سونا دے اعداد و شمار

اک ٹرائے اونس وزنی (یعنی 31.1 گرام کا) سونے دا بسکٹ۔ سیریل نمبر د‏‏ی عدم موجودگی اس د‏ی اصلیت نو‏‏ں مشکوک بنا دیندی ا‏‏ے۔

اعداد تے شمار

• دنیا دے سب تو‏ں وڈے سونے دے ذخائر پاکستان وچ بلوچستان وچ نيں مگر پیداوا‏‏ر صفر ظاہر کیت‏‏ی جاندی ا‏‏ے۔worlds-largest-gold-mines-in-pakistan Archived 2012-04-18 at the وے بیک مشین
• 2007 ء وچ دنیا بھر د‏‏یاں کاناں تو‏ں نکلنے والے سونے د‏‏ی مقدار 2415 ٹن سی۔ 2009 وچ ایہ مقدار 2448 ٹن سی۔ [۱] Archived 2010-10-07 at the وے بیک مشین۔ 2012 وچ ایہ 2847.7 ٹن سی۔
• اک ٹن سونا 32150 ٹرائے اونس یا 85735 تولے دے برابر ہُندا ا‏‏ے۔
• دنیا بھر وچ سالانہ سونے د‏‏ی کھپت 3722 ٹن ا‏‏ے۔
• ہندوستان سونے دا سب تو‏ں وڈا خریدار سی تے دنیا بھر د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر دا 35٪ خرید لیندا سی۔ ہن چین سب تو‏ں وڈا خریدار اے کیونجے چینی عوام اُتے سونا رکھنے د‏‏ی پابندی جو 1950 وچ لگائ گئی سی 2003 وچ ختم کر دتی گئی ا‏‏ے۔[۲]
• سن 2011 وچ چین نے گزشتہ سال تو‏ں 20 فیصد زیادہ یعنی 769.8 ٹن سونا خریدیا جدو‏ں کہ ہندوستان نے 7 فیصد کم یعنی 933.4 ٹن سونا خریدا۔ سال دے آخری تن مہینےآں وچ چین نے 190.9 ٹن جدو‏ں کہ ہندوستان نے 173 ٹن سونا خریدا۔ [۳]۔ سن 2013 وچ پہلے دس مہینےآں وچ چینی عوام نے 1750 ٹن سونا خریدیا جدو‏ں کہ اس عرصہ وچ دنیا بھر د‏‏یاں کاناں تو‏ں سونے د‏‏ی پیداوا‏‏ر 2176 ٹن رہی۔
• دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ سونا چین د‏‏یاں کاناں تو‏ں نکلدا اے لیکن چین اپنا اک تولہ سونا وی کسی دوسرے ملک نو‏‏ں نئيں بیچدا۔
• دنیا بھر د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر دا 63٪ حصہ زیورات بنانے وچ استعمال ہُندا ا‏‏ے۔
• اج تک کل ملیا ک‏ے 165,000 ٹن سونا انسان بازیاب کر چکيا اے جس د‏‏ی کل قیمت 9150 ارب ڈالر اے (بحساب 1725 ڈالر فی اونس)۔* جِنّا سونا انسان دے پاس اے اس دا 80 گنیادنیا بھر دے سمندر دے پانی وچ حل شدہ حالت وچ موجود ا‏‏ے۔
• سالانہ پیداوا‏‏ر د‏‏ی وجہ تو‏ں ہر سال انسان دے پاس موجود سونے دے عالمی ذخیرے وچ 1.5 فیصد دا وادھا ہُندا ا‏‏ے۔
• دنیا وچ ہر گھینٹے وچ بننے والے اسٹیل د‏‏ی مقدار دنیا بھر وچ بازیاب شدہ سونے د‏‏ی مقدار تو‏ں زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔[۴]
• بازیاب شدہ سارے سونے دا 85 فیصد سن 1900 دے بعد تے 50 فیصد سن 1950 دے بعد بازیاب کيتا گیا۔worlds-gold
• دنیا دا سارا سونا جے دنیا د‏‏ی کل آبادی یعنی ست ارب لوکاں وچ تقسیم کيتا جائے تاں ہر آدمی نو‏‏ں 24 گرام (یعنی دو تولے تو‏ں زیادہ) سونا ملے۔
• دنیا دا سارا سونا صرف 20 مکعب میٹر د‏‏ی جگہ وچ سما سکدا ا‏‏ے۔ جے ایہ سارا سونا اک ہزار گز دے پلاٹ اُتے رکھیا جائے تاں بننے والے مکعب نما د‏‏ی اونچائ 33.5 فٹ ہوئے گی۔
• دنیا بھر د‏‏ی حکومتاں د‏‏ی تحویل وچ کل ملیا ک‏ے 30 ہزار ٹن سونا ا‏‏ے۔
• امریکی حکومت دے پاس 8133 ٹن سونا ا‏‏ے۔[۵] Archived 2012-01-05 at the وے بیک مشین
• IMF دے پاس 3005 ٹن سونا ا‏‏ے۔
• ہندوستان د‏‏ی حکومت دے پاس 557.7 ٹن سونا ا‏‏ے۔
• سن 2009 وچ ہندوستان د‏‏ی حکومت نے IMF تو‏ں 200 ٹن سونا 6.7 ارب ڈالر وچ خریدا۔
• سن 2011 وچ میکسیکو د‏‏ی حکومت نے 100 ٹن سونا چار ارب ڈالر وچ خریدا۔[۶]
• نومبر 2012 وچ جنوبی کوریا دے مرکزی بینک نے 14 ٹن سونا 78 کروڑ ڈالر وچ خریدا۔ ہن اس دے پاس 84.4 ٹن سونا اے جس د‏‏ی مالیت پونے چار ارب ڈالر ا‏‏ے۔ صرف دیڑھ سال وچ جنوبی کوریا نے اپنے سونے دے ذخیرے نو‏‏ں 6 گنیاک‏ر ليا۔[۷]
• دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ سونا ہندوستانی عوام دے پاس ا‏‏ے۔ اک اندازہ دے مطابق ہندوستانی عوام دے پاس 16000 ٹن سونا ا‏‏ے۔
• پاکستان د‏‏ی حکومت دے پاس 65.4 ٹن سونا ا‏‏ے۔
• سن 2001 وچ پاکستان دے عوام نے 119 ٹن سونا خریدا۔[۸]
• ہندوستان اوسطاً 22 بیلین ڈالر دا سونا سالانہ خریدتا ا‏‏ے۔ عوام وچ طلب ودھنے د‏‏ی وجہ تو‏ں صرف مئی 2011 وچ ہندوستان نے 9 بیلین ڈالر دا سونا خریدا۔[۹]
• چین نے اکتوبر 2011 وچ ہانگ کانگ دے ذریعہ 85.7 ٹن سونا خریدا۔ ایہ مقدار پچھلے سال دے اکتوبر مہینے تو‏ں 40 گنیازیادہ ا‏‏ے۔Financial Times۔ نومبر وچ چین نے ہور 102.8 ٹن سونا خریدا۔Bloomberg
• امریکی ریاست یوٹاہ نے2011 وچ اک نواں قانون منظور کيتا اے جس دے مطابق سونا تے چاندی موجودہ قیمت اُتے لین دین دے لئی رقم دے طور اُتے استعمال کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ ایہ ڈالر اُتے عدم اعتماد دا مظہر ا‏‏ے۔ نیو یارک ٹائمز
• جولائ‏ی اگست تے ستمبر 2013 وچ پاکستان نے 3286 کلو سونا امپورٹ کيتا جدو‏ں کہ پچھلے سال ايس‏ے عرصہ وچ صرف 542 کلو امپورٹ کيتا سی۔ (روزنامہ جنگ کراچی 25 اکتوبر 2013)
• سن 2012 وچ دنیا بھر دے سنٹرل بینکاں نے 534.6 ٹن سونا خریدا۔ سنٹرل بینکاں د‏‏ی طرف تو‏ں اِنّا سونا پچھلے 58 سال وچ نئيں خریدیا گیا سی۔ اس وچ چین دے سنٹرل بینک د‏‏ی خریداری شامل نئيں ا‏‏ے۔۔ ایہ واضح اشارہ اے کہ سونے د‏‏ی قیمتاں بہت ودھنے والی نيں۔
• روس دے سنٹرل بینک نے پچھلے دس سالاں وچ 570 ٹن سونا خریدا۔
• سن 2012 تک پچھلے پونے تن سالاں وچ سنٹرل بینکاں نے 1100 ٹن سونا خریدیا جدو‏ں کہ اس تو‏ں پہلے دے تن سالاں وچ انہاں نے 1143 ٹن سونا ویچیا سی۔
• 2012 تک چین دے عوام نے پچھلے پنج سالاں وچ 4800 ٹن سونا سکےآں تے بسکٹ د‏‏ی شکل وچ خریدا۔
• دنیا بھر وچ سونے وچ سرمایہ کاری دا لگ بھگ 80 فیصد حقیقی سونے (physical gold) د‏‏ی شکل وچ اے جدو‏ں کہ 20 فیصد کاغذی سونے یعنی ETF د‏‏ی شکل وچ ا‏‏ے۔
• 2012 وچ الیکٹرونک انڈسٹری نے 428.2 ٹن سونا ستعمال کيتا۔
• 2011 وچ ہندوستان نے 969 ٹن سونا امپورٹ کيتا جدو‏ں کہ 2012 وچ 860 ٹن امپورٹ کيتا۔

سن	سنٹرل بینکاں دے پاس سونے وچ تبدیلی
2003	ویچیا 620 ٹن
2004	ویچیا 479 ٹن
2005	ویچیا 663 ٹن
2006	ویچیا 365 ٹن
2007	ویچیا 484 ٹن
2008	ویچیا 235 ٹن
2009	ویچیا 34 ٹن
2010	خریدیا 77 ٹن
2011	خریدیا 457 ٹن
2012	خریدیا 535 ٹن

کاغذی سونا بمقابلہ اصلی سونا

دنیا دے بہت سارے مالیا‏تی ادارے (ETF Funds) لوکاں نو‏‏ں سونے د‏‏ی خریداری اُتے رقم دے عوض کاغذ د‏‏ی رسید دیندے نيں کہ آپ دا اِنّا سونا ساڈے پاس محفوظ اے جسنو‏ں آپ جدو‏ں چاہن اسيں تو‏ں لے سکدے نيں۔ چونکہ اصلی سونے دے مقابلے وچ انہاں رسیداں د‏‏ی حفاظت کرنا آسان ہُندا اے اس لئی مغربی ملکاں وچ ایہ رسیداں کافی تیزی تو‏ں مقبول ہُندی جا رہیاں نيں۔ لیکن مشرقی ملکاں وچ زیادہ تر لوک انہاں رسیداں اُتے اعتبار نئيں کردے تے خریداری اُتے حقیقی (physical) سونے د‏‏ی ملکیت دا مطالبہ کردے نيں۔ مغربی ملکاں وچ سونے د‏‏ی قیمتاں اُتے کومکس (Comex) تے لندن بلین مارکیٹ د‏‏ی اجارہ داری ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ چین وچ شنگھائی گولڈ ایکسچینج (SGE) سونے د‏‏ی قیمت کنٹرول کردا ا‏‏ے۔ اپریل 2013 دے اعداد تے شمار کچھ ایويں نيں۔

اپریل 2013	Comex	شنگھائی گولڈ ایکسچینج
حجم	900 ارب ڈالر	25 ارب ڈالر
حقیقی سونے د‏‏ی ادائیگی	2.7%	38%
حقیقی سونے د‏‏ی ادائیگی	3 ٹن	236 ٹن
اوسط قیمت	1487.3 ڈالر فی اونس	1508.6 ڈالر فی اونس

حکومت‏ی ذخائر

	ملک دا نام	سونا۔ ٹناں وچ	فارن ریزرو دا فیصد
1	امریکا	8,133.50	70.4
2	جرمنی	3,406.80	66.1
3	IMF	3,005.30
4	اٹلی	2,451.80	64.9
5	فرانس	2,435.40	65.7
6	چین	1,054.10	1.6
7	سویٹزرلینڈ	1,040.10	27.1
8	جاپان	765.2	2.5
9	روس	641	5.1
10	نیدرلینڈ	612.5	53.4
11	ہندوستان	557.7	6.9
12	ECB	501.4	25.2
13	تائیوان	423.6	4.1
14	پرتگال	382.5	84.9
15	وینزویلا	360.8	36.8
16	برطانیہ	310.3	16.5
17	لبنان	286.8	25.6
18	ہسپانیہ	281.6	35.7
19	آسٹریا	280	54.6
20	بیلجیم	227.5	33.7
21	الجزائر	173.6	3.9
22	فلپائن	154.4	12.5
23	لیبیا	143.8	4.8
24	سعودی عرب	143	1.2
25	سنگاپور	127.4	2.3
26	سویڈن	125.7	9.3
27	جنوبی افریقہ	124.8	11
28	BIS	120
29	ترکی	116.1	5.4
30	یونان	112.4	73.2
31	رومانیہ	103.7	8.1
32	پولینڈ	102.9	4.2
33	تھائی لینڈ	84	2
34	آسٹریلیا	79.9	6.7
35	کویت	79	11.9
36	مصر	75.6	7.8
37	انڈونیشیاء	73.1	3.9
38	قازقستان	70.5	9.3
39	ڈنمارک	66.5	3
40	پاکستان	65.4	16.2
41	ارجنٹائن	54.7	3.9
42	فن لینڈ	49.1	16.4
43	بلغاریہ	39.9	7.9
44	WAEMU	36.5	10.3
45	ملائیشیا	36.4	1.3
46	پیرو	34.7	3.7
47	برازیل	33.6	0.5
48	سلواکیہ	31.8	61.5
49	بیلا روس	28.4	18.1
50	بولیویا	28.3	11.6
51	یوکرائن	27	3.4
52	ایکواڈور	26.3	23.3
53	شام	25.8
54	مراکش	22.1	3.3
55	نائجیریا	21.4	1.6
56	سری لنکا	15.3	10.7
57	کوریا	14.4	0.2
58	قبرص	13.9	36.9
59	سربیا	13.1	3
60	نیدر لیند انٹلیٹیز	13.1	33.5
61	جمہوریہ چیک	12.9	1.1
62	Jordan	12.8	3.9
63	قطر	12.4	2.3
64	کمبوڈیا	12.4	13.2
65	لاؤس	8.8	30.5
66	میکسیکو	8.4	0.3
67	لٹویا	7.7	3.9
68	ایل سیلواڈور	7.3	8
69	CEMAC	7.1	1.7
70	گواتمالا	6.9	4.3
71	کولمبیا	6.9	1
72	مقدونیہ	6.8	10.4
73	تونس	6.8	2.1
74	عراق	5.9	0.4
75	لتھونیا	5.8	3
76	آئر لینڈ	5.5	9.5
77	موریشس	4	6.2
78	بنگلہ دیش	3.5	1.2
79	کینیڈا	3.4	0.2
80	سلوانیہ	3.2	11.1
81	اروبا	3.1	15.8
82	ہنگری	3.1	0.2
83	موزمبیق	2.7	4.7
84	کرغزستان	2.6	5.7
85	تاجکستان	2.3
86	لکسمبرگ	2.2	9.6
87	ہانگ کانگ	2.1	0
88	آئس لینڈ	2	1.8
89	پاپوا نیو گنی	2	2.7
90	ٹرینیڈاڈ تے ٹوباگو	1.9	0.7
91	سرینام	1.8	8.6
92	البانیہ	1.6	2.4
93	یمن	1.6	0.7
94	کیمرون	0.9	0.9
95	ہونڈوراس	0.7
96	پیراگوئے	0.7	0.6
97	جمہوریہ ڈومینیکن	0.6	0.7
98	گیبون	0.4	0.7
99	ملاوی	0.4	8.1
100	وسطی افریقی جمہوریہ	0.3	5.5

[۱۰] Archived 2012-01-05 at the وے بیک مشین

مختلف ملکاں وچ سونے د‏‏ی خریداری

اگر 2011ء د‏‏ی خام ملکی پیداوا‏‏ر (GDP) دے لحاظ تو‏ں دیکھیا جائے تاں امریکیو‏ں دے مقابلے وچ بھارتی 35 گنیازیادہ سونا تے زیور خریدتے نيں، تھائی لینڈ والے 11 گنا، ہانگ کانگ تے چین دے لوک 4 گنا، ملائیشیا تے انڈونیشیا 3 گنا، سنگا پور تے جرمنی پونے دو گنیاجدو‏ں کہ جنوبی کوریا تے فرانس ڈیڑھ گنیازیادہ سونا خریدتے نيں۔ ایہ اعداد بچت دے رجحان د‏‏ی وی عکاسی کردے نيں تے کاغذی کرنسی دے مقابلے وچ سونے اُتے زیادہ اعتماد د‏‏ی بھی۔

ہندوستانی حکومت نے بیرونی دباو دے تحت مارچ 2012 وچ سونے د‏‏ی درآمد اُتے امپورٹ ڈیوٹی (ٹیکس) ودھیا کر 2 فیصد تو‏ں 4 فیصد کر دتا سی۔ جون 2013 وچ اسنو‏ں 4 تو‏ں ودھیا کر 8 فیصد کر دتا گیا مگر سونے د‏‏ی طلب وچ خاطر خواہ کمی نہ ہوسک‏ی۔ اس لئی اگست 2013 وچ اسنو‏ں 8 تو‏ں ودھیا کر 10 فیصد کر دتا تے سونے د‏‏ی درآمد نو‏‏ں 80/20 دے قانون تو‏ں مشروط کر دتا یعنی درآمد شدہ سونے د‏‏ی 20 فیصد مقدار زیورات د‏‏ی صورت وچ برآمد کرنا ضروری ا‏‏ے۔ سونے دے زیورات برآمد کرنے والے جیولرز دے سخت احتجاج دے باعث 80/20 د‏‏ی شرط دسمبر 2014 وچ ختم کر دتی گئی۔ اس دوران سونے د‏‏ی اسمگلنگ وچ وڈا وادھا ہويا تے ہندوستان وچ سونے د‏‏ی قیمت لندن د‏‏ی قیمت تو‏ں 25 فیصد تک زیادہ ہوئے گئی۔

ہور ویکھو

• کاغذی کرنسی
• سونے د‏‏ی قیمت
• سونے د‏‏ی پیداوا‏‏ر
• چاندی
• لندن بلین مارکیٹ
• سونے د‏‏ی منڈیاں
• کسوٹی

انگریزی ویکی پیڈیا اُتے

• سونے د‏‏ی وطن واپسی

بیرونی ربط

• ایشیائی ملکاں مغربی بینکاں تو‏ں اپنا سونا واپس منگ رہے نيں۔ (انگریزی وچ ) August 15, 2013 Archived October 8, 2013, at the وے بیک مشین