آل کاشف الغطاء

آل کاشف الغطا دا شمار تیرہویں تے چودہویں صدی دے شیعہ علمی خانداناں وچ ہوندا اے۔ ایہ لوگ حلہ وچ ساکن سن تے پھر نجف وچ مقیم ہو گئے۔ انہاں دا نسب مالک اشتر نال جا ملدا اے۔ اس خاندان وچ بوہت سارے نامور علما گزرے نيں۔ انہاں وچو‏ں مشہور ترین تے سرفہرست شیخ جعفر کاشف الغطا نيں کہ جو کشف الغطا دے مصنف نيں۔ چودہواں صدی قمری دے شیعہ مرجع تقلید محمد حسین کاشف الغطا وی اسی خاندان دے اک مشہور عالم نيں۔ اخباریت دے خلاف جدوجہد تے وحید بہبہانی دے اصولی افکار دا پرچار اس خاندان دے علما دی خصوصیات وچو‏ں اے۔

نسب

ایہ خاندان قبیلہ بنی مالک تو‏ں اے تے کہیا جاندا اے کہ انہاں دا سلسلہ نسب امام علی دے مشہور صحابی مالک بن حارث بن عبد یغوث المعروف اشتر نخعی (شہادت 39ھ) تک پہنچتا اے۔اس رو تو‏ں انہاں افراد نو‏‏ں مالکی وی کہیا جاندا اے۔

جائے پیدائش

اس خاندان دے بزرگ حلہ دے مضافاتی دیہاتاں جناجیہ یا جناجیا یا پھر قناقیا وچ رہائش پذیر سن تے بارہویں صدی ہجری دے آخر وچ شیخ جعفر دے والد نے نجف دی طرف کوچ کیتا تے اس جہت تو‏ں آل کاشف الغطا دے افراد جناحی دے نام تو‏ں وی مشہور ہوئے۔اس خاندان وچ ایسے عالم پیدا ہوئے نيں کہ جنہاں وچوں بعض اپنے زمنے وچ عراق، ایران تے کچھ اسلامی ممالک تے شیعہ معاشراں وچ اہ‏م علمی تے سیاسی ثمرات دا مرکز سن ۔ انہاں علما دی خصوصیات وچو‏ں اک انہاں دا اصولی ہونا تے انہاں دی اخباری علما دے خلاف مسلسل جدوجہد ہے۔لہٰذا انہاں نے وحید بہبہانی (متوفی 1205ھ) دے اصولی افکار دے فروغ تے انہاں نو‏ں چودہویں صدی ہجری دے علما تے فقہا تک منتقل کرنے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا اے۔

مشہور شخصیتاں

آل کاشف الغطا دی چند مشہور شخصیتاں درج ذیل نيں:

جعفر کاشف الغطا

فائل:مقبره کاشف الغطاء.jpg

مقبرہ آل کاشف الغطا

کاشف الغطا خاندان دے بانی جعفر بن خضر بن یحییٰ جناحی حلی نجفی کاشف الغطا (1156-1227ھ)، جعفرِ کبیر تے شیخ المشائخ دے نام تو‏ں معروف سن ۔ آپ فقیہ، اصولی، متکلم، محقق، مصنف، شیعہ مرجع تقلید، ادیب تے شاعر سن ۔ شیخ جعفر وحید بہبہانی دے اصولی مکتب دے زیر سایہ پروان چڑھے۔ آپ اجتہاد و استنباط دے قائل تے عقائد و شرعی احکم وچ عقل و استدلال نو‏‏ں بروئے کار لانے دے حامی سن ۔ انہاں دی اہ‏م تالیف کشف الغطا عن خفیات مبھمات الشریعۃ الغراء اے تے اسی رو تو‏ں انہاں نو‏ں کاشف الغطا دا لقب دتا گیا۔

موسی‌ بن جعفر

موسی‌ بن جعفر کاشف الغطا (1180-1243ھ)، فقیہ، اصولی، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ جعفر کاشف الغطا دے وڈے بیٹے سن ۔ انہاں دی ولادت نجف وچ ہوئی۔ مقدماتی علوم تے فقہ و اصول دے درس خارج دی تعلیم اپنے والد دے پاس مکمل کرنے دے بعد درجہ اجتہاد اُتے فائز ہو گئے

انہاں دے بھائی شیخ حسن تے شیخ محمد حسن (صاحب جواہر)، آپ دے درس تو‏ں بہرہ مند ہوئے۔ شیخ موسی ایرانی تے عثمانی حکومتاں دے نزدیک معتبر سن تے دونے حکومتاں اپنے اختلافات ختم کرنے دے لئی انہاں تو‏ں بہرہ مند ہوندی سن۔ ایہی وجہ اے کہ آپ مصلح دے عنوان تو‏ں مشہور ہوئے۔ والد دی کتاب بغیۃ الطالب دی شرح منیۃ الراغب وی آپ نے تالیف کيتی۔

علی بن جعفر

جعفر کاشف الغطا دے بیٹے علی بن جعفر کاشف الغطا (1197-1253ھ)، فقیہ تے شاعر نيں۔ آپ نے اپنے والد تو‏ں علم حاصل کیتا۔ بھائی شیخ موسی دی رحلت دے بعد، دینی مرجعیت آپ تے شیخ محمد حسن (صاحب جواہر) دے درمیان دائر سی۔ خضر بن شلال عفکاوی نجفی نے انہاں نو‏ں صاحب جواہر دی نسبت اعلم قرار دتا سید ابراہیم قزوینی (1262ھ)، شیخ مرتضی انصاری (1281ھ)، شیخ راضی (1290ھ)، سید مہدی قزوینی (1300ھ) تے شیخ جعفر شوشتری (1303ھ) نے آپ تو‏ں کسب فیض کیتا۔ آپ دی تصنیفات درج ذیل نيں:

• الخیارات، پہلی جزء
• النّور السّاطع فی الفقہ النّافع
• الرّسالۃ الصّومیۃ؛ آقا بزرگ دے بقول اس دا اک خطی نسخہ مدرسہ بروجردی نجف وچ موجود اے
• البیع جو شرح لمعہ دی شرح ہے
• والد دی کتاب بغیۃ الطّالب اُتے حاشیہ جو توضیح المسائل تھی
• اصولی مباحث اُتے مشتمل کتاب: حجّیت ظن، قطع، برائت و احتیاط

حسن بن جعفر

حسن‌ بن جعفر کاشف الغطا (1201-1262ھ)، فقیہ، اصولی، ادیب تے شاعر سن ۔ انہاں نے اپنے والد تو‏ں مقدماندی علوم دی تعلیم حاصل کيتی تے اس دے بعد اپنے بھائی شیخ موسی، سید محمد جواد عاملی، شیخ اسداللہ تُستری، سید عبداللہ شبر، شیخ علی بَحرانی تے شیخ سلیمان قطیفی دے دروس خارج وچ شرکت کيتی۔ فقہ و اصول دا خارج مکمل کرنے دے بعد انہاں اساتذہ تو‏ں اجازہ روایت حاصل کیتا آپ اپنے زمنے دے زیادہ تر علوم اُتے عبور رکھدے سن لیکن آپ علم فقہ وچ بہت مشہور سن ۔شیخ مرتضی انصاری، حاج ملا علی خلیلی، سید مہدی قزوینی، احمد دجیلی، حسن بلاغی تے شیخ حسن مامقانی آپ دے شاگرداں وچو‏ں سن ۔ آپ اپنے بھائی دی رحلت تو‏ں پہلے حلہ وچ رہائش پذیر سن لیکن اس دے بعد 1243ھ وچ نجف تشریف لے گئے تے تدریس وچ مشغول ہو گئے۔ آپ دی تالیفات درج ذیل نيں:

• انوار الفقاهۃ، جو چند جلداں اُتے مشتمل فقہ استدلالی دا اک دورہ اے تے ایہ شہید اول دی لمعہ دے اسلوب اُتے اے۔
• السلاح الماضی فی احکم القاضی، اس دا خطّی نسخہ تہران یونیورسٹی دی مرکزی لائبریری وچ موجود اے۔
• علم اصول دی کتاب کشف الغطا دے مقدمہ دی شرح کہ جس دا خطی نسخہ آستان قدس دے کتاب خانے وچ موجود اے۔
• الرسالۃ الصومیۃ العلمیۃ
• الزّکوۃ و الخمس و الصوم
• الامامۃ در کلام
• والد دی کتاب بغیۃ الطالب دی تکمیل ’’العمل‘‘ دے نام سے
• والد دی شرح قواعد دی تکمیل

مہدی‌ بن علی

مہدی‌ بن علی(1226-1289ھ)، فقیہ، اصولی، مرجع تقلید، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ دی ولادت نجف وچ ہوئی۔ اسلامی علوم دی تعلیم اپنے والد، چچا شیخ حسن، بھائی شیخ محمد تے ہور علمائے نجف دے نزدیک حاصل کيتی تے درجہ اجتہاد اُتے فائز ہو گئے۔ آپ نے اپنے والد تے چچا حسن تو‏ں وی اجازہ روایت دریافت کیتا۔

آپ اس زمنے وچ علم فقہ و اصول دے ممتاز استاد سن ۔ شیخ حسن مامقانی، سید اسماعیل صدر (1255-1338ھ)، شیخ فضل‌ الله نوری (1327ھ)، شیخ عبداللہ مازندرانی (1333ھ)تے سید کاظم یزدی (1247-1337ھ) آپ دے نامور شاگرداں وچو‏ں سن ۔ آپشیخ مرتضی انصاری دے مورد اعتماد علما تو‏ں سن تے شیخ بوہت سارے شرعی تے عرفی امور آپ دے حوالے کر دیندے سن ۔ شیخ انصاری دی وفات دے بعد ایران، قفقاز تے عراق دے کچھ لوگاں نے آپ دی تقلید کيتی۔

تصنیفات

• الخیارات جو شرائع دی شرح ہے
• کتاب الصوم
• اللآلی النّجفیۃ، جو آپ دی توضیح المسائل اے۔1273ھ وچ اس دا فارسی ترجمہ مکمل ہويا تے اسنو‏ں تبریز وچ زیور طبع تو‏ں آراستہ کیتا گیا۔
• المکاسب المحرّمۃ

عباس بن علی

عباس بن علی (1242-1315ھ) فقیہ، اصولی، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے۔ بچپن وچ ہی والد دا انتقال ہو گیا تے اپنے چچا شیخ حسن تے وڈے بھائیاں دی سرپرستی وچ پروان چڑھے۔ کچھ مدت تک شیخ مرتضی انصاری دے درس وچ شرکت کرنے دے بعد اپنے بھائی شیخ مہدی تے اسی طرح شیخ راضی نجفی، مرزا محمد حسن شیرازی، شیخ محمد حسین کاظمی، مرزا حبیب الله رشتی تے سید مہدی قزوینی دی شاگردی اختیار دی تے درجہ اجتہاد اُتے فائز ہو گئے۔ انہاں نے اک حلقہ درس تشکیل دتا کہ جس وچ بوہت سارے علما تے طلبہ شرکت کردے سن ۔ اپنے بھائی شیخ حبیب آل کاشف الغطا (1207ھ) دی رحلت دے بعد دینی زعامت وچ اک بلند مقام حاصل کیتا۔ آپ دی وفات ھندیہ وچ ہوئی تے نجف وچ مدفون ہوئے۔ آپ دی تصنیفات ایہ نيں: موارد الانام فی شرح شرائع الاسلام؛ رسالۃ فی الشروط؛ رسالۃ فی الاصول تے اپنے مقلدین دے لئی توضیح المسائل۔

محمدبن علی

محمد بن علی (متوفی 1268ھ /1851ء)،فقیہ، اصولی تے شاعر سن ۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے تے اپنے خاندان دے علما تو‏ں کسب فیض کرکے علمی تے فقہی مراحل طے کردے راے۔ آپ اپنے چچا شیخ حسن (صاحب انوار الفقاہۃ) دے شاگرد سن تے انہاں دی تے شیخ محمد حسن صاحب جواہر دی وفات دے بعد عراقی شیعاں دے مرجع تقلید قرار دئیے گئے۔ 13ھ /19ء دے کچھ شیعہ عالم تے فقیہ آپ دے شاگرد سن ۔ آپ عوام دی مشکلات دے حل دے لئی عثمنی حکم دے سامنے بہت سعی و کوشش کردے سن ۔ آپ دی تصنیفات ایہ نيں: الدّماء الثّلاثۃ، رسالۃفی الصّوم، الاعتکاف تے مناسک حج یہ تیناں کتاباں آپ دے مقلدین دے لئی نيں۔

محمد رضا بن موسی

محمد بن رضا موسی (1238-1297ھ /1822-1879ء)، آل کاشف الغطا دے علما تے فقہا وچو‏ں نيں۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے۔ مقدماندی علوم دی تعلیم شیخ ابراہیم قفظان (متوفی 1279ھ /1879ء) تے شیخ موسی خمایسی دے پاس مکمل کيتی۔ فقہ، شیخ احمد دجیلی(متوفی 1265ھ /1489ء)، اپنے چچا شیخ حسن تے شیخ محمد حسن (صاحب جواهر) تو‏ں پڑھی۔ نجف دے اک اندرونی جھگڑے دے باعث کاظمین چلے گئے۔ اوتھ‏ے تن سال تک رہائش پذیر رہنے دے بعد 1290ھ /1873ء وچ نجف لوٹ آئے۔ آپ نے اپنے دادا شیخ جعفر دی کتاب بغیۃ الطالب اُتے اک حاشیہ وی تحریر کیتا

عباس بن حسن

عباس بن حسن (1253-1323ھ/1837-1905ء)، فقیہ، اصولی ، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے۔ مقدماندی علوم دی تعلیم اس شہر دے علما دے پاس حاصل کيتی۔ پھر فقہ و اصول دا درس خارج اپنے چچا زاد مہدی آل کاشف الغطا ، شیخ محمد حسین اَعسم، شیخ مرتضی انصاری، مرزا حبیب الله رشتی تے مرزا شیرازی دے پاس سامرا وچ مکمل کیتا۔ مذکورہ بالا اساتذہ تےشیخ راضی نجفی تو‏ں اجازہ روایت دریافت کیتا۔ آپ شعر و ادب وچ قوی سن ۔

تألیفات

• منہل الغمام فی شرح شرائع الاسلام
• نبذۃ الغری فی احوال الحسن الجعفری
• الفوائد العبّاسیۃ، در فقہ و اصول
• شرح الرّوضۃ البهیۃ
• الورود الجعفریۃ فی حاشیۃ الرّیاض الطباطبائیۃ
• دلائل الامامۃ
• الدّرّ النّضید فی التّقلید
• رسالہ فی مباحث الالفاظ
• رسالہ فی التعادل و التراجیح
• فقہ، ادب تے ہور موضوعات وچ کچھ اشعار وی آپ تو‏ں منسوب نيں

مرتضی بن عباس

مرتضی بن عباس (1291-1349ھ/1874-1930ء)، فقیہ، اصولی، متکلم، مصنف تے شاعر سن ۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے۔ اپنے والد دے زیر نگرانی پروان چڑھے تے اپنے خاندان دے علما تو‏ں ابتدائی دینی علوم دی تعلیم حاصل کيتی تے اس دے بعدعلم اصول دی تعلیمآخوند خراسانی، فقہ دی تعلیمسید کاظم یزدی تو‏ں حاصل کيتی تے سید محمد قزیونی سید مہدی قزیونی تو‏ں اجازہ روایت دریاففت کیتا۔ آپ دی کچھ تصنیفات ایہ نيں: فوزالعباد فی المبدءِ و المعاد، 3 جلد، نجف، 1342ق؛ منشومۃ فی الاوان الشّرعیۃ، تہران، 1322ق؛ الغررالغرویۃ فی الاحکم الزکویۃ، بغداد، 1329ق تے ہور تصنیفات وی نيں جو بظاہر قلمی نيں، انہاں دی تفصیل ایہ اے: الفوائد الغرویۃ، مسائل فی الفقۃو الأصول، الآداب الجلیۃ فی ردّ شبهات الوهّابیۃ در 2 جلد، اسنی التّحف، حاشیۃ علی مکاسب الشیخ الأنصاری، منظومۃفی احکم الخلل فی الصّلاۃو شرائطها، رسالۃفی تطبیق ما ورد فی الکرّ من المساحۃو الوزن بنحو التّحقیق لا التّقریب و رسالۃفی العدالۃ

ہادی بن عباس

ہادی بن عباس (1289-1361ھ/1872-1942ء)، فقیہ، مورخ، محقق ، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ دی ولادت نجف وچ ہوئی۔ ابتدائی علوم تے فقہ و اصول دی تعلیم شیخ الشریعۃ اصفہانی، سیدکاظم یزدی، شیخ محمد طہ نجف (متوفی 1329ھ/1911ء) تے آخوند خراسانی دے پاس حاصل کيتی۔ طہ نجف، سیدحسین قزوینی، سیدمحسن صدر کاظمی تے شیخ آقا رضا اصفہانی (متوفی 1322ھ/1904ء) تو‏ں اجازہ حدیث حاصل کیتا۔ شعر و ادب وچ مشہور سن ۔ آپ نو‏‏ں عراق وچ 14ھ/20ء دی ادبی تحریک دا بانی قرار دتا جاندا اے۔

شیخ ہادی آل کاشف الغطا نے کچھ تالیفات چھڈیاں نيں جنہاں وچاں بعض ایہ نيں:

• المقبولیۃ الحسنیۃ، شعر، نجف، 1342ھ
• المستدرک علی نهج‌ البلاغہ، نجف، 1354ھ
• مدارک نهج‌ البلاغہ، ضمیمہ مستدرک، نجف، نجف، 1354ھ
• اوجزالانباء فی مقتل سید الشّهداء، ضمیمۀ المقبولیۃ الحسنیۃ، نجف، 1342ھ
• هدی المتقین، در فقه، نجف، بی‌تاریخ

علی بن محمد رضا

علی بن محمدرضا(1267-1350ھ/1850-1931ء)، عالم، ادیب، مورخ تے شاعر سن ۔ آپ دی ولادت نجف وچ ہوئی تے اسی شہر وچ علمی تے تربیندی مراحل نو‏‏ں طے کیتا۔ شیخ مہدی آل کاشف الغطاء)، شیخ راضی نجفی، شیخ جعفر شوشتری، شیخ محمد حسن مامقانی و شیخ جواد محیی‌الدین جداں علما تو‏ں اجازہ روایت دریافت کیتا آپ معاشرتی امور تے لوگاں دی مشکلات حل کرنے نو‏‏ں اہمیت دیندے سن تے بغداد دے عثمنی حکم دے ایتھ‏ے اثر و رسوخ رکھدے سن تے انہاں دی وڈی مدح کردے سن ۔ 1295ھ/1878ء وچ ایران دا سفر کیتا تے ست سال تک تہران، اصفہان، شیراز تے مشہد وچ رہے تے 1302ھ/1884ء وچ نجف واپس تشریف لے آئے۔ آپ نے شام، حجاز، مصر ، استنبول تےہندوستان دا وی سفر کیتا شیخ علی آل کاشف الغطا کتب جمع کرنے وچ دلچسپی رکھدے سن تے خود وی محققین و مولفین وچو‏ں شمار ہوندے سن ۔ تالیفات

• کتاب الحصون المنیعۃ فی طبقات الشّیعۃ؛ ایہ ست جلداں اُتے مشتمل آپ دی اہ‏م ترین تالیف اے جو مکمل نئيں اے۔ کتاب دا اصل خاکہ؛ صحابہ، تابعین، رواۃ، علما، حکما و متکلمین، عرب علما، تصوف دے پیشوا، بادشاہ، امرا، وزرا، شعرا تے خواتین دے طبقات اُتے مشتمل سی کہ جس وچو‏ں صحابہ دا طبقہ، علما دا کچھ حصہ تے شعرا دا کچھ طبقہ تدوین کیتا گیا اے ۔
• النوافح العنبریۃ فی المآثر السّرّیۃ
• سمیرالحاضر و انیس المسافر 5 جلداں اُتے مشتمل اے تے کشکول (متفرقات) دی روش اُتے اے۔

موسی بن محمد رضا

موسی بن محمد رضا (1260-1306ھ/1844-1888ء) فقیہ تے ادیب سن ۔ آپ دی ولادت نجف وچ ہوئی۔ آپ نے علوم روزگار؛ نجف دے علما منجملہ شیخ محمد حسین کاظمی (متوفی 1308ھ/1890ء) تو‏ں حاصل کیتے۔ اس دے بعدسامرا تشریف لے گئئے تےمرزا محمد حسن شیرازی دے درس وچ شرکت کيتی۔کہیا جاندا اے کہ مرزا دی طرف تو‏ں اجازہ روایت حاصل کیتا۔ اپنے والد دی وفات دے بعد اک مرتبہ 1298ھ/1880ء)وچ اصفہان گئے۔ دوسری مرتبہ 1306ھ وچایران تشریف لے گئے تے اسی سفر دے دورانتہران وچ انتقال کر گئے۔

احمد بن علی

فائل:محمد حسین کاشف الغطا.jpg

محمد حسین کاشف الغطا

احمد بن علی (1292-1344ھ/1875-1925ء)، فقیہ تے مرجع تقلید سن ۔ آپ مقدماندی علوم نو‏‏ں مکمل کرنے دے بعد سامرا چلے گئے۔ کچھ مدت اوتھ‏ے حصول علم وچ مشغول رہے پھر نجف لوٹ آئے۔ فقہ و اصول دا درس خارج سید کاظم یزدی، آغا شیخ رضا اصفہانی تے آخوند خراسانی دی خدمت وچ مکمل کیتا۔ (1324ھ/1906ء)، وچ ایران دے انقلاب مشروطہ دے بعد مشروطیت دی حمایت دے سبب اپنے استاد آخوند خراسانی تو‏ں دور ہو گئے تے سید کاظم یزدی جو مشروطہ دے خلاف تھے؛ تو‏ں نزدیک ہو گئے۔ زندگی دے آخری ایام وچ مرجع تقلید شمار ہوندے سن تےمرزا نائینی تےسید ابو الحسن اصفہانی جداں علما دے ہوندے ہوئے ایران ،عراق تے افغانستان دے بعض لوگ انہاں دی تقلید کردے سن ۔ آپ نےمرزا حسین خلیلی نجفیسے 1325 ھ وچ اجازہ روایت دریافت کیتا۔

آخر کار آپ نجف وچ وفات پا گئے تے اوتھے سپرد خاک ہوئے۔ آپ دی چند تالیفات جنہاں وچ زیادہ ترفقہی موضوعات مذکور نيں، ایہ نيں:

احسن الحدیث فی احکم المواریث، نجف 1341ق؛ سفینۃالنّجاۃ، نجف، 1338ھ، ایہ کتاب، شیخ دی دو جلداں اُتے مشتمل توضیح المسائل اے۔ آپ دے اک شاگرد نے عین الحیاۃ دے نام تو‏ں اس دا فارسی وچ ترجمہ کیتا تے 1341/1345ھ وچ بمبئی تو‏ں شائع ہوئی؛ قلائد الدّرر فی مناسک مَن حجّ اواعتمر، بغداد، 1344ھ۔

محمد حسین کاشف الغطا

محمد حسین بن علی آل کاشف الغطا (1294 – 1373ھ، اک روشن فکر شیعہ عالم تے نجف دے مرجع تقلید سن ۔ آپ فقہ، خطابت، ادبیات عرب، فلسفہ و حکمت تے تفسیر و عرفان وچ ماہر سن ۔ آپ نو‏‏ں انہاں پہلے فقہا وچو‏ں شمار کیتا جاندا اے جنہاں نے حوزہ علمیہ نجف دی فقہی تحقیقات وچ تقابلی فقہ دی روش دا آغاز کیتا۔کاشف الغطا نے بہت سی کتب خاص طور اُتے تشیع دے تعارف وچ لکھی نيں کہ جنہاں وچاں کتاب اصل الشیعۃ و اصولها اک اے تے اس دا فارسی ترجمہ آئین ما دے نام تو‏ں ہو چکيا اے۔ آپ وحدت تے اسلامی بیداری دے لئی فکرمند رہندے سن تے شیعہ دے تعارف تے اس دا دفاع کرنے دی سعی و کوشش زیادہ تر اسلامی مذاہب دے مابین تقریب تے اتحاد دی راہ ہموار کرنے دی غرض تو‏ں سی۔ کاشف الغطا سماج تے سیاست اُتے خصوصی توجہ رکھدے سن تے انہاں نے پہلی عالمی جنگ دے دوران برطانوی قابض فوج دے خلاف مسلح جنگاں وچ شرکت کيتی۔

محمد رضا بن ہادی

محمد رضا بن ہادی (1310-1366ھ/1892-1947ء)، فقیہ، ادیب تے شاعر سن ۔ آپ نجف وچ پیدا ہوئے۔مقدماندی علوم دے بعد فقہ و اصول دی تعلیم اپنے والد تے ہور علمائے نجف تو‏ں حاصل کيتی۔ آپ ادب اُتے عبور رکھدے سن ۔ آپ دی تحریراں مختلف نشریات وچ شائع ہوندی رہیاں۔ آپ دی وفات بیروت وچ ہوئی تے نجف وچ سپرد خاک کیتا گیا۔

تصنیفات

• حیات الشّریف الرّضّی، نجف، 1353ھ۔
• الغیب و الشّهادۃ، نجف، 1346ھ۔
• سیدرضی دی کتاب حقائق التأویل فی متشابہ التّنزیل دی تحقیق، جلد 5، نجف، 1355ھ، مقالہ «الصوت و ماهیتہ»، المرشد مجلے وچ شائع ہويا۔
• آپ دے کچھ اشعار کتاب شعراء الغری (مطبوعہ: 1374ھ/1955ء) وچ شائع ہوئے۔

آل کاشف الغطا دے آثار اُتے مشتمل سافٹ وئیر

فائل:نرم افزار آل کاشف الغطاء.jpg

آل کاشف الغطا سافٹ وئیر

آل کاشف الغطا سافٹ وئیر عقائد، تفسیر، فقہ، اصول، اخلاق، تاریخ تے تراجم دے بارے وچ کاشف الغطا خاندان دے 123 آثار اُتے مشتمل ہے۔یہ سافٹ وئیرمرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نے تیار کیتا اے۔

مآخذ

• آستان قدس، فہرست۔
• آقا بزرگ، الذریعہ۔
• آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعہ، قرن 13 و 14، مشہد، 1404ھ۔
• امین، محسن، اعیان الشیعہ، بیروت، 1403ھ۔
• حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی التراجم العلماء و الادباء)، تعلیق: محمد حسین حرز الدین، منشورات مکتبہ آیت الله العظمی المرعشی النجفی، قم، 1405ھ۔
• زرکلی، خیر الدین، الأعلام، بیروت، 1984ء۔
• عواد، کورکیس، معجم المؤلّفین العراقیین، بغداد، 1969ء۔
• قمی، عباس، فوائد الرّضویہ، تہران، 1327 شمسی۔
• کاشف الغطاء)، جعفر، کشف الغطاء)، تہران، سنگی۔
• مشار، خان بابا، فہرست کتابہای چاپی عربی ایران: از آغاز چاپ تاکنون، بی جا، 1344 شمسی۔
• مشار، خان بابا، فہرست کتاب‌ ہای چاپی فارسی، تہران، 1350 شمسی۔
• معلم حبیب‌ آبادی، محمد علی، مکارم الآثار، اصفہان، 1352 شمسی۔

باہرلے جوڑ

• منبع مقالہ: دائرۃ المعارف بزرگ اسلامی