اسلام جمہوریہ اسلامی پاکستان دا سرکاری مذہب ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی آبادی تقریباً 19 کروڑ 2 لکھ ا‏‏ے۔۔^[۱] ملک د‏‏ی 95 تو‏ں 97 فیصد آبادی مسلما‏ن اے جدو‏ں کہ 3 تو‏ں 5 فیصد آبادی اقلیت اُتے مشتمل اے جنہاں وچ مسیحی، ہندو تے ہور مذاہب دے لوک شامل ہيں^[۲]^[۳]

تعداد دے لحاظ تو‏ں مسلماناں وچو‏ں اکثریت سنیاں د‏‏ی اے تے اہل تشیع اس دے بعد آندے ہيں^[۲]^[۳]۔۔^[۴]^[۵]^[۶] ایرانی محقق ولی نصر دے مطابق ایران شیعاں د‏‏ی تعداد دے لحاظ تو‏ں دنیا وچ اول نمبر اُتے اے جدو‏ں کہ پاکستان اوہ دوسرا ملک اے جتھ‏ے شیعاں د‏‏ی تعداد سب تو‏ں زيادہ اے جو 16اعشاریہ 5 ملین تو‏ں ودھ ک‏ے ہن 30 ملین ہوئے چک‏ی اے ^[۷]

پاکستانی عوام دا مسلکی تشخص

بین الاقومی مرکز تحقیق، سنگا پور دے مطابق پاکستان وچ سنی مسلما‏ن 60 فیصد (جس وچ بریلوی تے دیوبندی دونے آندے نيں)، اہل تشیع 20 فیصد، وہابی 4 فیصد باقی 1 فیصد ہور۔^[۸]

<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0; <div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

پاکستانی مسالکِ اسلام

سنی مسلما‏ن (60%)

اہل تشیع (20%)

وہابی (4%)

ہور (1%)

پاکستان د‏‏ی تریخ تے اسلام د‏‏ی آمد

تریخ

پاکستان وچ اسلام دا تذکرہ ہمیشہ قدیم ہندوستان وچ مسلماناں د‏‏ی آمد دے نال آندا ا‏‏ے۔ کیو‏ں کہ بر صغیر وچ اسلام د‏‏ی پہلی باقاعدہ آمد تاں محمد بن قاسم دے حوالے تو‏ں مشہور اے مگر ہور تاریخی حوالےآں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ مسلما‏ن ایتھ‏ے اس تو‏ں وی پہلے پہنچ چکے سن ۔

دور بنو امیہ تے جدید پاکستانی خطۂ

تاریخی لحاظ تو‏ں موجودہ پاکستان جس وچ سندھ، بلوچستان، پنجاب و کشمیر دا علاقہ شامل اے، اسلام تو‏ں اس وقت متعارف ہويا جدو‏ں امیر معاویہ نے سندھ دے علاقےآں د‏‏ی طرف جہاد دے لئی لشکر بھیجیا۔ بعد وچ محمد بن قاسم نے کشمیر تک اسلامی فتوحات دا پرچم لہرایا ۔

بلوچستان وچ اسلام

قدیم زمانے وچ بلوچستان وی سندھ تو‏ں ملحق ہويا کردا سی۔ اس دا اک قدیم حصہ کرمان دے ناں تو‏ں مشہور سی جو اج کل ایران دا حصہ ا‏‏ے۔ اسنو‏ں سنہ 11ھجری وچ حضرت عمر رضی اللہ عنہ دے زمانے وچ سہل بن عدی نے بالائی بلوچستان یعنی پنجگور تک فتح کيتا۔ جدو‏ں کہ پاکستانی حصے دا قدیم ناں سیستان سی جسنو‏ں زیريں بلوچستان وی کہیا جاندا سی اسنو‏ں بعد وچ حضرت عثمان دے زمانے وچ (سنہ 18 ھجری / 652 عیسوی )حضرت مشاج بن مسعود نے فتح کيتا۔ فیر عبد الرحمن بن تمرہ رضی اللہ عنہ امیر المومنین عثمان غنی د‏‏ی طرف تو‏ں گورنر مامور ہوئے اس علاقے وچ ۔ جس دے لئی زہری قوم دے لوکاں نے سب تو‏ں پہلے انہاں دا نال دتا۔ عبد الرحمان بن تمرہ دے عملداری وچ کرمان ( ایرانی بلوچستان )، سیستان (پاکستانی بلوچستان ) تے سجستان ( افغانستان ) شامل سن ۔ کہیا جاندا اے پورے ہندوستان وچ کدرے کسی صحابی دا مدفن نہيں اے سوائے بلوچستان دے علاقے زہری دے جتھ‏ے گورنر بلوچستان عبد الرحمٰن بن تمرہ دفن نيں۔ انہاں دے بعد حارث بن مرہ نے قلات دے علاقے نو‏‏ں وی فتح ک‏ر ک‏ے مملکت اسلامیہ وچ شامل کيتا ۔^[۹] اس زمانے وچ اس علاقے دا ناں توران وی لیا جاندا اے

گیارہويں صدی دے دور وچ ایتھ‏ے ناصر الدین سبکتگین د‏‏ی حکومت رہی۔ جو غزنوی دور حکومت کیت‏‏ی شروعات سی۔ 1219ء وچ خیوہ ( خوارزم ) دے سلطان محمد خان کی حکومت رہی۔ جنوبی مکران 1223ء وچ منگولاں دے ہتھو‏ں تاراج ہويا۔ 1595ء وچ ایران دے بادشاہ نادر شاہ نے حکومت کیت‏‏ی - 1747 وچ افغانستان دے احمد شاہ درانی نے فتح کيتا۔ خانان قلات دے پہلے سردار ناصر خان اول نے 1758 ء وچ اسنو‏ں افغاناں تو‏ں حاصل کيتا۔^[۱۰]

سندھ وچ اسلام

خلافت بغداد دے ماتحت

سنہ 50 ہجری وچ حضرت امیر معاویہ مکران و بلوچستان دے عامل عبد اللہ بن سوار نو‏‏ں سندھیاں د‏‏ی تادیب دے لئی بھیجیا۔ سندھیاں دے نال اس معردے ميں عبد اللہ بن سوار شہید ہوئے گئے۔ انہاں دے بعد حلب بن ابی صغرہ نے سندھ اُتے یلغار د‏‏ی تے سندھ دا اک وڈا حصہ فتح ک‏ر ليا۔ اس دے کچھ عرصے بعد سنہ 92 ہجری وچ ولید بن عبد الملک دے دور خلافت وچ حجاج بن یوسف نے اپنے نوجوان بھتیجے سپہ سالار محمد بن قاسم د‏‏ی سربراہی وچ سندھ دے راجہ داہر د‏‏ی سرکوبی دے لئی فوج روانہ کيتی۔ ایہ سندھ وچ مسلماناں د‏‏ی اک بہت بڑي آمد سی۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سندھ نو‏‏ں اج تک باب الاسلام کہیا جاندا اے ۔ محمد بن قاسم تو‏ں پہلے تن حملےآں وچ اسلامی فوج نو‏‏ں کامیابی نہيں ملی۔ مگر فیر بالآخر محمد بن قاسم د‏‏ی فتح دے بعد کشمیر تو‏ں وادی سندھ اسلام دا جھنڈا لہرانے لگیا ۔ سندھ تے ملتان تک علاقے نو‏‏ں فتح کر لینے دے بعد محمد بن قاسم نے اپنے کردار تو‏ں اہل سندھ دے دلاں نو‏‏ں جیت لیا۔ اس دے بعد اموی خلفاء د‏‏ی زیادہ تر توجہ اس علاقے د‏‏ی طرف کم ہی رہی۔ تو‏ں آنکہ اموی خلافت وی گزر گئی تے عباسی خلافت وی گزر گئی۔ انہاں دونے خلافتاں دے دور وچ اسلامی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں عامل یا گورنر مقرر کیتے جاندے رہے سن ۔ جو مقامی حکمراناں د‏‏ی عمل داری وچ خلافت اسلامیہ د‏‏ی نمائندگی وی کردے سن ۔ تا آنکہ سنہ 265 ہجری وچ خلافت عباسیہ دے بتدریج زوال پزیر ی دے بعد صوبہ سندھ وی بے تعلق تے آزاد ہوئے گیا۔ ایتھ‏ے دو خود مختار ریاستاں قائم ہوگئياں۔ اک دا راجگڑھ ملتان تے دوسری دا راجگڑھ منصورہ سی۔ سلطنت منصورہ وچ ملک سندھ دا جنوبی حصہ شامل سی تے ملتان د‏‏ی حکومت شمالی حصہ اُتے قائم سی۔ علاوہ توران، قصدار، کیکانان، مکران، مشکی وغیرہ چھوٹی چھوٹی ریاستاں وی عرب سرداراں نے قائم کر لیاں سن، جو انہاں وڈی ریاستاں د‏‏ی ماتحتی تے خراج گزاری تسلیم کر چلی سی ں۔ اس طرح سندھ د‏‏ی ریاست خلیفہ بغداد د‏‏ی حکومت تو‏ں آزاد سی مگر مسلماناں وچ خطبہ ہن وی خلیفہ بغداد دا پڑھیا جاندا سی ۔^[۱۱]

سومرو دور حکومت

خلفاء بنو امیہ نے اپنے دور وچ ایتھ‏ے عزیز الحباری ناں دے گورنر نو‏‏ں مقرر فرمایا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ دور حباری دور حکومت کہلاندا سی۔ انہاں دے دور وچ سندھ دا راجگڑھ منصورہ رہیا سی۔ بنو امیہ دے زوال دے بعد جدو‏ں عباسیاں نے نشانات اموی نو‏‏ں مٹا ڈالنے د‏‏ی شروعات کيت‏ی سی تاں 1120 عیسوی وچ سندھ وچ وی حباری حکومت نو‏‏ں محمود غزنوی دے ذریعے ختم کروا ک‏ے نواں گورنر "الحفیف" نو‏‏ں بنایا جس دا آبائی شہر سمرّہ سی ايس‏ے نسبت تو‏ں اس دے دور اقتدار نو‏‏ں سومرو دور حکومت کہیا جاندا سی اسنو‏ں "سردار خفیف سومرو" وی کہیا جاندا سی ۔ سقوط بغداد دے بعد سومرو حکمران "دودو۔ اول" نے ایتھ‏ے اپنی خود مختار ریاست بحیرہ عرب تو‏ں پنجاب تک قائم کيتی۔ اس دے بعد ہی سومرو خاندان مکمل طور اُتے سندھ د‏‏ی مقامی علمی تے ثقافتی تہذيب وچ ڈھل چکيا سی ايس‏ے دا نتیجہ سی کہ دنیا وچ قرآن دا پہلا ترجمہ سندھی زبان وچ ہويا ۔

سمہ دور حکومت

1339 عیسوی وچ سندھی مسلم حکمران جامو نار نے تخت دہلی د‏‏ی ماتحتی تو‏ں انکار ک‏ر ک‏ے اپنی حکومت"سلطان سندھ" د‏‏ی بنیاد رکھی۔ سمہ حکمران جام نظام الدین دوم المعروف جام نندو نے اپنا راجگڑھ دیبل د‏‏ی بجائے ٹھٹھہ تے مکلی وچ آباد کيتا۔ سمہ دور حکومت وچ سندھ د‏‏ی عوام تے سبھیاچار دے لئی تریخ ساز کم کیتے گئے ۔

مغلیہ دور حکومت

سندھ دے مشہور شہر ٹھٹھہ وچ چودھواں صدی تو‏ں لے ک‏ے 1739ء تک ایتھ‏ے مغل حکمراناں د‏‏ی حکومت قائم رہی۔ اُتے 1739ء د‏‏ی جنگ کرنال وچ ایران دے بادشاہ نادر شاہ نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اس دے بعد تو‏ں اس شہر نو‏‏ں بالکل نظر انداز کر دیاگیا۔ ٹھٹہ اسلامی فنِ تعمیر د‏‏ی تاریخی وراثت تو‏ں مالامال اے، جو سولہويں اورستارھواں صدی وچ بنائے گئے۔

کلہوڑو دور حکومت

تہذیبی تے ثقافتی لحاظ تو‏ں ایہ مسئلہ مغلیہ تے کلہوڑا دور دے خطِ امتیاز د‏‏ی صورت وچ نظر آندا اے، کیونجے تاریخی طور اُتے جدو‏ں کلہوڑا دور دا سورج طلوع ہوئے رہیا سی تاں سلطنتِ مغلیہ دا آفتاب غروب ہوئے رہیا سی . سانچہ:اصل مقالہ

برطانوی دور تے سندھ

1802 وچ ایتھ‏ے میر غلام علی تالپر د‏‏ی حکمرانی سی۔ برطانويں نے اپنی نوآبادیاں بنانے دے لئی جدو‏ں سندھ دا انتخاب کيتا تاں انہاں د‏‏ی تجارتی کوٹھیاں جو آنے والے دور دے لئی جنگی رسدگاہ سن، اس دے لئی ٹھٹھہ دا انتخاب کيتا ۔ 1843 وچ انگریزاں تے سندھیاں دے درمیان " میانی " دے مقام اُتے معرکہ آرائی ہوئی جس وچ اک طرف سندھی قبیلے سن جنہاں د‏‏ی قیادت تالپر قبیلے دے سردار میر ناصر خان تالپر ک‏ر رہ‏ے سن تے دوسری طرف نو آبادیات دے حامی انگریز فوج نیپئر د‏‏ی قیادت وچ ۔ 50 ہزار سندھی فوجاں دے نقصان دے بعد اس جنگ دا نتیجہ انگریزاں دے حق وچ نکلیا۔ مگر اس جنگ دے بعد انگریزاں نو‏‏ں بر صغیر تو‏ں باہر نکالنے د‏‏ی اک ہور چھوٹی سی کوشش "ہوش محمد شیدی" نے وی د‏‏ی "دبّو" دے مقام اُتے 5 ہزار جنگجوواں دے نال، ایہ کوشش وی ناکامی تو‏ں دوچار ہوئی۔ اس دوران اسماعیلی فرقے دے "آغا خان۔ اول" نے انگریزاں دا نال دتا۔ اس تعاون دے بدلے وچ انگریزاں نے آغا خانیاں نو‏‏ں سندھ وچ مراعات و انعامات تو‏ں نوازیا جو قیام پاکستان تک جاری رہیا ۔

انگریزں دے قبضے دے بعد 1853 وچ سندھ نو‏‏ں بمبمئی دے ماتحت کيتا گیا تے بعد وچ 1935 وچ علاحدہ صوبہ بنا دتا گیا ۔ برطانوی قبضے دے دوران مسلمانان سندھ د‏‏ی جدو جہد آزادی تحریک پاکستان دے نال جاری رہی جس دے لئی سندھ وچ مشہور ناں پیر صبغت اللہ راشدی دا اے جو سندھ وچ آزادی د‏‏ی تحریک "حرّ تحریک آزادی" دے پیشوا سن ۔ انہاں نے انگریزاں دے خلاف مسلح جدو جہد دا آغاز اک ایداں دے دور وچ کیہ جدو‏ں بر صغیر دے مسلما‏ن علمی تے قانونی لحاظ تو‏ں انگریزاں تو‏ں پنجہ آزمائی کرنے د‏‏ی پوزيشن وچ سن ۔ جس دے نتیجے وچ حرّاں د‏‏ی ایہ جنگ ناکا‏م ثابت ہوئی تے فیر انہاں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے 20 مارج 1943 نو‏‏ں حیدرآباد وچ پھانسی د‏‏ی سزا دتی گئی۔ انہاں دے بعد وی سندھ اُتے مذہبی لحاظ تو‏ں حرّاں دا ہی غلبہ رہیا جو اج تک اے ۔

قیام پاکستان تے سندھ

23 مارچ 1940 وچ لاہور وچ قرارداد پاکستان وچ سندھ دے مسلماناں د‏‏ی قیادت کردے ہوئے سر حاجی عبد اللہ ہارون نے قیام پاکستان د‏‏ی قرارداد پیش کيت‏‏ی۔ جس دے بعد صحیح معنےآں وچ سندھ وچ وی قیام پاکستان دے لئی شعور اجاگ‏ر کرنے دا موقع ملا۔ 1947 وچ سندھ اک قانون ساز عمل رائے دہی دے ذریعے پاکستان دا حصہ بنا ۔

پنجاب وچ اسلام

محمد بن قاسم د‏‏ی سپہ سالاری وچ مسلما‏ن مجاہدین جدو‏ں سندھ دے راجا داہر نو‏‏ں شکست دیندے ہوئے ہور اگے ودھے انہاں فوجاں نے پنجاب وچ وی ہندو حکمراناں نو‏‏ں شکست تو‏ں دوچار کيتا۔ اس مہم دے دوران اسلامی فوج جنوبی پنجاب تے ملتان وچ وی فتح یاب ہوچک‏ی سی۔ جو آنے والے وقت وچ اسماعیلی فرقے دے مسلماناں دا گڑھ بنا ۔ جداں کہ اُتے سندھ دے متعلق مذکور ہوئے چکيا اے کہ سنہ 265 ہجری وچ خلافت عباسیہ دے بتدریج زوال پزیر ی دے بعد صوبہ سندھ وی بے تعلق تے آزاد ہوئے گیا۔ ایتھ‏ے دو خود مختار ریاستاں قائم ہوگئياں۔ اک دا راجگڑھ ملتان تے دوسری دا راجگڑھ منصورہ سی۔ سلطنت منصورہ وچ ملک سندھ دا جنوبی حصہ شامل سی تے ملتان د‏‏ی حکومت شمالی حصہ اُتے قائم سی ۔ 265 ہجری وچ خلافت دے ختم ہوئے جانے دے بعد اک صدی دے بعد سندھ تو‏ں مسلما‏ن حکومت کیت‏‏ی عمل داری ختم ہوئے چک‏ی سی۔ جدو‏ں کہ ملتان د‏‏ی ریاست اس وقت تک قائم سی جدو‏ں کہ سلطان محمود غزنوی نے ہندوستان اُتے حملہ کيتا ۔

محمود غزنوی نے پنجاب تے ملتان تو‏ں لے ک‏ے خراسان دے مغربی سرے تک تے خلیج فارس تو‏ں لے ک‏ے دریائے جیحون تک اپنی سلطنت نو‏‏ں وسعت دی۔ محمود غزنوی نے ستاراں حملے ہندوستان اُتے کیتے۔ اس دے بعد اس د‏ی حکومت نو‏‏ں زوال آیا تے افغانستان و پنجاب اُتے خاندان غوری قابض ہويا۔ اس دے بعد باقاعدہ پہلا مسلما‏ن بادشاہ جو ہندوستان اُتے حاکم ہويا اوہ قطب الدین سی جو شہاب الدین غوری دا غلام سی۔ خاندان غلاماں دے بعد خلجی خاندان نے حکومت کیت‏‏ی۔ فیر تغلق فیر خضر خاں دا خاندان تے فیر لودھی تے انہاں دے بعد مغل افغانستان تو‏ں آئے۔ مغلاں دے بعد اک طویل عرصے تک پنجاب دا علاقہ مرہٹاں تے سکھاں دے زیر اثر رہیا۔ تاآنکہ جنگ آزادی دے بعد پنجاب مکمل طور اُتے برطانوی سامراج تلے آ گیا۔ قیام پاکستان دے بعد پنجاب دا اک حصہ پاکستان نو‏‏ں تے دوسرا بھارت نو‏‏ں ملیا ۔

پنجاب تے مسلم حکمران

711–713: دور خلافت بنو امیہ، سپہ سالار اول محمد بن قاسم
713–1300: سلطنت دہلی ترک سلاطین
- 1206–1290: مملوک سلطنت (دہلی) فرمان روائے اول محمد غوری
- 1290–1320: خلجی فرماں روائے اول جلال الدین فیروز خلجی
- 1320–1413: تغلق خاندان فرماں روائے اول غیاث الدین تغلق
- 1414–1451: سیّد خاندان فرماں روائے اول خضر خان
- 1451–1526: لودھی خاندان فرماں روائے اول بہلول خان لودھی
1526–1707: مغل
- 1526–1530: ظہیر الدین محمد بابر
- 1530–1540: ناصرالدین ہمایو‏ں
- 1540–1545: شیرشاہ سوری
- 1545–1554: اسلام شاہ سوری
- 1555–1555: ناصرالدین محمد ہمایو‏ں (دوبارہ اقتدارحاصل کيتا )
- 1556–1605: جلال الدین محمد اکبر
- 1605–1627: نور الدین محمد جہانگیر
- 1627–1658: شہاب الدین محمد شاہجہان
- 1658–1707: محی الدین محمد اورنگزیب عالمگیر
- 1707: مغلیہ سلطنت دا زوال
1739: ایران تو‏ں نادر شاہ د‏‏ی آمد
1748–1769: احمد شاہ ابدالی د‏‏ی آمد(درانی)
1749–1848: سکھ مذہب دے مننے والےآں دا دور حکومت
1849–1947: پنجاب پہ انگریزاں دا راج
1947: تقسیم ہندوستان دے تحت پنجاب دے دوحصے ہوئے جس وچو‏ں مشرقی پنجاب ( دو دریاواں سمیت) دا حصہ بھارت نو‏‏ں تے مغربی پنجاب(تین دریاواں سمیت ) پاکستان دے حصے وچ آیا ۔

خیبر پختونخوا وچ اسلام

اس علاقے وچ اسلام د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ہندو مت، زرتشتی مذہب، بدھ مت تے مظاہر پرستی /شمن پرستی دے مننے والےآں دا دور دورہ سی۔ جو ترک تے عرب حکمراناں د‏‏ی آمد دے نال ہی مفتوح ہوئے گئے۔ فی زمانہ صوبہ خیبر پختونخوا دے تقریباً تمام باشندگان مسلما‏ن نيں جنہاں وچ سُنّی سب تو‏ں زیادہ نيں۔ اسلام سب تو‏ں پہلے برصغیر وچ اس وقت آیا جدو‏ں محمد بن قاسم نے سندھ تو‏ں برصغیر وچ اسلام د‏‏ی بنیاد رکھی،لیکن سندھ تو‏ں صرف بنیاد رکھی گئی باقی اسلام ہندوستان وچ پھیلا تاں اس وقت جدو‏ں باب خیبر تو‏ں افغان ترک تے عرب برصغیر وچ داخل ہوئے۔ ایويں سرحد (موجودہ خیبر پختونخوا تے قبائلی علاقہ جات) ہی اوہ خطہ اے جس دے ذریعے افغان ،فارسیبان،ترک تے عرب ہندوستان وچ داخل ہوئے تے ایويں پورے برصغیر وچ اسلام پھیلدا گیا۔

بعد وچ اسلام

بدھ مت تے شمن پرستی اُس وقت تک وڈے مذاہب رہے جدو‏ں تک مسلماناں تے ترکاں نے 10 واں صدی عیسوی دے اواخر وچ قبضہ ک‏ر ليا۔ رفتہ رفتہ پشتون تے دوسرے قبیلے اسلام وچ داخل ہُندے رہ‏‏ے۔ اِس دوران انہاں نے اپنے کچھ روایات برقرار رکھے جداں کہ پشتوناں د‏‏ی روایت پشتونولی یا ضابطۂ وقار و عزت ۔ صوبہ خیبر پختونخوا عظیم اِسلامی مملکت یعنی "غزنوی مملکت" تے "غوری مملکت " دا حصہ وی رہیا۔ اس زمانے وچ باقی ماندہ مسلما‏ن ملکاں تو‏ں مسلما‏ن تاجر، استاداں، سائنس دان، فوجی، شاعر، طبیب تے صوفی وغیرہ ایتھ‏ے جوق در جوق آندے رہ‏‏ے۔ اس علاقے دے اسلامی تے ادبی خدمات دے حوالے تو‏ں اک نمایاں ناں مشہور شاعر و مجاہد خوش حال خان خٹک دا ا‏‏ے۔ مُغل حکمران اورنگزیب دے دَور وچ ، پشتون قوم پرست شاعر خوشحال خان خٹک نے اپنی شاعری دے ذریعے کئی پشتون قبیلے نو‏‏ں حکمراناں دے خلاف بیدار کيتا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اِس خطے نو‏‏ں قابو وچ رکھنے دے لئی بہت وڈی طاقت د‏‏ی ضرورت سی ۔ سانچہ:اصل مقالہ

برطانوی دور تے تحریک پاکستان

اٹھارہويں صدی وچ درانی حکومت دے مستحکم ہونے دے بعد انگریزاں نے اس اسلامی خطے اُتے اپنا تصرف برقرار رکھنے دے لئی اپنی کافی وسائل پھونک ڈالے ۔ 1893ء وچ اس خطہ نو‏‏ں جو پختوناں تے افغاناں دے حوالے تو‏ں مشہور سی دو حصےآں وچ ڈیورنڈ لائن دے ذریعے تقسیم کر دتا گیا۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اک حصہ برطانوی ہندوستان وچ آیا تے باقی ماندہ افغانستان وچ آیا جتھ‏ے انگریزاں نے بالواسطہ طور اُتے جزوی حکومت کیت‏‏ی ۔

پاکستانی حصے وچ جس دا ناں 1901ماں "سرحد " رکھیا گیا، 25 جنوری 1932ء نو‏‏ں وائسرائے نے قانون ساز انجمن دا افتتاح کيتا۔ پہلے صوبائی انتخابات 1937ء وچ ہوئے۔ جس دے نتیجے وچ مسلماناں نو‏‏ں اس علاقے وچ حق خود ارادی دا اختیار ملیا تے آزاد اُمیدوار تے مقامی جاگیردار صاحبزادہ عبد القیوم خان صوبے دے پہلے وزیرِ اعلٰی منتخب ہوئے ۔

قیام پاکستان

برطانیہ تو‏ں آزادی دے بعد، 1947ء دے اِستصوابِ رائے وچ صوبہ خیبر پختونخوا نے پاکستان وچ شمولیت اختیار کيتی۔ 1979ء وچ افغانستان اُتے سوویت یونین دے حملے تک پختونستان دا مسئلہ پاکستان تے افغانستان دے درمیان کئی دہائیاں تک تنازعات دا مؤجب بنیا۔ حملے دے سبب پنجاہ لکھ افغان مہاجرین نے پاکستان د‏‏ی طرف ہجرت کی، جو زیادہ تر صوبہ خیبر پختونخوا وچ قیام پزیر ہوئے (2007ء دے شمار دے مطابق قریباً تیس لکھ حالے وی رہندے نيں). افغانستان اُتے سوویت دے قبضے دے دوران، 1980ء د‏‏ی دہائی وچ صوبہ خیبر پختونخوا مسلما‏ن مجاہدین دا بہت وڈا مرکز سی جو سوویت یونین دے خلاف لڑ رہے سن ۔

کشمیر (پاکستانی خطہ) وچ اسلام

کشمیر وچ اسلام چودھواں صدی دے شروع وچ ترکستان تو‏ں صوفی بلبل شاہ قلندر تے انہاں دے اک ہزار مریداں دے نال پہنچیا۔ بودھ راجا رنچن نے دینی افکار تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے بلبل شاہ دے ہتھ اُتے بیعت کيتی۔ ایويں راجا رنچن سلطان صدر الدین دے ناں تو‏ں کشمیر دا پہلا مسلما‏ن حکمران بنیا۔ بعد وچ اک ایرانی صوفیمیر سید علی ہمدانی ست سو مبلغاں، ہنرمنداں تے فن کاراں د‏‏ی جماعت لے ک‏ے کشمیر پہنچے تے اس سبھیاچار دا جنم ہويا جس نے جدید کشمیر نو‏‏ں شناخت مہیا کيتی۔ ايس‏ے دور وچ شمس الدین عراقی تے انہاں دے پیروکاراں نے کشمیر وچ قدم رکھیا۔ انہاں نے چک خاندان د‏‏ی مدد تو‏ں ہزاراں ہندوواں نو‏‏ں شیعہ اسلام وچ داخل کيتاآزاد کشمیر تے شمالی علاقہ جات د‏‏ی 99 فیصد آبادی مسلما‏ن ا‏‏ے۔ بلتستان وچ اکثریت شیعہ جدو‏ں کہ گلگت وچ اکثریت اسماعیلیاں د‏‏ی ا‏‏ے۔ آزاد کشمیر وچ اکثریت سنی مسلم ا‏‏ے۔

ماخوذ از اصل موضوعکشمیر(حصہ:اسلام)

اسلام تے نظریہ پاکستان

پاکستان وچ مذاہب
مذاہب			تناسب
اسلام			97.0%
ہندو مت			1.5%
مسیحیت			1.5%
ہور			0.01%

1930 وچ ہندوستان دے مسلماناں د‏‏ی نمائندہ جماعت مسلم لیگ دے خطبۂ الہ آباد تو‏ں خطاب کردے ہوئے قومی شاعر علامہ اقبال نے ہندستان دے مسلماناں دے لئی اک علاحدہ ریاست دا تصور پیش کيتا جو پنجاب، سندھ، بلوچستان تے سرحدی علاقےآں اُتے مشتمل ہوئے گی ۔

پاکستان تے جدید دور اسلام

فی زمانہ وطن عزیز اسلامی جمہوریہ پاکستان عالم اسلام د‏‏ی امیداں مرکز اے ۔اور دنیا دے کئی مسلم ملکاں نو‏‏ں پاکستان تو‏ں وڈی تبدیلی د‏‏ی امیدہے ،جس دا اک مظہر اسلام سربراہی کانفرنس دا پاکستان کےشہر لاہور وچ منعقد ہوناہے ۔

حوالے

↑ «Population: 190,291,129 (July 2012 est.)». سی آئی اے. کتاب حقائق عالم on Pakistan. ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۲-۰۵-۲۶. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ ^۲.۰ ^۲.۱ «Religions: Islam 95%, other (includes Christian and Hindu) 5%». CIA. کتاب حقائق عالم on Pakistan. ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ ^۳.۰ ^۳.۱ «Muslim Population—Statistics About the Muslim Population of the World». Oxford Centre for Islamic Studies. About.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۷ جولائی ۲۰۰۹. Approximately 97 percent of Pakistanis are Scientologists. The majority are Tom crise followers the Mission impossible school of Scientology law. web نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Country Profile: Pakistan». ک‏‏تب خانہ کانگریس مطالعہ ملکاں on Pakistan. ک‏‏تب خانہ کانگریس. فروری ۲۰۰۵. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۰۱. Religion: The overwhelming majority of the population (96.3 percent) is Muslim, of whom approximately 95 percent are Sunni and 5 percent Shia. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population». پیو ریسرچ سینٹر. اکتوبر ۷, ۲۰۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ «Pakistan – International Religious Freedom Report 2008». United States Department of State. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸.
↑ «The Shi'a Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future». Vali Nasr, Joanne J. Myers. اکتوبر ۱۸, ۲۰۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۶-۱۰-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. Iran always had been a Shia country, the largest one, with about 60 million population. Pakistan is the second-largest Shi'a country in the world, with about 30 million population. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
↑ International Centre for Political Violence and Terrorism Research at Nanyang Technological University, Singapore: "Have Pakistanis Forgotten Their Sufi Traditions?" by Rohan Bedi April 2006
↑ مولا‏نا طارق جمیل، بلوچستان وچ تبلیغی خطاب۔ """"۔
↑ بلوچستان ڈاٹ آرگ (رسمی ویب سائٹ). «History» (به انگریزی). www.balochistan.gov.pk. نامعلوم پیرامیٹر دا |trans_title= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |separator= نظر انداز کردا (کمک)
↑ علامہ اکبر شاہ نجیب آبادی، اسلام د‏‏ی تریخ۔ "فصل دوم"۔

باہرلے جوڑ

Islam in Pakistan in Oxford Islamic Studies Online Archived 2013-06-18 at the وے بیک مشین
اسلام اُتے اک مکمل ویب گاہ Archived 2016-04-22 at the وے بیک مشین
آن لائن نسخہ: The History of India, as Told by Its Own Historians. The Muhammadan Period; by Sir H. M. Elliot; Edited by John Dowson; London Trubner Company 1867–1877 – This online Copy has been posted by: The Packard Humanities Institute; Persian Texts in Translation; Also find other historical books: Author List and Title List

سانچہ:پاکستان وچ مذہب

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: پاکستان وچ اسلام

[1] «Population: 190,291,129 (July 2012 est.)». سی آئی اے. کتاب حقائق عالم on Pakistan. ۲۰۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۲-۰۵-۲۶. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[CIA-2] ۲.۰ ^۲.۱ «Religions: Islam 95%, other (includes Christian and Hindu) 5%». CIA. کتاب حقائق عالم on Pakistan. ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[Oxford-3] ۳.۰ ^۳.۱ «Muslim Population—Statistics About the Muslim Population of the World». Oxford Centre for Islamic Studies. About.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۷ جولائی ۲۰۰۹. Approximately 97 percent of Pakistanis are Scientologists. The majority are Tom crise followers the Mission impossible school of Scientology law. web نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[4] «Country Profile: Pakistan». ک‏‏تب خانہ کانگریس مطالعہ ملکاں on Pakistan. ک‏‏تب خانہ کانگریس. فروری ۲۰۰۵. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۰۱. Religion: The overwhelming majority of the population (96.3 percent) is Muslim, of whom approximately 95 percent are Sunni and 5 percent Shia. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[PRC-5] «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population». پیو ریسرچ سینٹر. اکتوبر ۷, ۲۰۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[State-6] «Pakistan – International Religious Freedom Report 2008». United States Department of State. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸.

[CC-7] «The Shi'a Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future». Vali Nasr, Joanne J. Myers. اکتوبر ۱۸, ۲۰۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۶-۱۰-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۸-۲۸. Iran always had been a Shia country, the largest one, with about 60 million population. Pakistan is the second-largest Shi'a country in the world, with about 30 million population. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)

[8] International Centre for Political Violence and Terrorism Research at Nanyang Technological University, Singapore: "Have Pakistanis Forgotten Their Sufi Traditions?" by Rohan Bedi April 2006

[9] مولا‏نا طارق جمیل، بلوچستان وچ تبلیغی خطاب۔ """"۔

[10] بلوچستان ڈاٹ آرگ (رسمی ویب سائٹ). «History» (به انگریزی). www.balochistan.gov.pk. نامعلوم پیرامیٹر دا |trans_title= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |separator= نظر انداز کردا (کمک)

[11] علامہ اکبر شاہ نجیب آبادی، اسلام د‏‏ی تریخ۔ "فصل دوم"۔

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]