ابن جریر طبری
| ابن جریر طبری | |
|---|---|
| (عربی وچ: محمد بن جرير الطبري) | |
 |
|
| جم | سنہ 839 [۱][۲][۳][۴][۵][۶] |
| وفات | سنہ 923 (83–84 سال)[۱][۷][۲][۸][۴] |
| رہائش | امول |
| مذہب | اسلام |
| فرقہ | اہل سنت |
| فقہی مسلک | اجتہاد (مؤسس جریری مذہب) |
| عملی زندگی | |
| تلمیذ خاص | ابوبکر القفال الشاشی |
| پیشہ | مورخ [۶]، فلسفی ، فقیہ ، لکھاری [۹]، شاعر |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی [۶] |
| شعبۂ عمل | اسلامی الہیات دے مکاتب فکر ، تفسیر قرآن |
| کارہائے نمایاں | جامع البيان عن تأويل آي القرآن ، تاریخ الرسل والملوک ، تہذیب الآثار |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
أبو جعفر محمد بن جرير بن يزيد الطبری (ابن جریر طبری) عہد عباسی دے مشہور مفسر مورخ سن۔ طبری دا تعلق طبرستان -موجودہ ایران دے علاقہ ماژندران توں اے۔
طبری دی تصانیف وچ سب توں زیادہ اہم تے مقبول انہاں دی تفسیر جامع البيان عن تأويل آي القرآن تے تاریخ الرسل و الملوک نيں۔ اول الذکر تفسیر طبری تے آخر الذکر تاریخ طبری دے نام توں مشہور نيں۔ طبری فقہ شافعی دے پیروکار سن، لیکن بعد وچ انہاں دے آراء تے فتاوی دی بنیاد اُتے اک مسلک وجود وچ آیا جو ان ہی دی نسبت توں جریری دے نام توں مشہور ہويا۔
پیدائش
سودھومحمد بن جریر بن یزید الطبری الآملی ابو جعفر دی پیدائش طبرستان دے علاقہ آمل وچ خلیفہ عباسی المعتصم باللہ دے عہد خلافت وچ 224ھ/ 838ء وچ ہوئی۔ آمل دریائے ھراز دے ساحل اُتے واقع اے، بحیرہ خزر توں 20کلومیٹر جنوب وچ، کوہِ البرز توں 10کلومیٹر شمال وچ تے 180کلومیٹر مشرق وچ تہران توں دور اے۔
نام ونسب
سودھومکمل نام محمد بن جریر بن یزید بن کثیر بن غالب تے کنیت ابو جعفر سی۔ آمل طبرستان توں تعلق سی اس لئی آملی تے طبری توں مشہور ہوئے۔ نیز آپ دی علمی استعداد، قابلیت تے اوصاف حمیدہ دی بنا اُتے الامام، المجتھد، المفسر، المحدث، الحافظ، الفقیہ، المورخ، اللغوی تے المقری دے القاب توں موصوف ہوئے۔ انہاں توں طبری دے علمی رتبہ دا پتہ چلدا اے۔
پچپن و تعلیم
سودھوآپ دے والد نے اک رات خواب وچ دیکھیا کہ ابن جریر نبی کریم 
دے دوناں مبارک ہتھاں دے درمیان کھڑے نيں تے نبی کریم صلی اللہ و علیہ وسلم دے ہتھ مبارک وچ کنکریاں نيں جنھاں ابن جریر اک اک اٹھا کے پھینکدے جاندے نيں۔ جدوں خواب دی تعبیر اس وقت دے علماء کرام توں معلوم کیتی گئی تو انہاں نے کہیا کہ ابن جریر بڑے ہوکے دین دی خدمت سر انجام دین گے۔ تے ایہ خواب گویا آپ دے تحصیل علم دا اک سبب بن گیا۔
آپ نے قرآن مجید ست سال دی عمر وچ حفظ کر لیا۔ اٹھ سال دے ہوئے تو امامت جیسا اہم فریضہ انجام دینے لگے۔ نو سال دی عمر وچ حدیث لکھنا شروع کیتا تے جدوں سولہ سال دی عمر نوں پہنچے تو امام احمد بن حنبل دی زیارت دا شوق پیدا ہويا۔ چنانچہ آپ نے بغداد دا سفر کیتا۔ اس دوران آپ دے اخراجات آپ دے والد ادا کردے سن۔ والد محترم نے انتقال دے وقت آپ دے لئی اک زمین دا ٹکرا چھویڑا سی جس توں آپ گزر بسر کیتا کردے سن۔
شیوخ
سودھو- محمد بن حميد الرازي التميمي (241ھ) رے ۔
- ابو ہمام الوليد بن شجاع (243ھ) کوفہ۔
- عمران بن موسی الليثی البصری ( 240ھ) بصرہ۔
- احمد بن منيع البغوی ابو جعفر (244ھ)۔
- محمد بن العلاء الہمدانی ابو کريب (247ھ) کوفہ۔
- محمد بن عبد الملک بن الشوارب البصری الاموی (244ھ)۔
- محمد بن بشار العبدی البصری ( 252ھ)۔
- الامام الحافظ يعقوب بن ابراہيم الدورقی (252ھ)۔
- بشر بن عبد الاعلیٰ الصنعانی البصری (245ھ)۔
- ربيع بن سليمان الازدی (250ھ)۔
- حسن بن محمد الزعفرانی البغدادی الشافعی (260ھ)۔
- اسماعيل بن يحيی المزنی (264ھ)۔
- محمد بن عبد اللہ بن عبد الحکم المالدی المورخ (264ھ)۔
- ہناد بن السری التمیمی (243ھ)۔
- سلیمان بن عبد الرحمٰن خلاد الطلحی (252ھ)۔
- یونس بن عبد الاعلیٰ الصدفی (264ھ)۔
- علی بن سراج المصری ابوالحسن (252ھ)۔
- احمد بن یحییٰ ثعلب الکوفی (308ھ)۔
- شیخ عباس بن ولید البیرونی (270ھ)۔
تحصیل علم دی غرض توں اسفار
سودھوابتدا وچ طبری نے رے وچ علم حاصل کیتا پھر کوفہ دا رخ کیتا۔ اوتھے محمد بن بشار، اسماعیل بن محمد السدی، ہناد بن السری، محمد بن عبدالاعلیٰ الصنعانی، احمد بن منیع، یعقوب بن ابراہیم الدوقی تے محمد بن العلاء الھمدانی توں شرف تلمذ حاصل کیتا۔ اس دے بعد شام تے بیروت گئے۔ اوتھے عباس بن ولید البیرونی دی صحبت وچ قرآن مجید دی مختلف روایات قرات دی مشق کیتی، پھر مصر روانہ ہوئے تے درمیان وچ اک بار پھر شام جانا ہويا تے پھر مصر واپسی ہوئی۔ اوتھے فقہ شافعی دی تحصیل کیتی۔ آپ دے شیوخ وچ اسماعیل بن ربیع بن سلیمان المرادی، اسماعیل بن ابراہیم المزنی تے محمد بن عبدالحکم مشہور نيں۔ مصر توں پھر آپ بغداد لوٹے تے تاوفات آپ پھر بغداد وچ ہی رہے۔
جمہور علما دا ابن جریر طبری اُتے تاثرات و مدح
سودھوصاحب وفیات الاعیان ابن خلکان لکھدے نيں :
| ” | ابو جعفر محمد بن جرير بن خالد الطبري ، وقيل يزيد بن کثير ابن غالب؛ صاحب التفسير الکبير والتاريخ الشهير ، کان اماما في الفنون کثيرة منها التفسير والحديث والفقة والتاريخ وغير ذالک، وله مصنفات مليحة في الفنون عديدة تدل على سعة علمه وغزارته. ابو جعفر محمد بن جریر خالد الطبری، جنہاں نوں یزید بن کثیر بن غالب وی کہیا جاندا اے، بڑے مفسر تے مشہور مورخ ہوئے نيں۔ نیز فقہ، تریخ وغیرہ مختلف فنون دے وی امام سن۔ مختلف فنون اُتے انہاں دی بہت سی تصانیف نيں، جو انہاں دی وسعت علمی اُتے دلالت کردیاں نيں۔ مجتھد امام سن کسی دی تقلید نئيں کیتی۔ |
“ |
انہاں دے علاوہ بوہت سارے اکابرین علما نے انہاں دی مدح کیتی اے جنہاں وچ ابن کثیر نے "البدایہ والنھایہ" وچ، خطیب بغدادی نے "تاریخ بغداد" وچ، امام سیوطی نے "طبقات المفسرین " وچ تے امام سبکی نے "طبقات الشافیہ" وچ، انہاں دے علااوہ ابن حجر عسقلانی نے "لسان المیزان" وچ، امام ذہبی نے "سیر الاعلام النبلاء " تے "میزان الاعتدال" وچ، امام ابن جوزی نے "المنتظم" وچ تے بوہت سارے اکابرین نے آپ دی سوانح تے مدح بیان کیتے نيں ۔
چند مشہور شاگرد
سودھو- ابو شعیب عبد اللہ بن الحسن الحرابی (295) ایہ آپ توں عمر وچ بڑے سن۔
- الامام الحافظ ابو قاسم سلیمان بن احمد الطبرانی (360)۔
- الشیخ القاضی ابو بکر بن کامل (350)۔
- الامام ابو احمد عبد اللہ بن عدی (365)۔
- القاضی ابو الفرج المعانی بن زکریا النھروانی المعروف "ابن طرار" (390)۔
ابن جریر طبری دی چند تصانیف
سودھو- جامع البیان فی تفسیر القرآن۔ یہ اہل سنت دے ہاں سب توں قدیم تفسیر تے ماخذ دی حیثیت رکھدی اے ۔
- تاریخ الطبری (تاریخ الرسل والملوک)۔ تاریخ دے لحاظ توں یہ کتاب وی اولین ماخذ دا درجہ رکھدی اے ۔
- تھذیب الآثار و تفصیل معانی ثابت عن رسول اللہ ﷺ ۔
- اختلاف الفقہاء ۔
- ادب النفوس الجیدہ واخلاق النفیسہ۔
- آداب القضاء۔
- آداب المناسک ۔
- التبصیر فی معالم التنزیل۔
- بسیط القول فی احکم الاسلام۔
- الذیل المذیل ۔
- صریح السنہ۔
وفات
سودھوآپ نے عباسی خلیفہ المُقتدر باللہ دے عہد خلافت وچ اتوار 26 شوال 310ھ / 16 فروری 923 ء نوں 86 سال دی عمر وچ بغداد وچ وفات پائی۔ جنازے دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اتنی کثیر تعداد وچ لوگاں نے شرکت کیتی جنہاں دی تعداد اللہ تعالٰیٰ دے سوا کوئی نئيں جاندا۔ کئی مہیناں تک نماز جنازہ ادا کیتی جاندی رہی ۔
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/118620436 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۷ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Encyclopædia Universalis ID: https://www.universalis.fr/encyclopedie/al-tabari/ — subject named as: ṬABARĪ AL- — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — ناشر: Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/abu-djaafar-muhammad-bin-djarir-at-tabari — subject named as: Abu Djaafar Muhammad bin Djarịr at- Tabari
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0064847.xml — subject named as: Abū Ǧa‘far Muḥammad ibn Ǧari#rm; al-Ṭabarī — عنوان : Gran Enciclopèdia Catalana — ناشر: Grup Enciclopèdia
- ↑ Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/6855 — subject named as: Muḥammad ibn Ǧarīr al-Ṭabarī
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ ۶.۳ ۶.۴ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11925884j — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/al-Tabari — subject named as: al-Tabari — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ subject named as: 839?-923 Abū Jaʻfar al-Ṭabarī — SELIBR ID: https://libris.kb.se/auth/34519 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — ناشر: National Library of Sweden
- ↑ full work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature
سانچہ:محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی تمثیل