بنگال سلطنت
بانگلہ Bangalah Bengala শাহী বাংলা شاهی بنگاله | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1352–1576 | |||||||||||||
Flag | |||||||||||||
حیثیت | سلطنت | ||||||||||||
دار الحکومت | لکھنوتی تے سنار گاؤں | ||||||||||||
عام زباناں | فارسی زبان، بنگالی زبان (دفتری) عربی زبان (مذہبی) | ||||||||||||
مذہب | اسلام (رسمی) ہندو مت بدھ مت مسیحیت | ||||||||||||
حکومت | مطلق العنان بادشاہت | ||||||||||||
تاریخ | |||||||||||||
• اتحاد بنگال | 1352 | ||||||||||||
• مغل حملہ | 1576 | ||||||||||||
کرنسی | ٹدا | ||||||||||||
آیزو 3166 رمز | [[آیزو 3166-2:|]] | ||||||||||||
| |||||||||||||
موجودہ حصہ | بنگلہ دیش بھارت میانمار |
چودہويں صدی وچ بنگال وچ قائم اک مسلم سلطنت سی۔
بنگال سلطانی یا شاہی بنگالہ ( فارسی: شاهی بنگاله بنگالہ [۲] ) قرون وسطی دے بنگال وچ اک مسلم آزاد ریاست سی۔ [۳][۴][۵] جو 13 واں توں 16 واں صدی تک جاری رہی۔ [۶] اس دا راجگڑھ دنیا دے سب توں وڈے شہراں وچوں اک سی۔ [۷] جس وچ جنوب مغرب وچ اڑیسہ ، جنوب مشرق وچ اراکان [۸] ، تے مشرق وچ تریپورہ شامل سن ۔ [۹] 1494 وچ ، بنگالی سلطانی کامروپا تے کماتا دے کنٹرول دے ذریعے سلطنت دی چوٹی اُتے چڑھ گئے۔ ایہ قرون وسطی دے دنیا وچ اک وڈے تجارتی ملک دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ سولہويں صدی وچ ، بنگال نوں سوری سلطنت تے مغل سلطنت دے نیڑے دو وڈی شکست دا سامنا کرنا پيا۔
ترک ، عرب ، فارسی ، بنگالی تے ابیسیینی نسل دی متعدد سنی سلطنتاں نے حکمرانی کيتی۔ سولہويں صدی دے آخر تک ، سلطنت دا خاتمہ ہوئے گیا سی تے مغل سلطنت تے اراکیانی ماروک یو بادشاہی دا حصہ بن گئے سن ۔ یوروپین بنگال نوں دنیا دا سب توں امیر تجارتی ملک سمجھدے سن ۔ [۱۰] مغل سلطنت دے [۱۱] ، دنیا دی مجموعی گھریلو پیداوار (جی ڈی پی) دا 12 فیصد سباح بنگال وچ پیدا ہويا ، [۱۲][۱۳] جو اس وقت پورے یورپ دی جی ڈی پی توں زیادہ سی۔ [۱۴][۱۵]
تریخ
سودھوپس منظر (13 ویں تے 14 ویں صدیاں)
سودھو1200کی دہائی وچ ، بنگال آہستہ آہستہ دہلی سلطنت وچ شامل ہوگیا۔ اس دی شروعات بختیار خلجی دے ذریعہ گور دی فتح دے نال ہی محمد غوری دے دور وچ 1202 تے 1204 دے درمیان ہوئی۔ 1225 وچ ، دہلی دے سلطان شمس الدین التتمیش نے بنگال ناں دہلی دا صوبہ قرار دے دتا۔ دہلی سلطاناں نے مقررہ گورنرز دے ذریعے بنگال اُتے حکمرانی کرنے دی کوشش کيتی۔ لیکن بنگال تے دہلی دے وچکار فاصلہ ہونے دی وجہ توں اِنّی کامیابی نئيں مل سکيتی۔ مہتواکانکش گورنراں نے بغاوت دی تے آزاد حکمراناں دی حیثیت توں اس وقت تک حکمرانی کيتی جدوں تک کہ اوہ دہلی سلطان دے ذریعہ فوجی طور اُتے دبے نہ جان۔ اُتے ، باغیاں وچ مناسب حکمران موجود سن ، جنہاں وچ یوزبک شاہ (1256) ، توگرال خان (1261–1272) ، تے شمس الدین فیروز شاہ (1301-1222) سن ۔انھاں نے سلہٹ فتح کيتا تے مشرقی تے جنوب مغربی بنگال وچ اک مضبوط انتظامیہ قائم کيتا۔ بذریعہ 1325 وچ ، دہلی سلطان غیاث الدین نے صوبہ تغلق نوں تن انتظامی زون وچ تنظیم نو کر دتی ، سونارگاؤں نے مشرقی بنگال اُتے حکمرانی کيتی ، گور نے شمالی بنگال اُتے حکمرانی کيتی تے ستگاؤں نے جنوبی بنگال اُتے حکمرانی کيتی۔ ایتھے تک کہ ایہ نظام ٹُٹ جاندا اے۔ 1338 دی طرف توں، سمیت تن انتظامی علاقےآں وچ علیحدگی پسند سلطان سن فخرالدین مبارک شاہ دے سونار گاؤں ، دی علاؤالدین علی شاہ گوڑ [۱۶] تے وچ شمس الدین الیاس شاہ ستگاؤں.[۱۷] فخر الدین نے سن 1340 وچ چٹاگون فتح کيتا ، تے 1349 وچ اس دا بیٹا اختیار یار الدین شاہ غازی اس دا عہد ہويا۔ [۱۸] شمس الدین الیاس شاہ نے علاؤالدین علی شاہ نوں شکست دے کے گور دا کنٹرول سنبھال لیا۔ اس دے بعد اس نے سونارگاؤں دے اختیاریار الدین نوں شکست دتی۔ 1352 وچ الیاس شاہ نے خود نوں سلطان قرار دتا۔ [۱۹]
ابتدائی شاہی بنگالہ (14 واں تے 15 واں صدی)
سودھوالیاس شاہ نے اپنا راجگڑھ گاؤںریا وچ قائم کيتا۔ اس نے گنگا ، برہما پیترا تے دریائے میگنیا دے ڈیلٹا نوں بنگال دے سلطان توں منسلک کيتا۔ الیاس شاہ نے برصغیر دے مشرق وچ کئی شہراں تے ریاستاں دے خلاف جنگاں تے مہم چلائاں۔ اس نے مشرقی بنگال تے شمالی بہار نوں فتح کيتا۔ انہاں نے کہیا کہ فوج دی رہنمائی کرنے والے پہلے مسلمان نیپال نے وادی کھٹمنڈو اُتے حملہ کيتا تے دولت لے کے بنگال پرت گئے۔ [۲۰] اس نے مشرق وچ آسام توں مغرب ماں وارانسی تک کنٹرول کيتا۔ [۱۹] 1353 وچ ، الیاس شاہ شاہی نوں بنگال ، دہلی سلطنت جنگ دے دوران ایکڈالیا قلعے دے محاصرے ماں دہلی سلطان فیروز شاہ تغلق نے شکست دتی۔ بنگال دہلی دے سلطان نوں ٹیکس ادا کرنے اُتے راضی ہوگیا۔ اگرچہ اس نے بوہت سارے مقبوضہ علاقےآں دا کنٹرول کھو دتا ، الیاس شاہ نے بنگال اُتے مضبوطی توں کنٹرول کيتا۔
الیاس شاہ نے ہند ترک الیاس شاہی خاندان قائم کيتا جس نے پندرہ دہائیاں تک بنگال اُتے حکمرانی کيتی ۔ سن 13959 وچ ایکڈالیا قلعے دے دوسرے محاصرے دے دوران اس دے بیٹے تے جانشین سکندر شاہ نے دہلی دے سلطان فیروز شاہ تغلق نوں شکست دتی۔ اپنے پیش رو دی آزادی دے اعتراف وچ دہلی تے بنگال دے وچکار امن معاہدہ ہويا۔ فیروز شاہ تغلق نے سکندر شاہ نوں 60 ہزار روپے مالیت دا سونے دا تاج پیش کيتا۔ امن معاہدے نے دو صدیاں تک بنگال دی آزادی دی ضمانت دی۔ [۲۱]
سکندر شاہ دا دور حکومت تن دہائیاں تک رہیا۔ اڈینا مسجد انہاں دے دور وچ تعمیر دی گئی سی۔ اس مسجد دا ڈیزائن دمشق دی وڈی مسیتاں اُتے مبنی سی۔ ایہ انداز نويں خطے وچ اسلام دے تعارف دے دوران استعمال ہُندا اے۔ اس وقت ، بیشتر زرعی اراضی اُتے ہندو زمینداراں دا کنٹرول سی ، جس توں مسلم طلباء دے نال تناؤ پیدا ہويا۔ [۲۲]
قرون وسطی دی اسلامی ریاستاں وچ ، بنگال مشرقی سرحدی ریاست بن گیا۔ [۲۳] چودہويں صدی وچ ، اسلامی سلطنت مغرب ماں اسپین توں لے کے مشرقی ہندوستان دے برصغیر تک پھیلی۔ مقامی زباناں دے علاوہ ، فارسی تے عربی بولی استعمال ہُندی سی۔ فارسی نوں سفارتی تے تجارتی بولی دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ عربی اہل علم دی ادبی بولی سی۔ بنگال وچ ، بنگلہ عدالت دی بولی بن گئی تے ایہ مسلم حکمرانی دے تحت بنیادی بولی سی۔ [۲۴]
تیسرا سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے بیرون ملک بنگال اُتے اثر انداز ہونا شروع کيتا۔ انہاں نے منگ چین نوں ایلچی بھیجنا شروع کيتا جو اپنے جانشیناں دے دور وچ وی روایت دے مطابق چلدا رہیا۔ غیاث الدین نے عرب وچ تعمیراتی منصوبےآں دے لئی مالی اعانت فراہم کيتی۔ انہاں نے فارسی شاعر حافظ سے خطوط تے نظماں دا تبادلہ کيتا۔ [۲۵] سلطان بنگال نے عباسی خلافت قاہرہ توں برائے ناں وفاداری دا وعدہ کيتا۔ سلطاناں دے سککاں وچ اکثر ہمعصر عباسی خلفاء دے ناں شامل ہُندے سن ۔ [۲۶] پانڈوا دے علاوہ ، غیاث الدین اعظم شاہ نے وسطی بنگال دے شہر سونارگاؤں وچ اپنا دربار قائم کيتا۔ چینی سفیراں دے سفر نامے وچ دسیا گیا اے کہ سلطان سونارگاؤں دی ندی بندرگاہ دے نیڑے اک محل وچ رہندا سی۔ دریا دی بندرگاہ چین ، جنوب مشرقی ایشیاء تے مشرق وسطی دے نال رابطے دا ذریعہ سی۔ 1406 وچ ، ماں جان نے سونارگاؤں نوں اک وڈے شہر دے طور اُتے دریافت کيتا۔ دوسرے چینی سفیراں نے اک مضبوط دیوار والے شہر دی تفصیل فراہم کيتی۔ سونارگاؤں صوفی سیکھنے تے فارسی ادب دا وی اک مرکز سی۔ سلطان غیاث الدین نے حافظ نوں سونارگاؤں وچ آباد ہونے دی دعوت دتی۔ [۲۷]
15 واں صدی
سودھوپندرہويں صدی دے اوائل وچ ، الیاس شاہی حکمرانی نوں طاقتور ہندو زمیندار راجہ گنیشھا نے چیلنج کيتا سی ، جس نے اپنے بیٹے (کنورٹر) جلال الدین محمد شاہ ناں تخت اُتے بٹھایا سی۔ جلال الدین دا اک نسبتا مختصر لیکن اہم دور حکومت سی ، اس دوران اس نے اراکان دے بادشاہ نوں اراکان اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ مدد فراہم کيتی۔ جلال الدین نے فتح آباد اُتے کنٹرول قائم کيتا۔ [۲۸][۲۹] جلال الدین نے سلطنت دے فن تعمیر تے انتظام وچ زیادہ مقامی بنگالی عناصر نوں ترجیح دتی۔ جلال الدین پہلے تاں عباسی خلیفہ دے وفادار سن لیکن بعد وچ بنگالی مسلم آزادی دے مقصد دے لئی خود نوں خلیفہ قرار دتا۔ [۹] الیاس شاہی خاندان 1432 وچ بحال ہويا۔
نو بادشاہاں نے اک دہائی تک پانڈوا توں بنگال اُتے حکمرانی کيتی۔ انہاں نے محلات ، قلعے ، پل ، مسیتاں تے مقبرے بنائے۔ [۳۰] چینی سفیر ما ہوان نے اپنے سفر نامے وچ اس وقت اس شہر دی وضاحت کيتی ، جس وچ کہیا گیا سی کہ "شہر دی دیواراں بہت ہجوم نيں" ، بازار سجے نيں ، نال ہی دکاناں ، سجا دتی گئی قطار وچ کالم ، "وہ ہر طرح دے سامان توں بھرے ہوئے نيں۔" پانڈوا کپڑے تے شراب دی برآمد دا اک مرکز سی۔ پانڈوا وچ کم توں کم چھ قسم دی عمدہ ململ تے چار قسماں دی شراب ملی اے۔ پانڈوا وچ ، اونچ نیچ دا کاغذ شہتوت دے درخت دی چھال توں بنایا گیا تھا ۔ [۳۱] بنگال دے سلطان محمود شاہ نے 1450 وچ راجگڑھ پانڈو توں گور منتقل کيتا۔ اس اقدام دے پِچھے اک ممکنہ وجہ نیڑےی ندیاں دے دوران وچ تبدیلی سی۔ [۳۲]
محمود شاہ دے دور وچ سندربن اُتے زیادہ کنٹرول سی۔ خلیفہ آباد شہر سندربن دے گورنر خان جتھے علی نے تعمیر کيتا سی۔ [۳۳] بوہت سارے دوسرے لوکاں دی طرح ، خان جتھے تیمور دے دہلی توں برخاست ہونے دے بعد بنگال وچ آباد ہوگئے۔ رُکن الدین بارک شاہ دے دور وچ ، مراک یو دی بادشاہی نے چٹا گانگ فتح کيتا۔
علاقائی سلطنتاں (15 واں تے 16 واں صدی)
سودھوعلاؤالدین حسین شاہ نے 1494 وچ وزیر اعظم رہندے ہوئے بنگال دا کنٹرول حاصل کرلیا۔ اس نے اک ہنگامہ خیز دور ختم کيتا۔ سلطان دی حیثیت توں ، حسین شاہ نے 1519 تک حکومت کيتی۔ اس دی قائم شدہ سلطنت نے 1536 تک حکومت کيتی۔ حسین شاہی خاندان دے دوران ، مسلماناں تے ہندوواں نے مشترکہ طور اُتے شاہی انتظامیہ وچ خدمات انجام دتیاں۔ اس دور نوں اکثر بنگالی سلطنت دا سنہری دور سمجھیا جاندا اے ، جس وچ اراکان ، اڑیسہ ، تریپورہ تے آسام شامل سن ۔ [۲۲] علاؤالدین حسین شاہ نے بنگال سلطنت-کمٹا ریاست جنگ دے دوران آسام دا اک وڈا حصہ فتح کرلیا۔ اس نے ہندو خن خاندان نوں ختم کردتا ۔ علاؤالدین نے 1512–1515 دی بنگالی سلطنت مراک یو ریاستی جنگ دے بعد چٹاگانگ تے شمالی اراکان وچ بنگالی خودمختاری نوں بحال کيتا۔ انھاں نے 'کامروپ-کاماتا-ججن نگر-اڑیسہ دا فاتح' دا خطاب حاصل کيتا اے۔ [۳۴] 1513 وچ سونارگاؤں وچ اک نوشتہ دے مطابق ، حسین شاہ نے ریاست تری پورہ دے اک وڈے حصے نوں اپنے نال جوڑ لیا۔ [۳۵] ریاست پرتاپ گڑھ بنگال دا راج سی۔ [۳۶][۳۷] حسین شاہ نے اڑیسہ دے گاجاپتی حکمراناں دے خلاف وی متعدد مہم چلائاں تے شمالی اڑیسہ دا کنٹرول حاصل کرلیا۔ حسین شاہ دے جانشین ناصرالدین نصرت شاہ تے علاؤالدین فیروز شاہ دوم دے تحت ، بنگال دا علاقہ مشرقی برہما پیترا وادی ماں ناگون تک پھیل گیا ۔ مغرب وچ ، بنگالی علاقہ بہار توں اگے تے حسین شاہی خاندان دے دوران جون پور تک پھیل گیا۔ جون پور دے سلطان نے دہلی دے لودی خاندان دی جارحیت دے بعد بنگال وچ پناہ لئی۔ جون پور دے سلطان دے بعد ، دہلی دے سلطان نے بنگال اُتے حملہ کيتا۔ کوئی فائدہ کمانے توں قاصر ، دہلی دے سلطان نے بنگال دے نال امن معاہدہ کيتا تے وطن واپس آگئے۔ [۳۸]
زوال (17 واں صدی)
سودھوگھاگڑا دی جنگ وچ سلطان ناصرالدین نصرت شاہ بابر دی شکست دے بعد ، بنگال آہستہ آہستہ مغل سلطنت دا حصہ بن گیا۔ اس توں بادشاہت تے ریاستی طریقہ کار دی مسلم توں پہلے دی روایت کيتی عکاسی ہُندی اے۔ مغل دے دوسرے حکمران ہمایوں نے مغل تے سلطان بنگال دونے دے خلاف شیر شاہ سوری دے حملے دے دوران بنگال دے صدر مقام گور پر قبضہ کيتا۔ ہمایوں نے بعد وچ فارس دی صفویڈ سلطنت وچ پناہ لئی۔ فتح بنگال دے بعد ، شیر شاہ سوری نے گرینڈ ٹرنک روڈ دی تزئین و آرائش دا کم شروع کيتا۔ [۳۹] سوری حکومت نے بنگال اُتے حکمرانی دے لئی اک دے بعد اک گورنر مقرر کيتا۔ تیسرے گورنر محمد خان نے سور اسلام شاہ سوری دی موت دے بعد بنگال دی آزادی دا اعلان کيتا۔ محمد خان نے دہلی دا راج ختم کيتا تے بنگلہ سلطنت نوں دوبارہ قائم کيتا۔
کرانی خاندان سلطنت دا آخری حکمران خاندان سی۔ ریاض اسيں صلاتین دے مطابق ، سلطان سلیمان خان کاررانی نے 1575 وچ راجگڑھ گور توں ٹنڈا منتقل کيتا۔ [۴۰][۴۱] سلیمان خان کررانی نے اڑیسہ دے وڈے حصےآں نوں الحاق کرلیا۔ انہاں دے اقتدار دے دوران ، بنگال دا خطہ شمال وچ کوکبہار سے جنوب ماں پوری تے مغرب وچ سون دے دریا توں لے کے مشرقی برہما پترا ندی تک پھیل گیا ۔ مغلاں نے بنگالی سامراج نوں ختم کرنے دا تہیہ کر ليا۔ اڑیسہ ماں ٹکرو دی جنگ وچ ، اکبر دی سربراہی وچ مغل افواج نے آخری سلطان دائود خان کررانی دی زیرقیادت بنگالی افواج نوں شکست دتی تے اس دے نتیجے وچ معاہدہ کٹک ہويا ۔ مغل حکمرانی دا باقاعدہ آغاز راج محل دی لڑائی توں ہويا جدوں بنگال دے آخری سلطان نوں اکبر دی فوج نے شکست دتی۔ اس دے نتیجے وچ ، مغل صوبہ سباح بنگلہ قائم ہويا۔ مشرقی ڈیلٹا دا علاقہ ستارہويں صدی دے اوائل وچ مغل دے زیر اقتدار آیا۔ ڈیلٹا سابق سلطانی دے بارہ اشرافیہ اُتے مشتمل سی ، جسنوں بارہ بھویان دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ انہاں دا قائد عیسیٰ خان سی ۔ مغل حکومت نے آخر کار زیريں خطے وچ سلطانی دی باقیات نوں دبا دتا تے پورے بنگال نوں مغل دے زیر قبضہ لیایا۔
انتظامیہ تے فوج
سودھوبنگالی سلطنت بادشاہت پسند سی۔ الیاس شاہی خاندان نے اک فارسی سماجی ڈھانچہ تشکیل دتا۔ راجگڑھ دے شہراں دی عدالتاں نے سلطان نوں تقدیس عطا کيتا ، فارسی شاہی پارفرنیلیا دا استعمال کيتا ، ساسانیڈ شاہی نمونہ دی شکل وچ اک وسیع دربار دی تقریب منعقد دی ، اک درجہ بندی دی بیوروکریسی دا تقرر کيتا ، تے اسلام نوں ریاستی مذہب دے طور اُتے برقرار رکھیا۔ جلال الدین محمد شاہ دے عروج اُتے کئی تے مقامی عناصر نوں عدالت وچ شامل کيتا گیا۔ [۴۲] حسین شاہی خاندان نے بوہت سارے ہندوواں نوں حکومت وچ ملازمت دتی تے اک قسم دی مذہبی ہمدردی نوں فروغ دتا۔ [۲۲]
قائم شہر
سودھوبنگالی سلطنت دی اک اہم خصوصیت قائم کيتے شہر سن ۔ شہراں وچ شاہی راجگڑھ تے صوبائی راجگڑھ شامل تھا جتھے پیسےآں دی زینت بنی تھی ۔ سکےآں وچ سلطنت دے اندر رہ جانے والی معیشت ، انتظامی مراکز دی تقسیم تے شہری مراکز دے عروج و زوال دی نشاندہی کيتی گئی اے۔ سلطنت دی توسیع دے نال آہستہ آہستہ قائم شہراں دی تعداد وچ اضافہ ہويا۔ ذیل وچ قائم شہراں دی جزوی لسٹ اے: [۴۳]
- لکھنوتی
- سونارگاؤں
- گیاس پور (میاں سنگھ)
- ستگاؤں
- فیروز آباد (پانڈو)
- شہریار نوا (پانڈو)
- مجسم آباد (سونارگاؤں)
- جنت آباد (لکھنوتی)
- فتح آباد (فریدپور)
- چٹگاؤں (چٹاگانگ)
- روٹاس پور (بہار)
- محمود آباد (جیسور اور نادیہ)
- بارک آباد (دنج پور)
- مظفرآباد (پانڈو)
- محمدآباد
- حسین آباد (24 پرگناس)
- چندر آباد (مرشد آباد)
- نصرت آباد (بوگڑا اور رنگ پور)
- خلیفہ آباد (باگیرہاٹ)
- بدر پور (باگیرہاٹ)
- شریف آباد (برھم)
- ٹنڈہ (مالڈا)
ماتحت ریاستاں
سودھوماتحت ریاستاں بنگال دے سلطان دے تحت ٹیکس ادا کرنے والی ریاسدیاں سن۔ مختلف وجوہات دی بناء اُتے انہاں علاقےآں اُتے براہ راست کنٹرول قائم نئيں کيتا گیا اے۔ محکوم ریاستاں وچ مسلم ، ہندو تے بدھ مت دے حکمران سن ۔ ذیل وچ انتہائی قابل ذکر ماتحت ریاستاں دی تصویر اے۔
اراکان
سودھوجنوب مشرق وچ اراکان بنگالی سلطنت دے تحت اک نمایاں ریاست سی۔ 1430 وچ ، سلطان بنگال نے برمی حملہ آوراں نوں باغھان توں بے دخل کرکے ، مارک یو وچ اراکان تخت اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ اراکان نے سلطنت بنگال نوں اک طویل مدت دے لئی ٹیکس ادا کيتا ، اس مدت دے دوران جس دا اندازہ صدیاں یا دہائیاں تک لگایا گیا سی۔ [۸][۹] اراکیانی حکمراناں نے شاہ دا لقب اختیار کيتا تے عربی تے بنگالی رسم الخط وچ سکے نقوش کرنے سمیت سلطانی انتظامیہ دی تکنیک دی نقالی کيتی۔ [۴۴]
چاند جزیرہ
سودھوجنوبی بنگال وچ ، جزیر چندردیوپ اسلام توں پہلے دے ہندو دیو راج دی اولاد دے تحت سی۔ حسین شاہی خاندان دے دور تک ، ایہ ریاست شاہی بنگال دی ماتحت ریاست سی ، جدوں اسنوں باقاعدہ طور اُتے سلطنت توں منسلک کيتا جاندا سی۔ [۴۵][۴۶]
پرتاپ گڑھ
سودھوشمال مشرقی بارک وادی وچ ، پرتاپ گڑھ ریاست دے حکمران ، باجد نے خود نوں بنگال دے سلطان دے برابر قرار دتا۔ اس توں علاؤالدین حسین شاہ دی انتقام دی خواہش بیدار ہوگئی ، لہذا اس نے پرتاپ گڑھ وچ نو تشکیل شدہ سلطانی نوں دبانے دے لئی سورور خان (ہندو مت توں اک تبدیلی لانے) نوں بھیجیا۔ باجد نوں شکست ہوئی تے اس نے بنگال دے سلطان نوں خراج تحسین پیش کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ باجد نے وی سلہٹ اُتے اپنا دعویٰ مسترد کردتا۔ [۳۶][۳۷]
تریپورہ
سودھوماضی وچ ، تریپورہ سونے ، چاندی تے ہور اشیاء دی فراہمی دے لئی بنگال دے لئی بہت اہم سی۔ تریپورہ دی دور سونے دی کاناں تے پہاڑی تجارت دے نیٹ ورک مشرق بعید توں جڑے ہوئے سن ۔ 1474 وچ ، بنگال دے سلطان ، رتنا مانیکيتا نے ، تریپوری تخت اُتے چڑھنے وچ انہاں دی مدد کيتی۔ تریپور بنگال دے ماتحت اک ممتاز ریاست سی۔ [۹][۳۸][۴۷]
معیشت
سودھوشاہی بنگلہ معیشت نوں وراثت وچ رکھدے ہوئے ، دہلی سلطنت دے مشرقی پہلوآں ، جداں شہر ، تنخواہ دار بیوروکریٹس تے زمیندار دے زیر ملکیت جاگیردارانہ نظام غالب آگیا۔ بنگال دے سلطان دے ناں اُتے چاندی دے سککاں دی تیاری بنگالی خودمختاری دی علامت سی۔ [۴۸] بنگال دہلی تے ہور ہمعصر ایشیائی تے یورپی حکومتاں دے مقابلے وچ خالص چاندی دے ٹکڑے وچ زیادہ کامیاب رہیا۔ چاندی دے تن ذرائع سن ۔ پہلا ماخذ پچھلی ریاست دے چاندی دے باقی ذخائر سن ۔ دوسرا ماخذ محکوم بادشاہی نوں خراج تحسین اے جو چاندی سی۔ تیسرا ذریعہ فوجی مہم دے دوران سی جدوں بنگال افواج نے پڑوسی ریاستاں اُتے حملہ کيتا۔ [۴۹]
پندرہويں صدی دے آغاز وچ ، بنگال دی معیشت دی ظاہری شان و شوکت دہلی دے لئی خراج عقیدت دے خاتمے دے طور اُتے نشان زد ہوگئی ، جو بنگال دی آزادی دے بعد ختم ہوگئی تے وسائل دا اخراج ختم ہوگیا۔ ما ہوان دی خوشحال جہاز سازی دی صنعت دے ثبوت ایہ ثابت کردے نيں کہ بنگال نے خلیج بنگال وچ ساحلی تجارت دا بہت فائدہ اٹھایا۔ بنگال توں چین نوں برآمد ہونے والے سامان دی لسٹ وچ ما ہوان دی لسٹ وچ ململ دی پیداوار وچ اضافے ، ریشم دی کاشت وچ توسیع تے چند ہور دستکاریاں دا عندیہ ظاہر کيتا گیا سی۔ پندرہويں صدی دے وسط ماں بحر ہند توں باہر جانے تک بنگال دے بحری جہاز تے چینی جہاز اک نال رہے۔ لوڈو ویکو ڈی ورٹیما ، ڈورٹ باربوسا تے ٹوم پیئر جداں یورپی سیاحاں دی گواہی نے مالادا ميں وڈی تعداد وچ دولت مند بنگالی تاجراں تے جہاز مالداراں دی موجودگی دی گواہی دتی۔ [۵۰][۵۱][۵۲] بنگالی اک طرح دا ارہت سی۔ مثال دے طور اُتے ، گھوڑےآں نوں بنگال وچ درآمد کيتا گیا تے چین نوں دوبارہ برآمد کيتا گیا۔ [۵۳]
بنگال وچ دریا دے جہاز بنانے دی اک مضبوط روایت سی۔ سلطان دی بحری مشق جہاز سازی دی روایت دا ثبوت گنگا ڈیلٹا وچ ملدا اے۔ بنگال تے مالدیپ وچ دھان تے گائے دے خول دی تجارت شاید عرب طرز دے شیر جہازاں دے ذریعہ کيتی گئی سی۔ چینی اکاؤنٹس توں ظاہر ہُندا اے کہ جنوب مشرقی ایشین سمندر وچ بنگالی جہاز نمایاں سن ۔ اک بنگالی جہاز ، جو غالبا بنگال دے سلطان دی ملکیت اے ، بنگال ، برونائی تے سوماترا توں تن خراج تحسین دا بندوبست کرسکدا سی - شاید ایسا واحد جہاز جس وچ اس طرح دے کم دا اہل ہوئے۔ بنگال دے بحری جہاز انہاں عشراں وچ بحیرہ جنوب مشرقی ایشین وچ سب توں وڈے سن ۔ [۵۴]
آرٹ
سودھوادب تے مصوری
سودھومسلم شاعراں نے پندرہويں صدی دے وسط وچ بنگالی وچ لکھنا شروع کيتا۔ سولہويں صدی دے اوائل وچ ، علاقے وچ تصوف تے اسلامی دنیا دے تصورات اُتے مبنی اک علاقائی ادب فروغ پایا۔ بنگالی مسلم صوفیانہ ادب قرون وسطی دے ہندوستان دی ابتدائی مثالاں وچوں اک سی ۔ [۵۵]
” | بحث تن واشر (شراب پینے) دے نال جاری اے
ہندوستان دے سارے طوطے (شاعر) اپنے ہونٹاں نال کینڈی توڑ رہے نيں یہ ، ایہ فارسی مشہری کھنڈ (فارسی غزل) ، بنگال جا رہیا اے |
“ |
چونکہ فارسی سرکاری بولی تھی ، لہذا فارسی اسکالرز ، وکلاء ، استاداں تے اسکالرز دی اک وڈی تعداد بنگال آئی۔ ایہ اشرافیہ تے صوفیاء دے انتخاب دی بولی سی۔ بنگال وچ ہزاراں فارسی کتاباں تے مخطوطات شائع ہوئیاں۔ بنگالی بولی وچ مرتب پہلا فارسی کم امرتکھنڈ دے سنسکرت دا ترجمہ سمرقند دے قاضی رکن الدین ابو حامد محمد بن محمد العمیدی نے کيتا ، جو مشہور حنفی فقہا صوفی سن ۔ غیاث الدین اعظم شاہ دے دور حکومت وچ ، سونارگاؤں شہر نثر تے شاعری دی بہت ساریاں اشاعتاں دے نال فارسی ادب دا اک اہم مرکز بن گیا۔ اس دور نوں "بنگال وچ فارسی ادب دا سنہری دور" دسیا گیا اے۔ اس دی اہمیت نوں اس دے اپنے خط و کتابت دے ذریعہ فارسی شاعر حفیظ شیرازی توں سلطان دے تبادلے توں سمجھیا جاسکدا اے۔ جدوں سلطان نے حافظ نوں نامکمل غزل نوں مکمل کرنے دی دعوت دتی تاں ، مشہور شاعر نے بادشاہ دے دربار دی عظمت تے بنگالی فارسی شاعری دے ادبی معیار نوں تسلیم کردے ہوئے جواب دتا۔
مخطوطہ وچ سلطنت دے فیشن تے فن تعمیر نوں دکھایا گیا اے۔ نسخے وچ موجود تصاویر سلطنت دی اک وڈی فنی خصوصیت نيں۔ اس روایت کيتی سب توں مشہور مثال شرفنما اے ، جسنوں سولہويں صدی دے وسط وچ سلطان نصرت شاہ نے شائع کيتا سی۔ اس وچ نظامی غزنوی دا سکندر اعظم دی فتح دے بارے وچ واقعہ اے۔ [۵۶][۵۷]
فن تعمیر
سودھوشہری فن تعمیر
سودھوشاہی بنگالی شہر قرون وسطی دے فن تعمیر وچ خاص طور اُتے گور تے پانڈوور دے شاہی دارالحکومتاں وچ تعمیر کیتے گئے سن ۔ 1500 وچ ، راجگڑھ گور بیجنگ ، وجیان نگر ، قاہرہ تے گوانگ دے بعد آبادی دے لحاظ توں دنیا دا پنجواں سب توں وڈا شہر سی۔ اس دی آبادی 200،000 اے (اس وقت ، دنیا دی آبادی 40 توں 500 ملین دے درمیان دسی جاندی اے )۔ [۵۸][۵۹] پرتگالی مؤرخ کاسٹنڈا ڈی لوپیز گور دے گھراں نوں سنگل منزلہ ، زیبائش پذیر فرشاں ، صحناں تے باغاں دی طرح بیان کردے نيں۔ اس شہر وچ اک محل ، دربار ، چوکیدار ، نہر ، پل ، بہت وڈا گیٹ وے تے شہر دی دیوار سی۔ [۶۰] محل نوں تن حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ پہلا حصہ شاہی دربار سی۔ دوسرا سلطان دا کھاس روم سی۔ تیسرا حرم تھا ۔ اس محل دے چاراں طرف اُچی دیواراں دا محل اے۔ اک اُچی دیوار نے محل نوں گھیرے وچ لیا سی تے اس دے تن طرف گھاٹاں سن تے دوسری طرف گنگا۔ گاؤںوا شہر اک چھوٹے توں قصبے توں اک فوجی ہیڈ کوارٹر وچ تبدیل ہوگیا۔ انہاں وچ شاہی مسجد تے درگاہ بھی شامل اے۔ سلطنت دا شہر دا فن تعمیر عرب ، بنگالی ، فارسی ، ہند ترک تے بازنطینی اثرات اُتے مبنی سی۔ اسکندرناما ، جو سلطان نصرت شاہ دے ذریعہ شائع ہويا اے ، سلطنت دے گھراں دی جھلک پیش کردا اے ۔ [۶۱] اہم دیسی فن تعمیر تیار کيتا گیا اے۔ بنگال دی چھتاں 15 واں صدی توں کنکریٹ توں بننا شروع ہوئیاں۔ انہاں چھتاں نوں بعد وچ مغل سلطنت تے برصغیر پاک و ہند دے شمال مغربی حصے دی راجپوت ریاستاں وچ وڈے پیمانے اُتے نقل کيتا گیا۔
-
گور بائش غازی دیوار
-
فیروز مینار
-
گور گمٹی گیٹ
مسجد فن تعمیر
سودھوترمیم دے ذریعے اک کتاب وچ پیرون حسن دے مطابق اولیگ دینے والے Graber ، شاہی بنگال دی مسیتاں نکیلی سمیت مختلف عام خصوصیات نيں مہراب ، اک توں زیادہ محراباں ، کونے ٹاورز تے ٹیراکوٹا تے پتھر زیورات.[۵۶] خاص طور اُتے ، محراب آرٹ بنگال دے مسجد فن تعمیر توں کدرے زیادہ کامل تے منفرد اے۔ [۶۲] مسیتاں مستطیل تے کثیر گنبد یا مربع تے واحد گنبد سن۔ شاہی بنگال دے دور وچ تعمیر ہونے والی مسیتاں دی اک وڈی تعداد اس رفتار دی نشاندہی کردی اے جس دے نال ہی مقامی لوکاں نے اسلام قبول کيتا۔ 1450 توں 1550 دے درمیان دا عرصہ مسجد دی تیز تعمیرات دا دور سی۔ ایہ مسیتاں پینڈو علاقےآں وچ درمیانے توں چھوٹے سائز کيتیاں سن تے روزانہ دی عبادت دے لئی استعمال ہودیاں سن۔ تالاب اکثر مسجد دے نال ہی ہُندا سی۔ مسیتاں اُتے عربی تحریراں وچ اکثر سرپرستاں یا معماراں دے ناں شامل ہُندے نيں۔ شلالیھ وچ قرآن دی سب توں ذکر آیت سورہ جنہاں تھی ۔ [۶۱] عمارتاں اِٹاں یا پتھر توں بنی سن۔ ٹیراکوٹا زیورات والی اِٹ دی مسجد بنگال سلطنت دی اک عمدہ ساخت دی نمائندگی کردی اے۔ ایہ اکثر اک امیر سرپرست دا تحفہ تے غیر معمولی کوششاں دا نتیجہ سن ، جو ہر مسلمان محلے وچ نئيں پایا جاندا اے۔ مسجداں بنگال دی سلطنت دے وسیع علاقے اُتے بنائی گئياں۔ بنگلہ دیش دے شمالی بنگال تے ہندوستان دے مغربی بنگال وچ سلطنت دی مسیتاں دا سب توں زیادہ حراستی پایا جاندا اے۔ گورنر خان جتھے علی دی سرپرستی وچ ، جنوب مغربی بنگال وچ سندربن دے جنگل دے نیڑے اک مسجد قصبہ تیار کيتا گیا سی۔ 1985 وچ ، یونیسکو نے اس شہر نوں عالمی ثقافتی ورثہ دی حیثیت توں تسلیم کيتا۔ [۶۳] مثال دے طور اُتے وسطی علاقےآں وچ ، فرید پور وچ پیٹرایل مسجد محفوظ سلطاناں وچوں اک اے۔ شمال مشرق دی طرف ، سلہٹ وچ واقع شنکرپاشا شاہی بنگال سلطنت وچ اک محفوظ مسجد اے۔ شمال مشرقی ہندوستانی ریاست آسام وچ واقع پانبری مسجد سلطان علاؤالدین حسین شاہ دے دور وچ تعمیر کيتی گئی سی ۔ دوسری مسیتاں ہندوستان وچ جنوبی مغربی بنگال تے بہار وچ پائی جاندیاں نيں ، جداں سید جمال الدین مسجد ۔ جنوب مشرقی کرنے دے لئی، سانتیکن مسجد ( وچ تعمیر 1430s) وچ کھنڈرات دے نال کھڑا اے کی راکھائن ریاست میانمار (پہلے اراکان ).[۶۴]
-
عدینہ مسجد دا بادشاہ
-
دارسبری مسجد دے متعدد محراب
-
سونے دی چھوٹی مسجد وچ محراب تے بنگالی چھت اے
-
نو گنبد مسجد دا کارنر ٹتے
-
خانیہ ڈایہی مسجد دی ٹیراکوٹا تختی
مقبرہ فن تعمیر
سودھوبنگال سلطنت دے مقبرے اک اہم تعمیراتی یادگار نيں۔ ابتدا وچ ، ساروک فگی ایرانی ماڈل اُتے مبنی سی ، جداں سائرس مقبرہ ۔سارکوفاگس وچ محراب تے مہراب مسجد عدینہ دے فن تعمیر توں ملدے جلدے انداز وچ بنائے گئے سن ۔ مثال دے طور اُتے سونار گاؤں دے سلطان غیاث اعظم شاہ دا مقبرہ اس دے والد سلطان سکندر شاہ دے ذریعہ تعمیر کردہ عدینہ مسجد دے فن تعمیر توں مماثلت رکھدا اے۔ . ایکلاخی مزار سلطان جلال الدین محمد شاہ دے شاہی مقبرے ، اک مقامی اسلامی درگاہ دا انداز تیار کيتا۔ گور وچ فتح خان دے مقبرے جداں ہور مقبراں اُتے بنگالی چھت سی ۔ [۶۵]
-
گاؤںوا ماں ایکلاخی مزار
-
گور وچ فتح خان دی قبر اُتے بنگالی چھت
-
چھوٹی سونے دی مسجد دا مقبرہ
-
باگھا مسجد دا قبرستان
خارجہ تعلقات
سودھوشاہی بنگال دے مضبوط خارجہ تعلقات سن ۔ ریکارڈ توں پتہ چلدا اے کہ سلطنت نے چین ، یورپ ، افریقہ ، وسطی ایشیاء ، جنوبی ایشیاء تے جنوب مشرقی ایشیاء دی ریاستاں دے نال سفارت خاناں دا تبادلہ کيتا۔ سفارتی حلیفاں نے بنگال نوں پڑوسی ریاستاں دے حملےآں نوں پسپا کرنے وچ مدد فراہم کيتی۔ مثال دے طور اُتے ، ہرات دے تیموریڈ حکمران تے چین دے منگ شہنشاہ نے بنگالی سلطنت-جون پور سلطنت جنگ دے خاتمے وچ مدد کيتی ۔بنگال وی علاقائی سفارت کاری وچ سرگرم عمل سی۔ مثال دے طور اُتے ، بنگالی سفارت خانے دے جہاز چین توں برونائی تے اچے ( سماترا ) چین وی گئے۔ [۶۶] بنگالی پرتگالیاں نے ساحلی علاقےآں وچ پرتگالی تجارتی چوکیاں قائم کرنے دے لئی ہندوستانی سفیراں توں اتفاق کيتا۔ [۶۷] دوسرے یورپی سفیراں وچ نیکولو ڈی کونٹی ، لڈو ویکو ڈی ورٹیما تے وینس نال تعلق رکھنے والے زار فریڈرک تے جمہوریہ بولونہ شامل سن ۔ [۶۸][۶۹]
سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے مکہ تے مدینہ دے یاتری شہراں ماں مدرسےآں دی تعمیر دی سرپرستی دی ۔ اسکولاں نوں گیسیہ مدرسہ تے بنجالیہ مدرسہ دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ ہمعصر عربی اسکالر تقی الدین الفیسی مکہ دے اک مدرسے وچ استاد سن ۔ مدینہ منورہ وچ مسجد نبوی دے نیڑے حسین العتیق نامی اک جگہ اُتے تعمیر کيتا گیا سی۔ [۷۰] سلطان بنگال ، حجاز دے ذریعہ متعدد دوسرے مدرسے دے سرپرست سن ۔ [۲۹]
افریقہ وچ مصر دے سلطان ، اشرف بارصبہ نے بنگال دے سلطان نوں اک اعزاز دا خط تے شناختی خط بھیجیا۔ [۹] بنگالی عدالت وچ مشرقی افریقی شہر-ریاست مالندی دے سفیراں دی نظربندی دی دستاویزات وی موجود نيں۔ [۷۱] قرون وسطی دے عدالتاں وچ جانوراں دی تعظیم دا اک اہم ذریعہ سی۔ [۷۲] مشرقی افریقی ایلچیاں نے زرافے لیائے ، جو بنگال وچ چینی ایلچیاں نے وی دیکھیا سی۔ وسطی ایشیاء وچ ، تیموری سلطنت دے سلطان جلال الدین محمد شاہ تے سلطان شاہ رخ مرزا دے وچکار مواصلت دا ریکارڈ موجود اے۔ جنوب مشرقی ایشیاء وچ ، یوروپی اکاؤنٹس دے مطابق ، بنگالی سوداگراں دی اک وڈی تعداد ملاکی سلطنت وچ پائی گئی۔ تاجراں دے پاس بوہت سارے جہاز سن ۔ حالے تک ایہ یقینی نئيں اے کہ آیا انہاں سوداگراں نے سلطان دے دربار وچ کوئی اہم کردار ادا کيتا سی۔ [۵۲] جہازاں دے مالک تاجر اکثر سفیر ہُندے سن ۔ خلیج بنگال تے برونائی تے آچے دے سلطاناں دے وچکار رابطے چینی اکاؤنٹس وچ درج نيں۔ [۷۳]
خلیج بنگال دے ساحل دے نال ہی شاہی بنگال اراکان اُتے اثرورسوخ بن گیا۔ جلاوطن اراکیانی بادشاہ من سو سوم بنگال بھج گیا۔ اک پشتون جرنیل دی زیرقیادت بنگالی افواج دی مدد توں ، اوہ اراکان اُتے قبضہ کرنے تے اپنے ملک اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ کامیاب رہیا۔ بحالی ریاست اراکان بنگال دی اک ذیلی ریاست بن گئی۔ 1459 وچ اراکان دے نال لڑائی دے نتیجے وچ بنگالی سلطان روکن الدین بارک شاہ دی شکست ہوئی۔ اراکانیاں نے بنگال دے خلاف پرتگالی پرتگالیاں دے نال اتحاد قائم کيتا۔ بنگال دے سلطاناں توں آزادی حاصل کرنے دے باوجود ، اراکی بادشاہ بنگالی سلطاناں دی طرح لباس ، کرنسی ، لقب تے انتظامی تکنیک دی نقل کرکے اپنے آپ نوں پیش کردے رہے۔ اراکان وچ بنگالی مسلماناں دا اثر و رسوخ 350 سال تک جاری رہیا۔ [۷۴] بحر ہند وچ ، بنگالی سلطنت مالدیپ دے نال تجارت وچ شامل سی۔
مورخین نے پندرہويں صدی دے اوائل ماں منگ چین دے نال بنگال دے تعلقات اُتے توجہ دتی اے۔ مثال دے طور اُتے ، ہندوستان تے چین تعلقات وچ تجارت تے ڈپلومیسی: پندرہويں صدی دے دوران بنگال دا اک مطالعہ سلطان بنگال تے منگ چین دے وچکار تعلقات دی مستقل تریخ نوں بیان کردا اے۔ اس روابط دا ذکر ہندوستان دی تحریک آزادی دے رہنما ، جواہر لال نہرو نے وی اپنی کتاب "ڈسکوری آف انڈیا" وچ کیہ تھا ۔ [۷۵] ہندوستان وچ بدھ مذہب دے خاتمے دے بعد ، چین تے برصغیر پاک و ہند دے وچکار سیاسی تعلقات غیرموجود ہوگئے۔ [۷۶] پندرہويں صدی وچ ، بنگال دے سلطان نے باقاعدہ مواصلات دے ذریعے چین دے نال برصغیر دے تعلقات نوں بحال کيتا۔ سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے منگ خاندان وچ ایلچی بھیجنا شروع کيتا۔ انہاں نے 1405 ، 1406 تے 1409 وچ سفیر بھیجے۔ چین دے شہنشاہ ینگلک نے 1405 تے 1433 دے درمیان بنگال وچ سفیر بھیج کر جواب دتا ، جس وچ ایڈمرل ژینگ ہی دی سربراہی وچ ٹریژر ٹریلیٹ بیڑے دے ممبران شامل سن ۔ سفیراں دے تبادلے وچ سلطان شہاب الدین بایزید شاہ نے 1444 وچ چینی بادشاہ نوں مشرقی افریقی جراف دا تحفہ وی شامل کيتا سی۔ [۷۷] منگ چین نے پندرہويں صدی وچ بنگال نوں "متمول تے مہذب" سمجھیا تے چین تے ایشیاء دے وچکار اک طاقتور ترین ملک سمجھیا۔ [۷۸] پندرہويں صدی دے دوران چین - بنگالی مواصلات چین - ہندوستان دے برصغیر دے تعلقات دی اک اہم خصوصیت سن ۔
سلطان
سودھوالیاس شاہی خاندان (1352–1414)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
شمس الدین الیاس شاہ | 1352–1357 | وہ سونارگاؤں ، سیپگرام تے گور اُتے مشتمل بنگال دا پہلا آزاد حکمران بن گیا ۔ |
سکندر شاہ | 1358–1390 | انہاں دے جانشین غیاث الدین اعظم شاہ نے ماریا |
غیاث الدین اعظم شاہ | 1390–1411 | |
سیف الدین حمزہ شاہ | 1411–1413 | |
محمد شاہ بن حمزہ شاہ | 1413 | اسنوں دناج پور دے زمیندار راجہ گنیشا دے حکم اُتے اپنے والد دے غلام شہاب الدین بایزید شاہ نے مار ڈالیا۔ |
بایزید شاہی خاندان (1413–1414)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
شہاب الدین بایزید شاہ | 1413–1414 | |
پہلے علاؤالدین فیروز شاہ سن | 1414 | شہاب الدین بایزید شاہ دا بیٹا۔ شاہ گنیشا دے ہتھوں ماریا گیا۔ |
شاہ گنیشا دا خاندان (1414–1435)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
شاہ گنیشہ | 1414–1415 | |
جلال الدین محمد شاہ | 1415–1418 | شاہ گنیش دا بیٹا۔ اس نے اسلام قبول کيتا۔ |
شاہ گنیشہ | 1418–1418 | دوسرا نکتہ |
جلال الدین محمد شاہ | 1418–1433 | دوسرا نکتہ |
شمس الدین احمد شاہ | 1433–1435 |
الیاس شاہی خاندان نوں دوبارہ قائم کيتا (1435-148)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
ناصرالدین محمود شاہ | 1435–1459 | |
رُکن الدین باربک شاہ | 1459–1464 | |
شمس الدین یوسف شاہ | 1474–1471 | |
سکندر شاہ دوم | 1461 | |
جلال الدین فتح شاہ | 1461–148 |
حبشی حکمرانی (148-1494)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
پرنس باربک | 146 | |
سیف الدین فیروز شاہ | 148–1469 | |
محمود شاہ دوم | 1469–1490 | |
شمس الدین مظفر شاہ | 1490–1494 |
حسین شاہی خاندان (1494–1538)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
علاؤالدین حسین شاہ | 1494–1517 | |
ناصرالدین نصرت شاہ | 1518-1515 | |
علاؤالدین فیروز شاہ دوم | 1533 | |
غیاث الدین محمود شاہ | 1533–1536 |
سوری سلطنت دے تحت بنگال دا گورنر (1532–1555)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
شیر شاہ | 1532–1536 | 1540 وچ اس نے مغلاں نوں شکست دے کے دہلی دا حکمران بنیا۔ |
خضیر خان | 1536–1541 | |
کاجی فضلیت | 1541–1545 | |
محمد خان شور | 1545–1554 | |
شہباز خان | 1555 |
محمد شاہ خاندان (1554–1564)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
محمد خان شور | 1554-1515 | آزادی دا اعلان کيتا تے شمس الدین محمد شاہ دا ناں لیا۔ |
خضیر خان شوری | 1555–1561 | |
غیاث الدین جلال شاہ | 1561–1564 | |
تیسرا غیاث الدین شاہ | 1564 |
کرانی خاندان (1564-157)
سودھوناں | راج کرن | نوٹ |
---|---|---|
تاج خان کررانی | 1574–156 | |
سلیمان خان کررانی | 156-1515 | |
بایزید خان کررانی | 1572 | |
داؤد خان کررانی | 1562–156 |
ایہ وی دیکھو
سودھو- بنگال دے حکمران
حوالے
سودھو- ↑ «History». Banglapedia. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۹ ستمبر ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۳ ستمبر ۲۰۱۷.
Shah-i-Bangalah, Shah-i-Bangaliyan and Sultan-i-Bangalah
- ↑ "History". Banglapedia. https://web.archive.org/web/20170929104319/http://en.banglapedia.org/index.php?title=History. Retrieved on 23 September 2017. "Shah-i-Bangalah, Shah-i-Bangaliyan and Sultan-i-Bangalah"
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Kapadia, Aparna. "Gujarat’s medieval cities were once the biggest in the world – as a viral video reminds us" (in en-US). https://scroll.in/article/917929/medieval-cities-in-gujarat-were-once-the-biggest-in-the-world-their-culture-deeply-influential. Retrieved on 2019-12-22.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۹.۰ ۹.۱ ۹.۲ ۹.۳ ۹.۴ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "আলাউদ্দীন আলী শাহ". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%A8_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%B9. Retrieved on 2019-12-22.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Ikhtiyaruddin Ghazi Shah – Banglapedia". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Ikhtiyaruddin_Ghazi_Shah. Retrieved on 2019-12-22.
- ↑ ۱۹.۰ ۱۹.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Iliyas Shah". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Iliyas_Shah. Retrieved on 2019-12-29.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۲۲.۰ ۲۲.۱ ۲۲.۲ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Evolution of Bangla" (in en). 2019-02-21. https://www.thedailystar.net/shout/cover-story/news/evolution-bangla-1705177. Retrieved on 2019-12-29.
- ↑ "গিয়াসউদ্দীন আজম শাহ". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%A8_%E0%A6%86%E0%A6%9C%E0%A6%AE_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%B9. Retrieved on 2019-12-29.
- ↑ "মুদ্রা". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE. Retrieved on 2019-12-31.
- ↑ খান, মুয়ায্যম হুসায়ন. "সোনারগাঁও". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%81%E0%A6%93. Retrieved on 2019-12-31.
- ↑ "ফতেহাবাদ". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%AB%E0%A6%A4%E0%A7%87%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6. Retrieved on 2020-01-01.
- ↑ ۲۹.۰ ۲۹.۱ "জালালুদ্দীন মুহম্মদ শাহ". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%A8_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A6_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%B9. Retrieved on 2020-01-01.
- ↑ "Pandua: The Lost Capital of the Sultanate of Bengal" (in en). https://web.archive.org/web/20190605200520/https://www.livehistoryindia.com/cover-story/2018/06/25/pandua-the-lost-capital-of-the-sultanate-of-bengal. Retrieved on 2020-01-01.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Mosque City of Bagerhat" (in en). https://whc.unesco.org/en/list/321/. Retrieved on 2020-01-01.
- ↑ সরকার, ইছামউদ্দীন. "কামতা-কামতাপুর". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%A4%E0%A6%BE-%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0. Retrieved on 2020-01-01.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۳۶.۰ ۳۶.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۳۷.۰ ۳۷.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۳۸.۰ ۳۸.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "রিয়াজ-উস-সালাতীন - বাংলাপিডিয়া". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%9C-%E0%A6%89%E0%A6%B8-%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%A8. Retrieved on 2020-01-13.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "BENGAL – Encyclopaedia Iranica". http://www.iranicaonline.org/articles/bengal. Retrieved on 2019-12-31.
- ↑ "Mint Towns – Banglapedia". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Mint_Towns. Retrieved on 2019-12-31.
- ↑ Hammer, Joshua. "The Hidden City of Myanmar" (in en). https://www.smithsonianmag.com/travel/hidden-city-myanmar-180973486/. Retrieved on 2020-01-02.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "BENGAL". 2018-01-03. https://web.archive.org/web/20180103102347/http://www.iranicaonline.org/articles/bengal. Retrieved on 2020-01-20.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "তোমে পিরে". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Tome_Pires. Retrieved on 2020-01-23.
- ↑ "বারসোয়া, দুয়ার্তে". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Barbosa,_Duarte. Retrieved on 2020-01-23.
- ↑ ۵۲.۰ ۵۲.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۵۶.۰ ۵۶.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "ESKANDAR-NĀMA – Encyclopaedia Iranica". http://www.iranicaonline.org/articles/eskandar-nama. Retrieved on 2020-01-25.
- ↑ Kapadia, Aparna. "Gujarat’s medieval cities were once the biggest in the world – as a viral video reminds us" (in en-US). https://scroll.in/article/917929/medieval-cities-in-gujarat-were-once-the-biggest-in-the-world-their-culture-deeply-influential. Retrieved on 2020-01-28.
- ↑ "World Urbanization Prospects – Population Division – United Nations". https://population.un.org/wup/. Retrieved on 2020-01-28.
- ↑ "গৌড়, নগর". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%97%E0%A7%8C%E0%A6%A1%E0%A6%BC,_%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A6%B0. Retrieved on 2020-01-28.
- ↑ ۶۱.۰ ۶۱.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Badshah-ka Takth and the gem of Bengal, Kusumba Mosque" (in en). 2019-12-16. https://www.thedailystar.net/in-focus/news/badshah-ka-takth-and-the-gem-bengal-kusumba-mosque-1840753. Retrieved on 2020-02-01.
- ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Mosque City of Bagerhat" (in en). https://whc.unesco.org/en/list/321/. Retrieved on 2020-02-01.
- ↑ "Lost Myanmar Empire Is Stage for Modern Violence" (in en). 2015-06-26. https://www.nationalgeographic.com/news/2015/06/150625-myanmar-burma-rohingya-refugees-archaeology-world/. Retrieved on 2020-02-01.
- ↑ "সমাধিসৌধ স্থাপত্য - বাংলাপিডিয়া". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8C%E0%A6%A7_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF. Retrieved on 2020-02-01.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "পর্তুগিজ, জাতি". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%9C,_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF. Retrieved on 2020-01-02.
- ↑ "কন্টি, নিকল দ্য". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF,_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%B2_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF. Retrieved on 2020-01-02.
- ↑ "ফ্রেডারিক, সিজার". http://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A1%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95,_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0. Retrieved on 2020-01-02.
- ↑ "Ghiyasia Madrasa – Banglapedia". http://en.banglapedia.org/index.php?title=Ghiyasia_Madrasa. Retrieved on 2020-01-05.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
کتابیات
سودھو- بنگال سلطنت: سیاست ، معیشت تے سکے ، AD 1205–1576 ، سید اعجاز حسین (2003)
- رائز آف اسلام اینڈ بنگال فرنٹیئر ، رچرڈ ایم ایٹن (1996)
- سلطان تے مسیتاں: ابتدائی مسلم فن تعمیرات بنگلہ دیش ، پیرون حسن (2007)
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- حسین ، سید اعجاز (2003)۔ بنگال سلطنت: سیاست ، معیشت تے سکے ، AD 1205–1576۔ منوہر۔ سانچہ:آئی ایس بی این .
- بنگال دے فن تعمیر وچ سلاطین مسجد دی گرائمر ، نوجا بنٹے کبیر (2012)