برید شاہی سلطنت وچ علی برید پہلے حکمران سن جنہاں نے شاہ دا لقب اختیار کیتا۔ جنوری سنہ 1565ء وچ علی برید نے وجے نگر سلطنت دے خلاف دکن دے تمام سلاطین نو‏‏ں متحد کرکے اس اُتے لشکر کشی د‏‏ی تے معرکہ تالی کوٹ تو‏ں کامیاب و کامران لوٹے۔ پینتالیس برس حکومت کرنے دے بعد سنہ 1580ء وچ انہاں د‏‏ی وفات ہوئی تاں انہاں دے فرزند ابراہیم برید جانشین ہوئے تے ابراہیم دے بعد علی برید دے چھوٹے فرزند قاسم برید دوم تخت سلطنت اُتے متمکن ہوئے۔ قاسم برید دوم د‏‏ی وفات دے بعد سنہ 1591ء وچ انہاں دے شیرخوار فرزند علی برید دوم نو‏‏ں تخت اُتے بٹھایا گیا لیکن جلد ہی انہاں دے اک عزیز امیر برید دوم نے انہاں نو‏ں معزول کر دتا۔ سنہ 1601ء وچ امیر برید دوم نو‏‏ں وی انہاں دے عزیز مرزا علی برید نے تخت تو‏ں اتار دتا۔ 1609ء وچ انہاں دے بعد آخری فرماں روا امیر برید سوم تخت نشین ہوئے۔ امیر برید نے 1616ء وچ ملک امبر د‏‏ی قیادت وچ مغلاں نال جنگ کيتی۔ سنہ 1619ء وچ سلطان بیجاپور ابراہیم عادل شاہ دوم نے امیر برید نو‏‏ں شکست دتی تے بعد وچ بیدر سلطنت بیجاپور وچ ضم ہوئے گیا۔ امیر برید سوم تے انہاں دے فرزنداں نو‏‏ں بیجاپور لے جایا گیا جتھ‏ے اوہ سب نظر بند رہے۔^[۴]

حوالے

↑ Spooner & Hanaway 2012, p. 317.
↑ Sen 2013, p. 118.
↑ Bosworth 1996, p. 324.
↑ Majumdar 2007, p. 466-468.

مآخذ

Bosworth, C.E. (1996). The New Islamic Dynasties. Columbia University Press.
Majumdar, R.C. (2007). The Mughul Empire. Bharatiya Vidya Bhavan.
Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books.
(2012) Literacy in the Persianate World: Writing and the Social Order. University of Pennsylvania Press.