احمد المستنصر باللہ الثانی

المستنصرباللہ الثانی
خلافت عباسیہ کا 38واں خلیفہ قاہرہ میں پہلا عباسی خلیفہ
پیشرو	مستعصم باللہ
جانشین	الحاکم بامر اللہ الاول
نسل	الحاکم بامر اللہ الاول (ممکنہ)
پیؤ	الظاہر بامر اللہ
موت	28 نومبر 1261
مذہب	اسلام

ناں و نسب

خلیفہ المستنصر باللہ الثانی دا براہِ راست تعلق بنو عباس توں اے۔ اُنہاں دی کنیت ابوالقاسم، ناں احمد بن الظاہر اے۔ المستنصر باللہ دے والد خلیفۃ الظاہر سن جو 1225ء تا 1226ء تک خلیفہ رہے۔ امام جلال الدین السیوطی نے تریخ الخلفاء وچ خلیفہ دا نسب ایوی‏‏ں‏ لکھیا اے : احمد ابوالقاسم ابن الظاہر بامر اللہ ابی نصر محمد بن الناصر لدین اللہ احمد۔ المستنصر باللہ الثانی قاہرہ مصر وچ عباسیاں دے اڑتیسواں خلیفہ سن۔ اوہ سال 659 ہجری وچ قاہرہ آئے جتھے سلطان مصر الملک الظاہر رکن الدین بیبرس البندقداری نے اُنہاں دا اِستقبال کر دے ہوئے دوبارہ عہدہ خلافت اُتے متمکن کر دے ہوئے اُنہاں دی عوامی و سرکاری بیعت لی۔ المستنصر باللہ الثانی دا اک بھائی اُنہاں توں پہلے وی خلافت عباسیہ بغداد وچ خلیفہ ہویا سی اوہ مستنصر باللہ سی جو بغداد وچ 1226ء توں 1242ء تک خلیفہ دے عہدے اُتے فائز سی۔

بغداد وچ قید توں رہائی تے مصر آمد

صفر 656 ہجری مطابق فروری 1258ء وچ جدو‏‏ں منگولاں نے بغداد دا محاصرہ کرکے خلافتِ عباسیہ نوں تاخت و تاراج کر دتا تو المسنتصر باللہ الثانی نوں قید کر دتا گیا سی۔ ایہ حالتِ قید بغداد وچ تن سال رہے۔ 659 ہجری مطابق 1261ء وچ قید توں رہائی ملی تو اعراب دی اک جماعت دے نال عراق وچ مقیم سن۔ 24 اکتوبر 1260ء نوں مصر وچ سلطان الملک الظاہر رکن الدین بیبرس البندقداری تخت نشاں ہویا تو المستنصر باللہ الثانی نے قصدِ خلافت دے لئی مصر دا رخ کیتا۔ اِس واسطے اوہ اعراب دے دس اُمراء نوں نال لئی مصر چلے آئے جن وچ امیر ناصر الدین مہنا 8 رجب 659ھ مطابق 7 جون 1261ء نوں مصر پہنچا۔ بروز جمعۃ المبارک 11 رجب 659ھ مطابق 10 جون 1261ء نوں اِستقبال دے لئی سلطان الظاہر محل توں باہر نکلیا تے اُس دے نال وزیر، گواہ تے اِطلاع دینے والے وی سن۔ باب النصر توں وڈی شان و شوکت دے نال المستنصر باللہ الثانی دا داخلہ ہویا ۔

خلیفہ ہونے دے لئی بیعت

خلیفہ المستنصر باللہ الثانی قاہرہ وچ دنیائے اسلام دے اڑتیسواں خلیفہ ہونے دی حیثیت توں 13 رجب المرجب 659ھ مطابق 13 جون 1261ء نوں خلیفہ مقرر ہوئے۔ بروز پیر 13 رجب المرجب 659 ہجری مطابق 13 جون 1261ء نوں سلطان مصر الظاہر رکن الدین بیبرس البندقدرای تے خلیفہ مذکور، قلعہ جبل دے اِیوان وچ نشست لگیا کر بیٹھے۔ وزیراں تے قاضی اپنے اپنے طبقات دے مطابق بیٹھ گئے۔ بیعت دے لئی خلیفہ دے نسب نوں حاکم تاج الدین بن الاعز نے ثابت کیتا کہ ایہ خلیفہ خلیفہ مستنصر باللہ العباسی دا بھائی اے جس نے بغداد وچ مستنصریہ دی بنیاد رکھی سی تے خلیفہ المستعصم باللہ العباسی دا چچا اے جنہاں منگولاں نے صفر656 ہجری وچ شہید کر دتا سی۔ خلیفہ المستنصر باللہ الثانی دی بیعتِ خلافت تمام ملکِ مصر وچ ہوئی۔ سلطان مصر الملک الظاہر، قاضی تے اُمراء نے بیعت دی۔ بعد ازاں خلیفہ مجلسِ خلافت دے ہمراہ دیارِ مصر چلے تے اُمراء اُنہاں دے ہمراہ اگے اگے تے لوک اِردگرد موجود سن۔ 13 رجب المرجب 659ھ مطابق 13 جون 1261ء نوں قاہرہ وچ خلیفہ لنگھے۔ منبراں اُتے خلیفہ مذکور دا خطبہ دتا گیا، ناں دا سکہ ضرب ہویا۔ قاہرہ وچ شانِ شایان جشن منایا گیا کیونجے گزشتہ تن سالاں توں عہدہ خلافت خالی سی۔

قاہرہ مصر وچ خلیفہ المستنصر باللہ الثانی دا پہلا جمعۃ المبارک

17 رجب المرجب 659 ہجری مطابق 17 جون 1261ء نوں خلیفہ عوام دے نال سوار ہو کے قلعہ دی جامع مسجد دی جانب آئے۔ منبر اُتے خطبہ دتا جس وچ بنو عباس دی شرف و فضائل دا ذِکر کیتا۔ آغازِ خطبہ وچ سورۃ الانعام دا ابتدائی حصہ تلاوت کیتا تے فیر رسول اکرم صلی اللہ علیہ وسلم اُتے درود پڑھیا، فیر صحابہ کرام رضی اللہ عنہم دی رضا مندی چاہی تے فیر سلطان الظاہر دے لئی دعا دی۔ پھرخلیفہ نے لوگاں نوں نماز پڑھائی۔

خلیفہ المستنصر باللہ الثانی دا خلافت سلطان الملک الظاہر رکن الدین بیبرسی البندقداری دے سپرد کرنا

4 شعبان المعظم 659 ہجری مطابق 4 جولائی 1261ء نوں خلیفہ المستنصر باللہ الثانی، سلطان الملک الظاہر رکن الدین بیبرس البندقداری، وزیراں، قضاۃ، اُمراء تے اَرباب حل و عقد قاہرہ توں باہر اک عظیم خیمے وچ نشت لگیا کر براجمان ہوئے۔ خلیفہ نے سلطان نوں سیاہ خلعت پہنائی تے اُس دی دھون وچ طوق پایا تے اُس دے پااں وچ بیڑی ڈالی۔ طوق تے بیڑی سونے دی سی۔ کاتب فخر الدین ابراہیم بن لقمان منبر اُتے چڑھا تے اُس نے لوگاں نوں سلطان دا حکم سنایا تے ایہ اُس دا اپنا وضع کردہ تے اپنی تحریر وچ لکھیا ہویا سی۔ فیر بعد وچ سلطان اِس شان دے نال قاہرہ داخل ہویا کہ بیڑی اُس دے پااں وچ سی تے طوق اُس دی دھون وچ سی، وزیراں اُس دے اگے اگے چل رہے سن تے سلطان دے سر اُتے حکم نامہ سی تے اُمرائے حکومت سوائے وزیر اعظم دے، سبھی پیدل چل رہے سن۔

سلطان قاہرہ الملک الظاہر تے خلیفہ المستنصر باللہ الثانی دی شام تے بغداد نوں روانگی

عباسی خلافت دے قیامِ نَو دے بعد خلیفہ المستنصر باللہ الثانی نے بغداد نوں تاتاریاں دے ہاتھاں توں واگزار کروانا چاہا جس دے لئی اُنہاں نے مہینےِ شعبان المعظم 659 ہجری مطابق جولائی 1261ء وچ سلطان قاہرہ الملک الظاہر رکن الدین بیبرس البندقدرای توں مطالبہ کیتا کہ اوہ اُنئی‏‏ں بغداد بھجدا دے۔ اِس واسطے سلطان قاہرہ نے اک عظیم فوج تیار و منظم دی تے اُنہاں دے ہمراہ ہر اُس شے دا بندوبست کیتا جو ملوک دے لئی ضرروی ہُندا اے، فیر سلطان اُنہاں دے نال دمشق گیا تے سلطان دے مصر توں شام جانے دا سبب ایہ سی کہ ترکی حلب اُتے قبضہ ہوچکیا سی تے سلطان نے امیر علم الدین حلبی نوں جو بنو دمشق اُتے متغلب ہوچکیا سی، حلب ول بھیجیا تے اُس نے حلب نوں قابضین توں چھڑوا لیا تے اوتھے قبضہ کر لیا بعد ازاں سلطان الملک الظاہر نے اُسنوں اپنا نائب مقرر کیتا۔ امیر علم الدین نے ترکی نوں اوتھے توں بھج کڈیا۔ سلطان الملک الظاہر نے عز الدین ایدمر الحلبی نوں مصر اُتے اپنا نائب مقرر کیدا سی تے اِنتظامِ مملکت وزیر بہاو الدین بن الحناء دے سپرد کیدا سی تے اُس دے بیٹے فخر الدین نوں وی اُس دے ہمراہ وزیر مقرر کیدا سی۔ افواج و عساکر دا اِنتظام امیر بدر الدین بعلبک الخازندار دے سپرد کیدا سی۔ بروز پیر 7 ذیقعد 659 ہجری مطابق 3 اکتوبر 1261ء نوں سلطان تے خلیفہ اپنی افواج دے ہمراہ دمشق وچ داخل ہوئے۔ دوناں نے جامع دمشق وچ بروز جمعۃ المبارک 11 ذیقعد 659 ہجری مطابق 7 اکتوبر 1261ء نوں نمازِ جمعہ ادا دی۔ بعد ازاں خلیفہ باب البرید توں تے سلطان باب الزیارۃ توں داخل ہوئے تے سلطان نے خلیفہ نوں بغداد روانہ کیتا تے اِنہاں دے ہمراہ شاہِ موصل دے بیٹے وی سن۔ اِس روانگی وچ سلطان قاہرہ الملک الظاہر نے اِس قدر دولت خرچ دی اک کروڑ دینار دا خالص سونا فوج دے نوجواناں دے لئی صرف کر دتا۔

خلیفہ دی شام توں بغداد روانگی تے شہادت

مہینےِ ذوالحجہ 659 ہجری مطابق نومبر 1261ء نوں خلیفہ المستنصر باللہ الثانی شام توں عراق روانہ ہوئے تے موصل، سنجار تے الجزیرہ دے حکمراناں دی مدد توں تکریت تے حدیثہ دے مقام اُتے قبضہ کر لیا، اِس دے بعد اوہ بغداد روانہ ہوئے۔ بغداد روانگی وچ ای تاتاریاں توں مقابلہ ہویا۔ مصری فوج نوں شکست ہوئی تے خلیفہ خود قتل ہو گئے۔ ابن کثیر دے بیان دے مطابق بروز پیر 3 محرم الحرام 660 ہجری مطابق 28 نومبر 1261ء نوں بغداد وچ بنو عباسی دے اڑتیسواں خلیفہ وی شہید ہو گیا جو سقوطِ بغداد دے بعد اک وڈا سانحہ سی۔

حوالے