شامی داخلی جنگ وچ ایرانی مداخلت
| مداخله ایران در جنگ داخلی سوریه | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بسلسلہ مداخله خارجی در جنگ داخلی سوریه، جنگ داخلی سوریه و جنگ نیابتی ایران و عربستان | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| محارب | |||||||||
|
شبهنظامیان تحت حمایت ایران: در حمایت از:
 روس (مداخله روسیه در جنگ داخلی سوریه) |
سانچہ:Country data Syrian opposition ارتش آزاد سوریه فائل:Flag of Hayat Tahrir al-Sham.svg هیئت تحریر شام
 اجناد الشام (2013-17) | سانچہ:Country data Islamic State of Iraq and the Levant داعش |
مورد حمایت از طرف: | ||||||
| کمانڈر اور رہنما | |||||||||
 سید علی خامنهای(Supreme Leader of Iran) Maj. Gen. قاسم سلیمانی ⚔(Quds Force chief commander) Gen. Dariush Darsti ⚔(IRGC commander) Maj. Abolghassem Zahiri (زخمی)(102nd Imam Hossein Battalion commander) Ahmad Gholami ⚔(Iranian paramilitary commander) |
 Abu Khayr al-Masri ⚔(القاعده deputy leader) | سانچہ:Country data Islamic State of Iraq and the Levant ابوبکر بغدادی ⚔ |
| ||||||
| طاقت | |||||||||
|
 14,000+ fighters (2017) 10,000+ fighters (2017) c. 2,000 al-Nujaba fighters | ? | ||||||||
| ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||||
|
ایران: 558 لشکر فاطمیون: 2,000+ کشته 8,000+ زخمی حزبالله لبنان 1,800+ رزمنده کشتهشدهشبهنظامیان شیعه عراق: 1,308+ militiamen killed[۱] | Unknown | Unknown | Unknown | ||||||
ایران تے شام دو اسٹریٹجک اتحادی نيں۔ ایرانی حکومت دے سیاسی ادب وچ ، شام صیہونیت دے خلاف مزاحمت دے محور اور لبنان وچ حزب اللہ دے درمیان اک پل دا رکن اے۔ [۲]
ایران تے شام دے تعلقات انقلاب توں پہلے دے نيں۔ 1950 دی دہائی وچ ، محمد رضا پہلوی دے دور وچ ، ایران نے 1975 وچ حفیظ الاسد دے تہران دے دورے دے دوران اسد حکومت نوں غیرمعمولی طور اُتے 300 ملین ڈالر دی امداد دی پیش کش دی سی۔ ایران عراق جنگ دے دوران شام ایران دا اک اہم سیاسی تے فوجی حامی وی سی۔ بشار الاسد دے خلاف شامی عوام دے مظاہرےآں وچ وادھا دے نال ، آئی آر جی سی دی قدس فورس 2011 توں بشار الاسد دی حمایت کر رہی اے تے ایران نے شام دی خانہ جنگی وچ شام دی حکومت نوں اہم مدد فراہم دی اے ، جس وچ رسد ، تکنیکی ، مالی وی شامل اے۔ ، تے شام دی کچھ سرکاری افواج دی فوجی تربیت۔ ایران اپنے علاقائی مفادات دے لئی شامی حکومت کیتی بقا نوں بہت اہم سمجھدا اے۔ [۳] مارچ 2017 تک ، شام وچ ایرانی فوجیاں نے 2،100 افراد نوں ہلاک کيتا اے۔ [۴]
پس منظر
سودھوایران شامی حکومت کیتی بقا نوں اپنے مفادات دے لئی ناگزیر سمجھدا اے۔ یہ ملک 1978 دے اسلامی انقلاب دے بعد توں ہن تک ایران دا واحد مستحکم اتحادی رہیا اے تے شام لبنان وچ حزب اللہ دے نال ایران دے رابطے دے لئی وی اک اہم عبور اے۔ ایرانی رہنماواں نے شام دا ناں ایران دا 35 واں صوبہ رکھیا اے۔ شام وچ سعودی تے امریکی اثر و رسوخ نوں روکنے دے لئی بشار الاسد دی سربراہی وچ علوی اقلیت اک اہم عنصر اے۔ [۳]
شام دا شہر الزبدانی اسد تے ایران دے لئی انتہائی ضروری اے کیونجے ، کم توں کم جون 2011 دے آخر تک ، لبنان وچ حزب اللہ دی فراہمی ایرانی پاسداران انقلاب دے لئی ایہ لاجسٹک دا مرکز سی۔ [۵] شام دی خانہ جنگی توں پہلے ، ایران نے مقامی افواج دی تربیت تے اسلحے دی ترسیل تے رقم دا انتظام کرنے دے لئی شام وچ 2،000 توں 3،000 دے درمیان فوجیاں نوں لبنان وچ تعینات کيتا سی۔ [۳]
ایران دے نائب وزیر خارجہ ، حسین امیر عبد اللہ نے اپریل 2014 وچ کہیا سی: "ہم بشار الاسد نوں باقی زندگی صدر رہنے دی کوشش نئيں کردے نيں۔" لیکن اسيں اسد تے شام دی حکومت نوں دہشت گردی تے انتہا پسند قوتاں دے استعمال دے خاتمے دے خیال دی مخالفت کردے نيں۔
2011 وچ شام دے مظاہرےآں اُتے دباؤ
سودھوکہیا جاندا اے کہ ایران نے شام دے مظاہرےآں دے ابتدائی دناں وچ شامی حکومت نوں تکنیکی مدد فراہم کيتی سی ، جس دی بنیاد اُتے 2009 دے صدارتی انتخابات دے مظاہرےآں دے بعد حاصل کردہ تجربے دی بنیاد اُتے سی۔ [۶]
اپریل 2011 وچ ، امریکی صدر باراک اوباما اور اقوام متحدہ وچ امریکی سفیر سوسن رائس نے ایران اُتے الزام لگایا سی کہ اوہ خفیہ طور اُتے اسد دی طرف توں مظاہرےآں نوں روکنے وچ مدد فراہم کردا اے۔ تے اطلاعات نيں کہ شامی مظاہرین نے ایہ دعویٰ کيتا اے کہ سیکیورٹی فورسز دے کچھ ممبران فارسی بولدے نيں ۔
انقلابی گارڈز توں وابستہ دو سائٹاں دے مطابق ، قاسم سلیمانی دی سربراہی وچ قدس فورس 2011 دے اوائل وچ (شام وچ داعش دے عروج توں پہلے) شامی عوام دے مظاہرےآں نوں دبانے وچ ملوث سی۔
قدس فورس دے کمانڈر دی حیثیت توں قاسم سلیمانی نے مشرق وسطی دے کچھ ملکاں دے امور وچ مسلماناں دیاں جاناں دے دفاع دے لئی مداخلت کيتی۔ لیکن بعض تجزیہ کاراں دی نظر توں ، ایہ دعوی ، اس دے دوسرے دعوواں دی طرح ، وی بھی غلط اے تے اس نے خطے دے کچھ حکمراناں دا دفاع کرکے سیکڑاں ہزاراں مسلماناں (تے غیر مسلم) نوں ہلاک کرنے دا باعث بنا اے۔ شامی حکومت (بشار الاسد) دے پروپیگنڈا اپریٹس دی طرح اسلامی جمہوریہ دی حکومت دے پروپیگنڈے دا سامان ، داعش دے جرائم اُتے توجہ مرکوز کردا اے تے سامعین نوں بشار الاسد تے اس دے اتحادیاں دے جرائم نوں فراموش کرنے دی کوشش کردا اے ( اسلامی جمہوریہ ایران دے نال نال روس)۔
شام وچ انسانی حقوق دی پامالی
سودھوامریکا نے اسلامی جمہوریہ ایران اُتے شام وچ انسانی حقوق دی پامالی دا الزام عائد کيتا اے [۷][۸]۔ [۹]
شامی حکومت نوں اسلامی جمہوریہ دی مالی تے فوجی مدد
سودھو2011 دے بعد توں ، جدوں اسلامی جمہوریہ بشار الاسد دی حکومت کیتی حمایت کرنے آیا سی ، اس نے اس ملک دی جنگ اُتے بہت زیادہ رقم خرچ دی اے۔ [۳] 2011 دے بعد توں ، ایران نے شامی حکومت نوں فوجی امداد تے مارکیٹ توں کم تیل دی ترسیل دے علاوہ 3.6 بلین ڈالر دے قرضے فراہم کیتے نيں۔ فاؤنڈیشن فار مظلوماں دے سربراہ پرویز فتاح نے اک ٹیلی ویژن پروگرام وچ اعتراف کيتا کہ قاسم سلیمانی نے فاطمی فوج دی ادائیگی دے لئی انہاں توں رجوع کيتا سی ، تے پارلیمنٹ دے قومی سلامتی کمیشن دے سابق ممبر حشمت اللہ فلاحت پیشہ نے کہیا سی کہ اسلامی جمہوریہ شام نوں 20 بلین توں 30 ارب ڈالر دی امداد فراہم کيتی۔[۱۰]
اسلامی جمہوریہ ایران دی حکومت شام دی حکومت نوں فوجی تے شہری مدد فراہم کردی اے۔ شام دے مظاہرین نوں دبانے وچ بشار الاسد دی حکومت کیتی حمایت اسلامی جمہوریہ ایران دی انسانی حقوق دی پامالی اے۔ فاؤنڈیشن برائے دفاع برائے جمہوریہ دے محقق دا خیال اے کہ شام وچ آئی آر جی سی دی موجودگی ایران توں باہر اس فوجی تنظیم دی پہلی موجودگی نئيں اے۔ اُتے ، اسد دی حمایت تے جنگی جرائم دا اوہ اپنے ملک دے عوام دے خلاف کردا اے شاید ایہ سب توں واضح دستاویز اے جس نے ایہ ثابت کيتا اے کہ انقلابی گارڈز دنیا وچ دہشت گردی دا سب توں وڈا سپانسر اے۔ [۱۱]
سیاسی عہدے
سودھواسلامی جمہوریہ ایران دی حکومت دے قائد
سودھورہبر ایران شام وچ داخلی تنازعہ دے بارے وچ کہندے نيں:”شام وچ امریکی منصوبے دا بنیادی مقصد خطے وچ مزاحمتی لکیر نوں نشانہ بنانا اے ، کیونجے شام فلسطینی مزاحمت تے لبنانی اسلامی مزاحمت دی حمایت کردا اے۔ شام دے تئاں اسلامی جمہوریہ ایران دا مؤقف اس ملک دے عوام دے مفاد وچ کِسے وی اصلاحات دی حمایت کرنا اے تے شام دے اندرونی معاملات وچ امریکا تے اس دے جانشیناں دی مداخلت دی مخالفت کرنا اے۔ “[۱۲]
”خطے دے ملکاں وچ اسلامی بیداری دا جوہر صیہونی مخالف تے امریکا مخالف تحریک اے ، لیکن شام وچ ہونے والے واقعات وچ ، ریاستہائے متحدہ امریکا تے اسرائیل دا ہتھ واضح اے ، تے ساڈی منطق تے ایرانی قوم دی کسوٹی ایہ اے کہ جتھے وی امریکا تے صیہونیت دے حق وچ نعرہ لگایا جاندا اے ، تحریک منحرف اے۔ “[۱۳]
”بدقسمتی توں ، خطے دے کچھ ملکاں دی حمایت توں شام وچ اک تکفیری گروپ تشکیل دتا گیا اے ، جو تمام مسلم گروہاں دے نال شامل اے ، لیکن اس تحریک دے حامیاں نوں معلوم ہونا چاہیدا کہ ایہ اگ انھاں وی لپیٹ وچ لے گی۔ “[۱۴]
2011 وچ ، بحران دے آغاز اُتے ، ایرانی رہنما نے بشار الاسد نوں اک پیغام بھیجیا جس وچ شام دے عوام دے تحفظ نوں اسلامی جمہوریہ دی سرخ لکیر قرار دتا گیا سی۔ ایرانی رہنما نے اسد توں خطاب کردے ہوئے اس گل اُتے زور دتا کہ جے آپ شامی عوام دے قتل توں لاتعلقی رکھدے نيں تاں ، اسلامی جمہوریہ دی حمایت اُتے اعتماد نہ کرن۔ [۱۵][۱۶][۱۷]
ملٹری سیکیورٹی دے سربراہ
سودھوکیمپ دے سربراہ مہدی طیب نے فروری 2012 وچ بیان کیا:
شام ساڈے لئے پینتیسواں صوبہ تے اک اسٹریٹجک صوبہ اے۔ جے دشمن اسيں اُتے حملہ کردا اے تے شام یا خوزستان اُتے قبضہ کرنا چاہندا اے تاں ترجیح ایہ اے کہ اسيں شام نوں رکھے ، کیونجے جے اسيں شام رکھدے نيں تاں اسيں خیزستان نوں واپس لے سکدے نيں ، لیکن جے اسيں شام توں ہار جاندے نيں تاں اسيں تہران نئيں رکھ سکدے۔[۱۸]
فارس نیوز ایجنسی نے مئی 1993 وچ سردار حمانی دے بیانات دی اشاعت دے چند گھنٹےآں بعد اسنوں حذف کردتا۔ [۱۹] سینئر انقلابی گارڈز دے کمانڈر نے کہیا: "اج اسيں شام وچ اسلامی انقلاب جداں مفادات دے لئی لڑ رہے نيں تے ساڈا دفاع مقدس دفاع دی سطح اُتے اے … 42 گروپ تے 128 بٹالین جس وچ 70،000 نوجوان مسلمان ، علوی ، سنی تے شیعہ شامل نيں ، قومی تحرک دی شکل تشکیل دتی تے شامی شہراں تے صوبےآں دی سیکیورٹی نوں سنبھال لیا ، اج اک لکھ چالیس ہزار تربیت یافتہ باسیجی شام وچ داخل ہونے دے منتظر نيں۔ » [۲۰]
15 مئی 1993 نوں ملیر کور دے کمانڈر ، محمد اسکندری نے کہیا: "شام وچ اج دی جنگ در حقیقت امریکا دے نال ساڈی جنگ اے ، جو شام دی سرزمین اُتے ہوئی سی۔ اس ملک وچ آئی آر جی سی دے کمانڈراں نے 42 بریگیڈ تیار کیتے نيں تے 138 لیس بٹالین تے اوہ جنگ دے لئی پوری طرح تیار نيں۔ اوہ دشمن دے نال نيں… شام دے 14 صوبےآں نوں ایران دا صوبہ تے شام دا صوبہ حمان نوں صوبہ حماد نامزد کيتا گیا اے ، جتھے صوبہ ہمدان دے افراد ، نقد رقم تے کھانے دی امداد جمع کرنے دے بعد بھیج دیندے نيں۔ اس صوبے نوں براہ راست ایہ امداد۔ [۲۱]
امریکی اخبار وال اسٹریٹ نے اطلاع دتی اے کہ اسلامی جمہوریہ ایران نے افغان مہاجرین نوں شام وچ ملک دی خانہ جنگی وچ حصہ لینے دے لئی بھیجیا سی تے اسنوں شامی شہری وچ آئی آر جی سی تے لبنانی حزب اللہ دی افواج دی ہلاکتاں نوں کم کرنے دے لئی ایران دی حکمت عملی دا اک حصہ سمجھیا سی۔ جنگ [۲۲]
اسلامی جمہوریہ ایران دی فوج دے کمانڈوز
سودھوبریگیڈیئر جنرل علی نے فروری 2014ء وچ شام وچ تسنیم دے رضاکارانہ فوج بھیجنے دے نال گفتگو وچ فوج دی زمینی فوج دے ڈپٹی کوآرڈینیٹر دی زینت بنی تے اعلان کيتا کہ آپریشنز ایڈوائزر آرمی ، خاص طور اُتے شام وچ ٹائپ 65 ، "ہم 65 ٹائپ آرمی دا حصہ نيں"۔ مشیر دے طور اُتے 65 ويں بریگیڈ تے ہور اکائیاں توں شام بھیج رہے نيں تے ایہ تعیناتی 65 ويں رینجر بریگیڈ توں مخصوص نئيں اے تے ہن 65 ويں بریگیڈ دے مشیر اوتھے موجود نيں۔ 65 ويں بریگیڈ دے علاوہ ، فوج دے ہور اکائیاں دے دستےآں نوں مشاورتی کارروائیاں دے لئی شام بھیجیا گیا اے۔ حوالےدی لوڑ؟
ممبران پارلیمنٹ
سودھوایرانی پارلیمنٹ دے اک ممبر ، محمود نابویان نے فروری 1992 وچ کہیا سی: "ہم ڈیڑھ لکھ شامی باشندے ایران لیائے تے انہاں نوں فوجی تربیت دتی ، تے اساں اوتھے ڈیڑھ لکھ افراد نوں تربیت دتی تے اوتھے ،000 50 حزب اللہ فوج بھیج دی۔ [۲۳] ہور ، ایران دے قومی سلامتی کمیشن دے رکن ، جواد کریمی قدسی نے نومبر 1992 وچ مشہد وچ کہیا سی: "شام وچ سیکڑاں ایرانی بٹالین نيں۔ اوہ ایرانی نيں۔ » [۲۴]
لوکاں دی رائے
سودھوجنگ دے مخالفین
سودھو</br> "شام خط" ، اک آزاد مہم گروپ جس وچ شام وچ ایرانی حکومت دے کردار اُتے توجہ دتی جارہی اے ، جس دے ممبران ایرانی ، لبنانی تے شامی صحافیاں تے کارکناں دا اک گروپ نيں ، پہلے اپریل 2014 وچ سرگرم عمل ہوئے۔ [۲۶][۲۷] ستمبر 2015 وچ ، ایرانی سیاسی کارکناں دے اک گروپ نے "شام دے لئی" دے ناں توں اک مہم چلائی سی۔ انہاں دا مقصد "شام دے بحران وچ ایرانی حکومت دے مجرمانہ کردار اُتے روشنی ڈالنا اے۔" [۲۸][۲۹] اندرونی طور اُتے ، ایران دی گرین موومنٹ ، میر حسین موسوی دی زیرقیادت ، شامی حکومت کیتی مخالفت تے شام دی خانہ جنگی وچ ایران دی مداخلت دے لئی جانیا جاندا اے۔ کہیا جاندا اے کہ اس ناکہ بندی دی وجہ شامی زیرحراست افراد توں اظہار یکجہتی کرنا سی۔ [۳۰] 25 ستمبر ، 2011 نوں ، تحریک دے 40 ایرانی معالجین دے اک گروپ نے ، جس وچ مصطفیٰ معین وی شامل سن ، نے اک کھلا خط جاری کيتا جس وچ شامی حکومت دے مظاہرےآں دے ردعمل دی مذمت کردے ہوئے کہیا گیا سی کہ شامی صدر بشار الاسد اک نابغ. علاج معالج نيں۔ [۳۱] ایران دے قومی محاذ تے ری پبلکن یکجہتی نے وی اگست 2011 تے 2015 وچ شامی حکومت کیتی مذمت کرنے والے بیانات جاری کیتے سن ۔ [۳۲][۳۳] جنگ دے آغاز دے بعد توں ، بوہت سارے ایرانی شخصیتاں نے شام دی خانہ جنگی وچ یا بعثت شامی حکومت کیتی طرف توں ایرانی فوجی مداخلت دی مخالفت کيتی اے ، جنہاں وچ شامل نيں:
- مہدی خزعلی: ماہر امراض چشم تے سیاسی اصلاحات دا کارکن۔[۳۴][۳۵]
- فائزہ ہاشمی: سیاسی کارکن.[۳۶][۳۷]
- شیرین عبادی: وکیل ، انسانی حقوق دے کارکن۔[۳۸]
- محمدحسین گرگیج: فقیه مسلمان حنفی.[۳۹]
- علی افشاری: تجزیہ کار تے سیاسی کارکن۔[۴۰]
- عبدالحمید اسماعیلزہی: فقیہ مسلمان حنفی.[۴۱]
- سید عطاءاللہ مہاجرانی:مصنف تے سیاستدان.[۴۲]
- مرتضی کاظمیان:صحافی ، ادیب تے سیاسی کارکن۔[۴۳]
- مجتبی واحدی:مصنف ، سیاسی تجزیہ کار تے صحافی۔[۴۴]
- کاملیا انتخابی فرد: مصنف ، صحافی تے نیوز کمنٹیٹر[۴۵]
- محمد جواد اکبرین: محقق ، اصلاح پسند سیاسی کارکن تے صحافی۔[۴۶][۴۷]
- ایرج جندی عطائی: شاعر.[۴۸]
- اسماعیل خویی: شاعر.[۴۹]
- محمد تنگستانی: شاعر.[۵۰][۵۱]
- مہدی خلجی: اسلامی مصنف تے محقق۔[۵۲]
- وریا غفوری: فٹ بال کھلاڑی.[۵۳]
- شاہین فاطمی: محقق ، سیاسی کارکن تے ماہر معاشیات.[۵۴]
- مجید محمدی: یونیورسٹی دے پروفیسر تے محقق[۵۵]
- سید مصطفیٰ تاجزادہ: اصلاح پسند سیاستدان.[۵۶]
- محسن مخملباف: مصنف ، ڈائریکٹر تے انسانی حقوق دے کارکن۔[۵۷][۵۸]
اسلامی انقلابی گارڈ کور تے اس دی پراکسی فورسز؛ مداخلت تے نقصانات
سودھوآئی آر جی سی دا شام دے مظاہرےآں نوں دبانے دا اعتراف
سودھودو میڈیا ایرانی پاسداران انقلاب اسلامی انقلاب نے ایرانی پاسداران انقلاب اسلامی انقلاب دی قدس فورس دی سرگرمیاں دے بارے وچ اک رپورٹ جاری دی ، برساں دے بعد اس گل دی تصدیق دی کہ قدس فورس دے کمانڈر قاسم سلیمانی نے شام دے اواخر وچ شام وچ مظاہرےآں دے آغاز توں ہی ، اس دباؤ نوں دبانے دے لئی پولیس نے مظاہرین دے خلاف احتجاج تے انٹیلیجنس تے حفاظتی اقدامات نوں دبانے تے اسلحہ تے سامان دبانے دا طریقہ سکھایا[۵۹]۔ قاسم سلیمانی نے ملک بھر وچ ہونے والے مظاہرےآں دے بعد شام دے عوام دے مطالبات نوں مننے دے لئی بشار الاسد نوں راضی کيتا۔ [۶۰]
شامی جنگ وچ IRGC دے اعلیٰ عہدے داراں دی لسٹ
سودھواسلامی انقلابی گارڈ کور دے کم توں کم 16 اعلیٰ کمانڈر شام دی وڈے پیمانے اُتے خانہ جنگی تے اس دے لوکاں دے جبر تے قتل وچ ملوث رہے نيں۔ [۶۱][۶۲]
مذکورہ کمانڈراں دے ناواں دی لسٹ:
- میجر جنرل قاسم سلیمانی؛ شام دی جنگ سمیت مشرق وسطی وچ اسلامی جمہوریہ دی قدس فورس دے چیف کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل حسینین ہمدانی۔ شام وچ ایرانی افواج دا پہلا کمانڈر تے بشار الاسد دی حمایت کرنے والی ملیشیا تشکیل دینے دا ذمہ دار۔
- بریگیڈیئر جنرل محمد جعفر اسدی؛ شام وچ ایرانی افواج دا دوسرا کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل محمد حجازی؛ سابق ڈپٹی کمانڈر انہاں چیف چیف برائے پاسداران انقلاب:
- بریگیڈیئر جنرل عبد اللہ عراقی؛ آئی آر جی سی لینڈ فورسز دے اس وقت دے ڈپٹی کمانڈر تے 2016 وچ حلب دی آخری لڑائی دے اک سینئر کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل محمد رضا فلہ زادہh قدس فورس دے نائب کوآرڈینیٹر۔
- بریگیڈیئر جنرل علی اکبر پورجامشیڈین؛ آئی آر جی سی لینڈ فورس فورسز آپریشنز دے نائب؛
- بریگیڈیئر جنرل رحیم اک طرح دا عمل اے۔ شام وچ زینب آپریشنل ویہہ دا کمانڈر؛
- بریگیڈیئر جنرل محمد علی الہدادی ، جنوبی شام وچ آپریشن ویہہ دے کمانڈر؛
- بریگیڈیئر جنرل محمود چہارباغی؛ آئی آر جی سی زمینی توپ خانے دے سابق کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل اسماعیل قانی؛ فاطم بریگیڈ نوں منظم کرنے تے قدس فورس دے نويں کمانڈر دے ذمہ دار۔
- بریگیڈیئر جنرل ہامون محمدی؛ گیلان صوبائی کور دے کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل محمد علی ہاکبن؛ گیلان وچ مقیم سولہويں قدس ڈویژن دے کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل جواد عظیمی۔ IRGC لینڈ فورس دے کامبیٹ انجینئرنگ دے نائب
- بریگیڈیئر جنرل عواد شہابیفر۔ کوہ گیلوہ تے بائیر احمد صوبائی کور دے سابق کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل حامد ارجمندیفر۔ حمزہ کیمپ دے ڈپٹی کمانڈر۔ [۶۳]
شام تے عراق وچ جنگ کيتی وجہ توں نشان نظامی حاصل کرنے والے کمانڈراں دی لسٹ
سودھواسلامی انقلابی گارڈ کارپس تے اسلامی جمہوریہ ایران دی فوج دے کچھ اعلیٰ عہدے دار کمانڈراں دے ناں جنہاں نے اسلامی جمہوریہ ایران دے اعلیٰ قائد ، سید علی خامنہ ای توں فوجی مداخلت حاصل کيتی ، وچ انہاں دی مداخلت تے جنگ دے لئی شام تے عراق ، ایہ نيں:
- میجر جنرل قاسم سلیمانی؛ شام-عراق جنگ (ذوالفقار بیج) سمیت مشرق وسطی وچ اسلامی جمہوریہ دی قدس فورس دے چیف کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل حسینین ہمدانی۔ شام وچ ایرانی افواج دا پہلا کمانڈر تے بشار الاسد (وکٹری ون بیج) دی حمایت کرنے والی ملیشیا تشکیل دینے دا ذمہ دار۔
- بریگیڈیئر جنرل عبد اللہ عراقی؛ آئی آر جی سی لینڈ فورس دے ڈپٹی کمانڈر تے حلب دی حتمی جنگ دے سنئیر کمانڈراں وچوں اک (فتح دو دا بیج)؛
- بریگیڈیئر جنرل جواد عظیمی۔ IRGC لینڈ فورسز (نصر I بیج) دے کامبیٹ انجینئرنگ دے نائب؛
- بریگیڈیئر جنرل محمود چہارباغی؛ آئی آر جی سی زمینی فوج دے توپ خانہ (نصر اول بیج) دے سابق کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل ہامون محمدی؛ گیلان صوبائی کور دے کمانڈر (فتح تھری بیج)
- بریگیڈیئر جنرل محمد علی ہاکبن؛ گیلان وچ مقیم سولہويں قدس ڈویژن دے کمانڈر (فتح تن دا نشان)؛
- بریگیڈیئر جنرل عواد شہابیفر۔ کوہ گیلوہ تے بائیر احمد صوبائی کور (فاتحہ دوم) دے سابق کمانڈر۔
- بریگیڈیئر جنرل حامد ارجمندیفر۔ حمزہ کیمپ دے ڈپٹی کمانڈر (فتح 3 دا بیج)؛
- بریگیڈیئر جنرل حسن شاہصفی؛ آرمی ایئر فورس دے چیف کمانڈر (نصر بیج)؛ [۶۴]
شام وچ انقلابی محافظاں دی ہلاکتاں دے اعدادوشمار
سودھوسن 2011 وچ شام دی خانہ جنگی دے آغاز دے بعد توں ، شام وچ لڑنے والے متعدد انقلابی گارڈز نوں ایران دے مختلف شہراں وچ ہلاک تے دفن کردتا گیا اے۔
گذشتہ اٹھ سالاں وچ خطے دیاں جنگاں دے دوران انقلابی محافظاں دی ہلاکتاں دی تعداد 6،500 دسی جاندی اے۔ [۶۵]
جولائی 2015 وچ ، آئی آر این اے نیوز ایجنسی نے اطلاع دتی اے کہ انقلابی محافظاں دے 400 ارکان ہلاک ہوچکے نيں ، جدوں کہ تبنک نے اطلاع دتی اے کہ شام وچ لشکرِ فاطمیون دے 200 افغان ہلاک ہوئے نيں۔ [۶۶]
ہفتہ ، 31 مارچ ، 2017 نوں شام دے شہر ادلیب وچ ہونے والی جھڑپاں دے دوران فاطمیون تے زینبیون بریگیڈ دے اکیس ارکان ہلاک ہوگئے۔ [۶۷]
27 مارچ 2017 نوں شام وچ قاسم سلیمانی دے قریبی ساتھی اصغر باشپور نوں ہلاک کردتا گیا سی۔ حالے تک انہاں دی موت دی تفصیلات دا اعلان نئيں کيتا گیا اے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ یا تاں ترکی دی حمایت یافتہ حزب اسلامی ترکستان دے نال جنگ وچ یا حلب دے جنوب وچ نیرب وچ انقلابی گارڈز دے اڈے اُتے حزب اختلاف دے راکٹ حملے وچ ماریا گیا سی۔
یک عضو ارشد سپاه پاسداران بنام فرهاد دبیریان روز جمعه ۱۶ اسفند ۱۳۹۸ در منطقه سیده زینب سوریه کشته شد. وی فرمانده سابق سپاه در پالمیرا، شهر باستانی در مرکز سوریه بود.
30 مارچ ، 2017 نوں ، ملیا علی زنجانی ، جو شام دی حکومت کیتی حفاظت دے لئی صوبہ ادلیب بھیجیا گیا سی ، ماریا گیا۔
سپاه پاسداران دے مارے جانے والےآں دے ناں
سودھوشام وچ مارے گئے IRGC دے کچھ سرکاری کمانڈر تے افسر ایہ نيں:
- میجر جنرل حسین ہمدانی
- سردار حسن شاطری [۶۸]
- بریگیڈیئر جنرل جان محمد علی پور
- سردار محمد علی موردخانی [۶۹]
- سردار اسماعیل ہیڈاری [۷۰]
- سردار عبد اللہ اسکنداری [۷۱]
- سردار جبار دروسوی
- سردار محمد جمالی تقلیح [۷۲]
- سردار سید حامد تبی بائی۔ مہر [۷۳]
- سردار عامرزا علیزادہ [۷۴]
- سردار داد اللہ (ماشااللہ) شیبانی
- سردار عباس عبد اللہہی [۷۵][۷۶]
- میجر علی کنعانی [۷۷]
- میجر محرم ترک
- میجر محمد حسین عطری
- فسٹ لیفٹیننٹ سید احسان حاجی حاتم لو
- سیکنڈ لیفٹیننٹ موسیٰ کاظمی
- تھرڈ لیفٹیننٹ روح اللہ کافی زاده[۷۸]
- مصطفیٰ شیخ الاسلامی [۷۹]
افغان افواج دی تعیناتی
سودھوہیومن رائٹس واچ دا شام دی جنگ وچ ایران دی شمولیت توں متعلق اک رپورٹ وچ کہنا اے کہ ایرانی پاسداران انقلاب نے ہزاراں افغان پناہ گزیناں نوں بھرتی کيتا اے جنہاں دے پاس شامی جنگ دے لئی ایران وچ قانونی رہائش دا اجازت نامہ نئيں اے۔ تنظیم دا کہنا سی کہ اس نے ایران وچ مقیم 30 افغان باشندےآں توں انٹرویو لیا سی ، تے کچھ دا کہنا سی کہ انہاں دے لواحقین نوں حکومت دے دباؤ تے دھمکیوں دا سامنا کرنا پيا سی تاکہ اوہ انہاں نوں جنگ وچ حصہ لینے اُتے مجبور کرن۔ ایرانی میڈیا نے شام وچ جنگ دے لئی افغان فوجیاں دی موجودگی دی اطلاع دتی اے ، لیکن اس مسئلے دی لازمی نوعیت اُتے کوئی تبصرہ نئيں کيتا اے۔ ایجنسی نے اک 17 سالہ لڑکے دے نال انٹرویو وچ کہیا اے کہ اسنوں پتہ چلا اے کہ اس شخص اُتے دباؤ ڈالیا گیا اے کہ اوہ تہران وچ اس دے کزن سمیت گرفتار ہونے دے باوجود فوجی تربیت وچ شریک ہونے دے باوجود اس دے الٹی منشاء دے باوجود اسنوں شام بھیج دتا گیا سی۔ شام وچ افغان فورسز دی موجودگی دی اشاعت شدہ تصاویر نے افغان حکومت نوں ایہ اعلان کرنے اُتے مجبور کردتا کہ انہاں دے پاس انہاں تصاویر دی حمایت کرنے دے لئی کوئی قابل اعتماد ثبوت موجود نئيں اے۔ اُتے ، اعلیٰ عہدے دار ایرانی تے شامی عہدیداراں نے جنگ وچ لازمی شرکت تے افغاناں دی آباد کاری تے ہراساں کرنے دے معاملے دی سختی توں تردید دی اے [۸۰]۔
آئی آر جی سی توں وابستہ افغان شیعاں دا قتل
سودھوگذشتہ نومبر وچ ، سیانان نیوز نیٹ ورک نے شام وچ "افغان عسکریت پسند گروپ" دی تعیناتی تے شامی باغیاں دے اک گروپ توں حاصل کردہ اک ویڈیو تے اک رپورٹر نوں افغانستان بھیجنے دے بارے وچ اک رپورٹ شائع کيتی سی۔ [۸۱] آئی آر جی سی دے ذریعہ ہلاک ہونے والے اہم افغاناں وچ شامل نيں:
- مہدی صابری ، علی اکبر کمپنی ، کمانڈر ، فاطمیون بریگیڈ۔ [۸۲]
پابندی
سودھوبدھ ، 2 اگست ، 2011 نوں ، یوروپی یونین نے شام دے مظاہرےآں نوں دبانے وچ بشار الاسد دی حکومت نوں مدد تے مدد فراہم کرنے دے لئی ، ایرانی پاسداران انقلاب دے بیرون ملک یونٹ قدس فورس اُتے پابندیاں عائد کردتیاں . تے قاسم سلیمانی تے حسن چیزاری دے ناں پابندیاں دی لسٹ وچ رکھے گئے سن ۔
قدس فورس دے دو ممبراں دی پابندیاں
سودھوامریکی محکمہ خزانہ نے منگل ، 23 اکتوبر ، 2018 نوں ، ایرانی پاسداران انقلاب دے دو قدس فورس دے ارکان نوں دہشت گردی دی پابندیاں دی لسٹ وچ شامل کيتا۔ انہاں دو افراد ، محمد ابراہیم اوہدی تے اسماعیل رضاوی دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ انہاں نے آئی آر جی سی دی قدس فورس دی جانب توں افغان طالبان نوں مالی تے تکنیکی سہولیات فراہم کیتیاں۔ آئی آر جی سی قدس فورس دے اک افسر ، محمد ابراہیم اوہدی نے ، برجند وچ سنہ 2017 وچ ہرات دے نائب گورنر تے ممتاز طالبان شخصیت عبد اللہ صمد فاروقی نال ملاقات کيتی ، تاکہ اس گل اُتے اتفاق کيتا جائے کہ طالبان افواج افغان حکومت دے خلاف حملے شروع کر رہیاں نيں۔ صوبہ ہرات وچ تے مالی مدد فراہم کردے نيں تے قدس فورس نوں رقم۔ امریکی محکمہ خزانہ دی جانب توں اک بیان وچ کہیا اے کہ امریکا، چھ ملکاں دے نال تعاون وچ سعودی عرب ، بحرین ، کویت ، عمان ، قطر تے متحدہ عرب امارات، سی پابندیاں طالبان وچ چھ اہم شخصیتاں تے دے دو ارکان اُتے عائد قدس فورس۔ [۸۳]
ہلاکتاں تے جنگی جرائم دے اعدادوشمار
سودھو[[پرونده:Anti-government_protest_in_Assi_square_of_Hama.ogv|متبادل=متن جایگزین|thumb|400x400px|فیلم اعتراضات صدها هزار نفر از مردم حمات علیه بشار اسد در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۱ با شعار الشعب یرید اسقاط النظام که منجر به محاصره ۲۰۱۱ حمات شد]]
شام دی خانہ جنگی ماں 511،000 (پنج لکھ گیارہ ہزار) توں زیادہ افراد (اکیلے) ہلاک ہوچکے نيں ، لکھاں زخمی تے قید ہوگئے نيں ، تے بارہ (بارہ) ملین توں زیادہ بے گھر ہوچکے نيں۔ [۸۴][۸۵][۸۶][۸۷][۸۸]
اسلامی جمہوریہ ایران تے روس بشار الاسد دی حکومت دے سب توں وڈے حامیاں وچ شامل نيں۔ اُتے ، بعد وچ روس نے شام وچ اسلامی جمہوریہ ایران دے قیام اُتے ایران توں اختلاف کيتا۔ [۸۹] ریاستہائے متحدہ امریکا نے اس جنگ نوں روکنے دے لئی بشار الاسد نے صدر توں دستبرداری دا مطالبہ کيتا اے ، لیکن صدر بشار الاسد مزاحمت جاری رکھے ہوئے نيں ، انہاں دا 20 سال توں زیادہ عرصہ اے ، شام دے صدر۔ اسلامی جمہوریہ ایران دی شامی حکومت کیتی حمایت اسلامی جمہوریہ ایران دی تریخ دا سب توں وڈا جرم سمجھیا جاسکدا اے۔
شام دے بحران توں پہلے بوہت سارے شامی شہری بشار الاسد دے ماتحت اعلیٰ سطحی بے روزگاری ، بدعنوانی ، تے سیاسی آزادی دی عدم دستیابی توں عدم اطمینان سن ، جو اپنے والد دی وفات دے بعد سن 2000 وچ حفیظ الاسد دے بعد کامیاب ہوئے سن ۔مارچ 2011 وچ ، کے حامی جمہوریت مظاہرےآں جنوبی شام وچ جگہ لے لی درعا دے شہر ، عرب موسم بہار دی تحریک توں متاثر وچ عرب دنیا . سرکاری سکیورٹی فورسز نے بشار الاسد دے خلاف نعرے لکھنے اُتے متعدد طلباء نوں مار پیٹ تے گرفتار کرنے دے بعد ایہ مظاہرے پھوٹ پئے۔
اسلامی جمہوریہ ایران ، بشار الاسد دی حکومت کے مقصد دے نال ، شام دے صدر کی صلاحیت نوں برقرار رکھنا اے ، شامی فوج کم کرنے تے صدر بشار الاسد دے مخالفین دے نال خفیہ طور اُتے قدس فورس دے ذریعہ ، کمانڈر قاسم سلیمانی ، تے کمانڈر قاسم سلیمانی دے نال کم کررہی اے۔ جبر تے قتل.[۹۰][۹۱]
کچھ ماہرین تے حزب اختلاف دے میڈیا دا خیال اے کہ اسلامی جمہوریہ ایران نے 2011 دے شام دے مظاہرےآں نوں دبانے دے لئی بشار الاسد دی حکومت کیتی حمایت دے سبب شام دی خانہ جنگی دا آغاز کيتا اے [۹۲][۹۳] جس دے نتیجے وچ 40 ہزار توں زیادہ افراد دی ہلاکت ، لکھاں ، ارباں ڈالر دا معاشی نقصان تے دہشت گرد گروہ داعش تے جبہت بے گھر ہوگئے النصرہ اے۔
2011 وچ ، بشار الاسد دے خلاف درعا تے حلب دے شہراں وچ شامی شہریاں دی طرف توں بدامنی تے مظاہرےآں دے درمیان ، امریکی وال اسٹریٹ جرنل نے اطلاع دتی اے کہ مظاہرین نوں جمع ہونے توں روکنے دے لئی تہران دمشق نوں سازوسامان فراہم کر رہیا اے۔ اس دے علاوہ ، ایران شام ، انٹرنیٹ ، سیل فونز تے ٹیکسٹ پیغامات دے ذریعہ مظاہرین دے مواصلات نوں روکنے دی کوششاں دی حمایت کردا اے۔
</br> یوروپی یونین وچ ، 13 اپریل ، 2011 نوں اک فیصلے دے دوران ، 32 ایرانی عہدیداراں ، بشمول حسین ہمدانی ، نوں ایرانی شہریاں دے حقوق دی خلاف ورزی کرنے دے نال نال بشار الاسد اس یونین دے ملکاں وچ داخلے اُتے پابندی عائد اے۔ یورپ وچ حسین حمانی دے تمام "اثاثے" وی ضبط کرلئے گئے۔
</br> انہاں دی موت دے بعد ، گارڈین نے اک مضمون وچ لکھیا اے کہ حسین ہمدانی دے قتل نے شام وچ بشار الاسد دی حکومت کیتی حمایت وچ ایرانی حکومت دے بڑھدے ہوئے کردار نوں اجاگر کيتا اے۔
در مه ۲۰۱۱ برابر با اردیبهشت ۱۳۹۰ تھانواں وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا، قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را متهم به همکاری با نیروهای امنیندی سوریه در جریان اعتراضات در این کشور و سرکوب مخالفان بشار اسد کردند. در پی این اتهام وزارت خزانهداری ایالات متحده آمریکا، قاسم سلیمانی را تحریم کرد. در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۱ (۳ تیر ۱۳۹۰)، روزنامهٔ رسمی اتحادیه اروپا گزارش کرد که کشورهای عضو اتحادیه، سه تن از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یعنی محمدعلی جعفری، قاسم سلیمانی، حسین طائب و ہور چند شهروند و مؤسسه اقتصادی سوریه را در واکنش به ادامه سرکوب خشونتآمیز معترضان سوری توسط حکومت سوریه و سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران، تحریم کردهاند.
اگست 2012 وچ ، شامی حزب اختلاف کو شامی شہر حلب وچ اک تجربہ گاہ وچ تن ایرانی ڈروناں دی مرمت دا پتہ چلا۔
اگست 2011 وچ ، باراک اوباما نے بشار الاسد کو اقتدار چھڈنے دا مطالبہ کیا تے شام دی حکومت دے اثاثے منجمد کرنے دا حکم دتا۔
بشار الاسد دی حکومت نے اسکولاں ، رہائشی عمارتاں ، پناہ گاہاں تے اسپتالاں اُتے بمباری دی مذمت کيتی اے ، جس دے نتیجے وچ عام شہریاں دا قتل عام ہويا اے۔
جرمن خبر دے مطابق ، منگل ، 12 جون ، 2012 دی صبح ، اسد دی سرکاری فورسز نے دیر ایزور دے ان علاقےآں اُتے فائرنگ دی ، جتھے رہائشی بچےآں دے قتل دے خلاف احتجاج کر رہے سن ، جس وچ متعدد بچےآں سمیت گھٹ توں گھٹ 30 افراد ہلاک ہوگئے سن ، جرمن خبر دے مطابق ایجنسی ڈوئچے ویلے۔ ايسے دے نال ہی شامی بچےآں توں متعلق اقوام متحدہ دی اک رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ شام دی سرکاری فوج دے ذریعہ 8 توں 13 سال دی عمر دے لڑکے تے کُڑیاں نوں انہاں دے گھراں توں اغوا کيتا جارہیا اے۔ شورش زدہ دیہاتاں اُتے حکومتی حملےآں دے دوران ، مغوی بچےآں نوں انسانی ڈھال دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے تے انہاں نوں فوجی بساں دی کھڑکیوں توں بنھیا جاندا اے تاکہ انہاں اُتے گولی چلنے توں بچایا جاسکے۔ اقوام متحدہ دے نقطہ نظر توں ، انسانیت دے خلاف جرائم دے معاملے وچ سب توں اگے اسلامی جمہوریہ ایران ، روس ، شام ، امریکا تے داعش نيں ۔ [۹۴]
تولیہ دی ہلاکت شام دے شہر حمص دے شمال وچ واقع تولیہ دے علاقے وچ 25 مئی 2012 نوں اک حملہ سی۔ شامی حکومت دے خلاف کریک ڈاؤن وچ کم توں کم 108 مقامی افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ جاں بحق ہونے والےآں وچ 49 بچے تے 34 سوانیاں وی شامل نيں جنہاں نوں نیڑے توں دورے اُتے گولی مار دتی گئی یا چھرا گھونپا گیا ، [۹۵] تے بوہت سارے لوکاں نوں خوفناک حالت وچ سر قلم کردتا گیا۔ [۹۶]
اقوام متحدہ نے بعد وچ اعلان کيتا کہ انہاں دو واقعات وچ زیادہ تر متاثرین نوں جلد ہی پھانسی دے دتی گئی سی ، تے ایہ کہ بشار الاسد دی حامی ملیشیا تے اسلامی جمہوریہ ایران ، جس نوں شبیہ کہیا جاندا اے ، اس سانحے دے ذمہ دار نيں۔ رہائشیاں دا کہنا اے کہ انہاں نے ہلاکتاں توں پہلے اقوام متحدہ توں مدد دے لئی اپیل کيتی سی تے حکومت دے نیڑے حملے دا انتباہ دتا سی ، لیکن اقوام متحدہ دے مبصرین نے اس اُتے کوئی ردعمل ظاہر نئيں کيتا۔ [۹۷]
غوطہ کیمیائی حملے 21 اگست 2013 نوں شام دے صوبہ دمشق دے ریف دے علاقے غوثہ وچ بشار الاسد دی حکومت دے ذریعہ اسلامی جمہوریہ ایران دی حمایت توں اپنے مخالفین نوں دبانے دے لئی کیمیائی حملےآں دا اک سلسلہ سی۔ لبنان وچ روس تے حزب اللہ۔ شامی حزب اختلاف دے ذرائع نے ہلاکتاں دی تعداد 322 توں 1،729 کردتی۔ شامی آبزرویٹری برائے ہیومن رائٹس نے ہلاکتاں دی تعداد 322 دا تخمینہ لگاندے ہوئے کہیا اے کہ حملےآں وچ ہلاک ہونے والےآں وچ 46 باغی جنگجو وی شامل نيں۔ [۹۸] یہ حملے بشار الاسد تے ایران دے مخالفین دے زیر کنٹرول علاقےآں وچ ہوئے ، انہاں حملےآں دا ذمہ دار شامی تے ایرانی حکومتاں نے عائد کيتا۔ [۹۹] شامی حکومت نے ابتدائی طور اُتے کیمیائی حملےآں دی تردید کيتی سی ، لیکن بعد وچ انہاں حملےآں دا ذمہ دار حزب اختلاف نوں ٹھہرایا۔ [۱۰۰]
سعودی عرب دے وزیر خارجہ عادل الجبیر نے العربیہ دے نال ٹیلی ویژن اُتے انٹرویو دیندے ہوئے کہیا ، "شام وچ استحکام دے بارے وچ گل کرنے والا ایران آخری ملک ہونا چاہیدا ، کیوں کہ سبھی جاندے نيں کہ شام شامی عوام دی تباہی تے تکلیف دا سبب اے۔" ستمبر 2015۔ »
پر ، شام وچ بشار الاسد دی حکومت دی حمایت تے اس دے نتیجے وچ وڈے پیمانے اُتے تے کئی سالاں دے دوران شامی مظاہرین نوں دبانے تے انہاں نوں ہلاک کرنے وچ مدد کرنا اسلامی جمہوریہ دی جانب توں انسانی حقوق دی اک ہور خلاف ورزی اے۔ [۱۰۱]
ہور ویکھو
سودھو- اسلامی جمہوریہ ایران دے ذریعہ انسانی حقوق دی خلاف ورزی
- اسلامی جمہوریہ ایران اُتے انسانی حقوق دی پامالیاں دا الزام]
- پراکسی وار
- سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی
- داعش
- شامی خانہ جنگی کیلنڈر
- شامی خانہ جنگی
- ایران - شام تعلقات
- شام دی خانہ جنگی وچ انسانی حقوق دی خلاف ورزیاں
- شامی خانہ جنگی دے پناہ گزینسانچہ:پایان چندستونه
فوٹ نوٹ
سودھو- ↑ 2 killed (2012),[۱] Archived 13 July 2015 at the وے بیک مشین 1,200 (2013–Feb. 2016),[۲] Archived 8 January 2017 at the وے بیک مشین 12 killed (15 June 2016)[۳] Archived 16 June 2016 at the وے بیک مشین 13 killed (Aug. 2016),[۴] 32 (19–20 Dec. 2016),[۵]سانچہ:Dead link 19 killed (March–Aug. 2017),[۶] Archived 18 April 2017 at the وے بیک مشین[۷] 30 killed (16–21 Nov. 2017),[۸] Archived 1 December 2017 at the وے بیک مشین total of 1,308 reported killed
- ↑ سرلشکر صفوی:سوریه پل ارتباطی ایران با حزبالله لبنان است/تکفیریها صهیونیست هستند.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ Iran boosts support to Syria, telegraph, 21 February 2014
- ↑ Iran fires missiles at ISIL positions in eastern Syria
- ↑ Holliday, Joseph (March 2012). Syria's Armed Opposition. Middle East Security Report 3. Institute for the Study of War. p. 25. http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Syrias_Armed_Opposition.pdf. Retrieved on ۹ جولائی ۲۰۱۲.
- ↑ "How Iran Keeps Assad in Power in Syria". 5 September 2011. https://web.archive.org/web/20120320184525/http://www.insideiran.org/featured/how-iran-keeps-assad-in-power-in-syria/. Retrieved on 6 February 2012.
- ↑ "{{{title}}}". گزارش سالانه حقوق بشر آمریکا ایران، روسیه و چین را به نقض حقوق بشر متهم کرد. صدای فرانسه. https://www.rfi.fr/fa/ایران/20210331-گزارش-سالانه-حقوق-بشر-آمریکا-ایران-روسیه-و-چین-را-به-نقض-حقوق-بشر-متهم-کرد.
- ↑ "{{{title}}}". گزارش سالانه حقوق بشر: رژیم ایران دامنه نقض حقوق بشر را به سوریه، لبنان، و یمن ہور گسترش دادهاست. صدای آمریکا. https://ir.voanews.com/latestnews/iran-us-human-rights-annual-state.
- ↑ "{{{title}}}". آمریکا ایران را به نقض حقوق بشر در منطقه متهم کرد. bbc. https://www.bbc.com/persian/iran-56585185.
- ↑ «رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران: ۲۰ توں ۳۰ میلیارد دلار به سوریه پول دادیم». بیبیسی فارسی. نامعلوم پیرامیٹر دا
|تریخ=نظر انداز کردا (کمک) زمرہ:MTH - ↑ "{{{title}}}". بررسی نقش سپاه در سوریه و توان نظامی رقبای آمریکا در دو رسانه انگلیسی زبان. صدای آمریکا. https://ir.voanews.com/persiannews/us-syria-iran-irgc.
- ↑ [۹]
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۴-۰۵-۱۴. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20140513235559/http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/archive/2013/august/27/article/-ef73272dc8.html. Retrieved on۱۳ مه ۲۰۱۴. - ↑ "{{{title}}}". پیام رهبر انقلاب به بشار اسد: مردم سوریه خط قرمز ما هستند. خبرگزاری فارس. https://www.farsnews.ir/news/13980715000307/انتشار-برای-نخستین-بار%7C-پیام-رهبر-انقلاب-به-بشار-اسد-مردم-سوریه-خط.
- ↑ "{{{title}}}". پیام رهبر انقلاب به بشار اسد: مردم سوریه خط قرمز ما هستند. تابناک. https://www.tabnak.ir/fa/news/928398.
- ↑ "{{{title}}}". تذکر رهبر انقلاب به بشار اسد. روزنامه آرمان ملی. http://www.armanmeli.ir/fa/news/main/272529.
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۷-۰۸-۲۹. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ لینک خبر حذف شده از فارس نیوز از سخنرانی سردار همدانی
- ↑ سردار همدانی:نظام سوریه از خطر سقوط خارج شدهاست
- ↑ تشکیل ستاد پشتیبانی از جبهه مقاومت سوریه در ملایر
- ↑ روزنامه وال استریت ژورنال از اعزام پناهجویان افغان به سوریه از طرف سپاه پاسداران خبر داد، رادیو فردا
- ↑ [۱۰]
- ↑ [۱۱]
- ↑ https://www.alquds.co.uk/معارضون-إیرانیون-طهران-تتذرع-بالمقد/
- ↑ http://www.naameshaam.org/about-us/index.html
- ↑ http://www.naameshaam.org/about-us-fa/index-lang=fa.html
- ↑ https://www.dw.com/fa-ir/جمعی-از-فعالان-سیاسی-ایران-دست-از-حمایت-اسد-بردارد/a-18719917
- ↑ https://kayhan.london/fa/1394/06/28/بیانیه-دعوت-به-کمپین-برای-سوریه
- ↑ https://www.bbc.com/persian/iran-38442462
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۱۰. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ http://www.jebhemelli.info/html/akhbar/11/21811suriyeh.htm
- ↑ http://www.jebhemelli.info/بیانیه-جبهه-ملی-ایران-اروپا-در-پوزش-خوا/
- ↑ https://web.archive.org/web/20170627204557/http://www.aljazeera.net/news/international/2016/9/15/مهدي-خزعلي-السياسات-الإيرانية-بسوريا-خاطئة
- ↑ https://web.archive.org/web/20200423191734if_/https://www.youtube.com/watch?v=ZkZfiiisdAM
- ↑ https://arabi21.com/story/1327728/ابنة-رفسنجاني-تدخلنا-بسوريا-سبب-قتل-نصف-مليون-إنسا
- ↑ http://www.ensafnews.com/276684/متن-کامل-مصاحبه-با-فائزه-هاشمی-در-سالگ/
- ↑ https://www.zamanalwsl.net/news/article/56187/
- ↑ http://gorgij.net/?tag=مولانا-محمد-حسین-گرگیج-حکام-سرسپرده-مس
- ↑ https://aliafshari.com/1394/10/09/3708
- ↑ https://abdolhamid.net/arabic/2012/12/111/
- ↑ https://archive.aawsat.com/leader.asp?section=3&issueno=12102&article=659200#.X2VJ4xAzbcc
- ↑ https://melliun.org/iran/75061
- ↑ http://isdmovement.com/2017/1217/121117/121117.Mojtaba-Vahedi-Even-if-Soleimani-is-right.htm
- ↑ https://arabic.cnn.com/middle-east/2017/11/27/syria-geneva-peace-talks-oped
- ↑ https://mihan.net/1395/05/24/783/
- ↑ https://www.zeitoons.com/49557
- ↑ https://www.facebook.com/watch/?v=1635463423377027
- ↑ خویی، اسماعیل. عرب زدهست «انیران» به چشم من، نه عرب. مدتا. ص. 90. نامعلوم پیرامیٹر دا
|مکان=نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا|تریخ=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ http://isdmovement.com/2018/0418/041818/041818-Mohammad-Tangestani-Uprising-of-exhausted-ones.htm
- ↑ https://www.radiozamaneh.com/261572/
- ↑ https://devfa.majalla.com/node/62571/سکوت-معنیدار-رهبران-شیعی-دربرابر-ناآرامیهای-سوریهسانچہ:پیوند مرده
- ↑ https://www.bbc.com/persian/sport-47291676
- ↑ https://liberaldemocracy.info/2011/04/shahin-fatemi-2011-04-07/
- ↑ https://www.radiofarda.com/a/f12_iran_syrian_hostage_exchange/24821915.html
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۰۳. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ https://www.radiofarda.com/a/iran-reformists-critique-open-letter-makhmalbaf-tajzadeh/28980854.html
- ↑ https://www.zeitoons.com/44325
- ↑ "{{{title}}}". سپاه پاسداران نقش نیروی قدس و قاسم سلیمانی در سرکوب اعتراضات مردم سوریه را تأیید کرد. iranintl. https://iranintl.com/ايران/سپاه-پاسداران-نقش-نیروی-قدس-و-قاسم-سلیمانی-در-سرکوب-اعتراضات-مردم-سوریه-را-تایید-کرد.
- ↑ "{{{title}}}". جنایتهای هولناک و مشترک خامنهای و بشار اسد علیه مردم سوریه. independentpersian. https://www.independentpersian.com/node/131741/دیدگاه/جنایتهای-هولناک-و-مشترک-خامنهای-و-بشار-اسد-علیه-مردم-سوریه.
- ↑ ۱۶ فرمانده ارشد سپاه که دخالت نظامی در سوریه را فرماندهی کردند https://www.radiofarda.com/a/IRGC-commanders-who-involved-in-Syrian-war/30717921.html
- ↑ ۱۰ فرماندهی که به خاطر جنگهای سوریه و عراق نشان نظامی دریافت کردند https://www.radiofarda.com/a/commanders-who-received-military-honor-after-involving-in-Syrian-war/30719459.html
- ↑ ۱۶ فرمانده ارشد سپاه که دخالت نظامی در سوریه را فرماندهی کردند https://www.radiofarda.com/a/IRGC-commanders-who-involved-in-Syrian-war/30717921.html
- ↑ ده فرماندهی که به خاطر جنگهای سوریه و عراق نشان نظامی دریافت کردند https://www.radiofarda.com/a/commanders-who-received-military-honor-after-involving-in-Syrian-war/30719459.html
- ↑ «تداوم ترور زنجیرهای فرماندهان سپاه قدس سوریه و عراق». ایران گلوبال. نامعلوم پیرامیٹر دا
|تریخ=نظر انداز کردا (کمک) زمرہ:MTH - ↑ محافظ سابق محمود احمدینژاد در سوریه کشته شد
- ↑ ««۲۱ نفر» از نیروهای تیپ فاطمیون و زینبیون در ادلب سوریه کشته شدند». رادیو فردا. نامعلوم پیرامیٹر دا
|تریخ=نظر انداز کردا (کمک) زمرہ:MTH - ↑ سردار شاطری در مسیر دمشق-بیروت به شهادت رسیدهاست
- ↑ هشت عضو کشته شده سپاه پاسداران در سوریه به خاک سپرده شدند
- ↑ «مراسم تشیع جنازه سردار شهید حاج اسماعیل حیدری». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۱۵. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ سردار اسکندری در سوریه به کشته شد
- ↑ توصیف حاج قاسم از شهدای مدافع حرم
- ↑ یک روز برفی، میهمانِ «مدافعان حرم»
- ↑ پیکر شهید امیررضا علیزاده در رودسر تشییع شد
- ↑ دو پاسدار ہور ایرانی در سوریه کشته شدند
- ↑ یک فرمانده سپاه و همراهش در سوریه کشته شدند
- ↑ تشییع پیکر سومین شهید مدافع حریم زینبیه در مرند
- ↑ «شهید پاسدار روحالله کافی زاده از شهدای ایرانی مدافع حرم زینب (س)». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۱۶. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ قهرمان جودوی ایران در درگیریهای سوریه کشته شد
- ↑ «افغانستان اعزام افغانها به سوریه توسط ایران را بررسی میکند». زمرہ:MTH
- ↑ هفت نیروی «افغان»، کشتهشده در سوریه، در مشهد دفن شدند
- ↑ کشته شدن یکی ہور از فرماندهان سپاه ایران در سوریه
- ↑ آمریکا دو عضو نیروی قدس سپاه را به اتهام پشتیبانی از طالبان تحریم کرد
- ↑ https://ir.voanews.com/persiannews/syria-iran-0
- ↑ صدای آمریکا، دیدبان حقوق بشر سوریه: هفت سال جنگ، ۵۱۱ هزار کشته در سوریه https://ir.voanews.com/persiannewsworld/syria-war-3
- ↑ آمار وحشتناک.. بیش از نیم میلیون نفر طی 7 سال در سوریه کشته شدند https://farsi.alarabiya.net/fa/middle-east/2018/03/12/آمار-وحشتناک-بیش-از-نیم-میلیون-نفر-طی-7-سال-در-سوریه-کشته-شدند
- ↑ بیش از نیم میلیون کشته از آغاز بحران هفت ساله در سوریه https://www.yjc.ir/fa/news/6470074/بیش-از-نیم-میلیون-کشته-از-آغاز-بحران-هفت-ساله-در-سوریه
- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۲.
- ↑ صدای آمریکا: اختلافات پنهان روسیه و ایران بر سر سوریه آشکار میشود https://ir.voanews.com/persiannewsworld/russia-iran-influence-syria
- ↑ ۱۶ فرمانده ارشد سپاه که دخالت نظامی در سوریه را فرماندهی کردند https://www.radiofarda.com/a/IRGC-commanders-who-involved-in-Syrian-war/30717921.html
- ↑ ۱۰ فرماندهی که به خاطر جنگهای سوریه و عراق نشان نظامی دریافت کردند https://www.radiofarda.com/a/commanders-who-received-military-honor-after-involving-in-Syrian-war/30719459.html
- ↑ tehran times: Iran denies supporting Syria in dealing with protestors
- ↑ Video, Syria: Pro President Bashar al Assad Goverment Forces Kill 30 Protesters In Homs | World News | Sky News
- ↑ مسؤولون أمریکیون یتهمون ایران بتزوید سوریا بأسلحة لقمع المحتجین
- ↑ «سوریه در نقطه بیبازگشت»، بیبیسی فارسی
- ↑ واکنشهای بینالمللی در قبال سربریدن ۵۰ کودک سوری Archived 2019-10-15 at the وے بیک مشین، العربیه فارسی
- ↑ BBC News – Syria crisis: Most Houla victims 'were executed'
- ↑ "Final death toll for Wednesday 21/8/2013: Approximately 300 people were documented as killed yesterday". Facebook.com. 22 August 2012. https://www.facebook.com/syriaohr/posts/410896459018698. Retrieved on 2013-08-24.
- ↑ "Syrian activists: Videos show chemical weapons used". Edition.cnn.com. http://edition.cnn.com/2013/08/21/world/meast/syria-civil-war/index.html?hpt=hp_t2. Retrieved on 26 August 2013.
- ↑ McDonnell, Patrick J. (21 August 2013). "Syrian rebels allege new gas attack by government". http://www.latimes.com/world/middleeast/la-fg-syria-poison-gas-20130822,0,2731889.story. Retrieved on 24 August 2013.
- ↑ اتحادیه اروپا سه نظامی ایرانی را به اتهام کمک به سرکوب مردم سوریه تحریم کرد، بیبیسی فارسی، ۳۰ تیر ۱۳۹۰ http://www.bbc.com/persian/iran/2011/06/110624_l03_syria_iran_pasdars
حوالے
سودھو- انگریزی ویکی en: شام دی خانہ جنگی وچ شام دے لئی ایرانی مدد