بینظیر بھٹو
بینظیر بھٹو | |
---|---|
(اردو وچ: بینَظِیر بُھٹّو)،(سندھی وچ: بينظير ڀُٽو) | |
جم | 21 جون 1953 [۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷] |
وفات | 27 دسمبر 2007 (54 سال)[۹][۱][۲][۳][۷]
|
وجہ وفات | دہشت گردانہ حملہ |
مدفن | مزار قائد عوام |
طرز وفات | مردم کشی |
شہریت | پاکستان [۱۱] |
جماعت | پاکستان پیپلز پارٹی |
رکنیت | فی بیٹا کاپا سوسائٹی |
شریک حیات | آصف علی زرداری |
اولاد | بلاول زرداری بھٹو ، بختاور بھٹو زرداری ، آصفہ بھٹو زرداری |
والد | ذوالفقار علی بھٹو |
والدہ | نصرت بھٹو |
بہن/بھائی | صنم بھٹو ، شاہنواز بھٹو ، مرتضیٰ بھٹو
|
خاندان | بھٹو خاندان |
عملی زندگی | |
مادر علمی | ریڈکلف کالج لیڈی مارگریٹ ہال, آکسفورڈ ہارورڈ یونیورسٹی سینٹ کیتھرائن کالج، آکسفورڈ کونونٹ آف جیسس اینڈ میری، کراچی کراچی گرائمر اسکول کونونٹ آف جیسس اینڈ میری، مری |
تعلیمی اسناد | ڈاکٹر نوک |
پیشہ | سیاست دان |
پیشہ ورانہ زبان | اردو ، انگریزی [۱۴][۱۵] |
الزام و سزا | |
جرم | منی لانڈرنگ |
اعزازات | |
شعبۂ انسانی حقوق کا اقوام متحدہ انعام (۲۰۰۸) برونو كرايسكی اعزاز |
|
دستخط | |
ویب سائٹ | |
ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ، باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی ) |
IMDB اُتے صفحہ | |
ترمیم |
بینظیر بھٹو پاکستان دی وزیر اعظم سی ۔ اوہ پہلی بای 1988ء وچ پاکستان دی وزیر اعظم بݨی لیکن صرف 20 مہینےآں دے بعد اس وقت دے صدر پاکستان غلام اسحاق خان نے کرپشن دے الزامات دی وجہ نال اپنے خصوصی اختیارت نال اسمبلی تے بینظیر دی حکومت نوں ختم کر دتا تے نويں الیکشن کروائے۔
بیننظیر بھٹو دا تعلق پاکستان پیپلز پارٹی نال سی ۔ اوہ ذوالفقار علی بھٹو دی وڈی دھی سی ۔ بینظیر بھٹو 21 جون، 1953ء وچ سندھ دے مشہور سیاسی بھٹو خاندان وچ پیدا ہوئی ۔ بینظیر بھٹو (1953 - 2007) اک پاکستانی سیاستدان سی۔ اوہ دو واری وژیراعظم بنی۔ بینظیر بھٹو 21 جون 1953 نوں کراچی چ جمی۔ اوہدے پیو دا ناں ذوالفقار علی بھٹو تے ماں دا ناں نصرت بھٹو سی۔ اوہ راولپنڈی کانونٹ سکول فیر مری تے فیر کراچی پڑھی۔ 1969 توں 1973 تک اوہ ہاروڈ یونیورسٹی امریکہ پڑھی تے بی اے کیتا۔ 1973 توں 1977 تک اوہ آکسفورڈ یونیورسٹی برطانیہ وج لیڈی مارگریٹ ہال, آکسفورڈ دی پڑھیار رئی۔ اوتھے اوہ سٹوڈنٹ یونین دی پینچ وی رئی۔ 18 دسمبر 1987 نوں اودا ویاہ آصف علی زرداری نال ہو گیا۔ بلاول، بختاور تے آصفہ اودے نیانے نیں۔
تعلیم
سودھوبے نظیر بھٹو نے ابتدائی تعلیم لیڈی جیننگز نرسری اسکول (Lady Jennings Nursery School) تے کونونٹ آف جیسز اینڈ میری (Convent of Jesus and Mary) کراچی وچ حاصل کيتی۔ اس دے بعد دو سال راولپنڈی پریزنٹیشن کونونٹ (Rawalpindi Presentation Convent) وچ وی تعلیم حاصل کيتی، جدوں کہ انھاں بعد وچ مری دے جیسس اینڈ میری وچ داخلہ دلوایا گیا۔ انھاں نے 15 سال دی عمر وچ او لیول دا امتحان پاس کيتا۔ اپریل 1969ء وچ انھاں نے ہارورڈ یونیورسٹی دے Radcliffe College وچ داخلہ لیا۔ بے نظیر بھٹو نے ہارورڈ یونیورسٹی (Harvard University) توں 1973ء وچ پولیٹیکل سائنس وچ گریجوایشن کر ليا۔ اس دے بعد انھاں نے آکسفورڈ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا جتھے توں انہاں نے فلسفہ، معاشیات تے سیاسیات وچ ایم اے کيتا۔ اوہ اکسفورڈ یونیورسٹی وچ ہور طلبہ دے درمیان کافی مقبول رہیاں۔
حالات زندگی
سودھوبینظیر برطانیا توں تعلیم حاصل کرنے دے بعد جون 1977ء وچ اس ارادے توں وطن واپس آئیاں کہ اوہ ملک دے خارجہ امور وچ خدمات سر انجام دتیاں گی۔ لیکن انہاں دے پاکستان پہنچنے دے دو ہفتے بعد حالات دی خرابی دی بنا اُتے حکومت دا تختہ الٹ دتا۔ جنرل ضیاءالحق نے ذو الفقار علی بھٹو نوں جیل بھیجنے دے نال نال ملک وچ مارشل لا نافذ کر دتا۔ تے نال ہی بے نظیر بھٹو نوں وی گھر دے اندر نظر بند کر دتا گیا۔ اپریل 1979ء وچ سپریم کورٹ پاکستان نے ذوالفقار علی بھٹو نوں قتل دے اک متنازع کیس وچ پھانسی دی سزا سنا دتی ۔ 1981ء وچ مارشل لاکے خاتمے تے جمہوریت دی بحالی دے لئی ایم آر ڈی دے ناں توں اتحاد بنایا گیا۔ جس وچ آمریت دے خلاف 14 اگست، 1983ء توں بھر پور جدوجہد شروع کی، تحریک دی قیادت کرنے والے غلام مصطفٰی نے دسمبر 1983ء وچ تحریک نوں ختم کرنے دا اعلان کيتا، لیکن عوام نے جدوجہد جاری رکھی۔ 1984ء وچ بے نظیر نوں جیل توں رہائی ملی، جس دے بعد انھاں نے دو سال تک برطانیہ وچ جلاوطنی دی زندگی گزاری۔ ايسے دوران پیپلزپارٹی دے رہنماواں نے انھاں پارٹی دا سربراہ بنا دتا۔ ملک توں مارشل لا اٹھوائے جانے دے بعد جدوں اپریل 1986ء وچ بے نظیر وطن واپس لوٹاں تاں لاہور ائیرپورٹ اُتے انہاں دا فقید المثال استقبال کيتا گیا۔ بے نظیر بھٹو 1987ء وچ نواب شاہ دی اہم شخصیت حاکم علی زرداری دے بیٹے آصف علی زرداری توں رشتہ ازدواج وچ منسلک ہوئے گئياں۔ لیکن اس دے نال نال اپنی سیاسی جِدوجُہد دا دامن نئيں چھڈیا۔ 17 اگست، 1988ء وچ ضیاءالحق طیارے دے حادثے وچ جاں بحق ہوئے گئے تاں ملک دے اندر سیاسی تبدیلی دا دروازہ کھلا۔ سینیٹ دے چئیرمین غلام اسحاق نوں قائم مقام صدر بنا دتا گیا۔ جس نے نوے دن دے اندر انتخابات کروانے دا اعلان کيتا۔ 16 نومبر، 1988ء وچ ملک وچ عام انتخابات ہوئے، جس وچ قومی اسمبلی وچ سب توں زیادہ نشستاں پیپلز پارٹی نے حاصل کيتياں۔ تے بے نظیر بھٹو نے دو دسمبر1988ء وچ 35 سال دی عمر وچ ملک تے اسلامی دنیا دی پہلی خاتون وزیرِاعظم دے طور اُتے حلف چکیا ۔ اگست، 1990ء وچ ویہہ ماہ دے بعد صدر اسحاق خان نے بے نظیر دی حکومت نوں بے پناہ بدعنوانی تے کرپشن دی وجہ توں برطرف کر دتا۔ 2 اکتوبر، 1990ء نوں ملک وچ نويں انتخابات ہوئے جس وچ مسلم لیگ نواز تے بے نظیر حکومت کیتی مخالف جماعتاں نے اسلامی جمہوری اتحاد دے ناں توں الائنس بنایا۔ جس دے انتخابات وچ اکثریت حاصل کيتی۔ انہاں انتخابات دے نتیجے وچ مسلم لیگ نواز دے سربراہ نواز شریف وزیر اعظم بن گئے۔ جدوں کہ بے نظیر قائدِ حزبِ اختلاف بن گئياں۔ 1993ء وچ اس وقت دے صدر غلام اسحاق خان نے نواز شریف دی حکومت نوں وی بد عنوانی دے الزام وچ برطرف کر دتا۔ جس دے بعد اکتوبر، 1993ء وچ عام انتخابات ہوئے۔ جس وچ پیپلز پارٹی تے اس دے حلیف جماعتاں معمولی اکثریت توں کامیاب ہوئیاں تے بے نظیر اک مرتبہ فیر وزیرِاعظم بن گئياں۔ پیپلز پارٹی دے اپنے ہی صدر فاروق احمد خان لغاری نے 1996ء وچ بے امنی تے بد عنوانی، کرپشن تے ماورائے عدالت قتل دے اقدامات دے باعث بے نظیر دی حکومت نوں برطرف کر دتا۔
سیاست وچ
سودھوبینظیر بھٹو دا پیو ذوالفقار علی بھٹو پاکستان دا وظیراعظم سی تے اودا جوڑ پاکستان پیپلڑ پارٹی نال سی اونوں جنرل ضیاء نے مارشل لاء لا کے راج توں وکھریاں کر کے پھانسی دے دتی۔ 16 نومبر 1988 نوںہون آلے چناؤ چ بینظیر بھٹو تے اودی پارٹی چناؤ جت گۓ تے بینظیر ھٹو 35 وریاں دی ہو کے پاکستان تے اسلامی دنیا دی پہلی سوانی وزیراعظم بن گئی۔ 1990 چ اوہدے تے ہیرا پھیری دے الزام لا کے اوہنوں راج توں ہٹا تا گیا۔ 1993 دے چناؤ چ بینظیر بھٹو چناؤ جت کے فیر وزیراعظم بن گئی۔ 1996 چ ہیرا پھیری دے الزام لا کے اوہنوں تے اودی پارٹی نوں فیر راج توں وکھریاں کردتا گیا۔ اس توں بعد دا ویلا اوہنے پاکستان توں باہر گزاریا۔ 18 اکتوبر 2007 نوں پاکستان واپس آئی تاکہ 2008 دے چناؤ چ لڑ سکے۔
بدعنوانی تے ہور الزامات
سودھوبے نظیر اپنے پہلے دور وچ پاکستان دے ایٹمی پروگرام نوں امریکا دے کہنے اُتے رول بیک کرنے دے لئی تیار ہوگئياں سن لیکن آرمی دے دباؤ دی وجہ توں نہ کر سکن اس گل نوں بے نظیر دی پاکستان دشمنی تصور کيتا گیاآپ تے آپ دے خاوند آصف علی زرداری اُتے مالی بدعنوانی دے بیشتر الزامات نيں تے دنیا دے مختلف ملکاں وچ اس سلسلہ وچ مقدمات قائم نيں۔[۱۶]
اکتوبر 2007ء وچ بینظیر امریکی امداد توں پرویز مشرف دی حکومت توں سازباز دے نتیجے وچ اپنے خلاف مالی بدعنوانی دے تمام مقدمات ختم کروانے وچ کامیاب ہوئے گئی۔[۱۷][۱۸] قومی مفاہمت فرمان دے متعلق مقدمہ دی سماعت دے دوران قومی احتساب دفتر نے عدالت نوں دسیا گیا کہ آصف علی زرداری نے بینظیر دی حکومت دے زمانے وچ ڈیڑھ بلین ڈالر دے ناجائز اثاثے حاصل کیتے۔[۱۹][۲۰]
بینظیر نے فوجی آمر پرویز مشرف دی طرف توں 3 نومبر 2007ء نوں ہنگامی حالات دے نفاذ تے منصف اعظم افتخار محمد چودھری نوں ہٹانے دی درپردہ حمایت کيتی۔[۲۱] اُتے بیان بازی دی حد تک بینظیر نے اس فوجی اقدام اُتے کچھ عرصہ تنقید کی، مگر بعد وچ کھلم کھلا حمایت دی تے اپنے دوغلے پن دا ثبوت دتا۔[۲۲]
قتل توں پہلاں
سودھوبینظیر نے اپنے بھائی مرتضا دے قتل تے اپنی حکومت دے ختم ہون دے کچھ عرصا بعد ای جلا وطنی اختیار کردے ہوئے متحدہ عرب امارات وچ دبئی وچ قیام کيتا ۔ بعد وچ بینظیر، نواز شریف تے ہور پارٹیاں دے سربراہان دے نال مل کے لندن وچ اے آر ڈی دی بنیاد پائی۔ تے ملک وچ جنرل پرویز مشرف دی حکومت دے خلاف بھرپور مزاحمت دا اعلان کيتا۔ انہاں دی جلاوطنی دے دوران اک اہم پیش رفت اس وقت ہوئی۔ جدوں 14 مئی 2006ء وچ لندن وچ نواز شریف تے بے نظیر دے درمیان میثاقِ جمہوریت اُتے دستخط کر کے جمہوریت نوں بحال کرنے تے اک دوسرے دے خلاف استعمال نہ ہونے دا فیصلہ کيتا۔ دوسری پیش قدمی اس وقت ہوئی جدوں 28 جولائی 2007ء نوں ابوظہبی وچ جنرل مشرف تے بے نظیر دے درمیان اک اہم ملاقات ہوئی جس دے بعد پیپلز پارٹی دی چئیرپرسن تقریباً ساڈھے اٹھ سال دی جلاوطنی ختم کر کے 18 اکتوبر نوں وطن واپس آئیاں تاں انہاں دا کراچی ائیرپورٹ اُتے فقید المثال استقبال کيتا گیا۔ بے نظیر دا کارواں شاہراہِ فیصل اُتے مزارِ قائد دی جانب ودھ رہیا سی کہ اچانک زور دار دھماکے ہوئے جس دے نتیجے وچ ١٥٠ نوں موت دی نیند سو گئے جدوں کہ سینکڑاں زخمی ہوئے گئے۔ قیامت صغریٰ دے اس منظر دے دوران بے نظیر نوں بحفاظت بلاول ہاؤس پہنچیا دتا گیا۔ پیپلز پارٹی دی چئیرپرسن جدوں اپنے بچےآں(بلاول، بختاور تے آصفہ) نال ملن دوبارہ دوبئی گئياں تاں ملک دے اندر جنرل مشرف نے 3 نومبر نوں ایمرجنسی نافذ کر دتی۔ ایہ خبر سندے ہی بے نظیر دبئی توں واپس وطن پرت آئیاں ۔ ایمرجنسی دے خاتمے، ٹی وی چینلز توں پابندی ہٹانے تے سپریم کورٹ دے ججز دی بحالی دا مطالبہ کردے ہوئے حکومت دے خلاف تحریک چلانے دا اعلان کيتا۔ اس وقت تک ملک وچ نگران حکومت بن چکی سی تے مختلف پارٹیاں انتخابات وچ حصہ لینے دے معاملے وچ بٹی ہوئی نظر آ رہیاں سن۔ اس صورت وچ پیپلز پارٹی نے میدان خالی نہ چھڈنے دی حکمت عملی دے تحت تمام حلفےآں وچ امیدوار کھڑے کیتے۔ تے کاغذاتِ نامزدگی جمع کرائے ۔
متنازع بیانات
سودھو- بے نظیر دے نے لال مسجد آپریشن دی کھل کے حمایت کيتی۔
- اک انٹرویو وچ انہاں نے اس عزم دا اظہار کيتا کہ بر سر اقتدار آنے دے بعد اوہ امریکی افواج نوں پاکستانی سرزمین اُتے کارروائی دی اجازت دے دین گئیاں۔ جس دے بعد اوہ پاکستان دے وجود دے لئی اک خطرہ بن گئياں۔
- اک ہور موقع اُتے انہاں نے کہیا کہ بر سر اقتدار آنے دے بعد اوہ ملک دے عظیم ایٹمی سائنس دان ڈاکٹر عبد القدیرخان نوں پوچھ گچھ دے لئی امریکا دے حوالے کر دیؤے گی۔
محترمہ دے انہاں بیانات نے پاکستانی قوم وچ وڈا اضطراب پیدا کر دتا۔ قوم ایہ سوچنے اُتے مجبور ہوگئ کہ کرسی دے حصول دے لئی امریکا تے مغرب نوں خوش کرنے دی خاطر محترمہ کس حد تک گر سکدیاں نيں۔
کرپشن
سودھوبینظیر اُتے کرپشن تے مالی گھپلے کرن دے بہت زیادہ الزام سی۔ کرپشن دی وجہ توں ای دونوں واری اوہنوں راج توں ہٹایا گیا۔
کتاباں
سودھوPakistan : The Gathering Storm[۲۳]
Reconciliation: Islam Democracy and the West
daughter of east
قتل
سودھو27 دسمبر 2007 نوں راولپنڈی چ اک جلسہ کرن توں بعد اوہنوں گولی مار کے مار دتا گیا۔ 27 دسمبر 2007ء نوں جدوں بے نظیر لیاقت باغ وچ عوامی جلسے توں خطاب کرنے دے بعد اپنی گڈی وچ بیٹھ کر اسلام آباد آ رہیاں سن کہ لیاقت باغ دے مرکزی دروازے اُتے پیپلز یوتھ آرگنائزیشن دے کارکن بے نظیر بھٹو دے حق وچ نعرے بازی کر رہے سن ۔ اس دوران جدوں اوہ پارٹی کارکناں دے نال اظہار یکجہتی دے لئی گڈی دی چھت توں باہر نکل رہیاں سن کہ نامعلوم شخص نے انہاں اُتے فائرنگ کر دتی۔ اس دے بعد بے نظیر دی گڈی توں کچھ فاصلے اُتے اک زوردار دھماکا ہويا جس وچ اک خودکش حملہ آور جس نے دھماکا خیز مواد توں بھری ہوئی بیلٹ پہن رکھی سی، خود نوں دھماکے توں اڑا دتا۔ اس دھمادے ميں بینظیر بھٹو جس گڈی وچ سوار سن، اسنوں وی شدید نقصان پہنچیا لیکن گڈی دا ڈرائیور ايسے حالت وچ گڈی نوں بھگا کر راولپنڈی جنرل ہسپتال لے گیا جتھے اوہ زخماں دی تاب نہ لاندے ہوئے جاں بحق ہوئے گئياں۔[۲۴] بے نظیر دی وصیت دے مطابق پیپلز پارٹی دی قیادت انہاں دے 19 سالہ بیٹے بلاول زرداری بھٹو نوں وراثت وچ سپرد کر دتی گئی۔[۲۵] 2 نومبر 2007ء نوں ڈیوڈ فراسٹ توں گل گل وچ بے نظیر نے دعویٰ کيتا سی کہ اسامہ بن لادن نوں عمر شیخ نے قتل کر دتا سی۔[۲۶] عمر شیخ نوں پرویز مشرف نے اپنی کتاب وچ برطانوی خفیہ ایجنسی MI5 دا ایجنٹ دسیا اے۔
قتل دی تحقیقات
سودھوپیپلزپارٹی نے حکومت بنانے دے بعد بے نظیر دی قتل دی تحقیقات اپنے پرانے مطالبے دے مطابق اقوام متحدہ توں کروانے دے لئی درخواست دتی جو اس نے قبول کر لئی۔ آصف علی زرداری نے بے نظیر دے قتل دی پہلی برسی اُتے دعویٰ کيتا کہ انھاں معلوم اے کہ قاتل کون نيں۔ البتہ صدر مملکت بن جانے دے بعد قتل دی دوسری برسی اُتے اپنی تقریر وچ اس بارے وچ کچھ نہ بتا سکے۔ اس تقریر نوں مبصرین نے گھٹیا درجہ دی دسیا۔[۲۷]
سابق رئیس عسکریہ مرزا اسلم بیگ نے دعویٰ کيتا کہ بے نظیر نوں بلیک واٹر نے قتل کيتا سی۔[۲۸] بعض حلفےآں وچ ایہ تاثر عام اے کہ قتل ڈک چینی دے حکم اُتے ہويا لیکن اکثر کہندے نيں کہ ایہ جھوٹھ اے اس دے قتل توں سب توں زیادہ نقصان امریکا نوں ہويا کیوں کہ اس نے کچھ ایسی امریکی خدمات سر انجام دینے دا وعدہ کيتا سی جس توں امریکا نوں پاکستان دے اندر اپنے مفادات حاصل کرنا بالکل آسان ہوجاتا
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ وصلة : https://d-nb.info/gnd/118852477 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اپریل ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "abc9457dcf728dd069b8ed5b2e1a86035cf2b679" defined multiple times with different content - ↑ ۲.۰ ۲.۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121195680 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "6da22f65b3ecb2f42af174525eeb91a78f637fe6" defined multiple times with different content - ↑ ۳.۰ ۳.۱ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Benazir-Bhutto — subject named as: Benazir Bhutto — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "266dbe2a41a91e93fe9a54aee6a693cc54d68f96" defined multiple times with different content - ↑ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/23574601 — subject named as: Benazir Bhutto — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/bhutto-benazir — subject named as: Benazir Bhutto — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Babelio author ID: https://www.babelio.com/auteur/wd/163340 — subject named as: Benazir Bhutto
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=7420 — subject named as: Benazir Bhutto — مصنف: Dalibor Brozović تے Tomislav Ladan — عنوان : Hrvatska enciklopedija — ناشر: Miroslav Krleža Lexicographical Institute سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "09e874a0f30b9b00e264d15c4445390605288b6f" defined multiple times with different content - ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Benazir-Bhutto — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۶ مئی ۲۰۲۴ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ https://web.archive.org/web/20080209132427/http://www.time.com:80/time/world/article/0,8599,1698466,00.html — سے آرکائیو اصل
- ↑ وصلة : https://d-nb.info/gnd/118852477 — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۰ دسمبر ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ https://libris.kb.se/katalogisering/wt7bgv2f0vphhtw — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۴ اگست ۲۰۱۸ — ناشر: National Library of Sweden — شائع شدہ از: ۱۳ نومبر ۲۰۱۲
- ↑ subject named as: Benazir Bhutto — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ اپریل ۲۰۲۲
- ↑ subject named as: Benazir Bhutto
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121195680 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/135798371
- ↑ روزنامہ دا ایج، آسٹریلیا، 31 دسمبر 2007ء، "Corruption shadow casts Bhutto in a different light"
- ↑ روزنامہ نیشن، 11 اکتوبر 2007ء، "Benazir to escape Swiss court trial"
- ↑ انڈیپینڈنٹ، 8 اکتوبر 2007ء، Archived 2007-10-15 at the وے بیک مشین "Britain and US in 'safe return' deal for Bhutto"
- ↑ آسٹریلین، 18 دسمبر 2009ء، "Asif Ali Zardari on shaky ground after amnesty overturned "
- ↑ دتی آسٹریلین 10 دسمبر 2009ء، "Watchdog claims Zardari reaped $1.7bn during Bhutto's rule "
- ↑ روزنامہ نیشن، 4 نومبر 2007ء، "'Phone call' that led to emergency"
- ↑ روزنامہ ڈان، "کامران شافی:Boycott, that’s what "
- ↑ وفیات پاکستانی اہل قلم خواتین از خالد مصطفیٰ صفحہ 53
- ↑ روزنامہ نیشن، 28 دسمبر 2007ء، "Nation outraged at Benazir's assassination"
- ↑ انڈیپنڈنٹ، 31 دسمبر 2007ء، Archived 2008-01-01 at the وے بیک مشین "Tariq Ali: My heart bleeds for Pakistan. It deserves better than this grotesque feudal charade"
- ↑ یو ٹیوب یوٹیوب اتے
- ↑ روزنامہ نیشن، 28 دسمبر 2009ء، "President's threat perception"
- ↑ "بینظیر بھٹو نوں امریکا نے بلیک واٹر دے ذریعے قتل کرایا: جنرل (ر) اسلم بیگ"، نوائے وقت، http://www.nawaiwaqt.com.pk/pakistan-news-newspaper-daily-urdu-online/National/28-Dec-2009/18477.
سیاسی عہدہ | ||
---|---|---|
وزیراعظم پاکستان 1988 – 1990 |
جانشین غلام مصطفیٰ جتوئی (نگران) ان دے بعد نواز شریف | |
پیشرو محبوب الحق |
وزیر خزانہ پاکستان 1988ء – 1990ء |
جانشین سرتاج عزیز |
پیشرو محمود ہارون |
وزیر دفاع پاکستان 1988ء – 1990ء |
جانشین غوث علی شاہ |
پیشرو معین الدین قریشی (نگران) |
وزیراعظم پاکستان 1993ء – 1996ء |
جانشین معراج خالد (نگران) ان دے بعد نواز شریف |
پیشرو سید بابر علی |
وزیر خزانہ پاکستان 1994ء – 1996ء |
جانشین نوید قمر |
پیشرو نصرت بھٹو |
چئیرپرسن پاکستان پیپلز پارٹی 1982–1984 نصرت بھٹو دی جگہ قائم مقام چئیرپرسن 1982 – 2007 |
جانشین بلاول بھٹو زرداری بحیثیت شریک چئیرمین |
جانشین آصف علی زرداری بحیثیت شریک چئیرمین |
باہرلے جوڑ
سودھو- بینظیر بھٹو
- بینظیر بھٹو
- بھٹو
- بینظیر بھٹو
- بینظیر بھٹو Archived 2011-07-12 at the وے بیک مشین
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: بینظیر بھٹو |
سانچہ:پاکستان قائدین حزب اختلاف سانچہ:آصف علی زرداری
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: بینظیر بھٹو |