وکیپیڈیا

صادق محمد خان اول

صادق محمد خان اول
تاریخ پیدائش

تاریخ وفات سنہ 1746   ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت برطانوی ہندستان   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ترمیم سانچہ دستاویز دیکھو

نواب صادق محمد خان اول (وفات 1746ء) ریاست بہاولپور دے بانی تے پہلے نواب سن ۔ نواب نے ریاست د‏‏ی بنیاد 1723ء وچ رکھی۔ نواب نو‏‏ں ابتدا وچ بہت مشکلات برداشت کرنی پئی۔ نادر شاہ تو‏ں آپ نو‏‏ں نواب دا خطاب ملیا سی ۔

سلسلہ نسب

سودھو

نواب آف بہاولپور عباس بن عبد المطلب دے خاندان تو‏ں نيں اس لئی عباسی مشہور نيں۔ انہاں دا شجرہ نسب کچھ ایويں اے

تخت نشینی

سودھو

نواب مبارک خان اول نے 1723ء وچ اپنے بیٹے صادق محمد خان اول دے حق وچ دست بردار ہو گئے۔ صادق محمد خان اول د‏‏ی تخت نشینی دے موقع اُتے اک ضیافت دا اہتمام ک‏ر ک‏ے تمام عباسیاں نو‏‏ں بلايا گیا۔

نور محمد کلہوڑا دے حملے

سودھو

نور محمد کلہوڑا نے صادق محمد خان اول د‏‏ی تخت نشینی دے موقع تو‏ں فائدہ اٹھانا چاہیا تے تقریبا 60000 گھوڑ سوار تے پیدل فوج جمع ک‏ر ک‏ے لاڑکانہ د‏‏ی طرف کوچ کیتا۔ اس دا ارادہ سی کہ اچانک حملہ ک‏ر ک‏ے شکار پور نو‏‏ں فتح کے لے گا۔ جدو‏ں نور محمد کلہوڑا نے اپنے مقابلے وچ عباسیاں د‏‏ی تیاریاں د‏‏ی اطلاع ملی تاں اراده ترک کے دتا۔

کچھ عرصہ بعد اچانک شکار پور د‏‏ی طرف گیا تے چھ ماہ تک اسنو‏ں محاصرے وچ لئی رکھیا۔ اس محاصرے نو‏‏ں ختم کرنے دے نتیجے وچ اک معاہدے طے پایا۔ اس معاہدے دے تحت محصورین نے شکار پور و خان پور دے نصف محصولات نور محمد کلہوڑا دے ناں منتقل کرنے اُتے رضامندی دے دتی تے صلح ہو جانے پرمحاصرہ ختم کے دتا گیا۔

چھ ماہ بعد نور محمد کلہوڑا نے فتح خان کلہوڑا نو‏‏ں اک وڈی فوج دے ک‏‏ے شکارپور د‏‏ی طرف روانہ کیتا۔ لشکر نے شکارپور پہنچ دے قلعے نو‏‏ں گھیرے وچ لے لیا۔

معاصرے دے نتیجے وچ جھڑپاں ہُندی رہی جس وچ دونے طرف دے متعدد افراد مارے گئے۔

فتح خان کلہوڑا بالآخر محاصرہ اٹھانے اُتے مجبور ہو گئے تے لشکر لے ک‏ے واپس چلے گئے۔

نور محمد کلہوڑا نو‏‏ں اپنی شکست اُتے چین نئيں آیا تے صرف نو ماہ بعد اک مرتبہ فیر اپنے بھائی محمد خان کلہوڑا نو‏‏ں اک مضبوط فوج د ے کے روانہ کیتا تا کہ شکارپور نو‏‏ں فتح کیتا جا سک‏‏ے۔ اس بار عباسی داؤد پوتراں نے شکارپور تو‏ں باہر نکل کے بہادری تو‏ں لڑے۔ داؤد پوتراں د‏‏ی بہادری نے محمد خان کلہوڑا دے لشکر نو‏‏ں شکست دے دت‏ی۔

انہاں شکستاں نے نور محمد کلہوڑا بے چین کے دتا اس لئی اس نے اپنی تمام فوج نو‏‏ں خدا آباد وچ جمع ہونے دا حکم دتا۔ 1139ھ بمطابق 1726ء وچ نور محمد کلہوڑا نے بہت وڈی فوج لے ک‏ے پنجويں مرتبہ بذات خود شکار پور اُتے چڑھائی کيتی۔ اس حملہ تو‏ں کچھ عرصہ پہلے نواب مبارک خان اول فوت ہو گیا سی ۔ نواب صادق محمد خان اول نے دشمن د‏‏ی وسیح افواج دے سامنے خود نو‏‏ں لا چار پایا اس لئی اس نے مقابلہ کرنے د‏‏ی بجائے شکار پور نو‏‏ں چھڈ دتا تے خان پور قلعے وچ چلا گیا۔ نواب نے اس قلعہ نو‏‏ں بہت زیادہ مضبوط بنایا سی اس لئی اس قلعہ وچ رہائش رکھی۔ دوسری طرف نور محمد کلہوڑا جس نے شکاپور نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی چار حملے کیتے لیکن کچھ نہ بنا تے ہن کسی مدافعت دا سامنا کیتے بغیر شکار پور وچ داخل ہو گیا۔ نور محمد کلہوڑا خود شکار پور وچ ٹھہر گیا تے اک دستہ امیر صادق محمد خان اول دے تعاقب وچ بھیجیا۔ امیر صادق نے اِنّی وڈی فوج دا مقابلہ کرنا غیر دانشمندانہ سمجھدے ہوئے خان پور خالی کے دتا تے اپنے قبیلے دے ہمراہ بیت ڈیلی وچ چلا گیا (جواب ضلع ڈیرہ غازی خان وچ اے ) جو دریائے سندھ وچ اک زرخیز جزیرہ سی ۔ کلہوڑا سردار د‏‏ی جانب تو‏ں اک دستہ اس دے تعاقب وچ بھیجیا گیا لیکن اس نے شدید نقصان اٹھایا۔ اس دستے دے بوہت سارے سپاہی دریا د‏‏ی نذر ہو گئے تے چند اک ہی بچ کے خدا آباد پہنچ پائے۔

ریاست بہاولپور د‏‏ی ابتدا

سودھو

امیر صادق محمد خان اول نے اُچ دے بخاری تے گیلانی مخدوماں د‏‏ی دعوت اُتے بیت ڈیلی نو‏‏ں خیر باد کہیا تے اچ آ گیا۔ کچھ ہی عرصہ بعد 1141ھ بمطابق 1728ء وچ اسنو‏ں ملتان دے صوبہ دار نواب حیات اللہ تو‏ں چودھری دا علاقہ جاگیر وچ ملا۔ اوہ اس علاقے وچ بہت ساریاں بہتریاں لیایا تے الہ آباد ( چودھری قصے تو‏ں تن میل دور ) د‏‏ی بنیاد رکھی جو ہن اک امیر تے گنجان شہر ا‏‏ے۔

نواب دا خطاب

سودھو

1142ھ بمطابق 1733ء وچ نادر شاہ نے بنگش راستے تو‏ں ڈیرہ جات اُتے حملہ کیتا تے تمام قبائل اس دے سامنے اظہار اطاعت کردے گئے۔ امیر صادق محمد خان اول ڈیرہ غازی خان وچ نادر شاہ نال ملن گیا۔ نادر شاہ نے امیر صادق محمد خان نو‏‏ں نواب دا خطاب عطا کیتا۔ جدو‏ں نادر شاہ نے سندھ اُتے حملہ کیہ تاں خدا یار خان کلہوڑا گزرات د‏‏ی طرف بھج گیا۔ بالآخر خدا یار خان نو‏‏ں عمرکوٹ وچ گرفتار ک‏ر ک‏ے قیدی بنا لیا گیا۔ 20 ذوالحجہ 1142ھ بمطابق 1733ء نو‏‏ں رہیا کے دتا۔

سندھ د‏‏ی تقسیم

سودھو

نادر شاہ نے سندھ تو‏ں واپس جانے تو‏ں پہلے سندھ دے مختلف علاقے خدا یار کلہوڑا، نواب صادق محمد خان اول تے محبت خان نو‏‏ں عطا کیتے۔

  • خدا یار خان کلہوڑا نو‏‏ں ٹھٹھہ، سندھ دے ہور علاقے تے محل عطا کیتے تے نال وچ شاہ قلی خان دا خطاب عطا کیتا۔
  • نواب صادق محمد خان اول نو‏‏ں شکار پور، پرگنہ لاڑکانہ، سیوستان، چھتر مع چودھری تے دراوڑ وغیرہ دے علاقے عطا کیتے تے نال نادر شاہ نے آپ نو‏‏ں نواب دا خطاب پہلے تو‏ں عطا کے دتا سی ۔
  • محبت خان نو‏‏ں سندھ دا بلوچستان تو‏ں ملحقہ مغربی علاقہ عطا کیتا۔

ریاست وچ وسعت

سودھو

1145ھ بمطابق 1732ء وچ حیات اللہ خان دے اصرار اُتے اس نے فرید خان لکھویرا اُتے حملہ کیتا جو آس پاس دے علاقے وچ پرت مچا رہیا سی ۔ امیر صادق محمد خان اول تے فرید خان لکھویرا دے درمیان لڑائی ہوئی جس وچ فرید خان لکھویرا نو‏‏ں شکست ہوئی۔ امیر صادق خان اول نو‏‏ں اس فتح وچ انعام دے طور اُتے شہر فرید د‏‏ی حکومت مل گئی۔ 1146ھ بمطابق 1733ء وچ نواب صادق محمد خان اول نے قلعہ دراوڑ وی راول اکھی سنگھ تو‏ں کھو لیا۔

نواب دا قتل

سودھو

نادر شاہ نو‏‏ں سندھ تو‏ں واپس گئے ہوئے حالے تھوڑا ہی عرصہ ہويا سی کہ خدا یار خان کلہوڑا نے سوچیا کہ اوہ دور دراز علاقےآں د‏‏ی تسخیر وچ مصروف اے لہذا شکار پور اُتے حملہ کے دتا جائے۔ خدا یار خان نے اک وڈے لشکر لے ک‏ے شکار پور دا رخ کیتا۔ 10 ربیع الاول 1159ھ بمطابق 1746 نو‏‏ں اس دا محاصرہ ک‏ر ليا۔

خدا یار کلہوڑا تے نواب صادق محمد خان اول دے لشکر وچ کانٹے دار مقابلہ ہويا۔ اس مقابلے وچ نواب دا قتل ہو گیا تے نواب دے لشکر نو‏‏ں شکست ہوئی نال وچ شکارپور وی ہتھ تو‏ں نکل گیا سی ۔

اولاد

سودھو

نواب صادق محمد خان اول نے اپنے پِچھے تن بیٹے چھڈے

  1. صاحبزادہ محمد بہاول خان اول
  2. صاحبزادہ مبارک خان دوم
  3. صاحبزادہ جعفر خان [۲]

حوالے

سودھو
  1. ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 231
  2. ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 70 تا 72
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=صادق_محمد_خان_اول&oldid=536539" توں لیا