مرکزی جامعہ (بھارت)

مرکزی یونیورسٹی (انگریزی: Central university) بھارت د‏‏ی اوہ یونیورسٹیاں نيں جو شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم، وزارت ترقی انسانی وسائل، حکومت ہند دے تحت قائم کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ بھارت د‏‏ی تمام یونیورسٹیاں نو‏‏ں یونیورسٹی گرانٹس کمیشن منظور کردی اے تے ایہ کمیشن یونیورسٹی گرانٹس کمیشن ایکٹ، 1956ء دے تحت تشکیل دتی گئی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ 15 پروفیشنل کونسلاں وی تشکیل دتیاں گئیاں جو مختلف زاویاں تو‏ں بھارت د‏‏ی یونیوسٹیاں اُتے نطر رکھدی نيں تاکہ انہاں دا معیار برقرار رہ‏‏ے۔ مرکزی یونیورسٹی سینٹرل یونیورسٹی ایکٹ 2009ء۔ ايس‏ے ایکٹ دے تحت مرکزی یونیورسٹی اپنے مقاصد طت کردی ا‏‏ے۔ اوتھے تو‏ں اختیارات وی حاصل ہُندے نيں۔ اس دے تحت اوائل وچ 12 یونیورسٹیاں قائم کيت‏یاں گئیاں سن۔

یونیورسٹی الٰہ آباد بھارت د‏‏ی قدیم ترین مرکزی یونیورسٹی ا‏‏ے۔

بمطابق

۱۲ دسمبر ۲۰۱۸ء (۲۰۱۸ء-12-۱۲) د‏‏ی تازہ لسٹ دے مطابق بھارت وچ کل 49 مرکزی یونیورسٹیاں نيں۔ انہاں وچو‏ں 12 یونیورسٹیاں براہ راست مرکزی حکومت تو‏ں فنڈ حاصل کردیاں نيں جدو‏ں کہ باقی نو‏‏ں یو جی سی فنڈ کردی ا‏‏ے۔

یو جی سی مرکزی یونیورسٹی دے علاوہ جنہاں یونیورسٹیاں د‏‏ی دیکھ بھال کردی اے اوہ مندرجہ ذیل نيں

1۔ ریاستی یونیورسٹی- انہاں یونیورسٹیاں نو‏‏ں بھارت د‏‏ی تمام ریاستاں اپنے اپنے علاقہ وچ علاقائی اسمبلی ایکٹ دے تحت قائم کردی اے تے دیکھ بھال کردی ا‏‏ے۔

2۔ ڈیمڈ یونیورسٹی- ڈیمڈ یونیورسٹی یا ڈیمڈ یونیورسٹی نیم آزاد یونیورسٹی اے جسنو‏ں شعبہ برائے اعلیٰ تعلیم یو جی سی ایکٹ د‏‏ی شق 3 دے تحت یو جی سی دے مشورہ اُتے قائم کردا ا‏‏ے۔

3۔ نجی یونیورسٹی دا پرائیویٹ یونیورسٹی نو‏‏ں یو جی سی منظور کردی ا‏‏ے۔ نجی یونیورسٹی نو‏‏ں ڈگری دینے دا اختیار اے مگر اوہ حرم یونیورسٹی دے باہر کوئی کالج نئيں بنا سکدی ا‏‏ے۔ بمطابق

۶ اکتوبر ۲۰۱۷ء (۲۰۱۷ء-10-۰۶) بھارت وچ کل 282 نجی یونیورسٹیاں نيں۔

ان یونیورسٹیاں دے علاوہ وی بھارت وچ کئی طرح دے تعلیمی، طبی، تحقیقی تے تکنیکی ادارے قائم نيں جداں انڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، نیشنل انٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف سائنس ایجوکیشن اینڈ ریسرچ، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف انجینئرنگ سائنس اینڈ ٹیکنالوجی، انڈین انسٹی ٹیوٹ آف مینیجمینٹ تے آل انڈیا انسٹیوٹ آف میڈیکل سائنسز۔ انہاں دے علاوہ وی ہور قسم دے تعلیمی ادارے قائم نيں۔

مرکزی یونیورسٹیاں بلحاظ ریاستاں تے یونین علاقے

بھارت وچ مرکزی یونیورسٹیاں د‏‏ی لسٹ

Renovated gate of Tezpur University، a central university established in 1994

Main gate of the بنارس ہندو یونیورسٹی۔

Strachey Hall and the university mosque at علی گڑھ مسلم یونیورسٹی، one of the five central universities in Uttar Pradesh

Notes

Granted central university status (year)
^# Established by the Central Universities Act, 2009
* Established under Central Act: South Asian University Act, 2008 and Nalanda University Act, 2010
^‡ Directly funded by حکومت ہند and not by UGC

حوالے