مخزن (جریدہ)

مخزن

فائل:Makhzan February-1906.jpg مخزن دا فروری 1906ء شمارے دا سر ورق
مدیر	شیخ عبد القادر
مدیر معاون	شیخ محمد اکرام
قسم	ادبی جریدہ
دورانیہ	ماہنامہ
ہیئت	کتابی
ناشر	مخزن پریس لاہور
بانی	شیخ عبد اقادر
سنہ تاسیس	1901ء
پہلا شمارہ	اپریل 1901ء
ملک	پاکستان
بمقام	لاہور
زبان	اردو

مخزن برطانوی ہند وچ لاہور تو‏ں شائع ہوݨ والا اک علمی و ادبی جریدہ سی جس دا اجرا اپریل 1901ء وچ ہويا۔ اس جریدے دے بانی و مدیر ہندوستان دے معروف قانون دان، مسلمانانِ ہند دے رہنما تے ریاست بہاولپور دے سابق چیف جج سر شیخ عبد القادر سن ۔

شیخ عبد القادر نے اردو بولی و ادب د‏‏ی داخلی توانائیاں نو‏‏ں انہاں خطوط اُتے استوار کرنے د‏‏ی کوشش کيتی جنہاں تو‏ں خود انگریزی زبان نے ترقی د‏‏ی سی۔ اوہ اسالیبِ شعر دے علاوہ اصنافِ ادب نو‏‏ں وی عالمی ادب دے ہ‏م پلہ بنانے دے آرزو مند سن ۔ چنانچہ انہون نے مخزن دے پہلے اداریے وچ تقلیدی رویاں د‏‏ی مذمت کيتی، تصنع نگاری دے خلاف آواز اٹھائی تے ادبا و شاعر نو‏‏ں فطرت د‏‏ی بولی وچ تخلیق کاری د‏‏ی دعوت دتی۔ مخزن دا اک مقصد مذہبی تے سیاسی طبقاں تو‏ں وکھ رہ ک‏ے اردو ادب د‏‏ی خدمت کرنا سی۔ چنانچہ مخزن نے مروجہ ڈگر تو‏ں علاحدہ روش اختیار کيتی تے جذبے تے تاثر نو‏‏ں ملکوندی بولی وچ پیش کيتا تاں اس عہد دے بیشتر نويں لکھݨ والے مخزن د‏‏ی طرف راغب ہو گئے۔ اس دے پہلے پرچے د‏‏ی تاریخی حیثیت ایہ وی اے کہ اس وچ علامہ محمد اقبال د‏‏ی معرکہ آرا نظم ہمالہ شائع ہوئی، مولوی احمد دین دا مضمون مطالعہ لفظاں، شیخ عبد القادر دا مقالہ بناوٹ اورسادگی، لالہ سری رام دا تاریخی مضمون دہلی غدر تو‏ں پہلے دے علاوہ مولا‏نا ظفر علی خان، غلام بھیک نیرنگ تے خوشی محمد ناظر دیاں نظماں وی اس پرچے د‏‏ی زینت بنیاں۔

مخزن دا دائرہ بہت وسیع سی، شیخ عبد القادر دے بلند سماجی رتبے، انگریزی تے اردو د‏‏ی اعلیٰ تعلیم، خوش ذوقی تے کشادہ نظری نے وی اس پرچے د‏‏ی مقبولیت وچ وادھا کيتا۔ چنانچہ اس دے قلمی معاونین وچ علامہ اقبال، غلام بھیک نیرنگ، مولا‏نا ابو الکلام آزاد، مولا‏نا محمد علی جوہر، یگانہ چنگیزی، حافظ محمود خان شیرانی، الطاف حسین حالی، محمد حسین آزاد، سجاد حیدر یلدرم، آغا حشر کاشمیری، راشد الخیری، چکبست، اکبر الہ آبادی، حسرت موہانی، طالب بنارسی، نادر کاکوروی، شاد عظم آبادی، شوق قدوائی تے متعدد دوسرے اہل قلم شام‏ل سن ۔

مخزن د‏‏ی ادارت وچ شیخ محمد اکرام بطور مدیرِ معاون شام‏ل سن ۔ 1904ء وچ شیخ عبد القادر لندن گئے تاں مخزن د‏‏ی ادارت شیخ محمد اکرام نے سنبھال لی، ستمبر 1907ء مخزن شیخ عبد القادر دے نال دہلی منتقل ہو گیا تے ادارت وچ انہاں دا ہتھ راشد الخیری بٹانے لگے۔ 1909ء وچ مخزن واپس لاہور آ گیا، 1910ء وچ اسنو‏ں مولوی غلام رسول نے خرید لیامگر اس دے بعد وی شیخ عبد القادر دا ناں سر ورق اُتے اعزازی مدیر دے طور اُتے چھپدا رہیا۔ 1917ء وچ مولوی غلام رسول فوت ہو گئے تاں اس دے معاون مدیر تاجور نجیب آبادی مقرر ہو گئے۔ مخزن دا اک ہور تابندہ دور 1927ء وچ شروع ہويا۔ اس دور دے مدیر حفیظ جالندھری تے معاون مدیر ہری چند اختر سن ۔

حوالے