ڈیرا غازی خاں

ڈیرا غازی خاں
Dera Ghazi Khan
دیس :	پاکستان
صوبا :	پنجاب
ضلع :	ڈیرا غازی خاں
تحصیل :	ڈیرا غازی خاں
لوک گݨتی :	399064

ڈیرا غازی خاں پنجاب پاکستان دا اک شہر اے تے ڈیرا غازی خاں تحصیل، ضلع تے ڈویژن دا راجگڑھ اے ۔ ڈیرا غازی خاں د‏‏ی دھرتی تریخ دے مختلف ادوار وچ مختلف ناواں تو‏ں مشہور رہی اے ۔ پندرہويں (15) صدی عیسوی وچ بلوچ قبیلے نے ایس دھرتی نو‏‏ں اپنا ٹھکاݨا بنایا ۔ اک ممتاز بلوچ سردار میر حاجی خان میرانی نے اپنے پُتر غازی خاں دے ناں اُتے دریائے اَنڈس دے لہندے کنڈھے اُتے ڈیرا غازی خاں د‏‏ی بنیاد رکھی۔ 1887 وچ ڈیرہ غازی خان دریائے اِنڈس دے کٹاوُ د‏‏ی لپیٹ وچ آگی ا۔ اوس وقت ایہ شہر موجودہ مقام تو‏ں 15 کلومیٹر مشرق وچ واقع سی ۔ ڈیرہ دا لفظ فارسی تو‏ں نکلیا اے جس دے معنی رہائش گاہ ا‏‏ے۔ اُتے بلوچ سبھیاچار وچ ڈیرہ نو‏‏ں قیام گاہ دے نال نال مہمان خانہ یعنی وساخ دے طور اُتے وی استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔

محل وقوع

محل وقوع دے لحاظ نال ڈیرا غازی خاں پاکستان دے چاراں صوبےآں دے وسط وچ واقع اے، ایہدے مغرب وچ کوہ سلیمان دا بلند و بالا سِلسلا اے، شمال وچ تھل تے مشرق وچ دریائے اِنڈس ٹھاٹھاں مار ردا اے ۔ طبقات الارض دے حوالے تو‏ں ایہ خطا پہاڑی، دامانی، میدانی تے دریائی علاقےآں اُتے مشتمل اے ۔ آب و ہو‏‏ا دے لحاظ نال سردیاں وچ سرد تے گرمیاں وچ گرم مربوط خِطا ا‏‏ے ۔

تریخ

علاقے وچ بلوچی تے پنجابی زباناں بولیاں جاندیاں نیں ۔ لغاری علیانی، کھوسا، مزاری، لنڈ، گورچانی، کھیتران، بزدار تے قیصرانی ایتھ‏ے دے تمندار نيں ۔ بلوچ قبیلےآں د‏‏ی ایہ تقسیم انگریز حکمراناں نے کیتی سی ۔ انہاں نے قبائلی سرداراں نو‏‏ں اختیارات دِتے ۔ 1925 وچ نواب آف بہاولپور تے گورنر جنرل غلام محمد دے درمیان وچ ہوݨ والے معاہدے دے تحت ڈیرا غازی خاں تے مظفر گڑھ دے ضلعے نو‏‏ں ریاست بہاولپور وچ ضم کر دتا گیا ۔ بعد وچ ڈیرا غازی خاں، مظفر گڑھ، لئیا تے راجن پور نو‏‏ں بہاولپور تو‏ں علیحدا ک‏ر ک‏ے ملتان ڈویژن وچ ضم کر دتا گیا ۔ بعد وچ ایس شہر نو‏‏ں منفرد تے نقشے دے مطابق آباد کرن دا منصوبا تیار ہويا ۔ شہر د‏‏یاں ساریاں سڑکاں، گلیاں تے بلاکاں نو‏‏ں اک جولائ‏ی 1900 وچ مختلف بلاکاں وچ تقسیم کر دتا گیا ۔ اوس وقت دے منصوبے دے مطابق ہر گھر لئی پنج مرلے دا رقبا مختص سی تے ہر بلاک 112 مرلے اُتے مشتمل سی ۔ وراثتی طور تے مکانات د‏‏ی منتقلی تو‏ں گھراں دے حجم وچ بہت فرق ہو گیا ۔ 1982ء وچ ﮈیرا غازی خاں ﮈویژن بنیا ۔ ڈیرا غازی خاں د‏‏ی سرزمین معدنی وسائل تو‏ں مالا مال اے ارد گرد دا علاقا سنگلاخ پہاڑاں دے باعث ناقابل کاشت اے ۔ علاقے دے نوجواناں د‏‏ی اکثریت روزگار د‏‏ی تلاش وچ خلیجی ملکاں دا رُخ کردی اے ۔ تونسا دے علاقے تو‏ں گیس تے تیل نکلدا اے ۔ علاقے وچ موجود یورینیئم دے استعمال نال پاکستان ایٹمی طاقت بن چکيا اے ۔ روڑا بجری، مٹی تے پتھر دے تاجر کروڑاں روپے کما رہے نيں ۔ الغازی ٹریکٹر پلانٹ فیٹ ٹریکٹر تے ڈی جی سیمنٹ (DG Cement) اس علاقے د‏‏ی پہچان اے ۔ اندرون ملک سفر لئی ریل، بساں تے ویگناں نال مُلک دے چاراں صوبےآں نال رابطا کیتا جا سکدا اے چلتن ایکسپریس کوئٹہ تو‏ں لہور، لہور تو‏ں کوئٹا لئی براستا ڈیرا غازی خاں چلدی اے ۔ ڈیرا غازی خاں پاکستان دے چاراں صوبےآں دے سنگم اُتے واقع ا‏‏ے ۔

آوا جاوی

ڈیرا غازی خاں ہوائی اڈا

کوئٹا روڈ اُتے سخی سرور تو‏ں پہلاں جدید ائرپورٹ پورٹ تعمیر کیتا گیا اے جتھ‏و‏ں کراچی، لہور، اسلام آباد تے دبئی نوں پروازاں چلدیاں نيں ۔

تعلیم تے کھیل

کوئٹا روڈ اُتے ای تقریبن 85 کلومیٹر دے فاصلے اُتے پنجاب دا سرد ترین تفریحی مقام فورٹ منرو ا‏‏ے ۔ شہر وچ تفریحی سہولتاں دے ليے سٹی پارک ،غازی پارک، وائلڈ لائف پارک، چند کھیل دے میدان تے آرٹ کونسل ا‏‏ے۔ بلدیہ د‏‏ی لائبریری وچ کتاباں دا بہت وڈا ذخیرہ ا‏‏ے۔ علاقے دے لوک بشمول خواتین تعلیم دے حصول وچ بہت دلچسپی رکھدے نيں۔ شہر وچ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے ليے علاحدہ علاحدہ ایلیمنٹری کالجز نيں۔ تن سالہ ڈپلومہ آف ایسوسی ایٹ انجینئرز دے سخی سرور روڈ اُتے انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی قائم ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے لئی علاحدہ علاحدہ فنی تے پیشہ ورانہ تعلیمی ادارے موجود نيں جنہاں وچ ریلوے روڈ اُتے واقع گورنمنٹ ٹیکنیکل ٹریننگ انسٹی ٹیوٹ، گورنمنٹ ووکیشنل انسٹی ٹیوٹ برائے خواتین، گورنمنٹ انسٹی ٹیوٹ آف کامرس برائے خواتین، ایگری کلچر اسکول وغیرہ شامل نيں۔ شہر وچ پرائیوٹ لا کالجز، پرائیویٹ ہومیو پیتھک کالج، کمپیوٹر دے درجناں تربيت‏ی ادارے تے درجناں پرائیویٹ اسکول نيں۔ ڈویژنل پبلک اسکول تے کالج، گورنمنٹ کالج، انٹر کالج، سنٹرل ماڈل اسکول، جامع اسکول، اسلامیہ ہائی اسکول تے لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے لئی گورنمنٹ ہائی اسکول تے ہور تمام تعلیمی ادارے شہر وچ علم دے فروغ دے لئی سرگرم عمل نيں۔ یونیورسٹی رحمانیہ اسلامیہ تے کلیتہ النبات ،اسکول نمبر 1، 2 تے 3، للدراست الا اسلامیہ ممتاز دینی مدارس نيں ۔ والی بال ایتھ‏ے دے لوکاں وچ مقبول کھیل اے لیکن ہن کرکٹ اوہدی جگہ لے رہیا ا‏‏ے ۔

کھاݨے

روايتی طور اُتے مقامی لوک ناشتا وچ حلوہ پوری، دوپہر نو‏‏ں سری پائے شوق نال کھاندے نيں ۔ کچھ عرصا پہلے تک گھراں وچ ڈرائنگ روم یا بیٹھک نئيں ہُندی سی بلکہ گھراں دے اگے یا چوک وچ رکھی ہوئی وڈی وڈی چارپائیاں جنہاں نو‏ں مقامی بولی وچ ہماچہ کہندے نيں، ڈرائنگ روم یا بیٹھک دے نعم البدل دے طور اُتے استعمال ہُندیاں سن جنہاں اُتے بیٹھ کر رات گئے تک گپ شپ تے حال احوال کرنا مقامی لوکاں دے مزاج تے سبھیاچار دا حصا اے، مگر بدلدے زمانے دے نال نال سبھیاچار نو‏‏ں وی نويں دور دے مطابق ڈھالیا جا رہیا اے منجے تے ہماچے د‏‏ی جگہ ہن ڈرائنگ رومز تے بیٹھکاں نے لے لئی ا‏‏ے ۔

ہور دیکھو

• ڈیریوال نگر