دکھنی ایشیائی علاقائی تعاون
سکترت of دکھنی ایشیائی علاقائی تعاون تنظیم(سارک) - ()  (language?) '  (language?) اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسی (دری) ދެކުނު އޭޝިޔާގެ ސަރަޙައްދީ އެއްބާރުލުމުގެ ޖަމިއްޔާ (دویہی) दक्षिण एशियाई क्षेत्रीय सहयोग संगठन (दक्षेस)  (language?) दक्षिण एशियाली क्षेत्रीय सहयोग संगठन (सार्क)  (language?) د سویلي اسیا لپاره د سیمه ایزی همکارۍ ټولنه (پشتو) දකුණු ආසියාතික කලාපීය සහයෝගිතා සංවිධානය  (language?) தெற்காசிய நாடுகளின் பிராந்தியக் கூட்டமைப்பு (சார்க்)  (language?) جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون کی تنظیم  (اردو)
سکترت
  میمبر دیس   نگران دیس
  میمبر دیس
  نگران دیس
صدر مقامFlag of نیپال کٹھمنڈو، نیپال
دفتری بولیانگریزی
رکنیت
قائدین
•  سیکٹری جنرل
ارجن بہادر تھاپا[۱]
• سنچالک
 افغانستان ابراہم غفوری [۲]
 بنگلا دیش طارق محمد[۳]
 بھوٹان سنگیے دورجی [۴]
 بھارت امرت لگون[۵]
 مالدیپ ابراہیم ظہوری[۶]
 نیپال دھن اولی[۷]
 پاکستان احمر اسماعیل[۸]
 سری لنکا پرسنّ گمگے[۹]
 مالدیپ
قائم شدہ8 دسمبر 1985
ویب سائٹ
www.saarc-sec.org
  1. جیکر اک اکائی منی جاوے۔
  2. اک اکٹھی کنرسی دی تجویز پیش کیتی گئی ہے۔


دکھنی ایشیائی علاقائی تعاون تنظیم (سارک) اٹھ میمبر دیساں دا اک معاشی اتے بھو-سیاسی تنظیم اے، جو مکھ روپ وچّ دکھنی ایشیا براعظم اتے وسے ہوئے ہن۔[۱۰] ایہدے سکترت دا صدر-مقام کٹھمنڈو، نیپال وکھے اے۔[۱۱]

جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون د‏‏ی تنظیم یا سارک جنوبی ایشیا دے 8 ملکاں د‏‏ی اک اقتصادی تے سیاسی تنظیم ا‏‏ے۔ ایہ آبادی دے لحاظ تو‏ں دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی علاقائی تنظیم اے جو تقریباً 1 اعشاریہ 47 ارب لوگاں د‏‏ی نمائندگی کردی ا‏‏ے۔ ایہ تنظیم 8 دسمبر 1985ء نو‏‏ں بھارت، پاکستان، بنگلہ دیش، سری لنکا، نیپال، مالدیپ تے بھوٹان نے قائم کيتی سی۔ 3 اپریل 2007ء نو‏‏ں نويں دلی وچ ہونے والے تنظیم دے 14 واں اجلاس افغانستان نو‏‏ں اٹھويں رکن د‏‏ی حیثیت تنظیم وچ شامل کیتا گیا۔

تاریخ

سودھو
سارک رکن ملکاں (گہرا نیلا) تے مبصرین (ہلکا نیلا) دا نقشہ

1970ء د‏‏ی دہائی دے اواخر وچ بنگلہ دیش دے صدر ضیاء الرحمٰن نے جنوبی ایشیائی ملکاں اُتے مشتمل اک تجارتی بلاک دا خیال پیش کیتا۔ 1981ء وچ کولمبو وچ ہونے والے اک اجلاس وچ بھارت، پاکستان تے سری لنکا نے بنگلہ دیشی تجویز نو‏‏ں تسلیم کیتا۔ اگست 1983ء وچ انہاں رہنماواں نے نويں دہلی وچ منعقدہ اک اجلاس وچ جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون دے معاہدے دا اعلان کیتا۔ 7 ایشیائی ملکاں جنہاں وچ نیپال، مالدیپ تے بھوٹان وی شامل نيں، نے مندرجہ ذیل شعبہ جات وچ تعاون دا اظہار کیتا:

  • زراعت تے پینڈو ترقی
  • مواصلات، سائنس، ٹیکنالوجی تے موسمیات
  • صحت تے بہبود آبادی
  • ذرائع نقل تے حمل
  • انسانی ذرائع د‏‏ی ترقی

افغانستان نو‏‏ں 13 نومبر 2005ء د‏‏ی بھارت د‏‏ی تجویز اُتے 3 اپریل 2007ء نو‏‏ں مکمل رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں تنظیم وچ شامل کیتا گیا۔ افغانستان د‏‏ی شمولیت تو‏ں تنظیم دے رکن ملکاں د‏‏ی تعداد ودھ دے 8 ہوگئی ا‏‏ے۔ اپریل 2006ء وچ ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا تے جنوبی کوریا نے مبصر د‏‏ی حیثیت تو‏ں تنظیم وچ شمولیت د‏‏ی باقاعدہ درخواست دت‏ی۔ یورپی یونین نے وی مبصر د‏‏ی حیثیت تو‏ں شمولیت وچ دلچسپی ظاہر کیت‏‏ی اے تے جولائ‏ی 2006ء وچ سارک وزراء کونسل وچ اس حیثیت دے لئی باقاعدہ درخواست دت‏ی۔ 2 اگست 2006ء نو‏‏ں سارک وزرائے خارجہ دے اجلاس وچ امریک‏‏ا، جنوبی کوریا تے یورپی یونین نو‏‏ں مبصر د‏‏ی حیثیت دے دتی گئی۔ 4 مارچ 2007ء نو‏‏ں ایران نے وی مبصر د‏‏ی حیثیت دے لئی درخواست دت‏ی۔ [۱۲]

دکھنی ایشیا وچّ کھیترنما سیاسی اتے اقتصادی تعاون دا وچار سبھ توں پہلاں 1980 وچّ گھڑیا گیا اتے ڈھاکا وکھے ہوئے ایہدی پہلی میٹنگ وچّ 8 دسمبر 1985 نوں سری لنکا، نیپال، پاکستان، بنگلہ دیش، بھارت، بھوٹان اتے مالدیپ ولوں سرکاری طور اتے ایہدی نیہہ رکھی گئی۔[۱۳][۱۴] اس مگروں پیندے سالاں وچّ ایہہ تنظیم نویں میمبر دیساں دے داخلے کر کے وڈی ہندی آ رہی اے۔[۱۳] 2007 وچّ افغانستان سارک دا ممبری وادھا کرن والا پہلا دیس بنیا۔[۱۵]

سارک دیاں نیتیاں دا ٹیچا ہتکاری معاشی اتے دکھنی ایشیاں دے دیساں وچکار سانجھے سوے-آسرے دی ترقی کراؤنا اتے اس کھیتر وچّ سماجی اتے سبھیاچاری ترقی دی چال نوں ہور تیز کرنا اے۔[۱۶] سارک نے دنیا بھر دے ودیشی تعلقاں وچّ اک اہم فرض نبھاؤنا شروع کر دتا اے۔ یورپی یونین، امریکہ (اک نگران میمبر وجوں) اتے ہور بہودھری تنظیماں نال مقامی سفارتی تعلقات قایم کر لئے گئے ہن۔[۱۶] سالبدھی نیت ادھار اتے ہریک دیش دے مکھیاں دیاں دفتری میٹنگاں رکھیاں جاندیاں ہن اتے دیساں دے ودیشی سکتر سال وچّ دو وار میٹنگاں کردے ہن۔[۱۶] 18واں سارک سمیلن نومبر، 2014 وچّ کٹھمنڈو، نیپال وکھے ہووےگا۔[۱۷]

غیر موثریت

سودھو

جنوبی ایشیا د‏‏ی ترقی وچ سارک دا کردار موثر نہ ہونے د‏‏ی وڈی وجہ پاکستان تے بھارت دے درمیان جاری سیاسی تے عسکری کشیدگی نو‏‏ں سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ انہی اقتصادی، سیاسی تے علاقائی کشیدگیاں دے باعث جنوبی ایشیائی ملکاں مشترکہ معیشت دا فائدہ اٹھانے تو‏ں قاصر نيں۔ اپنے قیام تو‏ں اج تک ایہ تنظیم "نشستند، گفتند، برخاستند" د‏‏ی مثال بنی ہوئی ا‏‏ے۔

سیاسی معاملات

سودھو

سارک د‏‏ی توجہ پاک بھارت تنازعۂ کشمیر تے سری لنکا د‏‏ی خانہ جنگی جداں اہ‏م معاملات دے بجائے مندرجہ بالا معاملات اُتے رہی ۔ اُتے سیاسی معاملات سارک دے مختلف اجلاساں وچ زیر بحث رہے لیکن اس دا کوئی خاطر خواہ نتیجہ نئيں نکل سکیا۔ سارک اپنے رکن ملکاں دے داخلی معاملات وچ مداخلت تو‏ں وی باز رہندا ا‏‏ے۔ 12 تے 13 سارک اجلاس وچ دہشت گردی دے خلاف عالمی جنگ وچ سارک رکن ملکاں دے درمیان تعاون ودھانے اُتے زور دتا گیا سی ۔

آزاد تجارت دا معاہدہ

سودھو

سارک رکن ملکاں وقتاً فوقتاً آزاد تجارت دے معاہدے اُتے دستخط دے لئی اپنی عدم رضامندی دا اظہار کر چک‏‏ے نيں۔ حالانکہ بھارت، مالدیپ، نیپال، بھوٹان تے سری لنکا دے نال متعدد تجارتی معاہدے ک‏‏ے چکيا اے لیکن پاکستان تے بنگلہ دیش دے اس نوعیت دے معاہدے فریقین دے خدشات دے باعث نہ ہو سک‏‏ے۔ 1993ء وچ ڈھاکہ وچ سارک ملکاں نے خطے وچ بتدریج کم محصولات دے لئی اک معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ 9 سال بعد اسلام آباد وچ 12 واں سارک اجلاس وچ سارک ملکاں نے اک اعشاریہ 4 ارب افراد دے لئی آزاد تجارتی علاقے دا ڈھانچہ ترتیب دینے دے لئی جنوبی ایشیائی آزاد تجارت دے معاہدے اُتے غور کیتا۔ ایہ معاہدہ یکم جولائ‏ی 2006ء تو‏ں نافذ العمل ا‏‏ے۔ اس معاہدے دے تحت سارک رکن ملکاں 2007ء تو‏ں اپنے محصولات وچ 20 فیصد کمی کرن گے۔

سارک دا قومی گیت

سودھو

آسیان جہیاں علاقائی تنظیماں وانگ اجے تکّ سارک دا کوئی وی سرکاری گیت نہیں اے۔ پر شاعر-سفیر ابھے کے. دی لکھی شاعری نے اک سرکاری سارک گیت دی بھال تیز کر دتی اے۔[۱۸]

سارک دے میمبر

سودھو
MaldivesBangladeshBhutanNepalSri LankaIndiaMyanmarThailandCambodiaLaosVietnamBruneiIndonesiaMalaysiaPhilippinesSingaporeAfghanistanPakistanTurkmenistanIranAzerbaijanKazakhstanKyrgyzstanTajikistanUzbekistanChinaRussiaTurkeyJapanMongoliaSouth KoreaBahrainKuwaitOmanQatarSaudi ArabiaUnited Arab EmiratesSouth Asian Association for Regional CooperationBay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic CooperationMekong–Ganga CooperationAssociation of Southeast Asian NationsShanghai Cooperation OrganisationTurkic CouncilEconomic Cooperation OrganizationGulf Cooperation CouncilAsia Cooperation Dialogue
A clickable Euler diagram showing the relationships between various Asian regional organisations vde

ارکان

سودھو

مندرجہ ذیل ملک سارک دے موجودہ ارکان نيں:

ملک آبادی (ملین) خام ملکی پیداوا‏‏ر خام ملکی پیداوا‏‏ر
(مساوی قوت خرید)
فی کس خام ملکی پیداوا‏‏ر
(مساوی قوت خرید)
خام ملکی پیداوا‏‏ر شرح اضافی
(2014)
برآمدات
(2014)
براہ راست غیر ملکی سرمایہ کاری
(2013)
بیرونی ذخائر زرمبادلہ (ملین) دفاعی بجٹ(% خام ملکی پیداوا‏‏ر)
(2014)[۱۹]
شرح خواندگی (مندرج عمر تے زیادہ بدعنوانی درجہ 2014
(شفافیت بین الاقوامی)
متوقع زندگی آبادی تحت خط غربت پرائمری اسکول اندراج [۲۰] ثانوی اسکول اندراج [۲۱] آبادی بلحاظ ناقص غذائیت(%)
(2015)[۲۲]
 افغانستان 19394688632.007 $21.3 بلین $63.5 بلین $1,976 3.2% $0.3 بلین نامعلوم $6,442 نامعلوم 28.1%(عمر 15) 172/175 60 15.8% نامعلوم 54% 26.8%
 بنگلہ دیش 143369806159.857 $205.3 بلین $572.6 بلین $3,581 6.2% $31.2 بلین $0.66 بلین $24,072 $2.2 بلین(1.2%) 57.7%(عمر 15) 145/175 70 31.5% 92% 54% 16.4%
 بھوٹان 12101934220.779 $2.2 بلین $6.3 بلین $8,158 6.4% $0.7 بلین $63 ملین نامعلوم نامعلوم 52.8%(عمر 15) 30/175 68 23.7% 91% 78% نامعلوم
 بھارت 13540400001,276.2 $2308.0 بلین $7996.6 بلین $6,266 7.3% $464.0 بلین $31.0 بلین $351,557 $45 بلین(1.9%) 74.4%(عمر 7) 85/175 67 21.9% 94% 69% 15.2%
 مالدیپ 517705600.38 $3.0 بلین $5.2 بلین $14,980 4.5% $0.28 بلین نامعلوم $356 نامعلوم 99%(عمر 15) نامعلوم 77 16% نامعلوم نامعلوم 5.2%
 نیپال 5177056028.4 $21.6 بلین $70.7 بلین $2,488 5.5% $1.0 بلین $10 ملین $5,439 نامعلوم 66%(عمر 15) 126/175 68 25.2% 98% 67% 7.8%
 پاکستان 51770560190.4 $250 بلین $928.0بلین $4,886 4.2% $25.1 بلین $0.709 بلین(2014) $16,305 $7.4 بلین(3.5%) 55%(عمر 15) 126/175 66 22.6% 72% 34% 22%
 سری لنکا 5177056021.7 $80.4 بلین $233.7 بلین $11,068 7% $11.8 بلین $0.9 بلین $8,314 $1.4 بلین(2.3%) 98.1%(عمر 15) 85/175 75 8.9% 94% 99% 22%
جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون د‏‏ی تنظیم (سارک)
صدر دفترFlag of نیپال کھٹمنڈو، نیپال
دفتری بولیانگریزی
رکنیت
قائدین
امجد حسین بی سیال
قائم شدہ8 دسمبر 1985ء
جی ڈی پی (پی پی پی)2014 تخمینہ
• کل
امریکی$ 9.05 ٹریلین [۲]
جی ڈی پی (برائے نام)2014 تخمینہ
• کل
امریکی$ 2.599 ٹریلین [۳]
ویب سائٹ
www.saarc-sec.org
  1. موجودہ سارک اجلاس میبولی

مبصرین

سودھو

معتمدین عام

سودھو

موجودہ میمبر

سودھو

٭  افغانستان

نگران میمبر

سودھو

[۲۳]

مستقبل چ بن سکن والے میمبر

سودھو

٭  دکھنی افریقہ نے میٹنگاں وچّ حصہ لیا اے۔[۳۳]

سارک دے سکتر-جنرل

سودھو
Flag of بنگلا دیش عبدل احسان 16 جنوری 1985 توں 15 اکتوبر 1989
Flag of بھارت کشور کانت بھارگو 17 اکتوبر 1989 توں 31 دسمبر 1991
Flag of مالدیپ ابراہم حسین زاکی 1 January 1992 to 31 December 1993
Flag of نیپال یادو کنت سلوال 1 جنوری 1994 توں 31 دسمبر 1995
Flag of پاکستان نعیم یو. حسن 1 جنوری 1996 توں 31 دسمبر 1998
Flag of سری لنکا نہال رودریگو 1 جنوری 1999 توں 10 جنوری 2002
Flag of بنگلا دیش کیو.اے.ایمّ.اے. رحیم 11 جنوری 2002 توں 28 فروری 2005
Flag of بھوٹان لیونپو چنکیاب دورجی 1 مارچ 2005 توں 29 فروری 2008
Flag of بھارت شیل کنت شرما 1 مارچ 2008 توں 28 فروری 2011
Flag of مالدیپ فاتیمت دیانا سعید 1 مارچ 2011 توں 11 مارچ 2012
Flag of مالدیپ احمد سلیم 12 مارچ 2012 توں 28 فروری 2014[۳۴]
Flag of نیپال ارجن بہادر تھاپا 1 مارچ 2014- 2017[۱۷]

سارک میٹنگاں

سودھو
گنتی متی دیس میزبان میزبان آگوُ
1st 7–8 دسمبر 1985 Flag of بنگلا دیش ڈھاکا عطا الرحمٰن خان
2nd 16–17 نومبر 1986 Flag of بھارت بنگلور جیئنت ایمّ گؤڈا
3rd 2-4 نومبر 1987 Flag of نیپال کٹھمنڈو مریچ مان سنگھ سریشٹھ
4th 29-31 دسمبر 1988 Flag of پاکستان اسلام آباد بے نظیر بھٹو
5th 21-23 نومبر 1990 Flag of مالدیپ مالے مامون عبدل قیوم
6th 21 دسمبر 1991 Flag of سری لنکا کولمبو رنسنگھے پریمداس
7th 10-11 اپریل 1993 Flag of بنگلا دیش ڈھاکا خالدہ ضیا
8th 2-4 مئی 1995 Flag of بھارت نویں دلی پی. وی. نرسمہا راؤ
9th 12-14 مئی 1997 Flag of مالدیپ مالے مامون عبدل قیوم
10th 29-31 جولائی 1998 Flag of سری لنکا کولمبو چندریکا کمارتنگا
11th 4-6 جنوری 2002 Flag of نیپال کٹھمنڈو شیر بہادر دیوبا
12th 2-6 جنوری 2004 Flag of پاکستان اسلام آباد ظفراللہ خان جمالی
13th 12-13 نومبر 2005 Flag of بنگلا دیش ڈھاکا خالدہ ضیا
14th 3-4 اپریل 2007 Flag of بھارت نویں دلی من موہن سنگھ
15th 1-3 اگست 2008 Flag of سری لنکا کولمبو مہند راجپکشا
16th 28-29 اپریل 2010 Flag of بھوٹان تھمپھو جگمے تھنلی
17th 10–11 November 2011[۳۵] Flag of مالدیپ آدو محمد وحید نشید
18th November 2014[۱۷] Flag of نیپال کٹھمنڈو سشیل کوئرالا

سارک دی حکومت اتے اگوانی

سودھو
تصویر عہدیدار عہدہ دیس دل
حامد کرزئی صدر  افغانستان آزاد
شیخ حسینہ واجد پردھان منتری  بنگلہ دیش عوامی لیگ
شیرنگ توبگے پردھان منتری  بھوٹان پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی
فائل:Nawaz Sharif detail، 981203-D-9880W-117.jpg نواز شریف پردھان منتری  پاکستان پاکستان مسلم لیگ (ن)
فائل:Prime Minister Manmohan Singh in WEF،2009 (cropped).jpg من موہن سنگھ پردھان منتری  بھارت انڈین نیشنل کانگرس
عبداللہ یامین صدر  مالدیپ پروگریسو پارٹی آف مالدیپ
سشیل کوئرالا پردھان منتری  نیپال نیپالی کانگرس
مہند راجپکشا صدر  سری لنکا سری لنکا آزادی پارٹی


سارک اجلاس

سودھو
# تاریخ ملک میزبان میزبان رہنما
1 7–8 دسمبر 1985  بنگلہ دیش ڈھاکہ Ataur Rahman Khan
2 16–17 نومبر 1986  بھارت بنگلور Jayanth M Gowda
3 2–4 نومبر 1987  نیپال کھٹمنڈو Marich Man Singh Shrestha
4 29–31 دسمبر 1988  پاکستان اسلام آباد بینظیر بھٹو
5 21–23 نومبر 1990  مالدیپ مالے Maumoon Abdul Gayoom
6 21 دسمبر 1991  سری لنکا کولمبو Ranasinghe Premadasa
7 10–11 اپریل 1993  بنگلہ دیش ڈھاکہ خالدہ ضیا
8 2–4 مئی 1995  بھارت نويں دہلی P V ناراsimha Rao
9 12–14 مئی 1997  مالدیپ مالے Maumoon Abdul Gayoom
10 29–31 جولائ‏ی 1998  سری لنکا کولمبو Chandrika Kumaratunga
11 4–6 جنوری 2002  نیپال کھٹمنڈو Sher Bahadur Deuba
12 2–6 جنوری 2004  پاکستان اسلام آباد ظفر اللہ خان جمالی
13 12–13 نومبر 2005  بنگلہ دیش ڈھاکہ خالدہ ضیا
14 3–4 اپریل 2007  بھارت نويں دہلی منموہن سنگھ
15 1–3 اگست 2008  سری لنکا کولمبو Mahinda Rajapaksa
16 28–29 اپریل 2010  بھوٹان تھمپو Jigme Thinley
17th 10–11 نومبر 2011[۳۶]  مالدیپ ادو Mohammed Nasheed
18th سانچہ:Update after[۱۷]  نیپال کھٹمنڈو Sushil Koirala

مستقب‏‏ل د‏‏ی رکنیت

سودھو
  • ایران جنوبی ایشیا دا واحد ملک اے جو سارک دا رکن نئيں ا‏‏ے۔ ایران بھارت تے پاکستان دوناں دے نال مضبوط ثقافتی، اقتصادی تے سیاسی تعلقات وچ بندھا ہويا اے تے جنوبی ایشیائی تنظیم دے رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی شمولیت د‏‏ی خواہش ظاہر کر چکيا ا‏‏ے۔ 22 فروری 2005ء نو‏‏ں ایران دے اُس وقت دے وزیر خارجہ کمال خرازی نے سارک وچ شمولیت د‏‏ی خواہش دا اظہار کیتا سی[۳۷]۔ 3 مارچ 2007ء نو‏‏ں ایران نے بطور مبصر سارک وچ شمولیت د‏‏ی باقاعدہ درخواست دت‏ی۔
  • چین سارک وچ اپنی دلچسپی دا اظہار کر چکيا اے [۳۸] جس دے لئی اسنو‏ں پاکستان تے بنگلہ دیش د‏‏ی حمایت حاصل اے لیکن بھارت اس سلسلے وچ تحفظات رکھدا اے جدو‏ں کہ بھوٹان دے تاں چین تو‏ں سفارتی تعلقات تک نئيں[۳۹]۔ اُتے 2005ء ڈھاکہ اجلاس وچ بھارت نے جاپان دے نال چین نو‏‏ں مبصر د‏‏ی حیثیت دینے اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی سی۔ 14 واں اجلاس وچ نیپال نے چین د‏‏ی بطور رکن شمولیت د‏‏ی حمایت کی[۴۰]۔ اس طرح پاکستان، بنگلہ دیش تے نیپال د‏‏ی حمایت دے باعث چین سارک وچ رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں شمولیت دا مضبوط امیدوار اے [۴۱][۴۲]۔
  • روس وی سارک وچ بطور مبصر شمولیت چاہندا اے تے اس دے لئی اسنو‏ں بھارت د‏‏ی مضبوط حمایت حاصل ا‏‏ے۔[۴۳][۴۴]
  • میانمار (برما) وی سارک وچ شمولیت وچ دلچسپی رکھدا ا‏‏ے۔[۴۵]

متعلقہ مضامین

سودھو

باہرلے جوڑ

سودھو

حوالے

سودھو
  1. «Nepal's Arjun Bahadur Thapa is SAARC's new Secretary General». IANS. news.biharprabha.com. دریافت‌شده در ۳ مارچ ۲۰۱۴.
  2. Directorates. «Directors of SAARC-Afghanistan». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  3. «Directors of SAARC-Bangladesh». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  4. «Directors of SAARC-Bhutan». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  5. «Directors of SAARC-India». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  6. «Directors of SAARC». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  7. «Directors of SAARC-Nepal». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  8. «Directors of SAARC-Pakistan». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  9. «Directors of SAAR- Sri Lanka». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  10. SAARC Summit. «SAARC». SAARC Summit. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  11. SAARC Secretariat. «SAARC Secretariat». SAARC Secretariat. SAARC Secretariat. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  12. People's Daily Online – Iran asks for observer status in south Asian group SAARC
  13. ۱۳.۰ ۱۳.۱ Editorial (1 August 2008). "History and mission of SAARC". Daily Star، Sri Lanka. http://archives.dailynews.lk/2008/08/01/saarc02.asp. Retrieved on
    ۱۰ نومبر ۲۰۱۳. 
  14. SAARC Summit press، 1st Summit. «1st Summit Declaration» (PDF). SAARC Summit press، 1st Summit. SAARC Summit press، 1st Summit. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ جون ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  15. SAARC 14th Summit Declaration، press. «14th Summit Declaration». Declaration of the Fourteenth SAARC Summit. SAARC 14th Summit Declaration، press. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  16. ۱۶.۰ ۱۶.۱ ۱۶.۲ Charter of SAARC. «Charter of SAARC». Charter of SAARC. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتوبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۳.
  17. ۱۷.۰ ۱۷.۱ ۱۷.۲ ۱۷.۳ «Kathmandu، Nepal to host 18th SAARC Summit in November 2014». IANS. news.biharprabha.com. دریافت‌شده در ۲۰ فروری ۲۰۱۴.
  18. Indian diplomat's poem spurs search for SAARC anthem IANS January 9، 2014
  19. «CIA». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۶.
  20. Workd Bank
  21. World Bank
  22. UN
  23. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  24. «colombopage.com». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۷-۰۶-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  25. ۲۵.۰ ۲۵.۱ thehimalayantimes.com
  26. island.lk
  27. «Cooperation with Observers». South Asian Association for Regional Cooperation. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسمبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ نومبر ۲۰۱۲.
  28. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے orfonline.org لئی۔
  29. ۲۹.۰ ۲۹.۱ "Russia، Turkey seek observer status in SAARC". The Economic Times. 16 February 2014. https://web.archive.org/web/20140317052125/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-02-16/news/47379655_1_saarc-observer-saarc-summit-observer-status. Retrieved on
    ۱ جون ۲۰۱۶. 
  30. ۳۰.۰ ۳۰.۱ "Russia، Turkey seek observer status in SAARC". Yahoo News. 16 February 2014. http://en-maktoob.news.yahoo.com/russia-turkey-seek-observer-status-saarc-091018614.html. 
  31. ۳۱.۰ ۳۱.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے cris.unu.edu لئی۔
  32. ۳۲.۰ ۳۲.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے news.oneindia.in لئی۔
  33. «SAARC hi nations call for transparency in social sector – Thaindian News». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  34. سارک ویبسائیٹ | Flag of چین چھی جنپنگ || 1 جنوری 2014 توں 28 مارچ 2011
  35. «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  36. «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  37. Arab News – Worldwide Latest Breaking News & Updates
  38. «VOA News – Afghanistan to be Offered SAARC Membership». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰۰۵-۱۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۰۵-۱۱-۲۶.
  39. India, Bhutans big question: China in SAARC
  40. «Web Page Under Construction». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۵-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۶.
  41. «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۶.
  42. «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۲-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۶.
  43. People's Daily Online – Russia keen on observer status at SAARC
  44. [۱]
  45. http://news.monstersandcritics.com/india/news/article_1289939.php/Russia_keen_on_observer_status_at_SAARC

سانچہ:Current SAARC Leaders سانچہ:South Asian Association for Regional Cooperation سانچہ:South-South سانچہ:Asia topics سانچہ:بین الاقوامی طاقت سانچہ:Trade سانچہ:Regional organisations سانچہ:Cold War