حسین بن عبد الصمد حارثی
| کوائف | ||
|---|---|---|
| تاریخ پیدائش | 918ھ | |
| آبائی شہر | جبل عامل | |
| تاریخ وفات | 8 ربیع الاول 984ھ | |
| علت وفات | طبیعی | |
| مشہوراقارب | شیخ بہائی، فرزند | |
| مذہب | شیعہ اثنا عشری | |
| اطلاعات سیاسی | ||
| علمی و دینی معلومات | ||
| اساتذہ | حسین بن جعفر کرکی، شہید ثانی | |
| شاگرد | شیخ بہائی، صاحب معالم، میر داماد، منصور بن عبد اللہ شیرازی، حسن بن علی شدقم مدنی | |
| تالیفات | وصول الاخیار الی اصول الاخبار، شرح قواعد الاحکم علامہ حلی، شرح الفیہ شہید اول | |
|
| ||
حسین بن عبد الصمد حارثی (918۔984 ق)، عز الدین دے لقب توں ملقب شیعہ عالم، جبل عامل (لبنان) دے رہنے والے، شہید ثانی دے شاگرد تے شیخ بہائی دے والد نيں۔
ایران وچ صفویہ (شیعہ) حکومت دی تاسیس تے عثمانی حکومت دے تحت تسلط شیعہ علاقےآں اُتے سخت گیری دے سبب حارثی نے ایران مہاجرت کیتی تے قزوین، مشہد تے ہرات ورگے شہراں وچ شیخ الاسلامی دے منصب اُتے فائز ہوئے۔ حارثی نے وی جبل عامل دے دوسرے شیعہ علماء دی طرح حدیثی و علمی شیعہ میراث دے ایران منتقل کرنے وچ نہایت اہم کردار ادا کیتا اے۔
ولادت و نسب
سودھوآپ دی ولادت سن 918 ق وچ شہر صیدون دے قریب جبع نامی قریہ دے اک مشہور خاندان وچ ہوئی۔[۱] انہاں دا سلسلہ نسب حضرت علی علیہ السلام دے صحابی حارث بن عبد اللہ ہمدانی تک منتہی ہُندا اے۔[۲]
حارثی دے جد محمد بن علی جناعی/جبعی جبل عامل دے بزرگ عالم دین تے مجموعۃ الجباعی دے مولف سن ۔[۳] حارثی دے والد عبد الصمد بن محمد وی نامور عالم سن تے شہید ثانی نے انہاں دے علم و تقوی دی مدح دی اے۔[۴]
تعلیم و تحصیل
سودھوحارثی نے اپنے وطن وچ کچھ مدت تک حسین بن جعفر کرکی دے پاس تے زیادہ عرصہ شہید ثانی دے پاس تعلیم حاصل کيتی۔ اوہ مصر، استمبول (ترکی) تے عراق دے سفراں وچ انہاں دے ہمراہ رہے۔ 941 ق وچ انہاں نے شہید ثانی توں اجازہ حاصل کیتا۔[۵] شہید نے اس اجازہ وچ انہاں دی تعریف دی اے۔[۶]
ایران دی طرف ہجرت
سودھوایران وچ صفویہ شیعہ حکومت دی تاسیس تے عثمانی حکومت دی طرف توں انہاں دے زیر تسلط شیعہ نشین علاقےآں خاص طور اُتے جبل عامل وچ شدت نے اوتھے دے علماء دے ایران دی طرف ہجرت کرنے دا سبب فراہم کیتا۔[۷] حارثی نے وی اپنے استاد شہید ثانی دے نال پیش آنے والی دشواریاں دے بعد ظاہرا 956 ق وچ عراق تے اس دے بعد تقریبا 958۔961 ق وچ اپنے خانوادہ دے نال ایران دی طرف ہجرت کيتی۔[۸]
حارثی دی خود نوشت دے مطابق،[۹] انہاں نے اپنی مہاجرت دے آغاز وچ اصفہان وچ سکونت اختیار کيتی تے اوتھے علی بن ہلال منشار کرکی عاملی (متوفی 984 ق) اصفہان دے شیخ الاسلام نے انہاں دا استقبال کیتا۔[۱۰]
قزوین
سودھواصفہان وچ 3 سال سکونت تے تدریس دے بعد انہاں دی علمی شہرت تے علی بن ہلال منشار سفارش سبب بنی کہ شاہ طہماسب اول نے انہاں نوں صفویہ حکومت دے دار السلطنت قزوین دعوت دتی تے انہاں نوں اوتھے توں شیخ الاسلامی دے عہدہ توں سرفراز کیتا۔ اوہ 7 ست تک قزوین وچ رہے تے انہاں نے اوتھے نماز جمعہ جسنوں اوہ واجب عینی سمجھدے سن، قائم کيتی۔[۱۱]
شاہ طہماسب نے 970 ق وچ ظاہرا سیاسی دلائل تے حارثی دے بعض مسائل فقہی وچ سید حسین کرکی (متوفی 1001 ق) دے نال اختلافات دے سبب، حارثی نوں قزوین دی شیخ الاسلامی توں معزول کرکے انہاں نوں مشہد دا شیخ الاسلامی منصوب کر دتا۔
حارثی اس دے بعد ہرات چلے تے اوتھے انہاں نے 8 سال تک تدریس تے وعظ دے فرایض انجام دیئے جدوں کہ اوہ ہرات دے شیخ الاسلامی دے عہدہ اُتے وی فائز سن ۔[۱۲] افندی اصفہانی دی تحریر دے مطابق،[۱۳] حارثی دے علمی کارناماں تے سماجی خدمات دے سبب ہرات تے اس دے اطراف وچ رہنے والے بوہت سارے لوگاں نے شیعہ مذہب اختیار کر لیا تے بوہت سارے طلاب نے انہاں توں استفادہ دی خاطر اوتھے دا رخ کر لیا۔ حارثی سن 983 ق تک ہرات دے شیخ الاسلامی دے منصب اُتے فائز رہے۔
بحرین
سن 983 ق وچ اوہ حج بیت اللہ دے قصد توں مکہ دے لئے روانہ ہوئے تے مکہ و مدینہ دی زیارت دے بعد بحرین سفر کیتا تے اوتھے رہائش اختیار کيتی۔[۱۴]
خصوصیات
سودھوحارثی نے وی جبل عامل دے دوسرے شیعہ علماء دی طرح حدیثی و علمی شیعہ میراث دے ایران منتقل کرنے وچ نہایت اہم کردار ادا کیتا اے۔ ایران تے ما وراء النہر دے علماء دے انہاں دے پاس تحصیل علم دے لئے جاندے سن ۔[۱۵] بعض منابع نے انہاں دی تصنیفات دے حوالے توں نقل کیتا اے کہ اوہ تصوف دی طرف تمایل رکھدے سن تے انہاں نے صوفیہ دے شیوخ دی مدح دی اے۔[۱۶]
شاگرد
سودھوحارثی نے متعدد شاگرداں دی تربیت دی تے بوہت سارے علماء نوں نقل حدیث دا اجازہ مرحمت کیتا۔ انہاں افراد وچ انہاں دے بیٹے شیخ بہائی، حسن بن زین الدین کتاب معالم الاصول دے مولف، میر داماد، راستگو دے نام توں مشہور منصور بن عبد اللہ شیرازی، دسويں صدی ہجری دے فقیہ و ادیب بدر الدین حسن بن علی شدقم مدنی ، و ۔۔۔[۱۷]
علمی فعالیت
سودھوحارثی دے علمی کارناماں وچوں اک گزشتہ منابع حدیثی دی تصحیح و تطبیق اے۔ افندی اصفہانی[۱۸] و شیخ حر عاملی[۱۹] نے تہذیب الاحکم دے اک نسخہ دی طرف، جو حارثی دے ہتھ دا لکھیا ہويا سی جس دی انہاں نے شہید ثانی دے پاس تصحیح و تطبیق نال انجام دی سی، اشارہ کیتا اے۔[۲۰] اسی طرح توں افندی اصفہانی[۲۱] نے شیخ طوسی دے انہاں بعض آثار دی طرف اشارہ کیتا اے جو شہید ثانی دی کتاباں دے درمیان سن تے جنہاں اُتے حارثی دے دست خط موجود سن ۔
تالیفات
سودھوکتب حدیث
سودھو1۔ وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ایہ کتاب شہید ثانی دی کتاب الرعایہ فی علم الدرایہ دے بعد، صفویہ دور وچ درایۃ الحدیث دے مہم متون وچوں سی تے نقل کیتا گیا اے کہ ایہ کتاب 960 ق توں پہلے مشہد وچ تالیف ہوئی اے۔[۲۲]
2۔ علامہ حلی دی تالیف خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال اُتے حاشیہ
3۔ صحیفہ سجادیہ اُتے التعلیقات دے عنوان توں حاشیہ
4۔ الاربعون حدیثا، جس وچ اخلاق دے متعلق 40 حدیثاں نوں جمع کیتا گیا اے۔[۲۳]
فقہی و اصولی کتب
سودھو1۔ شرح قواعد الاحکم (علامہ حلی)
2۔ شرح تہذیب طریق الوصول الی علم الاصول، (علامہ حلّی)[۲۴]
3۔ رسالہ صلاة الجمعہ یا رسالة فی وجوب صلاة الجمعہ۔[۲۵]
4۔ رساله العقد الحسینی یا العقد الطہماسبی، ایہ کتاب شاہ طہماسب اول دے حکم توں جو وسواس وچ مبتلا سی، تالیف کيتی گئی تے اس وچ طہارت دے مسئلہ وچ شک دی مذمت تے بعض مسائل وچ حارثی تے سید حسین کرکی دے درمیان فقہی اختلاف دا ذکر کیتا گیا اے۔[۲۶]
5۔ رساله تحفہ اہل الایمان فی قبلہ عراق العجم و الخراسان، اس کتاب وچ محقق کرکی (متوفی 940 ق) دے نظریہ اُتے تنقید کيتی گئی اے جو اس زمانہ وچ ایران وچ قبلہ نوں معین کرنے دی روش دے سلسلہ وچ تحریر کيتی گئی سی۔[۲۷]
6۔ علامہ حلی دی کتاب ارشاد الاذهان اُتے تعلیقہ۔[۲۸]
7۔ مسألتان یا دو رسالہ، اس کتاب وچ دو مسئلے بیان ہوئے نيں اک حصیر توں رفع نجاست دے سلسلہ وچ تے دوسرا غیبت امام زمانہ (ع) وچ غریب سیداں اُتے سہم امام خرچ کرنے دی کیفیت۔[۲۹]
9۔ الرسالہ الرضاعیہ
10۔ مقالة فی وجوب الافتاء و بیان الحق علی کلِّ مَنْ علم بہ
11۔ الرسالہ التِّساعیہ یا المسائل الصلاتیہ، اس کتاب وچ نماز توں مربوط 9 مسائل تے ہور فقہی احکم ذکر ہوئے نيں۔[۳۱]
علم کلام، اخلاق و ہور کتاباں
سودھو1۔ نورالحقیقہ و نور الحدیقہ فی علم الاخلاق، اس کتاب دا کچھ حصہ ادب الدنیا و الدین جو ابو الحسن علی بن محمد ماوردی (شافعی مسلک فقیہ متوفی 450 ق) دی کتاب اے، دا خلاصہ اے۔[۳۲]
2۔ الاعتقادات الحقہ
3۔ الواجبات الملکیہ، ایہ کتاب بعض اعتقادی و عملی امور دے بارے وچ اے
4۔ کتب حدیثی و فقهی و ریاضی اُتے شامل انہاں دے حواشی دا اک مجموعہ
5۔ حلب دے بعض اہل سنت علماء دے نال عقائد و علم کلام توں مربوط انہاں دے مناظرات دا مجموعہ
6۔ دیوان شعر۔[۳۳]
رشتے دار
سودھو- انہاں دے بھائی، نور الدین علی بن عبد الصمد، فقیہ و شاعر تے شہید ثانی دے شاگرداں وچوں سن ۔ انہاں نے شہید تے محقق کرکی توں اجازہ نقل حدیث دریافت کیتا سی ۔[۳۴] انہاں نے شہید اول دی کتاب الفیہ نوں منظوم صورت عطا کيتی تے اس دا نام الدرۃ الصفیۃ رکھیا۔ [۳۵]
- انہاں دے بیٹے، بہاء الدین جو شیخ بہائی دے نام توں مشہور نيں۔
- انہاں دے بیٹے، ابو تراب عبد الصمد، جو 966 ق وچ قزوین وچ پیدا ہوئے تے انہاں دے پاس تعلیم حاصل کيتی تے انہاں توں نقل حدیث دا اجازہ حاصل کیتا۔[۳۶] شیخ بہائی نے کتاب الفوائد الصمدیۃ (جو صمدیہ دے نام توں مشہور اے ) نوں اپنے بھائی ابو تراب دے لئے تالیف کیتا۔[۳۷] ابو تراب 1060 ق وچ مدینہ دے اطراف وچ وفات پائی تے نجف وچ مدفون نيں۔[۳۸] انہاں دی تالیفات ایہ نيں:
1۔ شیخ بہائی دی کتاب الاربعین اُتے حاشیہ۔
2۔ خواجہ نصیر الدین طوسی دی کتاب الفرایض النصیریہ اُتے حاشیہ۔[۳۹]
وفات
سودھوانہاں دی وفات 8 ربیع الاول 984 ق ہوئی تے انہاں نوں بحرین دے شہر ہجر دے مضافات وچ مصلی نامی قریہ وچ دفن کیتا گیا۔[۴۰] شیخ بہائی نے انہاں دے سوگ وچ مرثیہ نظم کیتا اے۔[۴۱]
حوالے
سودھو- ↑ افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۰، ۱۱۹؛ بحرانی، لؤلؤةالبحرین، ص۲۸.
- ↑ بحرانی، لؤلؤةالبحرین، ص۱۶.
- ↑ ر.ک: مجلسی، ج۱۰۴، ص۲۱۱ـ۲۱۴؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۵، ص۴۸؛ مہاجر، الهجرة العاملیہ الی ایران فی العصرالصفوی، ص۱۴۵.
- ↑ ر.ک: حرّعاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۷۵، ۱۰۹؛ مجلسی، ج۱۰۴، ص۲۰۸؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۱۲۸.
- ↑ عاملی، الدر المنثور من المأثور و غیرالمأثور، ج۲، ص۱۹۱؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۷ـ۱۱۸؛ بحرانی، لؤلؤةالبحرین، ص۲۸؛ استوارت، ۱۹۹۶، ص۳۸۸.
- ↑ شہید ثانی، رسائل الشہید الثانی، ج۲، ص۱۱۱۳ـ۱۱۱۴؛ مجلسی، ج۱۰۵، ص۱۴۶ـ۱۷۱.
- ↑ ر.ک:مہاجر، الہجرة العاملیہ الی ایران فی العصر الصفوی، ص۳۵، ۹۵ـ۹۶، ۱۴۵ـ۱۴۶
- ↑ حارثی، الرحلہ، ص۱۸۵؛ استوارت، ۱۹۹۱، ص۵۶۴، ۵۶۷؛ استوارت، ۱۹۹۸، ص۹۴
- ↑ حارثی، الرحلہ، ص۱۸۴
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۹، ج۴، ص۲۶۸؛ مہاجر، الہجرة العاملیہ الی ایران فی العصر الصفوی، ص۱۴۶
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۹ـ۱۲۰، ج۴، ص۲۶۸؛ مہاجر، الہجرة العاملیہ الی ایران فی العصر الصفوی، ص۱۴۶ـ۱۴۷.
- ↑ ر.ک:افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۲۰؛ استوارت، ۱۹۹۶، ص۳۸۷، ۳۹۳ـ۳۹۴، ۴۰۲ـ۴۰۵
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۲۰ـ۱۲۱.
- ↑ استوارت، ۱۹۹۶، ص۳۹۴.
- ↑ حارثی، الاربعون حدیثآ، ص۱۴۱؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۸، ۱۲۰؛ جعفریان، صفویہ در عرصه دین، ج۲، ص۸۱۲ ـ ۸۱۴؛ مہاجر، الہجرة العاملیہ الی ایران فی العصر الصفوی، ص۱۴۱ـ۲۳۶.
- ↑ ر.ک:افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۴ـ۱۱۵؛ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۶، ص۶۰.
- ↑ مجلسی، ج۱۰۵، ص۱۸۹ـ۱۹۰، ج۱۰۶، ص۸۷؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۰۹؛ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۷ـ۱۷۸، ج۶، ص۳۶، ۶۳؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۱۸۴ـ۱۸۵، ج۱۳، ص۱۷۰؛ حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعہ، ج۵، ص۹۱.
- ↑ افندی اصفہانی، ج ۲، ص۱۱۲.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۷۶.
- ↑ ہور رجوع کراں شہید ثانی، رسائل الشهیدالثانی، ج ۲، ص۱۱۷۵؛ حائری، فهرست...، ج ۱، ص۴۷ـ۴۸.
- ↑ رجوع کراں ج ۲، ص۱۱۲، ۱۱۴، ج ۳، ص۱۲۸.
- ↑ حارثی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۶۰؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۵؛ آقا بزرگ طہرانی، الذریعه، ج۲۵، ص۱۰۱؛ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه ہای خطّی حدیث و علوم حدیث شیعه، ج۱، ص۱۰۱ـ۱۰۳.
- ↑ حارثی، الاربعون حدیثآ، ص۱۴۳، پانویس ۱.
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعه، ج۴، ص۵۱۳، ج۵، ص۴۳ـ۴۴، ج۱۴، ص۱۹.
- ↑ ر.ک:آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۱۵، ص۷۰؛ جعفریان، صفویہ در عرصہ دین، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۱۵، ص۲۸۸ـ ۲۹۰؛ استوارت، ۱۹۹۶، ص۳۹۶ـ۳۹۹.
- ↑ ر.ک:حرّ عاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۷۵؛ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۱؛ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۳، ص۴۲۳، ج۱۷، ص۴۰، ۴۶.
- ↑ افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۱؛ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۶، ص۱۵.
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۶؛ مدرسی طباطبائی، مقدمہ ای بر فقہ شیعہ ص۲۰۰.
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۵ـ۱۱۷.
- ↑ ر.ک:آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، ج۱۱، ص۱۴۶، ۱۵۳، ۱۹۱، ج۲۰، ص۳۵۴ـ۳۵۵، ج۲۱، ص۱۷، ۴۰۷.
- ↑ ر.ک:حارثی، نور الحقیقہ و نورالحدیقہ فی علم الاخلاق، ص۳۶ـ۴۱، ۴۵ـ۴۶؛ قس ماوردی، ادب الدنیا و الدین، ص۲۲ـ۲۳، ۲۸ـ۲۹، ۳۱ـ۳۲.
- ↑ ر.ک:افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۱ـ۱۱۲، ۱۱۵ـ۱۱۷.
- ↑ محسن امین، اعیان الشیعہ، ج۷، ص۱۵۴، ج۹، ص۴۳۱؛ آقا بزرگ طہرانی، طبقات، ص۱۴۹
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۱، ص۴۸۱، ج۸، ص۱۰۰ـ۱۰۱.
- ↑ افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۰، ج۳، ص۱۲۳.
- ↑ افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۱۲۳
- ↑ محسن امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۶؛ آقا بزرگ طہرانی، طبقات، ص۳۲۵؛ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۶، ص۱۳؛ قس عبرت نائینی، ج۳، ص۱۱۶.
- ↑ آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ، ج۶، ص۱۳، ۱۶۳.
- ↑ افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۹؛ بحرانی، لؤلؤةالبحرین، ص۲۷.
- ↑ ر.ک:افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۲، ص۱۱۲ـ۱۱۴؛ بحرانی، لؤلؤةالبحرین، ص۲۷ـ۲۸.
منابع
سودھو- احمد حسینی اشکوری، التراث العربی فی خزانہ مخطوطات مکتبہ آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی، قم ۱۴۱۴
- اسکندر بیک منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، تهران، ۱۳۵۰ ش
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعہ، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ ق
- جعفر مہاجر، الهجرہ العاملیہ الی ایران فی العصر الصفوی: اسبابها التاریخیہ و نتائجها الثقافیہ و السیاسیہ، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۸۹ ع
- حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعہ، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/۱۹۸۷ـ۱۹۹۶ ع
- حسین بن عبد الصمد حارثی، الاربعون حدیثاً، چاپ علی اوسط ناطقی، در میراث حدیث شیعه، به کوشش مهدی مهریزی و علی صدرایی خویی، دفتر۲، قم: مرکز تحقیقات دار الحدیث، ۱۳۷۸ ش
- حسین بن عبد الصمد حارثی، الرحلہ، در محمد بن حسین شیخ بهائی، العروة الوثقی فی تفسیر سورة الحمد، چاپ محمد رضا نعمتی و اسعد طیب، قم ۱۳۸۰ ش
- حسین بن عبد الصمد حارثی، العقدالطهماسبی، چاپ محمد حسین روحانی رودسری، در میراث اسلامی ایران، به کوشش رسول جعفریان، دفتر۱۰، قم: کتابخانه آیة اللّه مرعشی نجفی، ۱۳۷۸ ش
- حسین بن عبد الصمد حارثی، رساله خطی مصرف خمس در زمان غیبت، (ترجمه و تحقیق) محمد جواد حسینی جلالی، در فقه اہل بیت علیهم السلام، ش ۳۰ (تابستان ۱۳۸۱)
- حسین بن عبد الصمد حارثی، نور الحقیقہ و نور الحدیق فی علم الاخلاق، چاپ محمد جواد حسینی جلالی، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳ ق
- حسین بن عبد الصمد حارثی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، چاپ عبد اللطیف کوهکمری، قم ۱۴۰۱
- حسین مدرسی طباطبائی، مقدمهای بر فقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد ۱۳۶۸ ش
- رسول جعفریان، صفویہ در عرصه دین، فرہنگ و سیاست، قم ۱۳۷۹ ش
- زین الدین بن علی شہید ثانی، رسائل الشہید الثانی، قم ۱۳۷۹ـ۱۳۸۰ ش
- عبد اللّه بن عیسی افندی اصفہانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱
- علی بن محمد عاملی، الدر المنثور من المأثور و غیرالمأثور، قم ۱۳۹۸
- علی بن محمد ماوردی، ادب الدنیا و الدین، چاپ مصطفیٰ سقا، قاہره ۱۳۷۵/ ۱۹۵۵، چاپ افست بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸ ع
- علی صدرایی خویی، فهرستگان نسخہ ہای خطّی حدیث و علوم حدیث شیعہ، قم ۱۳۸۲ ش
- مجلسی
- محمد آصف فکرت، فہرست الفبائی کتب خطی کتابخانہ مرکزی آستان قدس رضوی، مشہد ۱۳۶۹ ش
- محمد بن حسن حرّ عاملی، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ ش
- محمد علی حائری، فہرست نسخہ ہای عکسی کتابخانہ عمومی حضرت آیة اللّه العظمی مرعشی نجفی، قم ۱۳۶۹ـ ۱۳۷۰ ش
- محمد محسن آقا بزرگ طہرانی، الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳
- محمد محسن آقا بزرگ طہرانی، طبقات اعلام الشیعہ: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرہ، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰
- یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحر العلوم، قم، بی تا
- Devin J. Stewart, "A biographical notice on Baha' al-Din al- Amili (d. 1030/1621) ", Journal of the American Oriental Society, vol. 111, no.3 (July-Sept. 1991).
- idem, "The first Shaykh al-Islam of the Safavid capital Qazvin", ibid, vol. 116, no.3 (July-Sept. 1996).
- idem, "Husayn b. Abd al-Samad al-Amili' streatise for Sultan Suleiman and the Shii Shafii legal tradition", Islamic law and society, vol.4 (1997).
- idem, Islamic legal orthodoxy: twelver Shiite responses to the Sunni legal system, Salt Lake City, Utah, 1998.