ہزارا
ہزارا، اک جغرافیائی تھاں اے جیہڑا پاکستان دے اُتلے پاسے اے ۔ ہزارا دے وڈے شہر ایبٹ آباد مانسہرا تے ہری پور نیں۔
ناں
سودھوامپیریل گزیٹیر آف انڈیا دے نیڑے "ہزارا دا ماخذ گمنام اے ۔ ابیسار نال رلایا جاسکدا اے یعنی ابیساراں دا دیس ۔ ابیسار سکندر دے آون ویلے ایتھے دے لوک پہاڑی سن۔
جغرافیا
سودھوہزارا ہری پور، ایبٹ آباد، مانسہرا، بٹ گرام تے کوہستان تے مشتمل اے ۔ ہزارا وچ اِنڈس دریا تے دریائے کنہار وگدے نیں۔ مکشپوری میراں جانی مکڑا تے ملکہ پربت ایتھے دے اچے پہاڑ نیں۔ جھیہل سیف الملوک ہزارے دی اک سوہنی جھیل اے
تریخ
سودھوہزارا پرانی گندھارا رہتل دا انگ اے ۔ سکندر یونانی سردار ہزارا آیا سی ۔ سنسکرت دا گرو پانینی ہزارے وچ وی رہیا۔ ہزارے دا اک پہعاڑ مکشپوری دا مہا بھارت وچ وی ذکر اے ۔ ہزارا موریا سلطنت دا وی اک انگ رہیا اے تے اشوک ایتھے صوبیدار سی ۔ 7 ویں صدی وچ چینی یاتری ہیون سانگ ایتھے آیا سی ۔ ہزارا کشمیر تے فیر مغل سلطنت نال جڑیا رہیا ۔ 19 وی صدی وچ ایہ پنجاب دا اک انگ سی جدوں مہاراجا رنجیت سنگھ دا راج کرریا سی۔ 1849 وچ پنجاب تے انگریزاں دے مل مارن مگروں ہزارہ وی تاج برطانیا دا حصا بن گیا۔ ہزارے دے دو ضلعے ہری پور تے مانسہرا دو پنجابی جرنیلاں دے ناں تے نیں ۔ میجر جیمز ایبٹ ایدا پیلا انگریز سردار سی۔ اودے ناں تے ایبٹ آباد دا شہر وسایا گیا۔ 1901 تک ہزارہ صوبہ پنجاب سی ۔ 1901 چ ہزارا نوں پنجاب توں کٹ کے نویں بنن والے صوبہ سرحد نال جوڑ دتا گیا۔ اجکل ہزارے دے لوک ہزارا نوں صوبہ سرحد توں اک وکھرا صوبا بناؤن دی منگ کر رہے نیں۔
صوبا ہزارا تحریک
سودھوضلع ایبٹ آباد صوبا ہزارا تحریک دا گڑھ اے ۔ ہزارا دے لوک صوبہ سرحد دے نویں ناں خیبر پختونخوا نوں نئیں مندے ۔ ہزارے وال اپنا وکھرا صوبا بناؤن دی تحریک چلا رہے نیں ۔ ہزارے وال ایہ سمجدے نیں کہ اساں صوبا سرحد دی آمدݨی دا ٪ 80 بݨاوندے آں ۔ ٪ 40 بجلی ہزارا وچ پیدا ہُندی اے ۔ پاکستان دی ٪ 70 چاء تے تماکھو ہزارا وچ پیدا ہُندا اے ۔شاہراہ قراقرم ہزارا وچوں لنگھدی اے ۔ اپریل 2010ء وچ ہزارا دے لوک صوبہ ہزارا دے قیام واسطے پُرامن احتجاج کررہے سن، صوبہ سرحد دی متعصب حکومت نے ظلم دا بھرپور مظاہرہ کردے ہوئے ڈیڈھ درجن دے لگ بھگ ہزاریوال لوکاں نوں شہید کردِتا تے بہت سارے افراد نوں زخمی کردتا۔ شہداء دی یاد وچ ہزارا وچ یادگار شہدائے ہزارا تعمیر کیتی گئی۔