اسلامی درہم

اصل مضمون: درہم

اسلامی درہم یا جدید درہم (درہمِ چاندی یا نقرئی درہم) دراصل پرانے اسلامی درہم دی نويں شکل اے، جس دا مقصد اسلامی طلائی دینار دے ہمراہ اسلامی نظامِ زر نو‏‏ں دوبارہ زندہ کرنا اے، کیونکہ اس دا استعمال خلافت عثمانیہ دے سقوط دے بعد ترک کیتا گیا سی ۔ اس دا دوبارہ آغاز 1992ء وچ ہسپانیہ دے شیخ عمر واڈیلو نے کیتا۔ اس دے دوبارہ احیاء دے کئی حامیان نيں، جس وچ شیخ عبدالقادر الصوفی، شیخ عمر واڈیلو،جناب عبد الرحمٰن، شیخ عمران نزار حسین، جناب آصف شیراز، ڈاکٹر احمد کامیل محی الدین میرا، جناب احمد سی مسن وغیرہ شامل نيں۔

تاریخ

فائل:Khosrow II silver coin.gif

حضرت محمد صلی اللہ عليہ وسلّم دے دور دا ساسانی نقرئی درہم، جس اُتے خسرو پرویزثانی (628-570) دا مہ راے۔

حضرت محمد صلی اللہ عليہ وآلہ و سلّم دے دور وچ چاندی دے ساسانی سکّے استعمال ہويا کردے سن، جس دا وزن 3 گرام تو‏ں لے ک‏ے 5۔ 3 گرام ہويا کردا سی ۔ اہل عرب اس کاتبادلہ وزن دے حساب تو‏ں کیاکردے سن لیکن حضرت محمد صلی اللہ عليہ وآلہ و سلّم نے اک دینار دا وزن اک مثقال قرار دتا، جو 72 جو(جو) دے داناں دے وزن دے برابر ہوتااے۔ تے جدید معیار وزن دے مطابق اس دا وزن تقریبا 4.25 گرام ہوتااے۔ حضرت عمر ۔ دے دور وچ انہاں سکّاں نو‏‏ں کاٹھا گیا تے اس دے وزن کواک مثقال تک لایاگیا۔ حضرت محمد صلی اللہ عليہ وآلہ و سلّم نے اک معیار قائم کیتا کہ ست دینار دا وزن دس دراہ‏م دے برابر ہوئے۔ لہذا اک درہم دا وزن تقریبا 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) ہوتااے۔ حضرت عمر ۔ دے ہی دور وچ اس اُتے بسم اللہ لکھیا گیا۔ حضرت علی ۔ تے حضرت عبداللہ بن زبیر ۔ تے معاویہ نے پہلی مرتبہ اپنے سکّے جاری کیتے۔ بعد وچ عبدالملک بن مروان نے مسلماناں وچ باقائدہ طورسے اپنے سکّے ڈھالنے شروع کیتے۔ جس کاوزن نہایت احتیاط دے نال 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) رکھیا گیا۔

فائل:First Islamic coins by caliph Uthman.jpg

چاندی دا درہم جس پرحضرت عمر ۔ دے دور وچ بسم اللہ لکھیا گیا۔ اس دا وزن تقریبا 3 گرام اے۔ اس کوحضرت عمر ۔ نے 5۔ 3 گرام تو‏ں کم کرکے 3 گرام کیتا سی ۔

معیارِ وزن

جدید اسلامی درہم دا وزن وی اک مثقال تو‏ں اخذ کیتا گیا اے۔ جس دا وزن 72 جو(جو) دے داناں دے وزن دے برابر ہوتااے، جو 25۔ 4 گرام دے برابر ہوتااے۔ حضرت عمر دے قائم کردہ معیارکے مطابق ست دینار دا وزن دس دراہ‏م دے برابر ہو، تو اک درہم دا وزن تقریبا 2.975 گرام (تقریبا 3 گرام) ہوتااے۔ تے اوہدی خالصیت کم ازکم 24 قیرات (یعنی 9۔ 99 فیصد) ہونی چاہئیے۔ اس لئی جدید اسلامی درہم بنانے والی اکثرکمپنیاں مثلاً عالمی اسلامی ٹکسال، وکالہ انڈیوک نوسنتارہ، ضراب خانہ اسعار سنّت وغیرہ اسی معیار نو‏‏ں استعمال کردیاں ناں۔

اجرا

جدید اسلامی درہم دا اجرا دنیا دے کئی ملکاں وچ شروع ہوچکیا اے۔

ملایشیا

جدید اسلامی درہم پہلی مرتبہ سن 2010ء وچ ملایشیا دے صوبے کیلانتن نے جاری کیتے۔ تے اسنو‏ں رینگت (ملایشیا دی زرِقانونی) دی طرح زرِقانونی دی حیثیت دتی گئی۔ تے 2011ء وچ ملایشیا دے اک دوسرے صوبے پیرک نے وی طلیائی دینار جاری کیتے اورتے اسنو‏ں رینگت دی طرح زرِقانونی دی حیثیت دتی گئی۔

انڈونیشیا

انڈونیشیا دے کئی ریاستاں وچ وی جدید اسلامی درہم دا آغاز کیتا گیا، جنہاں وچ جکارتہ، سولو،آچہے وغیرہ شامل نيں۔

پاکستان

جدید اسلامی درہم پہلی مرتبہ سن2009ء وچ پاکستان دے شہر راولپنڈی وچ جاری کیتے گئے۔ تا اسيں اسنو‏ں حالے زرِقانونی دی حیثیت نئيں دتی گئی۔

افغانستان

جدید اسلامی درہم پہلی مرتبہ سن2014ء وچ افغانستان دے دار الحکومت کابل وچ جاری کیتے گئے۔

ہور ملکاں

اس دے علاوہ سنگاپور، قازقستان، ریاستہائے متحدہ امریکا، جنوبی افریقا، ہسپانیہ، عراق وغیرہ نے وی غیر سرکاری طور پرجدید جدید اسلامی درہم دا اجرا کیتا۔

استعمال

جدید اسلامی درہم دے بوہت سارے استعمالات نيں۔ جنہاں وچ چند اک مندرجھ ذیل نيں۔

• بطورِ زر(زر)
• بطورِمعیار نصابِزکوٰۃ
• بطورِادائیگی زکوٰۃ
• مہر دا نصابِ معیار
• اسلامی قوانینِ سزاوجزا (حدود) وچ اس دا استعمال

فوائد

سونے تے چاندی دے سکوّں دے بوہت سارے فوائدنيں۔

• سونے تے چاندی دے سکوّں دے بوہت سارے فوائد نيں۔ کیونکہ کرنسی دی قیمت اس دے اندر ہونی چاہیے۔ لہٰذا سونے تے چاندی دے سکوّں دی اپنی اک قدر و قیمت اے جو پوری دنیا وچ قابل قبول اے کیونکہ ایہ اک حقیقی دولت اے کوئی ردّی کاغذ نئيں۔
• جدید معاشی نظام تو‏ں پہلے جدو‏ں لوگ آپس وچ تجارت کردے سن تو اوہ جفرافیائی حدود تو‏ں آزاد سن ۔ اوہ دنیا وچ جتھ‏ے وی جاندے سن سونے تے چاندی دے سکے ّ اوتھ‏ے وزن دے حساب تو‏ں قبول کیتے جاندے سن ۔ لوگاں نو‏‏ں کوئی تکلیف نئيں ہويا کردی سن۔ ایسا ممکن نہ سی کہ امریکا وچ بیٹھا کوئی بینکر یا شخص ہندوستان دی پوری قوم نو‏‏ں غلام بناسکے۔ تے اس دے علاوہ ایہ وی ممکن نہ سی کہ افغانستان وچ بیٹھا ہويا کوئی شخص جے تجارت کرے تو یورپ وچ بیٹھا ہويا کوئی بینکر اس وچو‏ں اپنا حصّہ کڈ لے۔ یعنی تجارت حقیقی دولت وچ ہويا کردی سن اسی لئی انسان آزاد سن ۔
• اس دے نال نال لوگ حکومت دے دھوکاں تو‏ں وی آزاد سن ۔ جے کوئی حکومت یا بادشاہ منڈی وچ دولت لانا چاہندا سی تو اسنو‏ں سونا یا چاندی کنيں تو‏ں ڈھونڈ کر لانا پڑتا سی ۔ ایسا نہ سی کہ بے دریغ دولت(کاغذی کرنسی)کے روپ وچ یکدم منڈی وچ ڈال دی جاندی، روپے،ڈالر وغیرہ دی قیمت وچ کمی ہوجاندت‏ی۔ جس دی سزا عام عوام نو‏‏ں بگتنی پڑتی۔

یعنی اس دور مین جدو‏ں کوئی حکومت یا بادشاہ ملکی خزانہ لوٹ لیندے نيں تو پھر انہاں دے پاس سرکاری ملازمین وغیرہ نو‏‏ں تنخواہ دینے دے پیسے(کاغذی کرنسی)کم پڑجاندی اے تو اوہ زیادہ کاغذی کرنسی چھاپ دیندے نيں تاکہ ملازمین نو‏‏ں تنخوانيں دی جاسکے تو کاغذی کرنسی دی قدر وچ کمی ہوجاندی اے، لہٰذا جے کسی مزدور نے پچھلے دس سالاں وچ اک لکھ روپے جمع کیتے نيں۔ تو حکومت دی کاغذی کرنسی دی زیادہ چھپوانی تو‏ں ہن اس دے اک لکھ روپے دی قدر پنجاہ، ساٹھ ہزار روپے ہوئے گی۔ لہٰذا اس مزدور دی آدھی دولت حکومت نے ہڑپ کرلی تے اس بیچارے نو‏‏ں پتہ ہی نئيں کہ اصل وچ کیتا ہويا اس دے نال۔. لہٰذا کاغذی کرنسی دے زیادہ چھپوائی دے ذریعے دنیا دی ہر حکومت اپنی عوام دی دولت نو‏‏ں لوٹنے دے لئی استعمال کردیاں نیں۔ اسی لئی جے کرنسی سونے دی ہو تو حکومت دے لئی ممکن نئيں کہ زیادہ کرنسی نو‏‏ں چھپوا سکے کیونکہ ہن کرنسی کاغذ دی نئيں بلکہ سونے دی اے۔ لہٰذا سونے تے چاندی تو‏ں بنے کرنسی تو‏ں عوام دی دولت، حکومت تے بین الاقوام ادارہ برائے زر(بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ)کے دھوکاں تو‏ں محفوظ رہتاں نيں۔

• اس دے علاوہ سونے تے چاندی دے سکے ّ اپنی قیمت ہر دور وچ برقرار رکھدی اے۔ جے آپ دے پاس سونے تے چاندی دے سکے ّ ہو تو آپ خواہ کسی وی ملک وچ چلے جائے تو اوہدی قیمت برقرار رہندی نيں۔ چاہے اوہ کوئی وی دور ہو یا جداں وی حالات ہو، جنگ دا زمانہ ہو یا امن دا دور، ملک دی معاشی حالت خراب ہو یا اچھی ہو، ہر حالت وچ سونا اپنی قیمت نو‏‏ں برقرار رکھدی اے۔ کیو‏ں کہ سونے تو‏ں بنے کرنسی دی وجہ تاں، کرنسی دی قیمت و قدر اس دے اندر ہُندی اے جدو‏ں کہ کاغذ تو‏ں بنی کرنسی دی قدر اس دے اندر نئيں ہُندی بلکہ اوہ اک کاغذ دے سوا کچھ وی نئيں اے۔ اس لئی جے اک انسان سونے تے چاندی دے سکوّں نو‏‏ں زمین وچ دبادے تے چھار، پنج سو سال بعد کوئی شخص اسنو‏ں نکالے، تب وی اوہدی قیمت برقرار رہے گی تے اس دے لئی ایہ سکے ّ اک قیمتی خزانے دی شکل اختیار کرن گے۔ اس لئی جے کسی نو‏‏ں اج تو‏ں چھار پنج سو سال پہلے دے دور دے سکے ّ مل جائے تو اسيں کہندے اے کہ اسنو‏ں خزانہ مل گیا اے۔ ایہ خزانہ دراصل اس دور دی کرنسی(روپیہ،پیسہ)ہی اے، جو خزانے دی شکل اختیار کیتے ہوئے اے۔ ہن آپ ذرا سوچئے کہ جے اس دور وچ وی کرنسی کاغذ دی ہُندی تو پھر اوہدی قدر ردّی کاغذ دے سوا کچھ وی نا ہُندت‏ی۔ اس لئی جے انسان سونا لیکر زمین وچ دبا دے تے سو سال بعد اسنو‏ں کڈیا جائے تو اوہدی قیمت برقرار رہندی اے۔ لہٰذا سونے چاندی دی وجہ تو‏ں اوہ پرانا معاشی نظام پائیدار سی ۔
• اس دے علاوہ سونے چاندی دے سکیاں دا ایہ فائدہ وی پہلے حکومتاں تے عوام نو‏‏ں ہويا کردا سی کہ جے کوئی دشمن ملک آپ دی کرنسی بنانا چاہندا سی، تو اسنو‏ں وی سونے تے چاندی دے سکے ّ ہی بنانے پڑتے سن ۔ اس دے لئی ممکن نہ سی کہ اوہ کوئی وی ردّی کاغذ چھپوالیندا تے کرنسی کاپی کرلیندا۔

یعنی اس دور وچ کرنسی نو‏‏ں دشمن ملک دی معیشت نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی استعمال کیتا جاندا اے۔ دشمن ملک آپ دی کرنسی نو‏‏ں چھاپ کر آپ دے ملک دے منڈی وچ لاندا اے، تو آپ دے ملک وچ کرنسی زیادہ ہوجاندی اے، جس دی وجہ تو‏ں اوہدی قدر وچ کمی ہوجاندی اے تے ملک دا پیسہ تباء ہوجاندا اے، جس دی وجہ تو‏ں معیشت خراب ہوجاندی اے۔ لیکن اس نظام وچ ایہ ممکن نئيں جتھ‏ے کرنسی سونے تے چاندی تو‏ں بنی ہوئے۔ چنانچہ دنیا دا سب تو‏ں پائیدار معاشی نظام اک ایسا نظام ہو سکدا اے جس وچ کرنسی دی قدر وچ کمی نہ ہو، یعنی کرنسی دی اصل قدر اس دے اندر ہوئے۔

• اس دے علاوہ جے دشمن ملک آپ دی کرنسی چھاپ لے تو اوہ صرف کاغذ دے چند نوٹاں دے بدلے آپ دے ملک دے مارکیٹ تو‏ں کوئی وی چیز خرید سکدے نيں۔ مثلاً اوہ آپ دے مارکیٹ تو‏ں سونا، چاندی،گندم، وغیرہ، غرض ہر چیز خرید سکدے نيں۔ لیکن سونے دی صورت وچ ایہ ممکن نئيں۔
• کاغذی نوٹ جل کر راکھ ہو جاندے نيں، پٹ جاندے نيں، پانی لگنے تو‏ں خراب ہو جا تے نيں، وقت دے نال نال خراب ہو جاندے نيں لیکن سونا تے چاندی نا جل کر راکھ ہو تی نيں تے نا ہی پانی لگنے تو‏ں خراب ہُندی نيں تے 22 قیرات سونے دا سکّہ جس دی نال تھوڑا سا تانبا ملیا ہويا ہو، دی عمر ساٹھ سال تو‏ں زیادہ ہُندی نيں۔ یعنی ساٹھ سال مسلسل استعمال دے بعد شاہد اس دے وزن وچ اک فیصد کمی آ جائے، جس نو‏‏ں واپس ٹکسال لے جا ک‏ے اس وچ اک فیصد سونا ڈالنا ہوئے گا۔ جدو‏ں کہ کاغذی کرنسی دی عمر دو تو‏ں تن سال ہُندی نيں۔

کمپنیاں

جدید اسلامی درہم نو‏‏ں ڈھالنے والی کئی کمپنیاں نيں۔ جنہاں وچاں چند اک مندرجہ ذیل نيں۔

• عالمی اسلامی ٹکسال ( World Islamic Mint)، ابوظہبی، متحدہ عرب امارات
• وکالہ انڈیوک نوسنتارہ (Wakala Induk Nusuntara)،کوالالمپور، ملایشیا
• دینار وکالہ (Dinar Wakala)،ٹیکساس، ریاستہائے متحدہ امریکا
• ضراب خانہِ اسعارِ سنّت (Sunnah Money Mint)، کابل، افغانستان
• اسلامی ٹکسال نوسنتارہ (Islamic Mint Nusuntara)، جکارتہ، انڈونیشیا

ہور ویکھو

• درہم
• دینار
• طلائی دینار
• کاغذی کرنسی
• اشرفی

حوالے