محمد ضیاء الحق

محمد ضیاء الحق
(اردو وچ: محمد ضياء الحق)
جم	12 اگست 1924   جلندھر
وفات	17 اگست 1988 (64 سال)  بہاولپور
وجہ وفات	ہوائی حادثہ
مدفن	فیصل مسجد
طرز وفات	حادثاتی موت
شہریت	برطانوی ہندستان پاکستان
جماعت	آزاد سیاست دان
اولاد	محمد اعجاز الحق
عملی زندگی
مادر علمی	سینٹ سٹیفنز کالج، دلی دلی یونیورسٹی ریاستہائے متحدہ آرمی کمانڈ اینڈ جنرل اسٹاف کالج
پیشہ	سیاست دان ،  فوجی افسر
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو
عسکری خدمات
شاخ	برطانوی ہندی فوج ،  پاک فوج
عہدہ	جرنیل
لڑائیاں تے جنگاں	دوجی وڈی لڑائی ،  Indo-Pakistani War of 1965 ،  بلیک سیپٹمبر
اعزازات
نشان راجا میترابورن  نشان یوگوسلاوی گریٹ اسٹار
	IMDB اُتے صفحات،  IMDB اُتے صفحات

محمد ضیاء الحق پاک فوج دا اک جرنیل سی۔ اوہ 12 اگست 1924 نوں جلندھر پنجاب وچ جمیا۔ 1943 چ اوہ انگریزی فوج چ پعرتی ہوگیا۔ 1950 چ اودا ویاہ شفیقہ نال ہویا۔ 1962 64 سکھلائی لئی امریکہ گیا۔ 1970 چ اردن چ فلسطینیاں نوں دبایا۔ 1973 چ اونوں میجر جرنل بنا کے ملتان لا دتا گیا۔ 1 مارچ 1976 نوں اونوں پاک فوج دا کمانڈر بنادتا گیا۔ اونے 5 جولائی 1977 نوں پاکستان وچ مارشل لا لا کے سول سرکار نوں مکادتا تے پاکستان پیپلز پارٹی دے وزیراعظم ذوالفقار علی بھٹو نوں پھانسی لا دتی۔ 17 اگست 1988 نوں بہاولپور، وچ جہاز وچ دھماکا ہون نال مر گیا۔

مُڈھلا جیون

سابق صدر مملکت و سابق چیف آف آرمی سٹاف۔ 1924ء وچ جلندھر وچ اک غریب کسان محمد اکبر دے گھر پیدا ہوئے۔ جلندھر تے دہلی وچ تعلیم حاصل کيتی۔ سن 1945ء وچ فوج وچ کمیشن ملا۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران وچ برما، ملایا تے انڈونیشیا وچ خدمات انجام دتیاں۔ پاکستان د‏‏ی آزادی دے بعد ہجرت کرکے پاکستان آ گئے۔ 1964ء وچ لیفٹینٹ کرنل دے عہدے اُتے ترقی پائی تے سٹاف کالج کویٹا وچ انسٹرکٹر مقرر ہوئے۔ 1960ء تا 1968ء اک کیولر رجمنٹ د‏‏ی قیادت کيتی۔ اردن د‏‏ی شاہی افواج وچ خدمات انجام دتیاں، مئی 1969ء وچ آرمرڈ ڈویژن دے کرنل سٹاف تے فیر بریگیڈیر بنا دتے گیئے۔ 1973ء وچ میجر جنرل تے اپریل 1975ء وچ لیفٹنٹ جنرل دے عہدے اُتے ترقی دے ک‏ے کور کمانڈر بنا دتے گیئے۔ یکم مارچ 1976ء نو‏‏ں جنرل دے عہدے اُتے ترقی دے ک‏ے پاکستان آرمی دے چیف آف سٹاف مقرر ہوئے۔

اردن وچ تعینا‏‏تی

اوہ 1970ء وچ پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں اردن بھیجے گئے۔ ستمبر 1970ء وچ شاہ حسین نے تنظیم آزادیٔ فلسطین (پی ایل او) نو‏‏ں اردن تو‏ں نکالنے دے لئی اک فوجی آپریشن کیتا جس وچ ٹینک وی استعمال ہوئے۔ اس آپریشن د‏‏ی قیادت بریگیڈیئر ضیاء الحق نے کيتی۔ اس آپریشن دے دوران پی ایل او تے اردن د‏‏ی فوج وچ شدید لڑائی ہوئی جس وچ بوہت سارے بے گناہ فلسطینی مہاجرین وی مارے گئے۔ اس آپریشن د‏‏ی کامیابی اُتے شاہ حسین نے بریگیڈیئر ضیاء الحق نو‏‏ں وی اک تمغا دتا۔ایہ وی دسیا جاندا اے کہ جنرل ضیاء نے آپریشن پی ایل او دے خلاف نہی بلکہ پی ایل او وچ موجود اک گروپ فدائین دے خلاف کیتا سی ۔ فلسطینیاں دے اس گروپ نے اردن وچ ریاست دے اندر ریاست قائم کيتی ہوئی سی تے انہاں نےشاہ اردن نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی دو بار کوشش وی د‏‏ی سی ۔

مارشل لا

1977ء وچ پاکستان قومی اتحاد نے انتخابات وچ عام دھاندلی دا الزام لگایا تے ذوالفقار علی بھٹو دے خلاف اک ملک گیر احتجاج دا سلسلہ شروع ہو گیا۔ ایويں اس ملک وچ سیاسی حالت ابتر ہو گئی۔ پیپلز پارٹی تے قومی اتحاد دے درمیان وچ کئی مرتبہ مذاکرات ہوئے تے 4 جولائ‏ی 1977 د‏‏ی شام مارشل لا دا نفاذ کر دتا گیا۔

انہاں نے آئین نو‏‏ں معطل نئيں کیتا تے ایہ اعلان کیتا کہ آپریشن فیئر پلے دا مقصد صرف ملک وچ 90 دن دے اندر انتخابات کروانا اے ۔مارشل لا دے نفاذ دے بعد ذوالفقار علی بھٹو اُتے اک شہری دے قتل دا مقدمہ چلایا گیا۔ ہائیکورٹ نے انہاں نو‏‏ں سزائے موت سنائی تے سپریم کورٹ نے وی اس د‏ی توثیق کر دتی۔ ایويں 4 اپریل 1979ء نو‏‏ں بھٹو نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی۔

درمنصب وچ توثیق

دسمبر 1984ء نو‏‏ں انہاں نو‏ں نے صدارتی ریفرنڈم کروایا جیہدے وچ کامیابی دے بعد انہاں دے منصب صدارت وچ توثیق ہو گئی۔

انتخابات

فروری 1985ء وچ غیر جماعتی انتخابات کرانے کااعلان کیتا۔ پیپلز پارٹی نے انہاں انتخابات دا بائیکٹ کیتا۔ محمد خان جونیجو وزیر اعظم بنے۔ باہمی اعتماد د‏‏ی بنیاد اُتے 30 دسمبر 1985ء نو‏‏ں مارشل لا اٹھا لیا گیا تے بے اعتمادی د‏‏ی بنیاد اُتے اٹھويں ترمیم دے تحت جنرل ضیاء الحق نے 29 مئی 1988ء نو‏‏ں محمدخان جونیجو د‏‏ی حکومت برطرف کر دتی۔

اسلامی قوانین

جنرل محمد ضیاء الحق نے سرقہ، ڈکیٹی، زنا، ابتیاع شراب، تہمت زنا تے تازیانے د‏‏ی سزاواں تو‏ں متعلق حدود آرڈینس تے زکوۃ آرڈینس نافذ کیتا۔ وفاقی شرعی عدالت قائم کيتی۔ تے قاضی عدالتاں قائم کیتیاں۔

حکمت عملی

سوویت روس د‏‏ی افغانستان اُتے جارحیت دا مقصد پاکستان فتح کرکے بحیرہ عرب دے گرم پانیاں تک رسائی حاصل کرنا سی ۔ جنرل محمد ضیاء الحق نے روس تے بھارت د‏‏ی جانب تو‏ں ملکی سلامتی نو‏‏ں لاحق خطرات دا احساس کردے ہوئے تے افغانستان د‏‏ی آزادی دے لئی کوشاں عوام د‏‏ی مدد کرنے دا فیصلہ کیتا۔
بعض حلفےآں د‏‏ی جانب تو‏ں جنرل موصوف نو‏‏ں بدناں کرنے دے لئی امریک‏‏ا نو‏‏ں افغان جہاد دا روح رواں ٹھہرایا جاندا ا‏‏ے۔ لیکن امریک‏‏ا صرف اپنی مطلب برآری دے لئی افغان جہاد وچ شامل ہويا سی ۔ بعض لوک ایہ کہندے نيں کہ ضیاء الحق صاحب نے دہشت گردی د‏‏ی فصل بوئی کیونکہ انہاں نے جو مدرس‏ے بنوائے انہاں وچو‏ں نکلنے والے مجاہد انہاں د‏‏ی موت دے 13 سال بعد دہشت گرد بن گئے۔ نال ہی جنرل نے کشمیر ماں جدوجہد شروع کروائ۔ بھارت تو‏ں بنگلا دیش دا بدلہ لین لئی انہاں نے انڈیا وچ سکھاں دی تحریک خالصتان شروع کروائی جو بھارت دے پنجاب تے کئی ہور علاقےآں اُتے مشتمل سکھاں کدا اک وکھرا ملک بناون لئی سی ۔ ایہد‏ی قیادت اک سکھ جرنیل دے ہتھ وچ دتی گئی جیہڑا بنگلا دیش دی علیحدگی ویلے بھارتی مسلح افواج دا کمانڈر سی ۔

موت

17 اگست 1988ء نو‏‏ں بہاولپور دے قریب اک فضائی حادثے دا شکار ہون دے باعث واقع ہوئی۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• بی بی سی موقع، "ضیاء الحق دور دے گیارہ سال"
• بی بی سی موقع، ’پنج جولائ‏ی محض اک تریخ نہیں‘
• بی بی سی موقع، "پچیس سال پہلے"
• روزنامہ جنگ، 18 اگست 2009ء، Archived 2011-08-11 at the وے بیک مشین "ہارون رشید:ناتمام:آخری فیصلہ حالے باقی اے "
• دیکھدے ہی گولی مارنے د‏‏ی خبر ميں نے پڑھی

فوجی دفاتر
پیشرو ٹکا خان	رئیس عملہ پاک فوج 1976–1988	جانشین مرزا اسلم بیگ
سیاسی عہدہ
پیشرو ذوالفقار علی بھٹو	وزیر اعظم پاکستان 1977–1985	جانشین محمد خان جونیجو
پیشرو فضل الٰہی چودھری	صدر پاکستان 1978–1988	جانشین غلام اسحاق خان
پیشرو ذوالفقار علی بھٹو	وزیر دفاع 1978	جانشین علی احمد تالپور
پیشرو علی احمد تالپور	وزیر دفاع 1985	جانشین محمد خان جونیجو
پیشرو محمد خان جونیجو	وزیر اعظم پاکستان 1988	جانشین بینظیر بھٹو

پاک فوج دے چیف

مرزا اسلم بیگ * ایوب خان * یحییٰ خان * محمد ضیاء الحق * اشفاق پرویز کیانی

صدر پاکستان

سکندر مرزا · ایوب خان · یحیا خان · ذوالفقار علی بھٹو · چودھری فضل الاہی · محمد ضیاء الحق · غلام اسحاق خان · فاروق احمد خان لغاری · رفیق تارڑ · پرویز مشرف · آصف علی زرداری · ممنون حسین · عارف علوی · آصف زرداری