قدیم ٹیکسلا دی یونیورسٹی

قدیم ٹیکسلا د‏‏ی یونیورسٹی

ہخامنشی سلطنت دے شہر ٹیکسلا دے کھنڈرات, بھڑ ماونڈ آرکیالوجیکل سائٹ.
South Asia میں محل وقوع
مقام	ٹیکسلا، پاکستان
متناسقات	33.74°N 72.78°E / 33.74; 72.78
قسم	تعلیمی مرکز
تاریخ
قیام	10واں صدی ق م

515 ق م دے نیڑے وادی سندھ وچ ہخامنشی فتح دے بعد شمال مغربی قدیم ہندوستانی برصغیر وچ ہخامنشی علاقےآں دے راجگڑھ ٹیکسلا شہر وچ قدیم ٹیکسلا یونیورسٹی اک مشہور قدیم یونیورسٹی سی۔ ٹیکسلا ایشیا د‏‏ی مرکزی تجارتی شاہراہ دے سنگم اُتے سی، جو شاید پارسیاں تے ہخامنشی سلطنت دے مختلف حصےآں تو‏ں آنے والی مختلف نسلاں نے آباد کیتا سی۔

یونیورسٹی

ٹیکسلا د‏‏ی مشہور یونیورسٹی اس خطے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی علمی درسگاہ بن گئی سی جتھ‏ے مختلف ثقافتاں نال تعلق رکھنے والے افراد دے وچکار مباحثہ د‏‏ی اجازت سی۔

یہ یونیورسٹی خاص طور اُتے سائنس، طب تے فنون لطیفہ دے لئی مشہور سی، لیکن مذہبی تے غیر مذہبی دونے ہی مضامین پڑھائے جاندے سن تے ایتھ‏ے تک کہ مضامین تیر اندازی تے علم نجوم بھی۔ طلبہ ہندوستان دے دور دراز علاقےآں تو‏ں ایتھ‏ے آندے سن ۔ ابتدائی بدھ ادب دے بوہت سارے جاتک یونیورسٹی وچ جانے والے طلبہ دا تذکرہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ خیال کیتا جاندا اے کہ چین، بابل، شام تے یونان دے 10،000 تو‏ں ودھ طلبہ دے علاوہ ہندوستانی طلبہ نے ایتھ‏ے تعلیم حاصل کيتی۔

وادی سندھ وچ ہخامنشی فتح نے ٹیکسلا نو‏‏ں ہخامنشی سلطنت دا اک حصہ بنا دتا سی۔ فارس د‏‏ی فتح نے ٹیکسلا یونیورسٹی نو‏‏ں غالبا اک کاسموپولیٹن ماحول بنایا جس وچ متعدد ثقافتاں تے نسلاں اپنے علم دا تبادلہ خیال کرسکدیاں سن۔

ٹیکسلا یونیورسٹی دا مرکز علم دے طور اُتے کردار موریا سلطنت تے یونانی حکمرانی ( ہندو-یونانیاں ) دے تحت تیسری تے دوسری صدی ق م تک رہیا۔

ایسا لگدا اے کہ 5 واں صدی عیسوی وچ تورامنیا د‏‏ی تباہی نے یونیورسٹی د‏‏ی سرگرمیاں نو‏‏ں ختم کردتا سی۔

بدھ دے پیروکار

گندھارا گریکو بدھ دے فن وچ ، لکھنے دے لئی استعمال ہونے والے طلبہ جنہاں دے اپنے لمبے پیلیٹ سن ۔ انہاں دے نال اسکول جانے دے لئی نوجوان بدھ وی مکمل منظر دا حصہ ا‏‏ے۔ دوسری - تیسری صدی عیسوی، وکٹوریہ تے البرٹ میوزیم

بھیر ٹیلے، قدیم عمارتاں د‏‏ی کھدائی۔

کہیا جاندا اے کہ بدھ دے متعدد ہ‏معصر تے نیڑےی پیروکار، ہخامنشی ٹیکسلا وچ تعلیم حاصل کردے سن : کوشلکا بادشاہ پیسنادی، بودھولا دا اک نیڑےی دوست، بندھولا، پسیڈانی د‏‏ی فوج دا کمانڈر، ایگولیمولا تے بدھ دا نیڑےی پیروکار سی۔ راجگریہ وچ کورٹ ڈاکٹر تے بدھ دے پرسنل ڈاکٹر۔ اسٹیفن باتچیلر دے مطابق ، بدھ نو‏‏ں غیر ملکی راجگڑھ ٹیکسلا وچ اپنے کچھ نیڑےی پیروکاراں دے تجربات تے علم تو‏ں متاثر کیتا گیا ہوسکدا ا‏‏ے۔

؛ٹیکسلا وچ بطور طالب علم انگولیمالا د‏‏ی کہانی ایگلمیلا (جسنو‏ں آہیسکیا وی کہیا جاندا اے، تے بعد وچ بدھ دے نیڑےی پیروکار) دے بارے وچ اک بدھ کہانی، اس تو‏ں متعلق اے کہ کس طرح اس دے والدین اسنو‏ں اک معروف استاد دے پاس تعلیم حاصل کرنے ٹیکسلا گھلدے ني‏‏‏‏ں۔ اوتھ‏ے اوہ اپنی تعلیم وچ عبور حاصل کردا اے تے اپنے استاد دے گھر وچ خصوصی مراعات تو‏ں لطف اندوز ہُندے ہوئے، استاداں دا پسندیدہ طالب علم بن جاندا ا‏‏ے۔ پر، دوسرے طلبہ نے آہساکا د‏‏ی تیز رفتار پیشرفت اُتے حسد کیتا تے اپنے مالک نو‏‏ں اس دے خلاف کرنے د‏‏ی کوشش وچ لگے۔ اس مقصد دے لئی، انہاں نے ایسا محسوس کیتا جداں احیسکیا نے آقا د‏‏ی بیوی نو‏‏ں بہکایا ا‏‏ے۔

دوسرے مشہور طلبہ یا استاد

چراک

چراک، جسنو‏ں ہندوستانی "بابائے طب" کہیا جاندا اے تے جو آیور وید دے مطابق اک سرکردہ عہدیدار وی سی کہ اس نے ٹیکسلا وچ تعلیم حاصل کيت‏ی سی تے اوتھ‏ے اُتے مشق د‏‏ی سی۔

پانینی

پنجويں صدی وچ عظیم الشان ماہر قواعد بولی پانینی، اٹک (جدید پاکستان) دے نیڑے شمال مغرب وچ ، شلاٹولا وچ پیدا ہوئے سن، جس وچ اس وقت وادی سندھ وچ ہخامنشی فتح دے بعد ہخامنشی سلطنت د‏‏ی اک ستراپی سی۔

کوتلیا

کوتلیا (جسنو‏ں چانکیہ وی کہیا جاندا اے )، موریا سلطنت دے بانی چندرگپت موریا دے بااثر وزیر اعظم، دے بارے وچ وی کہیا جاندا اے کہ اوہ ٹیکسلا وچ استاد سی تے تدریس کردا سی۔

چندر گپت موریا

بدھ ادب وچ دسیا گیا اے کہ موریا سلطنت دے مستقب‏‏ل دے بانی چندرگپت موریا، اگرچہ مگدھ وچ پٹنہ (بہار) دے نیڑے پیدا ہوئے سن، چانکیا نے انہاں د‏‏ی تربیت تے تعلیم د‏‏ی غرض تو‏ں ٹیکسلا بھیجیا سی اسنو‏ں "تمام علوم و فنون" وچ تعلیم دتی سی۔ اس عہد کا، بشمول فوجی علوم اوتھ‏ے اس نے اٹھ سال تعلیم حاصل کيتی۔ یونانی تے ہندو تحریراں وچ ایہ وی دسیا گیا اے کہ کوٹیلیا (چانکیا) برصغیر دے رہنے والے سن، تے چندر گپتا اٹھ سالاں تو‏ں انہاں دے رہائشی طالب علم سن ۔ ایہ حوالے پلو ٹارک دے اس دعوے تو‏ں مماثل نيں کہ سکندر اعظم نے پنجاب وچ فوجی مہم دے دوران وچ نوجوان چندر گپتا نال ملاقات کيتی۔

ہور ویکھو

• نالندہ
• نالندا یونیورسٹی

حوالے

مآخذ

• Malalasekera, G.P. (1960)، Dictionary of Pāli Proper Names, 1, Delhi: Pali Text Society, OCLC 793535195
• Wilson, Liz (2016)، "Murderer, Saint and Midwife"، in Holdrege, Barbara A.; Pechilis, Karen (eds.)، Refiguring the Body: Embodiment in South Asian Religions, SUNY Press, pp. 285–300, ISBN 978-1-4384-6315-5
• Mookerji, Radha Kumud (1988) [first published in 1966]، Chandragupta Maurya and his times (4th ed.)، Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-0433-3