ہزاراجات
| ہزاراجات | |
|---|---|
| Hazarajat map.jpg | |
| رقبہ اندازا | 80,000 مربع میل (207,199 مربع کلومیٹر) |
| اندازا آبادی [۱] | 60 لکھ |
| آبادی دی سنگھنائی | 50 لوک فی کلومیٹر جاں 130 لوک فی میل |
| ہزاراجات علاقے وچّ (پورے جاں ادھورے) صوبے | بغلان بامیان دائیکندی ہیلمند غزنی غور اؤروزگان پروان سمنگان میدان وردکّ |
| قوماں | ہزارا۔ |
| بولیاں | ہزارگی۔ پشتو |
ہزاراجات (فارسی: هزاره جات, انگریزی: Hazarajat, ہزارگی: آزره جات), جس نوں ہزارستان وی کیہا جاندا ہے، ہزارہ لوکاں دا گھبلے افغانستان وچّ واقع وطن ہے۔[۲] ایہہ ہندو کش پربتاں دے لہندے حصے وچّ کوہِ بابا لڑی وچّ پسریا ہے۔ شمال وچّ بامیان وادی ، دکھن وچّ ہلمند دریا، لہندے وچّ فیروز کوہ پہاڑ اتے چڑھدے وچّ انئی درہ اسدیاں سرحداں منیاں جاندیاں ہن۔ پشتون قبیلیاں ولوں حملیاں دے کارن اسدیاں سرحداں سمیں-سمیں بدلدیاں رہیاں ہن۔[۳]بغلان، بامیان، دائیکندی صوبے لگپگّ پورے-دے-پورے ہزاراجات وچّ آؤندے ہن، جدوں کہ ہیلمند، غزنی، غور، اؤروزگان، پروان، سمنگان، سر اے پول اتے میدان وردکّ صوبےآں دے وڈے حصے وی اسدا حصہ منے جاندے ہن۔[۴]اس علاقے نوں پروپامیزن وی کہندے ہن۔ ہزاراجات نام پہلی وار 16ویں صدی وچّ مغل بادشاہ بابر دے لکھے بابر نامہ وچّ آیا ہے۔ مشہور سیاحابن بطوطہ 1333 وچ افغانستان پہنچیا، اس نے دیس بھر دی یاترا کیتی پر کسے وی تھاں دا نام ہزاراجات جاں ہزارہ لوک دے طور تے ریکارڈ نہیں کیتا۔[۵] اس توں پہلاں دے سیاحاں، جغرافیہ داناں ،اتہاسکاراں، مہمباز جنگجوآں جاں حملہ آوراں نے وی اس نام دا ذکر نہیں کیتا۔
هزاراجات ( فارسی : هزاره جات، انگریزی : Hazarajat، هزارگي : آزره جات)، جسنوں هزارستان وی کہیا جاندا اے، ہزارہ لوکاں دی وسطی افغانستان وچ واقع وطن اے۔ ایہ ہندو كش پہاڑاں دے مغربی حصہ وچ کوہ بابا سیریز وچ وسیع اے۔ جواب وچ باميان دروي، جنوب وچ ہلمند دریا، مغرب وچ فروذكه پہاڑ تے مشرق وچ اني درہ اس دی سرحداں منیاں جاندیاں نيں۔ پشتو قبیلےآں دی طرف توں حملےآں دی وجہ توں اس دی سرحداں وقت - وقت اُتے بدلدی رہیاں نيں۔ باميان تے دايكدي صوبے تقریبا پورے - دے - پورے هذاراجات وچ آندے نيں، وردك صوبےآں دے وڈے حصے وی اس دا حصہ منے جاندے نيں۔
ہزارستان (ہزاراجات) (فارسی: هزارستان) افغانستان دے مرکزی ہالینڈ وچ اک وسیع پہاڑی علاقہ اے، ہزارہ لوکاں دی تاریخی تصفیہ۔ افغانستان دے موجودہ ڈویژن کو، صوبےآں نوں بامیان، دایکندی، غزنی، غور، بغلان، اروزگان، پروان، سمنگان، میدان وردکّ، ہلمند تے مرکزی افغانستان دے ہور حصےآں وچ ہزارستان وی شامل اے۔
اتہاس
سودھو
اس علاقے نوں صفاری راج ولوں اسلامی بناؤن اتے اپنے سامراج دا حصہ بناؤن توں پہلاں لڑیوار ہخامنشی سلطنت، سلوکی سلطنت، موریا سلطنت، کشان سلطنت، اتے ہپھتھالی لوکاں نے اس اتے راج کیتا۔ دلی سلطنت دا حصہ بنن توں پہلاں سامانی سلطنت، پھر غزنوی سلطنت اتے غوری سلطنت دے تحت رہا۔ 13ویں صدی وچّ اس تے چنگیز خان اتے اس دی منگول فوج نے حملہ کیتا۔ بعد وچ ایہہ ترتیب وار تیموری سلطنت، مغل سلطنت اتے درانی سلطنت دا حصہ بن گیا۔
جد سکندر اعظم شمال ولّ (ہن افغانستان) وچّ یاترا تے نکلیا، "اس دے اتہاسکار لکھدے ہن کہ سکندر نوں اس علاے وچّ بڑے عجیب لوک ٹکرے ہوراں نالوں ودھ جھگڑالو سن۔ کینٹ کورس ولوں دتا ویروا کہ لوک کچے مٹی دے گھراں وچّ رہندے سن اج کوئی وی یاتری دیکھ سکدا ہے [۶]۔
مورتاں
سودھو
ہور ویکھو
سودھو- ہزارہ لوک
- صوبہ باميان
- صوبہ غور
- صوبہ غزنی
- صوبہ دایکندی
- ہزارہ لوک
- ہزاراستان
- ہزارہ
- ہزارگی بولی
- ہزارہ چ فارسی
حوالے
سودھو- ↑ Afghanistan, The World Factbook, Central Intelligence Agency, Accessed December 14, 2001
- ↑ - Some Hazara prefer to call the area Hazaristan, using the more modern “istan” ending.
- ↑ HAZĀRA i. Historical geography of Hazārajāt, Arash Khazeni, Encyclopedia Iranica, Accessed September 15, 2011
- ↑ [ http://www.indiana.edu/~afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg Archived 2010-03-13 at the وے بیک مشین Afghanistan ethnolinguistic map], Indiana University, 1997
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےBattutaلئی۔ - ↑ (ایران دی تہذیب، پنہ 422)
