گجرات (بھارت)
گجرات (بھارت) | ||
---|---|---|
پرچم | نشان | |
تاریخ تاسیس | ۱ مئی ۱۹۶۰ | |
نقشہ |
||
انتظامی تقسیم | ||
ملک | بھارت [۱] [۲][۳] | |
دارالحکومت | گاندھی نگر | |
تقسیم اعلیٰ | بھارت | |
جغرافیائی خصوصیات | ||
متناسقات | 23°13′12″N 72°39′18″E / 23.22°N 72.655°E [۴] | |
رقبہ | 196024 مربع کلومیٹر | |
آبادی | ||
کل آبادی | 60383628 (بھارت وچ مردم شماری، 2011ء ) (۲۰۱۱) | |
• مرد | 31491260 (۲۰۱۱)[۵] | |
• عورتیں | 28948432 (۲۰۱۱)[۵] | |
مزید معلومات | ||
اوقات | بھارت دا معیاری وقت | |
گاڑی نمبر پلیٹ | GJ
| |
آیزو 3166-2 | IN-GJ[۶] | |
باضابطہ ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی تے گجراتی ) | |
جیو رمز | 1270770[۷] | |
|
||
ترمیم |
گجرات (Gujarat)، بھارت دی اک لہندی ریاست اے۔ گجرات مغربی بھارت وچ واقع اک ریاست اے۔ اس دی شمال لہندی سرحد جو بین الاقوامی سرحد وی اے، پاکستان نال ملحق اے۔ راجستھان تے مدھیہ پردیش اس دے بالترتیب شمال و شمال مشرق وچ واقع ریاست نيں۔ مہاراشٹر اس دے جنوب وچ اے۔ عرب سمندر اس دی مغربی-جنوبی سرحد بناندا اے۔ اس دی جنوبی سرحد اُتے دادرا و نگر-حویلی نيں۔ اس ریاست دا راجگڑھ گاندھی نگر اے۔ گاندھی نگر، ریاست دے سب توں وڈے شہر احمد آباد دے نیڑے واقع اے۔ گجرات دا رقبا 196,204 مربع کلومیٹر اے۔
گجرات، بھارت دی انتہائی اہم ریاست اے۔ كجھ، سوراشٹر تے گجرات اس دے علاقائی ثقافتی اعضاء نيں۔ انہاں دی لوک ثقافت تے ادب دا تعلق راجستھان، سندھ تے پنجاب، مہاراشٹر تے مدھیہ پردیش دے نال اے۔ وسیع ساحل والی اس ریاست وچ تاریخی دور دے شروع ہون توں پہلے ای ایتھے بہت ساریاں قوماں سمندری راستے توں آ کے آباد ہوئیاں
گجرات دی سرحد راجستھان، مدھیا پردیش، مہاراشٹر تے پاکستان دے صوبا سندھ نال لگدی اے۔ اتھے گجراتی بولی جاندی اے۔
تریخ
سودھوگجرات دی تریخ تقریبن 2000 قبل مسیح سال پراݨی اے۔ ایہ وی خیال کيتا جاندا اے کہ بھگوان کرشن متھرا چھڈ کے سوراشٹر دے لہندے کنڈھے اُتے جا بسے جو دوارکا یعنی وے آکھوایا۔ بعد دے برساں وچ موریا، پرتهار تے ہور کئی خانداناں نے اس ریاست اُتے حکومت کیتی۔ چالكی (سولنکی) بادشاہواں دا دور حکومت گجرات وچ ترقی تے خوشحال دا دور سی۔ محمود غزنوی دی لُٹ مار دے باوجود چالكی بادشاہواں نے ایتھے دے لوکاں دی خوشحالی تے بھلائی دا پورا خیال رکھیا۔ اس توں بعد گجرات مسلماناں تے بعد وچ برطانوی حکومت دے تحت رہیا۔
جغرافیا
سودھوآزادی توں پہلے گجرات دا موجودہ علاقہ بنیادی طور اُتے دو حصیاں وچ منقسم سی اک برطانوی علاقے تے دوجی دیسی ریاستاں۔ ریاستاں دی تنظیم نو دی وجہ سوراشٹر دیاں ریاستاں تے كجھ دے مرکز دے زیر انتظام ریاست دے نال سابق برطانوی گجرات نوں ملا کے بمبئی ریاست دا قیام ہويا۔ 1 مئی 1960ء نوں موجودہ ریاست گجرات وجود وچ آئی۔ گجرات بھارت دے مغربی ساحل اُتے واقع اے۔ اس دے مغرب وچ بحیرہ عرب، شمال وچ پاکستان تے شمال مشرق وچ راجستھان، جنوب مشرق وچ مدھیہ پردیش تے جنوبی وچ مہاراشٹر اے۔ ریاست دا جغرافیائی رقبا 196,204 مربع کلومیٹر اے۔
معیشت
سودھوزراعت
سودھوگجرات کپاہ، تماکھو تے مونگ پھلی دی پیداوار کرن والی مُلک دی وڈی ریاست اے تے ایہ کپڑا، تیل تے صابݨ ورگیاں اہم صنعتاں لئی خام مال دستیاب کردا اے۔ ایتھے دی ہور اہم نقد فصلاں اسپغول، دھان، گیہوں تے جوار نيں۔ گجرات دے جنگلاں وچ درختاں دیاں اہم قسماں ساگوان، ہلدریو، ساداد تے بانس نيں۔
صنعت
سودھوریاست وچ صنعتی ڈھانچیاں وچ آہستا آہستا تنوع آندا جا رہیا اے تے ایتھے کیمیکل، پیٹرو کیمیکل، کھاد، انجينيرگ، الیکٹرانکس وغیرہ صنعتاں دی ترقی ہوئے رہی اے۔ 2004ء دے آخر وچ ریاست وچ رجسٹر چالو فیکٹریاں دی تعداد 21،536 (عارضی) سی جنہاں وچ اوسطا 9.27 لکھ روزانہ مزدوراں نوں روزگار ملیا ہويا سی۔ مارچ، 2005ء تک ریاست وچ 2.99 لکھ چھوٹے صنعتی یونٹاں دی رجسٹریشن ہوئے چکی سی۔ دسمبر، 2005ء تک گجرات صنعتی ترقی کارپوریشن نے 237 صنعتی ادارے قائم کیتے سن۔
آبپاشی تے بجلی
سودھوریاست وچ دریائی پاݨی تے زیر زمین پاݨی دی کل آبپاشی صلاحیت 64.48 لکھ ہیکٹر اے جیہدے وچ سردار سروور (نرمدا) منصوبے دی 17.92 لکھ ہیکٹر صلاحیت وی شامل اے۔ ریاست وچ جون 2005ء تک کل آبپاشی صلاحیت 40.34 لکھ ہیکٹر صلاحیت وی شامل اے۔ ریاست وچ جون 2007ء تک کل آبپاشی صلاحیت 42.26 لکھ ہیکٹر تک پہنچ گئی سی۔ جون 2007ء تک ودھ توں ودھ استعمال صلاحیت 37.33 لکھ ہیکٹر تک پہنچ گئی سی۔
آمد و رفت
سودھوسڑکاں
سودھو2005-06 دے آخر وچ ریاست وچ سڑکاں دی کل لمبائی تقریبن 74،038 کلومیٹر سی۔
ہوابازی
سودھوریاست دے احمد آباد وچ واقع اہم ہوائی اڈے توں ممبئی، دہلی تے ہور شہراں دے لئی روزانہ طیارے سروس دستیاب اے۔ احمد آباد ہوائی اڈے نوں ہݨ بین الاقوامی ہوائی اڈے دا درجہ مل گیا جے۔ ہور ہوائی اڈے وڑودرا، بھاونگر، بھُج، سورت، جام نگر، كاڈلا، كیشود، پوربندر تے راجکوٹ وچ اے۔
ریل
سودھوگجرات دا سبھ توں مصروف ریلوے اسٹیشن وڈودرا جنکشن اے۔ ایتھوں ہر روز 150 توں وی زیادہ ٹریناں دی آمد ہُندی اے تے بھارت دے تقریبن ہر کونے وچ جاݨ لئی ایتھوں ٹرین دستیاب ہُندی اے۔ وڈودرا توں علاوہ گجرات دے وڈے اسٹیشناں وچ احمد آباد، سورت، راج کوٹ، بھج تے بھاونگر شامل نيں۔ گجرات بی ریل دے مغرب ریلوے زون وچ پیندا اے۔
بندرگاہ
سودھوگجرات وچ کل 40 بندرگاہاں نيں۔ كاڈلا ریاست دی سب توں وڈی بندرگاہ اے۔ سال 05-2004ء دے دوران گجرات دی درمیانی تے چھوٹی بندرگاہاں توں کل 971.28 لکھ ٹن مال ڈھویا گیا جد کہ كاڈلا بندرگاہ توں 415.51 لکھ ٹن مال ڈھویا گیا۔
سیاحتی مقام
سودھوریاست وچ دوارکا، سومناتھ، پاليتانا، پاواگڑھ، اباجی بھدرے شور، شاملاجي، ترگا تے گرنار جداں مذہبی تھاںواں دے علاوہ مہاتما گاندھی دی جنم بھومی پوربندر تے پراتتو تے فن تعمیر دے لحاظ توں قابل ذکر پاٹن، سددھپر، گھرنلي، دبھےي، بڈنگر، مودھے را، لوتھل تے احمد آباد جداں مقام وی نيں۔ احمدپور ماڈوی، چارباڑ ابھارت تے تيتھل دے خوبصورت سمندری ساحل، ستپيا پہاڑی سائٹ، گر جنگلاں دے اشعار دا پویتراستان تے كچھ وچ جنگلی گدھاں دا پویتراستان وی سیاحتی تھاںواں نيں۔
انتظامیہ
سودھوحکومت
سودھوصدر دی طرف توں مقرر گورنر گجرات دی انتظامیہ دا سربراہ ہُندا اے۔ وزیر اعلیٰ دی قیادت وچ کابینا، گورنر نوں اس دے کم کاج وچ تعاون تے مشورہ دیندی اے۔ ریاست وچ اک منتخب باڈی قانون ساز اسمبلی اے۔ ہائی کورٹ ریاست دی سر لسٹ عدالدی اقتدار اے، جدوں کہ شہری عدالت، ضلع و سیشن ججاں دے کورٹ تے ہر ضلع وچ دیوانی مقدمات دے ججاں دے کورٹ نيں۔ ریاست نوں 25 انتظامی ضلعے وچ تقسیم کيتا گیا اے۔ احمد آباد، امریلی، بناسکانسی، بھروچ، بھاونگر، ڈیگ، گاندھی نگر، کھیڑا، مہسانا، پنچ محل، راجکوٹ، سابرکانسی، سورت، سریندرنگر، وڈودرا، ولساڈ، نوساری، نرمدا، دوهد، آنند، پاٹن، جام نگر، پوربندر، جونا گڑھ تے كچھ، ہر ضلع دا ریونیو تے جنرل ایڈمنسٹریشن، ڈسٹرکٹ کمشنر دی نگرانی وچ ہُندی اے، جو قانون تے نظام وی برقرار رکھدا اے۔ مقامی انتظامیہ وچ عام لوکاں نوں شامل کرنے دے لئی 1963ء وچ پنچایت دی طرف انتظامیہ دی شروعات کيتی گئی۔
صحت
سودھوصحت تے طبی خدمات وچ ملیریا، تپ دق، جذام تے ہور متعدی بیماریاں دے خاتمے دے نال نال پین دے پاݨی دی فراہمی نوں بہتر بناؤن تے کھان دے مواد وچ ملاوٹ نوں روکن دے پروگرام شامل نيں۔ بنیادی طبی مراکز، اسپتالاں تے طبی کالجاں دی توسیع لئی وی اقدامات کیتے گئے نيں۔
عوامی بہبود
سودھوبچےآں، عورتاں تے معذوراں، بزرگاں، بے بس دے نال نال مجرم بھکاری، یتیم تے جیل توں چھیويں لوکاں دی فلاح و بہبود دی ضروریات دی دیکھ بھال مختلف سرکاری ادارے کردے نيں۔ ریاست وچ پسماندہ طبقے دے لوکاں دی تعلیم، اقتصادی ترقی، صحت تے رہائش دی نگرانی دے لئی اک وکھ محکمہ اے۔
زندگی
سودھوگجراتی آبادی وچ مختلف نسلی گروپ دی آریہ (شمالی اصل) یا دراوڑ (جنوبی اصل) دے طور اُتے درجہ بندی دی جا سکدی اے۔ پہلے طبقے وچ شہر برہمن، بھٹيا، بھدیلا، رابری تے مینا ذاتاں (پارسی، بنیادی طور اُتے فارس تاں، شمالی آمد دی نمائندگی کردے نيں)، جدوں کہ جنوبی نژاد لوکاں وچ بالمیکی، کولی، ڈبلا، نايكدا و مچھ-كھروا ذاتاں نيں۔ باقی آبادی وچ قبائلی بھیل مخلوط خصوصیات ظاہر کردے نيں۔ درج لسٹ قبیلے تے قبائلی قبیلے دے رکن ریاست دی آبادی دا تقریبا پنجواں حصہ نيں۔ ایتھے ڈیگ ضلع قبائلی ضلع اے۔ احمد آباد ضلع وچ درج لسٹ قبیلے دا تناسب سب توں زیادہ اے۔ گجرات وچ آبادی دے اہم مرکز احمد آباد، کھیڑا، وڈودرا، سورت تے ولسر دے میدانی علاقے نيں۔ ایہ علاقہ زراعت دے نقطہ نظر توں بہترین اے . آبادی دا اک ہور مرکز مگرول توں مهوا تک تے راجکوٹ تے جام نگر دے ارد گرد دے حصےآں سمیت سوراشٹر دے جنوبی ساحلی علاقےآں وچ دیکھیا جا سکدا اے۔ آبادی دی کثافت شمال (كچھ) تے مشرقی پہاڑی علاقےآں دی جانب بالترتیب کم ہُندی جاندی اے۔ آبادی دا اوسط کثافت 258 فرد فی مربع کلومیٹر (2001ء) اے ۔
تعلیم
سودھو500 یا اس توں ودھ آبادی والے تقریبن ہر پنڈ وچ ست توں گیارہ سال دے تمام بچےآں دے لئی بنیادی تعلیمی ادارے کھولے جا چکے نيں۔ قبائلی بچےآں نوں آرٹ تے کرافٹ دی تعلیم دین لئی خصوصی اسکول چلائے جاندے نيں۔ ایتھے متعدد ثانوی تے اعلیٰ اسکولاں دے نال نال نو یونیورسٹی تے اعلیٰ تعلیم دے لئی وڈی تعداد وچ تعلیمی ادارے نيں۔ انجینئری کالجاں تے تکنیکی اسکولاں دی طرف توں تکنیکی تعلیم فراہم کرائی جاندی اے۔ تحقیقی ادارےآں وچ احمد آباد وچ فزیكل ریسرچ لیبارٹری احمد آباد ٹیکسٹائل انڈسٹریز ریسرچ اے شوسے شن، سیٹھ بھولابھائی جے سگبھائی انسٹی ٹیوٹ آف لرننگ اینڈ ریسرچ، دتی انڈین انسٹی ٹیوٹ آف مینجمنٹ، دتی نیشنل انسٹی ٹیوٹ آف ڈیزائن تے دتی سردار پٹیل انسٹی ٹیوٹ آف اكنومك اینڈ سوشل ریسرچ، وڈودرا وچ اورینٹل انسٹی ٹیوٹ تے بھاونگر وچ سینٹرل سالٹ اینڈ مرين کیمیکل ریسرچ انسٹی ٹیوٹ شامل نيں۔
بولی
سودھوگجراتی تے ہندی ریاست دی مجاز زباناں نيں۔ دوناں وچ گجراتی دا زیادہ وسیع استعمال ہُندا اے، جو سنسکرت دے علاوہ قدیم ہندوستانی نژاد بولی پراكرت تے 10 واں صدی دے درمیان شمالی تے مغربی ہندوستان وچ بولی جانے والی اپبھرش بولی توں ماخوذ اک ہندوستانی-آریہ بولی اے۔ سمندر دے راستے توں گجرات دے بیرون ملک نال رابطہ نے فارسی، عربی، ترکی، پرتگالی تے انگریزی لفظاں توں اس دا تعارف کروایا۔ گجرات وچ سرکاری بولی گجراتی بولی دے نال نال ہندی، مراٹھی تے انگریزی وی مروج نيں۔ گجراتی بولی جدید ہندوستانی-آریا زباناں دے جنوب مغربی گروپ توں متعلق اے۔ اطالوی عالم تیستوری نے قدیم گجراتی نوں قدیم مغربی راجستھانی وی کہیا، کیونکہ انہاں دے دور وچ اس بولی نوں استعمال اس علاقے وچ وی ہُندا سی، جسنوں ہن راجستھان ریاست کہیا جاندا اے۔
مذہب
سودھوگجرات وچ زیادہ تر آبادی ہندو مذہب نوں مندی اے، جدوں کہ کچھ تعداد اسلام، جین تے پارسی مذہب دے مننے والےآں دی وی اے۔ 21وي صدی دے آغاز وچ ایتھے اُتے بڑھدے فرقہ وارانہ کشیدگی دی وجہ فسادات ہوئے۔
فن
سودھوگجرات دا فن تعمیر اپنے کمال تے جدت دے لئی مشہور اے، جو سومناتھ، دوارکا، مودھیرا، تھان، گھملی، گرنار جداں مندراں تے یادگاراں وچ محفوظ اے۔ مسلم اقتدار دے دوران اک وکھ ہی طریقے دی بھارتی اسلامی طرز تیار ہوئی۔ گجرات اپنے فن و ہنر دی اشیاء دے لئی وی مشہور اے۔ انہاں وچ جام نگر دی بادھنی (بدھائی تے رنگائی دی ٹیکنالوجی)، پاٹن دا بہترین ریشمی لباس پٹولا، ادر دے کھلونے، پالنپور دا عطر كونودر دا دستکاری دا کم تے احمد آباد تے سورت دے مختصر مندراں دا كاشٹھشلپ تے افسانوی مورتیاں شامل نيں۔ ریاست دے سب توں زیادہ پائیدار تے موثر ثقافتی ادارےآں وچ مہاجن دے طور اُتے مشہور بزنس تے آرٹ کرافٹ یونین اے۔
لکڑ نقاشی
سودھوریاست گجرات وچ دی جانے والی تعمیراتی نقاشی وچ کم توں کم 15 ويں صدی توں گجرات بھارت وچ لکڑی دی نقاشی دا اہم مرکز رہیا اے۔ تعمیر دے مواد دے طور اُتے جس وقت پتھر دا استعمال زیادہ آسان تے قابل اعتماد سی، اس وقت وی گجرات دے لوکاں نے مندراں دے منڈپ تے رہائشی عمارتاں دے اگربھاگو، دواراں، کالم، جھروكھاں، ديوارگيرو ں تے جالیدار کھڑکیوں دی تعمیر وچ بلا جھجھک لکڑی دا استعمال جاری رکھیا۔ مغل دور (1556–1707) دے دوران گجرات دی لکڑی نقاشی وچ مقامی تے مغل سٹائل دا خوبصورت امتزاج دکھادی دیندا اے۔
مورتاں
سودھو
باہرلے جوڑ
سودھو- [http: // www.gujaratindia.com/index-guj.htmگجرات حکومت دی ویبسائٹ]
- سیاحت دی سرکاری ویبسائٹ
حوالے
سودھو- ↑ archINFORM location ID: https://www.archinform.net/ort/3265.htm — اخذ شدہ بتاریخ: ۶ اگست ۲۰۱۸
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في GeoNames ID". http://sws.geonames.org/1270770. Retrieved on ۱۳ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في ميوزك برينز.". https://musicbrainz.org/area/fcfdd9eb-cfa8-478d-8bce-9703bfa95dda. Retrieved on ۱۳ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في خريطة الشارع المفتوحة". https://www.openstreetmap.org/relation/1949080. Retrieved on ۱۳ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ http://www.censusindia.gov.in/pca/DDW_PCA0000_2011_Indiastatedist.xlsx
- ↑ ناشر: MetaBrainz Foundation
- ↑ اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported