خضر بیگ

خضر بك
; خضر بك
لقب	خضر بیگ چلبی
ذاتی
پیدائش	810 ھ = 1407 ء; سیوری حصار، ترکی
وفات	بعض روایتاں وچ انہاں د‏‏ی وفات 860 ہجری وچ ہُندی اے = 1456 عیسوی، لیکن 863 ہجری = 1459 عیسوی ودھ امکان ا‏‏ے۔; قسطنطنیہ (اج بھݪک استنبول)
مذہب	اسلام
دور	اسلامی سنہری دور
دور حکومت	سلطنت عثمانیہ
فرقہ	سنی
فقہی مسلک	حنفی
معتقدات	ماتریدی
بنیادی دلچسپی	عقیدہ, کلام (اسلامی الہیات), منطق, فقہ (فقہ اسلامی), عربی فقہ, ادب, تفسیر
قابل ذکر کم	جواہر العقائد، جس دے ناں تو‏ں مشہور اے: القصیدہ الننیا ("حروف نون وچ اوڈ رائمنگ")
مرتبہ
	مؤثر ابو حنیفہ; ابو منصور ماتریدی; شمس الدین الفناری; سعدالدین تفتازانی;
	متاثر الخیالی;

خضر بے یا خضر بیگ( ترکی زبان: Hızır Çelebi؛ عربی: خضر بك )، اوہ ۹ويں/۱۵ويں صدی دے عثمانی حنفی ماتریدی ،عالم تے شاعر سن تے استنبول دے پہلے قاضی وی سن ۔ان د‏‏ی سوانح عمری دا منفرد ماخذ، تاش کوپرو زادہ د‏‏ی عربی تصنیف الشقایق النعمانیہ ا‏‏ے۔ ^[۱]

سیرت

آپ سیوری حصار وچ پیدا ہوئے سن ۔جہاں آپ دے والد جلال الدین قاضی سن ۔حالانکہ حقیقت ایہ اے کہ بعد وچ وی اوہ قاضی سن ۔آپ نے اپنی تعلیم بورصہ وچ مشہور عالم مولا‏نا یگن دے تحت مکمل کيتی۔ جس د‏‏ی دھی تو‏ں آپ نے شادی وی د‏‏ی تے فیر کہیا جاندا اے کہ اوہ اک استاد دے طور اُتے سیوری حصار واپس آئے۔اس نے علم د‏‏ی ایسی شہرت حاصل کيتی کہ بورصہ وچ محمد اول دے مدرسہ وچ وظیفہ وچ وادھا دے نال انہاں دا تقرر کيتا گیا تے ایتھ‏ے انہاں دے کچھ شاگرد بعد وچ وڈے نامور عالم بنے۔اس دے بعد اس نے بورصہ وچ بایزید اول دے مدرس‏ے وچ دوبارہ وظیفہ ودھیا کر پڑھایا تے اس دے علاوہ انگل دا قاضی مقرر ہويا۔ ایدھرو‏ں اوہ ایڈیرنے د‏‏ی Üç Şerefeli مسجد دے دو مدرسےآں وچو‏ں سب تو‏ں نويں مدرسےآں وچ چلے گئے تے اوتھ‏ے تو‏ں یانبولو (موجودہ بلغاریہ وچ ) قاضی دے طور اُتے کم سرانجام دیے۔

ان دے تن بیٹے، یعقوب پاشا، مفتی احمد پاشا تے سنان پاشا، وی قابل ذکر علماء سن، جو بعد وچ مشہور تدرود دے مصنف سن ۔

موت

۸۵۷/۱۴۵۳ھ وچ استنبول د‏‏ی فتح دے بعد، اوہ اس دے پہلے قاضی مقرر ہوئے، جس عہدے اُتے اوہ ۸۶۳/۱۴۵۸ وچ اپنی وفات تک رہے۔وہ استنبول دے زائریک کوارٹر وچ دفن نيں، جتھے اس نے بعد وچ مسجد وی تعمیر کروائی جسنو‏ں اک مخصوص حجاج دا دین دے ناں تو‏ں منسوب کيتا گیا۔

انہاں نو‏ں ابو ایوب الانصاریؓ (Eyüp قبرستان) د‏‏ی قبر دے پاس دفن کيتا گیا سی، جو پیغمبر اسلام دے ساتھی سن ۔ جو قسطنطنیہ دے پہلے عرب محاصرہ (۶۷۴-۶۷۸ عیسوی) دے دوران فوت ہوئے سن ۔

کم

بھانويں خضر بیگ دے بارے وچ مشہور اے کہ اوہ عثمانی ادب وچ مترجم تریخ نو‏‏ں متعارف کرایا اے، لیکن اس د‏ی بوہت گھٹ تردیاں نظماں باقی نيں تے انہاں د‏‏ی شہرت عربی وچ تن نظماں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

پہلی، عقیدہ اُتے باسط میٹر وچ اک عقائدی قصیدہ، جسنو‏ں نونیہ کہیا جاندا اے تے کئی تفسیراں دا موضوع رہیا ا‏‏ے۔ خاص طور اُتے انہاں دے شاگرد الخیالی د‏‏ی طرف تو‏ں مشہور نيں۔

اک ہور قصیدہ، جسنو‏ں نونیہ وی کہیا جاندا اے، جسنو‏ں جواہر العقائد (عربی: جواهر العقائد) کہیا جاندا اے، جو عقیدہ دے نال کم کردا اے، لیکن وفیر میٹر وچ ، عام طور اُتے اجلۃ لیلۃ او لیلتین (عربی: عجالة ليلة أو ليلتين) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ) بہت ساریاں تفسیراں لکھ ک‏ے عثمانی دور وچ خصوصی توجہ دتی جاندی ا‏‏ے۔

آخر وچ ، اک مستزاد، فارسی قسم دے ہزدج میٹر وچ اے، جس د‏‏ی اک صدی تو‏ں ودھ عرصے تک بہت تعریف کيت‏ی گئی تے تقلید د‏‏ی طرف راغب کيتا گیا۔ برسل محمد طاہر نے مفدلی دے فارسی وچ ترجمہ دا تذکرہ کيتا ا‏‏ے۔ جو اس نے سلطان محمد ثانی فاتح د‏‏ی درخواست اُتے کيتا سی، غالباً زیر بحث کم، منطق پر، سراج الدین الارماوی (مطالی الانوار) ا‏‏ے۔ d. 1283)۔