محمد بہاول خان پنجم
| محمد بہاول خان پنجم | |
|---|---|
 |
|
| جم | 23 اکتوبر 1883 |
| وفات | 15 فروری 1907 (24 سال) |
| مدفن | قلعہ دراوڑ |
| شہریت |  برطانوی ہندستان
|
| اولاد | صادق محمد خان پنجم |
ترمیم  | |
نواب محمد بہاول خان پنجم (پیدائش 1883 وفات 1907) ریاست بہاولپور دے گیارہواں نواب سن ۔ نواب دی دستار بندی 1899ء وچ پندرہ سال دی عمر وچ جدوں کہ اختیارات دی منتقلی 1903 وچ ہوئی۔ آپ 4 سال تک حکومت دے فرائض سر انجام دے پائے۔
پیدائش
سودھوصاحبزادہ محمد مبارک خان دی پیدائش 22 اکتوبر 1883 نوں ہوئی۔ آپ نواب صادق محمد خان چہارم دے بیٹے سن ۔ [۱]
سلسلہ نسب
سودھونواب آف بہاولپور عباس بن عبد المطلب دے خاندان توں نيں اس لئی عباسی مشہور نيں۔ انہاں دا شجرہ نسب کچھ ایويں اے
- محمد بہاول خان پنجم بن صادق محمد خان چہارم بن محمد بہاول خان چہارم بن فتح محمد خان بن محمد بہاول خان سوم بن صادق محمد خان دوم بن محمد بہاول خان دوم بن نواب فتح خان اول بن نواب صادق محمد خان اول بن نواب مبارک خان اول بن بہادر خان دوم بن فیروز یا پیروج خان بن امیر محمد خان دوم بن بھکھر خان دوم بن بہادر خان بن بھکھر خان بن ہیبت خان بن امیر صالح خان بن امیر چندر خان بن داؤد خان دوم بن بن محمد خان بن محمود خان بن داؤد خان بن امیر چنی خان بن بہاءاللہ عرف بھلا خان بن امیر فتح اللہ خان بن سکندر خان بن عبد القدر یا قاہر خان بن امیر اِبان خان بن سلطان احمد ثانی بن شاہ مزمل بن شاہ عقیل بن سلطان سہیل بن سلطان یاسین بن احمد المستنصر باللہ الثانی بن الظاہر بامر اللہ بن الناصر لدین اللہ بن ابو محمد الحسن المستضی بامر اللہ بن المستنجد باللہ بن المقتفی لامر اللہ بن المستظہر باللہ بن المقتدی بامر اللہ بن القائم بامر اللہ بن القادر باللہ بن المقتدر باللہ بن المعتضد باللہ بن الموفق باللہ بن المتوکل علی اللہ بن المعتصم باللہ بن ہارون الرشید بن المہدی باللہ بن ابو جعفر المنصور بن محمد بن علی بن عبداللہ بن عباس بن عبد المطلب۔ [۲]
تعلیم و تربیت
سودھوصاحبزادہ محمد مبارک خان نے ایچیسن کالج لاہور وچ تعلیم حاصل کيتی۔ آپ مارچ 1897ء توں مئی 1901ء تک ایچیسن کالج وچ زیر تعلیم رہے۔ آپ نجی طور اُتے مسٹر آرتھر دے زیر نگرانی رہے جنہاں نوں ایچیسن کالج لاہور وچ انگلش دا اتالیق تعینات کیتا گیا سی ۔ نواب نے کالج وچ پنجاب یونیورسٹی دے داخلہ امتحانات پاس کر کے اک نہایت کامیاب کیریئر مکمل کیتا۔ مئی 1901ء وچ نواب محمد بہاول خان پنجم نے کرنل گرے دی زیر ہدایت انتظامی کم سیکھنے دی خاطر ایچیسن کالج چھڈ دتا۔ انہاں نے بندوبست اورحصولات (سیٹلمنٹ اینڈ ریونیو) دا اک تربيتی کورس کیتا۔ کئی مرتبہ ریاست دے دورے کیتے اورنجام کار کرنل گرے دی زیرنگرانی سپرنٹنڈنٹ دے عہدے دا مکمل چارج سنبھال لیا۔
دستار بندی
سودھوصاحبزادہ محمد مبارک خان دی دستار بندی 10 مارچ 1899ء نوں ہوئی۔ نويں نواب نے خاندانی روایات دے مطابق اپنے لئی اپنے دادا محمد بہاول خان چہارم دے ناں اُتے نواب محمد بہاول خان پنچم دا ناں منتخب کیتا۔ اس وقت نواب ایچیسن کالج وچ زیر تعلیم سن اس لئی دستار بندی دے بعد واپس تعلیم حاصل کرنے دے لئی چلے گئے۔ 1899ء توں 1903ء تک ریاست دی تمام انتظامی نگرانی ایجنسی دے سپرد رہی اے۔
ایجنسی دی حکومت
سودھوجب نواب محمد بہاول خان پنچم دوبارہ ایچیسن کالج چلے گئے تاں پرانی سٹیٹ کونسل نوں انتظامی ذمہ داری سونپی گئی۔ کرنل گرے دوبارہ ریاست وچ پنجاب سرکار دی طرف توں سپرنٹنڈنٹ بن کے آیا۔ کمپنی دے دوران کرنل گرے دی نگرانی دے تحت ریاست دی خوش حالی وچ اضافہ ہويا تے اوہدی آمدنی 24 لکھ روپے توں وی ودھ گئی۔ کاشت کاراں نوں تکاوی دا ایڈوانس دینے تے آسانی پیدا کرنے دی خاطر اک وسیع سکیم بنائی گئی۔ زمیناں پٹے اُتے دینے دے قواعد وچ بہتری لیانے دے ذریعے نو آبادکاری دی ہور حوصلہ افزائی کيتی گئی۔ ریاست دے نظام آب پاشی نوں زیادہ مستحکم بنیاد اُتے استوار کیتا گیا تے طغیانی والی نہراں اُتے پکے کم شروع کیتے گئے۔ ریاست وچ کیولری تے انفنٹری دی زیادہ تر غیر ریگولر فوج نوں ختم کر کے اوہدی جگہ اک امپیریل سروس کیمل کور نوں متعارف کروایا گیا۔ ریاست تے ڈیرہ غازی خان دے درمیان اک مستقل سرحد مقرر کيتی گئی۔ منٹگمری، ملتان تے مظفرگڑھ دی سرحداں دے نال وی اسی قسم دی کارروائی شروع کيتی گئی۔ 1901ء وچ ریاست وچ مردم شماری شروع کيتی گئی۔ ستلج دے آر پار اک پشتہ تعمیر کرنے دے ذریعے ریاست وچ اک مستقل نہری نظام متعارف کروائے جانے دی غرض توں برطانوی حکومت دے نال رابطہ کیتا گیا۔ [۳]
اختیارات دی منتقلی
سودھو12 نومبر 1903ء نوں نور محل وچ اک اعلیٰ شان دربار منعقد کیتا گیا۔ جس وچ لارڈ برن کرزن واسرائے و گورنر جنرل ہند سمیت 100 توں ودھ اہم ہندوستانی شخصیت نے شرکت کيتی۔ اس دربار وچ نواب محمد بہاول خان پنچم نوں لارڈ برن کرزن نے اختیار حکمرانی تفویض کرنے دا اعلان کیتا گیا۔ [۴] نواب نوں ایہ اختیار دتا گیا کہ اوہ ستاراں توپاں دی سلامی لے سکدا اے تے واسرائے توں ریٹرن وزٹ وصول کے سکدا اے۔
کابینہ
سودھونواب محمد بہاول خان پنجم نے درج ذیل افراد اُتے مشتمل اپنی کابینہ تشکیل دتی۔
- مشیر اعلیٰ : شیخ محمد نصیر الدین
- وزیر خارجہ : مولوی رحیم بخش
- مشیر مال : سردار محمود خان
- چیف جج : شیخ اللہ داد
- مشیر مستوفی : دیوان آسانند
- مشیر فوج : سردار عبد الرحمان خان
- مشیر تعمیرات : مولوی محمد دین بی اے
- مشیر تصریفات : شیخ محمد دین
- مشیر انہار : مولوی عبد المالک
- پرائیوٹ سیکرٹری : چودھری بہادر علی
- جنرل سیکرٹری : سید محمد سراج الدین [۵]
تعمیرات
سودھو- ایچیسن کالج لاہور دی مسجد
نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1900ء وچ ایچیسن کالج لاہور دے نال اک مسجد تعمیر کروائی۔ [۶] نواب نے ایہ مسجد کالج نوں تحفہ دے طور اُتے پیش دی جو اتنہائی خوبصورت بنائی گئی سی۔[۱]
- نور محل دی مسجد
نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1906ء وچ نور محل دے نال مسجد تعمیر کروائی۔ اس مسجد دا ڈیزائن ایچیسن کالج دی مسجد دے طرز اُتے رکھیا گیا۔ اس مسجد دی تعمیر اُتے اس وقت دے 30 لکھ روپے توں ودھ ہوئے سن ۔[۴]
وفات
سودھونواب محمد بہاول خان پنجم فریضہ حج ادا کرنے دے لئی تشریف لے گئے سن جس وچ آپ دے نال آپ دا بیٹا صاحبزادہ صادق محمد خان وی موجود سن جنہاں دی عمر دو سال سی۔ [۷] حج توں واپسی دے دوران نواب نے خود نوں بیمار محسوس کیتا تے اسی بیماری دی حالت وچ عدن دے بحری دے علاقے وچ 15 فروری 1907ء نوں وفات پائی۔ آپ دے آخری الفاظ ایہ سن میرا وقت نزدیک آ گیا میرے پاس چند سانس باقی اے ۔ [۱] آپ دی تدفین قلعہ دراوڑ دے شاہی قبرستان وچ کيتی گئی۔
اولاد
سودھونواب محمد بہاول خان پنجم دا اک بیٹا سی ۔
- صاحبزادہ صادق محمد خان پنجم [۸]
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ «Information and History about the Founder and the Former Rulers of the State of Bahawalpur». Bahawalpur.
- ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 231
- ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 106 تے 107
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ «Zeeshan Akhtar-Official». www.facebook.com.
- ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 108
- ↑ «برصغیر دی عظیم تے تاریخی درس گاہ : ایچی سن کالج». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۰-۱۴. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۴.
- ↑ «بہاولپور؛ برصغیر دی دوسری سب توں وڈی اسلامی ریاست - ایکسپریس اردو». www.express.pk.
- ↑ «bahawal4». www.royalark.net.