علی بن عبد اللہ بن عباس

علی بن عبد اللہ بن عباس
تاریخ پیدائش	سنہ 691
تاریخ وفات	سنہ 736 (44–45 سال)
اولاد	عبد اللہ ابن علی ،  محمد بن علی بن عبد اللہ
والد	عبد اللہ بن عباس
عملی زندگی
پیشہ	محدث
باب اسلام

نام و نسب

آپ دا نام علی، کنیت ابو الحسن تے ابو محمد تے لقب سجاد ا‏‏ے۔ آپ حضرت عبد اللہ بن عباس دے سب تو‏ں چھوٹے صاحبزادے نيں۔ آپ دی ولادت 40ھ وچ علی بن ابی طالب دی شہادت دے دن ہوئی۔ اس لئی آپ دا نام علی تے کنیت ابو الحسن رکھی گئی۔ آپ دے والد نبی کریم دے چچا ذاد بھائی تے صحابی رسول سن ۔

سلسلہ نسب

آپ دا سلسلہ نسب والد دی جانب تو‏ں ایہ اے علی ابن عبد اللہ بن عباس ابن عباس بن عبد المطلب ابن عبد المطلب الہاشمی القریشی

آپ دا سلسلہ نسب والدہ دی جانب تو‏ں ایہ اے زرعہ بنت مشرح بن معدی کرب بن ولیعہ بن شرجیل

فضل و کمال

علمی اعتبار تو‏ں آپ کوئی قابل ذکر شخصیت نہ رکھدے سن ، درحقیقت آپ دے عمل نے آپ دے علم نو‏‏ں دبا دتا سی ۔ پھر وی آپ حضرت عبد اللہ بن عباس دے فرزند سن اس لئی علم دی دولت آپ تو‏ں تہی دامن دامن نہ سن ، احادیث نبوی دا اک حصہ اپ دے حفظہ وچ محفوظ سی ، ابن سعد نے آپ نو‏‏ں قلیل الحدیث تابعین وچ لکھدے نيں۔ احادیث وچ آپ نے اپنے والد عبد اللہ بن عباس، ابو ہریرہ ، عبد اللہ بن عمرو بن العاص ، عبد اللہ بن جبیر تے عبد الملک تو‏ں استفادہ کیتا۔ آپ دے صاحبزادہ محمد ، عیسی ، عبد الصمد ، سلیمان ، داؤد تے منہال بن عمرو سعد بن ابراہیم ، امام زہری ، حبیب بن ابی ثابت ، آبان بن صالح ، عبد اللہ بن طاؤس تے منصور بن معتمر وغیرہ آپ دے خوشہ چیناں وچ سن ۔

زہد و عبادت

آپ دا میدان عمل حجرہ عبادت سی اپنے زمانے دے بہت وڈے عابد بزرگ سن اک دن وچ اک ہزار رکعتاں پڑھدے سن اسی وجہ تو‏ں آپ ”سجاد“ دے لقب تو‏ں مشہور ہو گئے۔ پہلے آپ دا کاروبار حرم شریف وچ سی ۔ آپ دی مالکیت وچ زیتون دے پنج سو درخت سن تے ہر درخت دے نیچے آپ نے دو رکعت نفل ادا کیتے۔ ابتدا وچ آپ کوئی زاہد و عابد نہ سن ، آبان بن عثمان دے لڑکے عبد الرحمن دی عبادت و ریاضت نو‏‏ں دیکھ کر آپ دے دل اُتے گہرا اثرا پيا ، آپ نے کہیا وچ انہاں تو‏ں زیادہ رسول اللہ ﷺ دا قریب و عزیز ہاں اس لئی مینو‏ں انہاں تو‏ں زیادہ زیادہ عبادت کرنے دا حق اے ، چنانچہ اس وقت تو‏ں ہمہ تن عبادت وچ لگ گئے۔ آپ دا عبادت دا ایہ ذوق آخری لمحہ حیات تک قائم رہیا۔ زبیر ابن بکار دا بیان اے کہ موت دے وقت تک آپ دی عبادت و ریاضت وچ فرق نہ آیا۔

قریش وچ فضیلت و عظمت

اپنے مذہبی کمالات دی وجہ تو‏ں قریش وچ انہاں دی وڈی عظمت سی جدو‏ں آپ مکہ جاندے تو سارا خاندان جمع ہو جاندا سی ۔

حلیہ

نہایت حسین و جمیل سن علامہ ابن سعد لکھدے نيں کہ انہاں جداں روئے زمین اُتے حسین و جمیل قریشی نئيں سی قد نہایت بلند و بالا سی ۔ لوگاں وچ چلدے وقت ایسا معلوم ہُندا سی کہ کسی سواری اُتے جا رہے نيں۔ آپ دے والد عبد اللہ بن عباس آپ دے کاندھاں تک آندے سن تے عبد اللہ اپنے والد عباس بن عبد المطلب دے کاندھاں تک آندے سن تے عباس اپنے والد عبد المطلب دے کاندھاں تک آندے سن ۔

اموی خلفاء تو‏ں تعلقات

اک دن آپ اموی خلیفہ عبد الملک بن مروان دے دربار پہنچے اس نے آپ دا نام تے کنیت پوچھی۔ آپ نے اپنا نام علی تے کنیت ابو الحسن بتائی۔ عبد الملک بن مروان نے کہیا وچ ایہ کنیت تے نام اک نال برداشت نئيں کرسکدا کیتا تمھارا کوئی بیٹا اے ؟ آپ نے دسیا اے میرا اک بیٹا محمد بن علی بن عبد اللہ ا‏‏ے۔ عبد الملک بن مروان نے آپ نو‏‏ں ابو محمد دی کنیت دی نال وچ انعامات تو‏ں وی نوازیا۔

ابن خلکان نے لکھیا اے کہ علی بن عبد اللہ نے جدو‏ں لبابہ بنت عبد اللہ بن جعفر تو‏ں نکاح کیتا سی جو عبد الملک بن مروان دی بیوی رہ چک‏ی سی جس نے اسنو‏ں طلاق دے دی سی جس دی وجہ ایہ بنی سی اک روز عبد الملک بن مروان نے سیب نو‏‏ں کاٹا تے لبابہ دی طرف پھینک دتا تو اس نے اس جگہ نو‏‏ں چھری تو‏ں کاٹ دتا جتھ‏ے عبد الملک بن مروان دا منہ لگیا سی کیونکہ اس دے منہ تو‏ں بہت بدبو آندی سی عبد الملک دے پوچھنے اُتے اس نے کہیا الفکش تو‏ں بچنے دے لئی ایسا کیتا جس اُتے اس نے اسنو‏ں طلاق دے دت‏ی۔

جب اس تو‏ں علی بن عبد اللہ نے نکاح کیتا تو ولید بن عبد الملک نے اسی باعث آپ تو‏ں انتقام لیا تے آپ نو‏‏ں کوڑاں تو‏ں پٹوایا تے ایہ وی کہیا گیا کہ تساں خلیفہ دی اولاد نو‏‏ں ذلیل کردے ہو؟ جس اُتے آپ نو‏‏ں دوبارہ کوڑے لگوائے گئے کیونکہ آپ دے مطلق مشہور ھوگیا سی کہ آپ کہندے نيں عنقریب خلافت انہاں دے گھرانے وچ آنے والی ا‏‏ے۔

مبرو نے لکھیا اے اک دن آپ ہشام دے پاس گئے نال وچ آپ دے بیٹے محمد بن علی دے بیٹے ابو العباس السفاح تے ابو جعفر المنصور وی سن ہشام نے آپ دی آؤ بھگت دی تے انہاں نو‏‏ں اپنے نال بٹھایا تے انہاں نو‏‏ں اک سو تیس دینار وی دیےـ

وفات

آپ دی وفات بلقاء دی زمین وچ واقعہ جہمہ دے مقام اُتے 118ھ وچ ہوئی اس وقت آپ دی عمر 78 سال سی۔ ابو معشر وغیرہ نے کہیا اے کہ انہاں دی وفات ملک شام وچ 117 ہجری وچ ہوئی

اولاد

آپ دی بہت سی اولاداں سن۔ جنہاں وچ بیٹے ایہ نيں۔

محمد بن علی

داؤد ، عیسٰی ، احمد ، مبشر ، بشر ، اسماعیل ، عبد اللہ الاکبر ، عبد اللہ الاصغر ، عبد الصمد ، عبید اللہ ، عبد الملک ، عثمان ، سلیمان ، صالح ، عبد الرحمٰن ، عبد اللہ الاوسط ، یحیٰی تے اسحاق

بیٹیاں ایہ نيں۔ فاطمہ ، ام عیسٰی کبرٰی ، ام عیسٰی صغرٰی ، لبابہ ، بریہہ کبرٰی ، بریہہ صغرٰی ، میمونہ ، ام علی ، عالیہ تے ام حبیب

محمد بن علی دی والدہ عالیہ بنت عبید اللہ بن عباس سن۔ داؤد تے عیسٰی دونے دی والدہ اک ام ولد سن۔ سلیمان تے صالح دونے دی والدہ اک ام ولد سن۔ احمد ، مبشر تے بشر جنہاں تو‏ں کسی دی بقیہ اولاد نہ سی تے اسماعیل تے عبد الصمد ایہ سب دے سب اک ام ولد تو‏ں سن ۔ عبد اللہ الاکبر جنہاں دی اولاد باقی نئيں رہی تے اک بیٹی ام حبیب بنت علی انہاں دونے دی والدہ ام ابیہا بنت عبد اللہ بن جعفر سن۔ عبید اللہ جنہاں دی اولاد بقیہ نہ سی انہاں دی والدہ بنی الحریش دی خاتون سن۔ عبد الملک ، عثمان ، عبد الرحمٰن تے عبد اللہ الاصغر جو ملک شام چلے گئے سن تے یحیٰی ، یعقوب ، عبد العزیز ، اسماعیل اصغر تے عبد اللہ الاوسط انہاں دی بقیہ اولاد نہ سی مختلف ام ولد تو‏ں سن ۔ فاطمہ ، ام عیسٰی کبرٰی ، ام عیسٰی صغرٰی ، لبابہ ، بریہہ کبرٰی ، بریہہ صغرٰی ، میمونہ ، ام علی تے عالیہ دختران علی سب مختلف ام ولد تو‏ں سن۔

حوالے