محکمہ آبپاشی پنجاب
 | |
| کاروباری تھاں | سرکاری محکمہ |
|---|---|
| کم | آبپاشی |
| وفاداری جگہ | ۲۱ ملین acre (۸٬۵۰۰٬۰۰۰ ha) |
| سنبھالن والے مالک | سیکرٹری آبپاشی |
| کم کرن والے بندے | 27,000 |
| ڈویژن | 8 آپریشنل زونز - لہور، فیصل آباد، ملتان، سرگودھا، بہاولپور، ڈیرا غازی خاں، راولپنڈی تے ساہیوال |
| ویب سائٹ | irrigation |
محکمہ آبپاشی پنجاب یا محکمہ انہار پنجاب (Punjab Irrigation Department)، پنجاب، پاکستان دا آبپاشی دا محکمہ اے۔ محکمہ آبپاشی پنجاب وچ 21 ملیئن ایکڑ (8,500,000 ہیکٹر) زرعی زمین نوں سیراب کردا اے۔
تریخ
سودھواِنڈس طاس دی آبپاشی دی اک طویل تریخ اے جیہڑی ہڑپا وچ 5000 سال پراݨی رہتݪ توں مݪدی اے۔ اودوں، خِطے وچ آبپاشی بنیادی طور تے ڈُبݨ آݪیاں نہراں دے ذریعے کيتی جاندی سی۔
دریائے راوی توں نکݪن آݪی ہنسلی نہر دریائے بیاس توں نکݪن آݪی شاہ نہر، مغل دور بݨیاں، اس خطے دیاں وڈیاں سیلابی نہراں دے طور تے قابل ذکر نيں۔
ہنسلی نہر نوں بادشاہ جہانگیر نے شیخوپورے دے کوݪ اپݨی شکار گاہ نوں سیراب کرن لئی بݨایا سی۔ ایہ 80 کلومیٹر لمبی سی تے ہرن منار اُتے ایہدا ذخیرا سی۔ ایہ اِنڈس طاس دی پہلی بارہماسی نہر سی۔
پنجاب دے جدید محکمہ آبپاشی دی تریخ 20ويں صدی دے اوائل وچ اس خطے وچ پنج وڈیاں نہراں دی تعمیر توں مݪدی اے جدوں انگریزاں نے لوئر چناب نہر، لوئر جہلم نہر، اپر جہلم نہر، اپر چناب نہر تے لوئر باری دوآب نہر تعمیر کيتیاں گئیاں۔ ایہناں وچوں تن نہراں یعݨی اپر جہلم نہر، اپر چناب نہر تے لوئر باری دوآب نہر جان بینٹن نے اودوں بݨوائیاں جدوں اوہ پبلک ورکس ڈیپارٹمنٹ، پنجاب وچ چیف انجینئر سی ۔ ٹرپل کینال سسٹم سکیم دی منظوری 1905ء وچ دتی گئی سی تے 1917ء وچ مکمل ہوئی سی۔
اِنڈس آبی معاہدے اُتے 1960ء وچ پاکستان تے بھارت دے درمیان ہویا، صوبے وچ آبپاشی دے بنیادی ٹعھانچے دی ترقی دی تریخ دا اک وڈا واٹر شیڈ سی۔ اس معاہدے نے اِنڈس طاس دے تن مشرقی دریاواں راوی، ستلج تے بیاس دے حقوق بھارت نوں دے دتے تے دریائے اِنڈس، دریائے جہلم تے دریائے چناب توں پاݨی نوں مشرقی حصےآں تک پہنچاوݨ لئی دریاواں نوں ٓپس وچ مُنسلک کرن واسطے رابطہ نہراں دی تعمیر دی لوڑ پئی۔ اس معاہدے توں بعد پاکستان نے سردیاں دے مہینےآں لئی مون سون دے پاݨی نوں ذخیرا کرن لئی تربیلا ڈیم تے منگلا ڈیم بݨائے تاکہ کھیتاں نوں سال پَعھر سیراب کيتا جا سکے۔
پنجاب وچ آبپاشی دی تریخ وچ قیام پاکستان توں بعد دوسری وڈی پیشرفت پاکستان دے چاراں صوبےآں دے درمیان 1991ء دا پاݨی دا معاہدا سی۔ اس معاہدے ناݪ پنجاب نوں آبپاشی تے پیݨ دے استعمال لئی سالانا 55.94 ملیئن ایکڑ فٹ پاݨی دا حِصا مِݪیا۔ اس حِصے ناݪ پنجاب دا محکمہ آبپاشی پنجاب، صوبے وچ اپݨے 21 ملیئن ایکڑ کمانڈ ایریئے نوں پورا کردا اے۔
خِدمات
سودھوپنجاب دا محکمہ آبپاشی، پنجاب وچ تھلے لِکھیاں خدمات دی فراہمی دا ذُمہ دار اے:
- کساناں نوں آبپاشی دے سامان دی فراہمی
- آبپاشی دے بنیادی ٹعھانچے دی تعمیر، دیکھ پعھاݪ تے آپریشن
- سیلاب دی منصوبا بندی تے انتظام
- ہائیڈرولکس، زمینی پاݨی تے زمین دی بحالی وچ بنیادی تے لاگو تحقیق
- آبی ذخائر دی تعمیر
- عمودی تے سطحی نکاسی آب
- ورکشاپ تے مشینری پول دا انتظام
بیراج
سودھو- دریائے اِنڈس اُتے جناح بیراج
- دریائے اِنڈس اُتے تونسا بیراج
- دریائے جہلم اُتے رسول بیراج
- دریائے چناب اُتے مرالا ہیڈورکس
- دریائے چناب اُتے قادر آباد ہیڈورکس
- دریائے چناب اُتے خانکی ہیڈورکس
- دریائے راوی اُتے بلوکی ہیڈورکس
- دریائے چناب اُتے تریموں بیراج
- دریائے راوی اُتے سدھنائی ہیڈ ورکس
- دریائے ستلج اُتے اسلام بیراج
- دریائے ستلج اُتے سلیمانکی ہیڈورکس
- دریائے اِنڈس اُتے پنجند ہیڈورکس
زونز
سودھوانتظامی مقصد لئی پنجاب دے نظام آبپاشی نوں تھلے لِکھے 8 آپریشنل زوناں وچ تقسیم کيتا گیا اے:
لہور زون
سودھولہور زون وچ تھلے لِکھے آپریشنل حلقے نيں:
- اپر چناب نہر سرکل
- دیپالپور نہر سرکل
- رابطہ نہر سرکل
- لہور ڈرینج سرکل
فیصل آباد زون
سودھوفیصل آباد زون وچ تھلے لِکھے آپریشنل حلقے نيں:
- لوئر چناب نہر ایسٹ سرکل
- لوئر چناب نہر ویسٹ سرکل
- نکاسی دا دائرا
- قادر آباد بلوکی رابطہ نہر سرکل
ترقیاتی حلقہ
سرگودھا زون
سودھوسرگودھا زون وچ تھلے لِکھے آپریشنل حلقے نيں:
- اپر جہلم نہر سرکل
- لوئر جہلم نہر سرکل
- تھل نہر سرکل
- گریٹر تھل نہر سرکل
- نکاسی دا دائرہ
ملتان زون
سودھوملتان زون وچ تھلے لکھے آپریشنل حلقے نيں:
- حویلی نہر سرکل
- میلسی نہر سرکل
- ترقیاتی حلقہ
ساہیوال زون
سودھوساہیوال زون تھلے لِکھے حلقےآں اُتے مشتمل اے:
- نیلی بار سرکل
- لوئر باری دوآب سرکل
بہاولپور زون
سودھوبہاولپور زون وچ تھلے لِکھے آپریشنل حلقے نيں:
- بہاولپور نہر سرکل
- بہاول نگر نہر سرکل
- رحیم یارخاں نہر سرکل
- پنجند نہر سرکل
ڈیرا غازی خاں زون
سودھوڈیرا غازی خاں زون وچ تھلے لِکھے آپریشنل حلقے نيں:
- ڈیرا جات سرکل
- مظفر گڑھ نہر سرکل
- پروجیکٹ سرکل
راولپنڈی زون
سودھوایہ زون نواں بݨایا گیا، ایہ پنجاب پٹھار وچ چھوٹے ڈیماں دی دیکھ پعھال لئی قائم کيتا گیا اے ۔
ہَر آپریشنل زون دا سربراہ اک چیف انجینئر ہُندا اے تے ہر سرکل دا سربراہ اک سپرنٹنڈنگ انجینئر ہُندا اے تے ایہناں نوں ایگزیکٹو انجینئرز، سب ڈویژنل افسران، سب انجینئرز، معاوناں تے بیلداراں دی اک توسیعی ٹیم دی مدد حاصل ہُندی اے۔ آپریشنل زوناں توں علاوا محکمے دے کوݪ آبپاشی دے کماں دی مجموعی منصوبہ بندی تے انتظام لئی تھلے لِکھے زونز نيں:
- نکاسی آب تے فلڈ زون
- ریسرچ زون
- ترقیاتی زون
محکمہ آبپاشی پنجاب، گورنمنٹ انجینئرنگ اکیڈمی پنجاب دا وی انتظام کردا اے جیہڑا اریگیشن انجینئرز نوں پیشگی سروس تے سروس ٹریننگ فراہم کردی اے۔
مورتاں
سودھو
