ہندی بیلٹ

ہندی بیلٹ
ہندی بیلٹ سرخ نشان وچ
مقام	بہار (بھارت), چھتیس گڑھ, دہلی, ہریانہ, ہماچل پردیش, جھارکھنڈ, مدھیہ پردیش, راجستھان, اتر پردیش, اتراکھنڈ
بولن والے لوک	South Asians Hindavi peoples Awadhis Bhojpuris Garhwalis Kumaunis Magahis Marwaris Nagpuris
بولن والے	528 million (2011)
بولی ٹبر	ہند۔یورپی ہند ایرانی بولیاں ہند آریائی بولیاں ہندی بیلٹ
Standard forms	ہندی بولی, اردو
لہجے	اودھی بولی بھوجپوری بولی Bagheli باگڑی بولی برج بھاشا Bundeli Chhattisgarhi Garhwali ہریانوی بولی Kanauji Kangri کھڑی بولی Kumaoni Kurmali Magahi Malvi Nimadi مارواڑی بولی Nagpuri Surgujia
لپی	دیوناگری for ہندی زبان بریل سسٹم (Hindi Braille) Kaithi (historical) لاطینی رسم الخط
سرکاری حثیت
سرکاری بولی	India (ہندی زبان) Fiji (فجی ہندی)
Recognised minority language in	Mauritius Suriname (as کیریبین ہندوستانی) Guyana (as کیریبین ہندوستانی) Trinidad and Tobago (as کیریبین ہندوستانی)
بولی کوڈ
ISO 639-1	سانچہ:ISO 639-1, سانچہ:ISO 639-1
ISO 639-2	[[ISO639-3:سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2|سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2, سانچہ:ISO 639-2]]
ISO 639-3	Variously: hin – ہندی زبان urd – اردو awa – اودھی زبان bho – بھوجپوری زبان bfy – Bagheli bgq – باگڑی زبان bra – برج بھاشا bns – Bundeli hns – کیریبین ہندوستانی hne – Chhattisgarhi gbm – Garhwali gdx – Godwari hif – فجی ہندی hoj – ہاراوتی زبان, ہاراوتی زبان bgc – ہریانوی زبان bjj – Kanauji xnr – Kangri kfy – Kumaoni lmn – Lambadi mag – Magahi mup – Malvi mwr – مارواڑی زبان noe – Nimadi sck – Sadri sgj – Surgujia

States and union territories of India by the most commonly spoken first language.

اردو بیلٹ، ہندی بیلٹ یا ہندی پٹی، اک لسانی خطہ اے جس وچ شمالی ، وسطی ، مشرقی تے مغربی بھارت دے کچھ حصے شامل نيں جتھ‏ے ہندی (تے اس دے تحت مختلف زباناں / بولیاں) وڈے پیمانے اُتے بولیاں جاندیاں نيں۔ ہندی بیلٹ کدی کدی نو بھارتی ریاستاں د‏‏ی طرف وی اشارہ کیتا جاندا اے جنہاں د‏‏ی سرکاری بولی ہندی اے تے انہاں وچ ہندی بولنے والی اکثریت اے ، یعنی بہار ، چھتیس گڑھ ، ہریانہ ، ہماچل پردیش ، جھارکھنڈ ، مدھیہ پردیش ، راجستھان ، اتراکھنڈ ، اتر پردیش تے قومی دار الحکومت علاقہ دہلی دے نيں۔

اسنو‏ں کچھ مسلم مصنفین نے اردو-ہندی بیلٹ وی کہیا ا‏‏ے۔ جو کے سچ ا‏‏ے۔ کیونکے لفظِ ہندی اُردو زبان دے پُرانے ناواں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

ہندی بلحاظ لہجہ

ہندی ہند آریائی زباناں د‏‏ی اک شاخ اے تے اس دا لہجہ بالعموم شمالی ہند دے ہندی بیلٹ وچ زیر استعمال ا‏‏ے۔ اس ضمن وچ ہندی نو‏‏ں نسلی طور اُتے نہ دیکھدے ہوئے اک بولی د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھیا جانا چاہیے۔

ہندی بولی یا لہجہ اوہی اے جسنو‏ں مردم شماری وچ عوام وچ ہندی نوں ہی اپنی مادری بولی دے طور اُتے درج کرواندی اے جو تقریباً کل آبادی دا 40 فیصد ا‏‏ے۔

میتھلی زبان نو‏‏ں وکھ شناخت ملنے تو‏ں پہلے تو‏ں ہندی دا اک لہجہ منیا جاندا سی ۔ ہن وی ایسی کئی زباناں نيں جو اپنی مستقل شناخت نو‏‏ں ترس رہی نيں۔ان زباناں نو‏‏ں جے وڈے پیمانے اُتے دیکھیا جائے تاں انہاں وچ مرکزی ہندوستانی زباناں، مرکزی ہندوستانی زباناں، ہند آریائی زباناں تے شمالی ہند آریائی زباناں شامل نيں۔ ایداں ہی میتھلی زبان نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے بہار د‏‏ی زباناں، راجستھانی زبان د‏‏ی تمام شاخاں تے شمالی ہند آریائی زباناں وی اپنے وجود نو‏‏ں ثابت کرنے تے اپنی وکھ شناخت پانے دے لئی کوشاں نيں۔

اک علاقہ جس دے مغرب وچ پنجابی زبان تے سندھی زبان نيں، جنوب وچ گجرا‏تی زبان، مراٹھی زبان تے اڑیہ زبان نيں، مشرق وچ میتھلی تے بنگالی زبان تے شمال وچ نیپالی زبان، کشمیری زبان تے تبتی زباناں نيں ہندی یا اردو بیلٹ دا علاقہ کہلاندا ا‏‏ے۔ اس بیلٹ دا علاقہ وچ بولی دا اختلاف لہجاں تو‏ں ودھ ک‏ے مختلف زباناں وچ تبدیل ہو چکيا ا‏‏ے۔

جے بولی د‏‏ی پیمائش دا دائرہ کچھ چھوٹا کیتا جائے تاں ہندی نو‏‏ں مرکزی ہندوستانی زباناں دا حصہ کہہ سکدے نيں۔ انہاں زباناں نو‏‏ں مغربی ہندی تے مشرقی ہندی وچ تقسیم کیتا جا سکدا ا‏‏ے۔ جے ہندی نو‏‏ں بالخصوص ہندی بولی دے معنی وچ لیا جائے تاں اس تو‏ں مراد موجودہ دور د‏‏ی ہندی بولی ہوئے گی جسنو‏ں دیو ناگری رسم الخط وچ لکھیا جاندا اے تے اسی د‏‏ی دوسری شکل اردو بولی اے جسنو‏ں فارسی رسم الخط وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ دونے زباناں 17واں صدی وچ دہلی وچ کھڑی بولی د‏‏ی شکل وچ موجود سن تے ترقی کردے کردے دو وکھ وکھ زباناں بن گئياں۔

بولنے والے بلحاظ تعداد

• مرکزی ہندوستانی زبان (خالص ہندی)
  • مغربی ہندی (مغربی مرکزی علاقہ)
    • 240 ملین کھڑی بولی-ہندوستانی زبان (اردو شامل نئيں)
    • 9.8 ملین ہریانوی زبان
    • 1.5 ملین برج بھاشا
    • 9.5 ملین قنوجی زبان
• مشرقی ہندی (مشرقی مرکزی علاقہ)
  • 4.5 ملین اودھی زبان
  • 16.2 ملین چھتیس گڑھی زبان
  • 2.6 ملین بگھیلی زبان
  • 1.7 ملین سورگوجیا زبان
• بہاری زباناں (میتھلی شامل نئيں) (مشرقی علاقہ وچ جس وچ بنگالی زبان تے اڑیہ زبان وچ شامل نيں)
  • 51 ملین بھوجپوری زبان
  • 13 ملین مگدھی زبان
  • 8 ملین کھورتا زبان
  • 5.1 ملین ناگپوری زبان
  • 0.5 ملین کورمالی زبان
• راجستھانی زباناں (مغربی علاقہ دا اک حصہ جس وچ گجرا‏تی زبان تے بھیلی زبان شامل نيں۔ اس دور وچ ساہتیہ اکیڈمی، نیشنل اکیڈمی آف لیٹرس تے یونیورسٹی گرانٹس کمیشن راجستھانی زبان نو‏‏ں اک علاحدہ لہجہ مندی اے )
  • 7.8 ملین مارواڑی زبان
  • 5.2 مالوی زبان
  • 2.3 ملین نیماڈی زبان
  • 2.9 ملین ہاراوتی زبان
  • 3 ملین گودواری زبان
  • 2 ملین باگڑی زبان
• شمالی ہند آریائی زباناں
  • 2 ملین کمونی زبان
  • گرھوالی زبان

حوالے

باہرلے جوڑ

 ایہ اک نامکمل لیکھ اے۔ تسیں اس وچ وادھا کر کے ویکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔

سانچہ:ہند آریائی زبانیں