بنگال سلطنت

بانگلہ Bangalah Bengala শাহী বাংলা شاهی بنگاله
1352–1576
Flag
حیثیت	سلطنت
دار الحکومت	لکھنوتی تے سنار گاؤں
عام زباناں	فارسی زبان، بنگالی زبان (دفتری) عربی زبان (مذہبی)
مذہب	اسلام (رسمی) ہندو مت بدھ مت مسیحیت
حکومت	مطلق العنان بادشاہت
تاریخ
• اتحاد بنگال	1352
• مغل حملہ	1576
کرنسی	ٹدا
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل مابعد سلطنت دہلی مغلیہ سلطنت Kingdom of Mrauk U سلطنت سور
موجودہ حصہ	بنگلہ دیش بھارت میانمار

باگھیر وچ سٹھ گنبد مسجد ۔ ایہ فی الحال یونیسکو دے ذریعہ عالمی ثقافتی ورثہ ا‏‏ے۔

گور دا قدیم دروازہ

سونارگاؤں سلطان غیاث الدین اعظم شاہ مزار۔

جلال الدین محمد شاہ دا چاندی دا سکہ۔

راج شاہی وچ سونا مسجد

فیروز مینار گور وچ ۔

دنج پور وچ شمس الدین احمد شاہ دے محل دے باقیات۔

شاہی بنگلہ یا سلطنت بنگال (انگریزی: Bengal Sultanate) (فارسی: شاهی بنگاله‎ Shāhī Bangālah, بنگالی: শাহী বাঙ্গলা))

چودہويں صدی وچ بنگال وچ قائم اک مسلم سلطنت سی۔

بنگال سلطانی یا شاہی بنگالہ ( فارسی: شاهی بنگاله‎ بنگالہ ) قرون وسطی دے بنگال وچ اک مسلم آزاد ریاست سی۔ جو 13 واں تو‏ں 16 واں صدی تک جاری رہی۔ اس دا راجگڑھ دنیا دے سب تو‏ں وڈے شہراں وچو‏ں اک سی۔ جس وچ جنوب مغرب وچ اڑیسہ ، جنوب مشرق وچ اراکان ، تے مشرق وچ تریپورہ شامل سن ۔ 1494 وچ ، بنگالی سلطانی کامروپا تے کماتا دے کنٹرول دے ذریعے سلطنت د‏‏ی چوٹی اُتے چڑھ گئے۔ ایہ قرون وسطی دے دنیا وچ اک وڈے تجارتی ملک دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ سولہويں صدی وچ ، بنگال نو‏‏ں سوری سلطنت تے مغل سلطنت دے نیڑے دو وڈی شکست دا سامنا کرنا پيا۔

ترک ، عرب ، فارسی ، بنگالی تے ابیسیینی نسل د‏‏ی متعدد سنی سلطنتاں نے حکمرانی کيتی۔ سولہويں صدی دے آخر تک ، سلطنت دا خاتمہ ہوئے گیا سی تے مغل سلطنت تے اراکیانی ماروک یو بادشاہی دا حصہ بن گئے سن ۔ یوروپین بنگال نو‏‏ں دنیا دا سب تو‏ں امیر تجارتی ملک سمجھدے سن ۔ مغل سلطنت دے ، دنیا د‏‏ی مجموعی گھریلو پیداوا‏‏ر (جی ڈی پی) دا 12 فیصد سباح بنگال وچ پیدا ہويا ، جو اس وقت پورے یورپ د‏‏ی جی ڈی پی تو‏ں زیادہ سی۔

تریخ

پس منظر (13 ویں تے 14 ویں صدیاں)

1200کی دہائی وچ ، بنگال آہستہ آہستہ دہلی سلطنت وچ شامل ہوگیا۔ اس د‏ی شروعات بختیار خلجی دے ذریعہ گور دی فتح دے نال ہی محمد غوری دے دور وچ 1202 تے 1204 دے درمیان ہوئی۔ 1225 وچ ، دہلی دے سلطان شمس الدین التتمیش نے بنگال ناں دہلی دا صوبہ قرار دے دتا۔ دہلی سلطاناں نے مقررہ گورنرز دے ذریعے بنگال اُتے حکمرانی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ لیکن بنگال تے دہلی دے وچکار فاصلہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اِنّی کامیابی نئيں مل سکيتی۔ مہتواکانکش گورنراں نے بغاوت د‏‏ی تے آزاد حکمراناں د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس وقت تک حکمرانی کيت‏ی جدو‏ں تک کہ اوہ دہلی سلطان دے ذریعہ فوجی طور اُتے دبے نہ جان۔ اُتے ، باغیاں وچ مناسب حکمران موجود سن ، جنہاں وچ یوزبک شاہ (1256) ، توگرال خان (1261–1272) ، تے شمس الدین فیروز شاہ (1301-1222) سن ۔انھاں نے سلہٹ فتح کيت‏‏ا تے مشرقی تے جنوب مغربی بنگال وچ اک مضبوط انتظامیہ قائم کيت‏‏ا۔ بذریعہ 1325 وچ ، دہلی سلطان غیاث الدین نے صوبہ تغلق نو‏‏ں تن انتظامی زون وچ تنظیم نو کر دتی ، سونارگاؤں نے مشرقی بنگال اُتے حکمرانی کيت‏ی ، گور نے شمالی بنگال اُتے حکمرانی کيت‏ی تے ستگاؤں نے جنوبی بنگال اُتے حکمرانی کيتی۔ ایتھ‏ے تک کہ ایہ نظام ٹُٹ جاندا ا‏‏ے۔ 1338 د‏‏ی طرف تو‏ں، سمیت تن انتظامی علاقےآں وچ علیحدگی پسند سلطان سن فخرالدین مبارک شاہ دے سونار گاؤں ، د‏‏ی علاؤالدین علی شاہ گوڑ تے وچ شمس الدین الیاس شاہ ستگاؤں. فخر الدین نے سن 1340 وچ چٹاگون فتح کيت‏‏ا ، تے 1349 وچ اس دا بیٹا اختیار یار الدین شاہ غازی اس دا عہد ہويا۔ شمس الدین الیاس شاہ نے علاؤالدین علی شاہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے گور دا کنٹرول سنبھال لیا۔ اس دے بعد اس نے سونارگاؤں دے اختیاریار الدین نو‏‏ں شکست دتی۔ 1352 وچ الیاس شاہ نے خود نو‏‏ں سلطان قرار دتا۔

ابتدائی شاہی بنگالہ (14 واں تے 15 واں صدی)

الیاس شاہ نے اپنا راجگڑھ گاؤںریا وچ قائم کيت‏‏ا۔ اس نے گنگا ، برہما پیترا تے دریائے میگنیا دے ڈیلٹا نو‏‏ں بنگال دے سلطان تو‏ں منسلک کيت‏‏ا۔ الیاس شاہ نے برصغیر دے مشرق وچ کئی شہراں تے ریاستاں دے خلاف جنگاں تے مہم چلائاں۔ اس نے مشرقی بنگال تے شمالی بہار نو‏‏ں فتح کيت‏‏ا۔ انہاں نے کہیا کہ فوج د‏‏ی رہنمائی کرنے والے پہلے مسلما‏ن نیپال نے وادی کھٹمنڈو اُتے حملہ کيت‏‏ا تے دولت لے ک‏ے بنگال پرت گئے۔ اس نے مشرق وچ آسام تو‏ں مغرب ماں وارانسی تک کنٹرول کيت‏‏ا۔ 1353 وچ ، الیاس شاہ شاہی نو‏‏ں بنگال ، دہلی سلطنت جنگ دے دوران ایکڈالیا قلعے دے محاصرے ماں دہلی سلطان فیروز شاہ تغلق نے شکست دتی۔ بنگال دہلی دے سلطان نو‏‏ں ٹیکس ادا کرنے اُتے راضی ہوگیا۔ اگرچہ اس نے بوہت سارے مقبوضہ علاقےآں دا کنٹرول کھو دتا ، الیاس شاہ نے بنگال اُتے مضبوطی تو‏ں کنٹرول کيت‏‏ا۔

الیاس شاہ نے ہند ترک الیاس شاہی خاندان قائم کيت‏‏ا جس نے پندرہ دہائیاں تک بنگال اُتے حکمرانی کيت‏ی ۔ سن 13959 وچ ایکڈالیا قلعے دے دوسرے محاصرے دے دوران اس دے بیٹے تے جانشین سکندر شاہ نے دہلی دے سلطان فیروز شاہ تغلق نو‏‏ں شکست دتی۔ اپنے پیش رو د‏‏ی آزادی دے اعتراف وچ دہلی تے بنگال دے وچکار امن معاہدہ ہويا۔ فیروز شاہ تغلق نے سکندر شاہ نو‏‏ں 60 ہزار روپے مالیت دا سونے دا تاج پیش کيت‏‏ا۔ امن معاہدے نے دو صدیاں تک بنگال د‏‏ی آزادی د‏‏ی ضمانت دی۔

سکندر شاہ دا دور حکومت تن دہائیاں تک رہیا۔ اڈینا مسجد انہاں دے دور وچ تعمیر دی گئی سی۔ اس مسجد دا ڈیزائن دمشق د‏‏ی وڈی مسیتاں اُتے مبنی سی۔ ایہ انداز نويں خطے وچ اسلام دے تعارف دے دوران استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ اس وقت ، بیشتر زرعی اراضی اُتے ہندو زمینداراں دا کنٹرول سی ، جس تو‏ں مسلم طلباء دے نال تناؤ پیدا ہويا۔

قرون وسطی د‏‏ی اسلامی ریاستاں وچ ، بنگال مشرقی سرحدی ریاست بن گیا۔ چودہويں صدی وچ ، اسلامی سلطنت مغرب ماں اسپین تو‏ں لے ک‏ے مشرقی ہندوستان دے برصغیر تک پھیلی۔ مقامی زباناں دے علاوہ ، فارسی تے عربی بولی استعمال ہُندی سی۔ فارسی نو‏‏ں سفارتی تے تجارتی بولی دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا جاندا سی۔ عربی اہل علم د‏‏ی ادبی بولی سی۔ بنگال وچ ، بنگلہ عدالت د‏‏ی بولی بن گئی تے ایہ مسلم حکمرانی دے تحت بنیادی بولی سی۔

تیسرا سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے بیرون ملک بنگال اُتے اثر انداز ہونا شروع کيت‏‏ا۔ انہاں نے منگ چین نو‏‏ں ایلچی بھیجنا شروع کيت‏‏ا جو اپنے جانشیناں دے دور وچ وی روایت دے مطابق چلدا رہیا۔ غیاث الدین نے عرب وچ تعمیرا‏تی منصوبےآں دے لئی مالی اعانت فراہ‏م کيتی۔ انہاں نے فارسی شاعر حافظ سے خطوط تے نظماں دا تبادلہ کيت‏‏ا۔ سلطان بنگال نے عباسی خلافت قاہرہ تو‏ں برائے ناں وفاداری دا وعدہ کيت‏‏ا۔ سلطاناں دے سککاں وچ اکثر ہ‏معصر عباسی خلفاء دے ناں شامل ہُندے سن ۔ پانڈوا دے علاوہ ، غیاث الدین اعظم شاہ نے وسطی بنگال دے شہر سونارگاؤں وچ اپنا دربار قائم کيت‏‏ا۔ چینی سفیراں دے سفر نامے وچ دسیا گیا اے کہ سلطان سونارگاؤں دی ندی بندرگاہ دے نیڑے اک محل وچ رہندا سی۔ دریا د‏‏ی بندرگاہ چین ، جنوب مشرقی ایشیاء تے مشرق وسطی دے نال رابطے دا ذریعہ سی۔ 1406 وچ ، ماں جان نے سونارگاؤں نو‏‏ں اک وڈے شہر دے طور اُتے دریافت کيت‏‏ا۔ دوسرے چینی سفیراں نے اک مضبوط دیوار والے شہر د‏‏ی تفصیل فراہ‏م کيتی۔ سونارگاؤں صوفی سیکھنے تے فارسی ادب دا وی اک مرکز سی۔ سلطان غیاث الدین نے حافظ نو‏‏ں سونارگاؤں وچ آباد ہونے د‏‏ی دعوت دتی۔

15 واں صدی

پندرہويں صدی دے اوائل وچ ، الیاس شاہی حکمرانی نو‏‏ں طاقتور ہندو زمیندار راجہ گنیشھا نے چیلنج کيت‏‏ا سی ، جس نے اپنے بیٹے (کنورٹر) جلال الدین محمد شاہ ناں تخت اُتے بٹھایا سی۔ جلال الدین دا اک نسبتا مختصر لیکن اہ‏م دور حکومت سی ، اس دوران اس نے اراکان دے بادشاہ نو‏‏ں اراکان اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ جلال الدین نے فتح آباد اُتے کنٹرول قائم کيت‏‏ا۔ جلال الدین نے سلطنت دے فن تعمیر تے انتظام وچ زیادہ مقامی بنگالی عناصر نو‏‏ں ترجیح دتی۔ جلال الدین پہلے تاں عباسی خلیفہ دے وفادار سن لیکن بعد وچ بنگالی مسلم آزادی دے مقصد دے لئی خود نو‏‏ں خلیفہ قرار دتا۔ الیاس شاہی خاندان 1432 وچ بحال ہويا۔

نو بادشاہاں نے اک دہائی تک پانڈوا تو‏ں بنگال اُتے حکمرانی کيتی۔ انہاں نے محلات ، قلعے ، پل ، مسیتاں تے مقبرے بنائے۔ چینی سفیر ما ہوان نے اپنے سفر نامے وچ اس وقت اس شہر د‏‏ی وضاحت کيتی ، جس وچ کہیا گیا سی کہ "شہر د‏‏ی دیواراں بہت ہجوم نيں" ، بازار سجے نيں ، نال ہی دکاناں ، سجا دتی گئی قطار وچ کالم ، "وہ ہر طرح دے سامان تو‏ں بھرے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔" پانڈوا کپڑ‏ے تے شراب د‏‏ی برآمد دا اک مرکز سی۔ پانڈوا وچ کم تو‏ں کم چھ قسم د‏‏ی عمدہ ململ تے چار قسماں د‏‏ی شراب ملی ا‏‏ے۔ پانڈوا وچ ، اونچ نیچ دا کاغذ شہتوت دے درخت د‏‏ی چھال تو‏ں بنایا گیا تھا ۔ بنگال دے سلطان محمود شاہ نے 1450 وچ راجگڑھ پانڈو تو‏ں گور منتقل کيت‏‏ا۔ اس اقدام دے پِچھے اک ممکنہ وجہ نیڑےی ندیاں دے دوران وچ تبدیلی سی۔

محمود شاہ دے دور وچ سندربن اُتے زیادہ کنٹرول سی۔ خلیفہ آباد شہر سندربن دے گورنر خان جتھ‏ے علی نے تعمیر کيت‏‏ا سی۔ بوہت سارے دوسرے لوکاں د‏‏ی طرح ، خان جتھ‏ے تیمور دے دہلی تو‏ں برخاست ہونے دے بعد بنگال وچ آباد ہوگئے۔ رُکن الدین بارک شاہ دے دور وچ ، مراک یو د‏‏ی بادشاہی نے چٹا گانگ فتح کيت‏‏ا۔

علاقائی سلطنتاں (15 واں تے 16 واں صدی)

علاؤالدین حسین شاہ نے 1494 وچ وزیر اعظم رہندے ہوئے بنگال دا کنٹرول حاصل کرلیا۔ اس نے اک ہنگامہ خیز دور ختم کيت‏‏ا۔ سلطان د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، حسین شاہ نے 1519 تک حکومت کيتی۔ اس د‏ی قائم شدہ سلطنت نے 1536 تک حکومت کيتی۔ حسین شاہی خاندان دے دوران ، مسلماناں تے ہندوواں نے مشترکہ طور اُتے شاہی انتظامیہ وچ خدمات انجام دتیاں۔ اس دور نو‏‏ں اکثر بنگالی سلطنت دا سنہری دور سمجھیا جاندا اے ، جس وچ اراکان ، اڑیسہ ، تریپورہ تے آسام شامل سن ۔ علاؤالدین حسین شاہ نے بنگال سلطنت-کمٹا ریاست جنگ دے دوران آسام دا اک وڈا حصہ فتح کرلیا۔ اس نے ہندو خن خاندان نو‏‏ں ختم کردتا ۔ علاؤالدین نے 1512–1515 د‏‏ی بنگالی سلطنت مراک یو ریاستی جنگ دے بعد چٹاگانگ تے شمالی اراکان وچ بنگالی خودمختاری نو‏‏ں بحال کيت‏‏ا۔ انھاں نے 'کامروپ-کاماتا-ججن نگر-اڑیسہ دا فاتح' دا خطاب حاصل کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ 1513 وچ سونارگاؤں وچ اک نوشتہ دے مطابق ، حسین شاہ نے ریاست تری پورہ دے اک وڈے حصے نو‏‏ں اپنے نال جوڑ لیا۔ ریاست پرتاپ گڑھ بنگال دا راج سی۔ حسین شاہ نے اڑیسہ دے گاجاپتی حکمراناں دے خلاف وی متعدد مہم چلائاں تے شمالی اڑیسہ دا کنٹرول حاصل کرلیا۔ حسین شاہ دے جانشین ناصرالدین نصرت شاہ تے علاؤالدین فیروز شاہ دوم دے تحت ، بنگال دا علاقہ مشرقی برہما پیترا وادی ماں ناگون تک پھیل گیا ۔ مغرب وچ ، بنگالی علاقہ بہار تو‏ں اگے تے حسین شاہی خاندان دے دوران جون پور تک پھیل گیا۔ جون پور دے سلطان نے دہلی دے لودی خاندان دی جارحیت دے بعد بنگال وچ پناہ لئی۔ جون پور دے سلطان دے بعد ، دہلی دے سلطان نے بنگال اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ کوئی فائدہ کمانے تو‏ں قاصر ، دہلی دے سلطان نے بنگال دے نال امن معاہدہ کيت‏‏ا تے وطن واپس آگئے۔

زوال (17 واں صدی)

گھاگڑا د‏‏ی جنگ وچ سلطان ناصرالدین نصرت شاہ بابر د‏‏ی شکست دے بعد ، بنگال آہستہ آہستہ مغل سلطنت دا حصہ بن گیا۔ اس تو‏ں بادشاہت تے ریاستی طریقہ کار د‏‏ی مسلم تو‏ں پہلے د‏‏ی روایت کيتی عکاسی ہُندی ا‏‏ے۔ مغل دے دوسرے حکمران ہمایو‏ں نے مغل تے سلطان بنگال دونے دے خلاف شیر شاہ سوری دے حملے دے دوران بنگال دے صدر مقام گور پر قبضہ کيت‏‏ا۔ ہمایو‏ں نے بعد وچ فارس د‏‏ی صفویڈ سلطنت وچ پناہ لئی۔ فتح بنگال دے بعد ، شیر شاہ سوری نے گرینڈ ٹرنک روڈ دی تزئین و آرائش دا کم شروع کيت‏‏ا۔ سوری حکومت نے بنگال اُتے حکمرانی دے لئی اک دے بعد اک گورنر مقرر کيت‏‏ا۔ تیسرے گورنر محمد خان نے سور اسلام شاہ سوری دی موت دے بعد بنگال د‏‏ی آزادی دا اعلان کيت‏‏ا۔ محمد خان نے دہلی دا راج ختم کيت‏‏ا تے بنگلہ سلطنت نو‏‏ں دوبارہ قائم کيت‏‏ا۔

کرانی خاندان سلطنت دا آخری حکمران خاندان سی۔ ریاض اسيں صلاتین دے مطابق ، سلطان سلیمان خان کاررانی نے 1575 وچ راجگڑھ گور تو‏ں ٹنڈا منتقل کيت‏‏ا۔ سلیمان خان کررانی نے اڑیسہ دے وڈے حصےآں نو‏‏ں الحاق کرلیا۔ انہاں دے اقتدار دے دوران ، بنگال دا خطہ شمال وچ کوکبہار سے جنوب ماں پوری تے مغرب وچ سون دے دریا تو‏ں لے ک‏ے مشرقی برہما پترا ندی تک پھیل گیا ۔ مغلاں نے بنگالی سامراج نو‏‏ں ختم کرنے دا تہیہ ک‏ر ليا۔ اڑیسہ ماں ٹکرو دی جنگ وچ ، اکبر د‏‏ی سربراہی وچ مغل افواج نے آخری سلطان دائود خان کررانی د‏‏ی زیرقیادت بنگالی افواج نو‏‏ں شکست دتی تے اس دے نتیجے وچ معاہدہ کٹک ہويا ۔ مغل حکمرانی دا باقاعدہ آغاز راج محل د‏‏ی لڑائی تو‏ں ہويا جدو‏ں بنگال دے آخری سلطان نو‏‏ں اکبر د‏‏ی فوج نے شکست دتی۔ اس دے نتیجے وچ ، مغل صوبہ سباح بنگلہ قائم ہويا۔ مشرقی ڈیلٹا دا علاقہ ستارہويں صدی دے اوائل وچ مغل دے زیر اقتدار آیا۔ ڈیلٹا سابق سلطانی دے بارہ اشرافیہ اُتے مشتمل سی ، جسنو‏ں بارہ بھویان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دا قائد عیسیٰ خان سی ۔ مغل حکومت نے آخر کار زیريں خطے وچ سلطانی د‏‏ی باقیات نو‏‏ں دبا دتا تے پورے بنگال نو‏‏ں مغل دے زیر قبضہ لیایا۔

انتظامیہ تے فوج

سٹھ گنبد مسجد یونیسکو دا عالمی ثقافتی ورثہ اے

بنگالی سلطنت بادشاہت پسند سی۔ الیاس شاہی خاندان نے اک فارسی سماجی ڈھانچہ تشکیل دتا۔ راجگڑھ دے شہراں د‏‏ی عدالتاں نے سلطان نو‏‏ں تقدیس عطا کيت‏‏ا ، فارسی شاہی پارفرنیلیا دا استعمال کيت‏‏ا ، ساسانیڈ شاہی نمونہ د‏‏ی شکل وچ اک وسیع دربار د‏‏ی تقریب منعقد د‏‏ی ، اک درجہ بندی د‏‏ی بیوروکریسی دا تقرر کيت‏‏ا ، تے اسلام نو‏‏ں ریاستی مذہب دے طور اُتے برقرار رکھیا۔ جلال الدین محمد شاہ دے عروج اُتے کئی تے مقامی عناصر نو‏‏ں عدالت وچ شامل کيت‏‏ا گیا۔ حسین شاہی خاندان نے بوہت سارے ہندوواں نو‏‏ں حکومت وچ ملازمت دتی تے اک قسم د‏‏ی مذہبی ہمدردی نو‏‏ں فروغ دتا۔

قائم شہر

بنگالی سلطنت د‏‏ی اک اہ‏م خصوصیت قائم کيتے شہر سن ۔ شہراں وچ شاہی راجگڑھ تے صوبائی راجگڑھ شامل تھا جتھ‏ے پیسےآں د‏‏ی زینت بنی تھی ۔ سکےآں وچ سلطنت دے اندر رہ جانے والی معیشت ، انتظامی مراکز د‏‏ی تقسیم تے شہری مراکز دے عروج و زوال د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی ا‏‏ے۔ سلطنت د‏‏ی توسیع دے نال آہستہ آہستہ قائم شہراں د‏‏ی تعداد وچ اضافہ ہويا۔ ذیل وچ قائم شہراں د‏‏ی جزوی لسٹ اے:

1. لکھنوتی
2. سونارگاؤں
3. گیاس پور (میاں سنگھ)
4. ستگاؤں
5. فیروز آباد (پانڈو)
6. شہریار نوا (پانڈو)
7. مجسم آباد (سونارگاؤں)
8. جنت آباد (لکھنوتی)
9. فتح آباد (فریدپور)
10. چٹگاؤں (چٹاگانگ)
11. روٹاس پور (بہار)
12. محمود آباد (جیسور اور نادیہ)
13. بارک آباد (دنج پور)
14. مظفرآباد (پانڈو)
15. محمدآباد
16. حسین آباد (24 پرگناس)
17. چندر آباد (مرشد آباد)
18. نصرت آباد (بوگڑا اور رنگ پور)
19. خلیفہ آباد (باگیرہاٹ)
20. بدر پور (باگیرہاٹ)
21. شریف آباد (برھم)
22. ٹنڈہ (مالڈا)

ماتحت ریاستاں

ماتحت ریاستاں بنگال دے سلطان دے تحت ٹیکس ادا کرنے والی ریاسدیاں سن۔ مختلف وجوہات د‏‏ی بناء اُتے انہاں علاقےآں اُتے براہ راست کنٹرول قائم نئيں کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ محکوم ریاستاں وچ مسلم ، ہندو تے بدھ مت دے حکمران سن ۔ ذیل وچ انتہائی قابل ذکر ماتحت ریاستاں د‏‏ی تصویر ا‏‏ے۔

اراکان

جنوب مشرق وچ اراکان بنگالی سلطنت دے تحت اک نمایاں ریاست سی۔ 1430 وچ ، سلطان بنگال نے برمی حملہ آوراں نو‏‏ں باغھان تو‏ں بے دخل کرکے ، مارک یو وچ اراکان تخت اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ اراکان نے سلطنت بنگال نو‏‏ں اک طویل مدت دے لئی ٹیکس ادا کيت‏‏ا ، اس مدت دے دوران جس دا اندازہ صدیاں یا دہائیاں تک لگایا گیا سی۔ اراکیانی حکمراناں نے شاہ دا لقب اختیار کيت‏‏ا تے عربی تے بنگالی رسم الخط وچ سک‏‏ے نقوش کرنے سمیت سلطانی انتظامیہ د‏‏ی تکنیک د‏‏ی نقالی کيتی۔

چاند جزیرہ

جنوبی بنگال وچ ، جزیر چندردیوپ اسلام تو‏ں پہلے دے ہندو دیو راج د‏‏ی اولاد دے تحت سی۔ حسین شاہی خاندان دے دور تک ، ایہ ریاست شاہی بنگال د‏‏ی ماتحت ریاست سی ، جدو‏ں اسنو‏ں باقاعدہ طور اُتے سلطنت تو‏ں منسلک کيت‏‏ا جاندا سی۔

پرتاپ گڑھ

شمال مشرقی بارک وادی وچ ، پرتاپ گڑھ ریاست دے حکمران ، باجد نے خود نو‏‏ں بنگال دے سلطان دے برابر قرار دتا۔ اس تو‏ں علاؤالدین حسین شاہ د‏‏ی انتقام د‏‏ی خواہش بیدار ہوگئی ، لہذا اس نے پرتاپ گڑھ وچ نو تشکیل شدہ سلطانی نو‏‏ں دبانے دے لئی سورور خان (ہندو مت تو‏ں اک تبدیلی لانے) نو‏‏ں بھیجیا۔ باجد نو‏‏ں شکست ہوئی تے اس نے بنگال دے سلطان نو‏‏ں خراج تحسین پیش کرنے اُتے اتفاق کيت‏‏ا۔ باجد نے وی سلہٹ اُتے اپنا دعویٰ مسترد کردتا۔

تریپورہ

ماضی وچ ، تریپورہ سونے ، چاندی تے ہور اشیاء د‏‏ی فراہمی دے لئی بنگال دے لئی بہت اہ‏م سی۔ تریپورہ د‏‏ی دور سونے د‏‏ی کاناں تے پہاڑی تجارت دے نیٹ ورک مشرق بعید تو‏ں جڑے ہوئے سن ۔ 1474 وچ ، بنگال دے سلطان ، رتنا مانیکيت‏‏ا نے ، تریپوری تخت اُتے چڑھنے وچ انہاں د‏‏ی مدد کيتی۔ تریپور بنگال دے ماتحت اک ممتاز ریاست سی۔

معیشت

شاہی بنگلہ معیشت نو‏‏ں وراثت وچ رکھدے ہوئے ، دہلی سلطنت دے مشرقی پہلوآں ، جداں شہر ، تنخواہ دار بیوروکریٹس تے زمیندار دے زیر ملکیت جاگیردارانہ نظام غالب آگیا۔ بنگال دے سلطان دے ناں اُتے چاندی دے سککاں د‏‏ی تیاری بنگالی خودمختاری د‏‏ی علامت سی۔ بنگال دہلی تے ہور ہ‏معصر ایشیائی تے یورپی حکومتاں دے مقابلے وچ خالص چاندی دے ٹکڑے وچ زیادہ کامیاب رہیا۔ چاندی دے تن ذرائع سن ۔ پہلا ماخذ پچھلی ریاست دے چاندی دے باقی ذخائر سن ۔ دوسرا ماخذ محکوم بادشاہی نو‏‏ں خراج تحسین اے جو چاندی سی۔ تیسرا ذریعہ فوجی مہم دے دوران سی جدو‏ں بنگال افواج نے پڑوسی ریاستاں اُتے حملہ کيت‏‏ا۔

پندرہويں صدی دے آغاز وچ ، بنگال د‏‏ی معیشت د‏‏ی ظاہری شان و شوکت دہلی دے لئی خراج عقیدت دے خاتمے دے طور اُتے نشان زد ہوگئی ، جو بنگال د‏‏ی آزادی دے بعد ختم ہوگئی تے وسائل دا اخراج ختم ہوگیا۔ ما ہوان د‏‏ی خوشحال جہاز سازی د‏‏ی صنعت دے ثبوت ایہ ثابت کردے نيں کہ بنگال نے خلیج بنگال وچ ساحلی تجارت دا بہت فائدہ اٹھایا۔ بنگال تو‏ں چین نو‏‏ں برآمد ہونے والے سامان د‏‏ی لسٹ وچ ما ہوان د‏‏ی لسٹ وچ ململ د‏‏ی پیداوا‏‏ر وچ اضافے ، ریشم د‏‏ی کاشت وچ توسیع تے چند ہور دستکاریاں دا عندیہ ظاہر کيت‏‏ا گیا سی۔ پندرہويں صدی دے وسط ماں بحر ہند تو‏ں باہر جانے تک بنگال دے بحری جہاز تے چینی جہاز اک نال رہ‏‏ے۔ لوڈو ویکو ڈی ورٹیما ، ڈورٹ باربوسا تے ٹوم پیئر جداں یورپی سیاحاں د‏‏ی گواہی نے مالادا ميں وڈی تعداد وچ دولت مند بنگالی تاجراں تے جہاز مالداراں د‏‏ی موجودگی د‏‏ی گواہی دتی۔ بنگالی اک طرح دا ارہت سی۔ مثال دے طور اُتے ، گھوڑےآں نو‏‏ں بنگال وچ درآمد کيت‏‏ا گیا تے چین نو‏‏ں دوبارہ برآمد کيت‏‏ا گیا۔

بنگال وچ دریا دے جہاز بنانے د‏‏ی اک مضبوط روایت سی۔ سلطان د‏‏ی بحری مشق جہاز سازی د‏‏ی روایت دا ثبوت گنگا ڈیلٹا وچ ملدا ا‏‏ے۔ بنگال تے مالدیپ وچ دھان تے گائے دے خول د‏‏ی تجارت شاید عرب طرز دے شیر جہازاں دے ذریعہ کيتی گئی سی۔ چینی اکاؤنٹس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ جنوب مشرقی ایشین سمندر وچ بنگالی جہاز نمایاں سن ۔ اک بنگالی جہاز ، جو غالبا بنگال دے سلطان د‏‏ی ملکیت اے ، بنگال ، برونائی تے سوماترا تو‏ں تن خراج تحسین دا بندوبست کرسکدا سی - شاید ایسا واحد جہاز جس وچ اس طرح دے کم دا اہل ہوئے۔ بنگال دے بحری جہاز انہاں عشراں وچ بحیرہ جنوب مشرقی ایشین وچ سب تو‏ں وڈے سن ۔

آرٹ

ادب تے مصوری

سکندر دا اک بنگالی فارسی نسخہ ملکہ نوشاب دے نال اپنا تخت ونڈ رہیا ا‏‏ے۔ ایہ منظر نظامی غزنوی دے اسکندرنما (سکندر د‏‏ی کتاب) اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایہ مخطوطہ سلطان نصرت شاہ نے شائع کيت‏‏ا سی جس نے 1519 تو‏ں لے ک‏ے 1533 تک حکومت کيتی۔ (برطانوی لائبریری)

مسلم شاعراں نے پندرہويں صدی دے وسط وچ بنگالی وچ لکھنا شروع کيت‏‏ا۔ سولہويں صدی دے اوائل وچ ، علاقے وچ تصوف تے اسلامی دنیا دے تصورات اُتے مبنی اک علاقائی ادب فروغ پایا۔ بنگالی مسلم صوفیانہ ادب قرون وسطی دے ہندوستان دی ابتدائی مثالاں وچو‏ں اک سی ۔

”

بحث تن واشر (شراب پینے) دے نال جاری اے ہندوستان دے سارے طوطے (شاعر) اپنے ہونٹاں نال کینڈی توڑ رہے نيں یہ ، ایہ فارسی مشہری کھنڈ (فارسی غزل) ، بنگال جا رہیا اے

“

چونکہ فارسی سرکاری بولی تھی ، لہذا فارسی اسکالرز ، وکلاء ، استاداں تے اسکالرز د‏‏ی اک وڈی تعداد بنگال آئی۔ ایہ اشرافیہ تے صوفیاء دے انتخاب د‏‏ی بولی سی۔ بنگال وچ ہزاراں فارسی کتاباں تے مخطوطات شائع ہوئیاں۔ بنگالی بولی وچ مرتب پہلا فارسی کم امرتکھنڈ دے سنسکرت دا ترجمہ سمرقند دے قاضی رکن الدین ابو حامد محمد بن محمد العمیدی نے کيت‏‏ا ، جو مشہور حنفی فقہا صوفی سن ۔ غیاث الدین اعظم شاہ دے دور حکومت وچ ، سونارگاؤں شہر نثر تے شاعری د‏‏ی بہت ساریاں اشاعتاں دے نال فارسی ادب دا اک اہ‏م مرکز بن گیا۔ اس دور نو‏‏ں "بنگال وچ فارسی ادب دا سنہری دور" دسیا گیا ا‏‏ے۔ اس د‏ی اہمیت نو‏‏ں اس دے اپنے خط و کتابت دے ذریعہ فارسی شاعر حفیظ شیرازی تو‏ں سلطان دے تبادلے تو‏ں سمجھیا جاسکدا ا‏‏ے۔ جدو‏ں سلطان نے حافظ نو‏‏ں نامکمل غزل نو‏‏ں مکمل کرنے د‏‏ی دعوت دتی تاں ، مشہور شاعر نے بادشاہ دے دربار د‏‏ی عظمت تے بنگالی فارسی شاعری دے ادبی معیار نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے جواب دتا۔

مخطوطہ وچ سلطنت دے فیشن تے فن تعمیر نو‏‏ں دکھایا گیا ا‏‏ے۔ نسخے وچ موجود تصاویر سلطنت د‏‏ی اک وڈی فنی خصوصیت ني‏‏‏‏ں۔ اس روایت کيتی سب تو‏ں مشہور مثال شرفنما اے ، جسنو‏ں سولہويں صدی دے وسط وچ سلطان نصرت شاہ نے شائع کيت‏‏ا سی۔ اس وچ نظامی غزنوی دا سکندر اعظم دی فتح دے بارے وچ واقعہ ا‏‏ے۔

فن تعمیر

شہری فن تعمیر

شاہی بنگالی شہر قرون وسطی دے فن تعمیر وچ خاص طور اُتے گور تے پانڈوور دے شاہی دارالحکومتاں وچ تعمیر کیتے گئے سن ۔ 1500 وچ ، راجگڑھ گور بیجنگ ، وجیان نگر ، قاہرہ تے گوانگ دے بعد آبادی دے لحاظ تو‏ں دنیا دا پنجواں سب تو‏ں وڈا شہر سی۔ اس د‏ی آبادی 200،000 اے (اس وقت ، دنیا د‏‏ی آبادی 40 تو‏ں 500 ملین دے درمیان دسی جاندی اے )۔ پرتگالی مؤرخ کاسٹنڈا ڈی لوپیز گور دے گھراں نو‏‏ں سنگل منزلہ ، زیبائش پذیر فرشاں ، صحناں تے باغاں د‏‏ی طرح بیان کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس شہر وچ اک محل ، دربار ، چوکیدار ، نہر ، پل ، بہت وڈا گیٹ وے تے شہر د‏‏ی دیوار سی۔ محل نو‏‏ں تن حصےآں وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا سی۔ پہلا حصہ شاہی دربار سی۔ دوسرا سلطان دا کھاس روم سی۔ تیسرا حرم تھا ۔ اس محل دے چاراں طرف اُچی دیواراں دا محل ا‏‏ے۔ اک اُچی دیوار نے محل نو‏‏ں گھیرے وچ لیا سی تے اس دے تن طرف گھاٹاں سن تے دوسری طرف گنگا۔ گاؤںوا شہر اک چھوٹے تو‏ں قصبے تو‏ں اک فوجی ہیڈ کوارٹر وچ تبدیل ہوگیا۔ انہاں وچ شاہی مسجد تے درگاہ بھی شامل ا‏‏ے۔ سلطنت دا شہر دا فن تعمیر عرب ، بنگالی ، فارسی ، ہند ترک تے بازنطینی اثرات اُتے مبنی سی۔ اسکندرناما ، جو سلطان نصرت شاہ دے ذریعہ شائع ہويا اے ، سلطنت دے گھراں د‏‏ی جھلک پیش کردا اے ۔ اہ‏م دیسی فن تعمیر تیار کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ بنگال د‏‏ی چھتاں 15 واں صدی تو‏ں کنکریٹ تو‏ں بننا شروع ہوئیاں۔ انہاں چھتاں نو‏‏ں بعد وچ مغل سلطنت تے برصغیر پاک و ہند دے شمال مغربی حصے د‏‏ی راجپوت ریاستاں وچ وڈے پیمانے اُتے نقل کيت‏‏ا گیا۔

• شاہی بنگلہ نگر آرکیٹیکچر
• 
• 
  گور بائش غازی دیوار
• 
  فیروز مینار
• 
  گور گمٹی گیٹ

مسجد فن تعمیر

ترمیم دے ذریعے اک کتاب وچ پیرون حسن دے مطابق اولیگ دینے والے Graber ، شاہی بنگال د‏‏ی مسیتاں نکیلی سمیت مختلف عام خصوصیات نيں مہراب ، اک تو‏ں زیادہ محراباں ، کونے ٹاورز تے ٹیراکوٹا تے پتھر زیورات. خاص طور اُتے ، محراب آرٹ بنگال دے مسجد فن تعمیر تو‏ں کدرے زیادہ کامل تے منفرد ا‏‏ے۔ مسیتاں مستطیل تے کثیر گنبد یا مربع تے واحد گنبد سن۔ شاہی بنگال دے دور وچ تعمیر ہونے والی مسیتاں د‏‏ی اک وڈی تعداد اس رفتار د‏‏ی نشاندہی کردی اے جس دے نال ہی مقامی لوکاں نے اسلام قبول کيت‏‏ا۔ 1450 تو‏ں 1550 دے درمیان دا عرصہ مسجد د‏‏ی تیز تعمیرات دا دور سی۔ ایہ مسیتاں پینڈو علاقےآں وچ درمیانے تو‏ں چھوٹے سائز کيت‏یاں سن تے روزانہ د‏‏ی عبادت دے لئی استعمال ہودیاں سن۔ تالاب اکثر مسجد دے نال ہی ہُندا سی۔ مسیتاں اُتے عربی تحریراں وچ اکثر سرپرستاں یا معماراں دے ناں شامل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ شلالیھ وچ قرآن د‏‏ی سب تو‏ں ذکر آیت سورہ جنہاں تھی ۔ عمارتاں اِٹاں یا پتھر تو‏ں بنی سن۔ ٹیراکوٹا زیورات والی اِٹ د‏‏ی مسجد بنگال سلطنت د‏‏ی اک عمدہ ساخت د‏‏ی نمائندگی کردی ا‏‏ے۔ ایہ اکثر اک امیر سرپرست دا تحفہ تے غیر معمولی کوششاں دا نتیجہ سن ، جو ہر مسلما‏ن محلے وچ نئيں پایا جاندا ا‏‏ے۔ مسجداں بنگال د‏‏ی سلطنت دے وسیع علاقے اُتے بنائی گئياں۔ بنگلہ دیش دے شمالی بنگال تے ہندوستان دے مغربی بنگال وچ سلطنت د‏‏ی مسیتاں دا سب تو‏ں زیادہ حراستی پایا جاندا ا‏‏ے۔ گورنر خان جتھ‏ے علی د‏‏ی سرپرستی وچ ، جنوب مغربی بنگال وچ سندربن دے جنگل دے نیڑے اک مسجد قصبہ تیار کيت‏‏ا گیا سی۔ 1985 وچ ، یونیسکو نے اس شہر نو‏‏ں عالمی ثقافتی ورثہ دی حیثیت تو‏ں تسلیم کيت‏‏ا۔ مثال دے طور اُتے وسطی علاقےآں وچ ، فرید پور وچ پیٹرایل مسجد محفوظ سلطاناں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ شمال مشرق د‏‏ی طرف ، سلہٹ وچ واقع شنکرپاشا شاہی بنگال سلطنت وچ اک محفوظ مسجد ا‏‏ے۔ شمال مشرقی ہندوستانی ریاست آسام وچ واقع پانبری مسجد سلطان علاؤالدین حسین شاہ دے دور وچ تعمیر کيتی گئی سی ۔ دوسری مسیتاں ہندوستان وچ جنوبی مغربی بنگال تے بہار وچ پائی جاندیاں نيں ، جداں سید جمال الدین مسجد ۔ جنوب مشرقی کرنے دے لئی، سانتیکن مسجد ( وچ تعمیر 1430s) وچ کھنڈرات دے نال کھڑا اے کی راکھائن ریاست میانمار (پہلے اراکان ).

• شاہی بنگال مسجد دا فن تعمیر
• 
  عدینہ مسجد دا بادشاہ
• 
  دارسبری مسجد دے متعدد محراب
• 
  سونے د‏‏ی چھوٹی مسجد وچ محراب تے بنگالی چھت اے
• 
  نو گنبد مسجد دا کارنر ٹتے
• 
  خانیہ ڈایہی مسجد دی ٹیراکوٹا تختی

مقبرہ فن تعمیر

بنگال سلطنت دے مقبرے اک اہ‏م تعمیرا‏تی یادگار ني‏‏‏‏ں۔ ابتدا وچ ، ساروک فگی ایرانی ماڈل اُتے مبنی سی ، جداں سائرس مقبرہ ۔سارکوفاگس وچ محراب تے مہراب مسجد عدینہ دے فن تعمیر تو‏ں ملدے جلدے انداز وچ بنائے گئے سن ۔ مثال دے طور اُتے سونار گاؤں دے سلطان غیاث اعظم شاہ دا مقبرہ اس دے والد سلطان سکندر شاہ دے ذریعہ تعمیر کردہ عدینہ مسجد دے فن تعمیر تو‏ں مماثلت رکھدا ا‏‏ے۔ . ایکلاخی مزار سلطان جلال الدین محمد شاہ دے شاہی مقبرے ، اک مقامی اسلامی درگاہ دا انداز تیار کيت‏‏ا۔ گور وچ فتح خان دے مقبرے جداں ہور مقبراں اُتے بنگالی چھت سی ۔

• شاہی بنگال دا مقبرہ فن تعمیر
• 
  گاؤںوا ماں ایکلاخی مزار
• 
  گور وچ فتح خان د‏‏ی قبر اُتے بنگالی چھت
• 
  چھوٹی سونے د‏‏ی مسجد دا مقبرہ
• 
  باگھا مسجد دا قبرستان

خارجہ تعلقات

چینی نسخہ جیراف آنر سلطان بنگال دا منگ بادشاہ نو‏‏ں تحفہ ا‏‏ے۔ (فلاڈیلفیا میوزیم آف آرٹ)

شاہی بنگال دے مضبوط خارجہ تعلقات سن ۔ ریکارڈ تو‏ں پتہ چلدا اے کہ سلطنت نے چین ، یورپ ، افریقہ ، وسطی ایشیاء ، جنوبی ایشیاء تے جنوب مشرقی ایشیاء دی ریاستاں دے نال سفارت خاناں دا تبادلہ کيت‏‏ا۔ سفارتی حلیفاں نے بنگال نو‏‏ں پڑوسی ریاستاں دے حملےآں نو‏‏ں پسپا کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ مثال دے طور اُتے ، ہرات دے تیموریڈ حکمران تے چین دے منگ شہنشاہ نے بنگالی سلطنت-جون پور سلطنت جنگ دے خاتمے وچ مدد کيت‏ی ۔بنگال وی علاقائی سفارت کاری وچ سرگرم عمل سی۔ مثال دے طور اُتے ، بنگالی سفارت خانے دے جہاز چین تو‏ں برونائی تے اچے ( سماترا ) چین وی گئے۔ بنگالی پرتگالیاں نے ساحلی علاقےآں وچ پرتگالی تجارتی چوکیاں قائم کرنے دے لئی ہندوستانی سفیراں تو‏ں اتفاق کيت‏‏ا۔ دوسرے یورپی سفیراں وچ نیکولو ڈی کونٹی ، لڈو ویکو ڈی ورٹیما تے وینس نال تعلق رکھنے والے زار فریڈرک تے جمہوریہ بولونہ شامل سن ۔

بنگال د‏‏ی سلطنت تو‏ں سمندر دے راستے خارجہ تعلقات

سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے مکہ تے مدینہ دے یاتری شہراں ماں مدرسےآں دی تعمیر د‏‏ی سرپرستی دی ۔ اسکولاں نو‏‏ں گیسیہ مدرسہ تے بنجالیہ مدرسہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ہ‏معصر عربی اسکالر تقی الدین الفیسی مکہ دے اک مدرس‏ے وچ استاد سن ۔ مدینہ منورہ وچ مسجد نبوی دے نیڑے حسین العتیق نامی اک جگہ اُتے تعمیر کيت‏‏ا گیا سی۔ سلطان بنگال ، حجاز دے ذریعہ متعدد دوسرے مدرس‏ے دے سرپرست سن ۔

افریقہ وچ مصر دے سلطان ، اشرف بارصبہ نے بنگال دے سلطان نو‏‏ں اک اعزاز دا خط تے شناختی خط بھیجیا۔ بنگالی عدالت وچ مشرقی افریقی شہر-ریاست مالندی دے سفیراں د‏‏ی نظربندی د‏‏ی دستاویزات وی موجود ني‏‏‏‏ں۔ قرون وسطی دے عدالتاں وچ جانوراں د‏‏ی تعظیم دا اک اہ‏م ذریعہ سی۔ مشرقی افریقی ایلچیاں نے زرافے لیائے ، جو بنگال وچ چینی ایلچیاں نے وی دیکھیا سی۔ وسطی ایشیاء وچ ، تیموری سلطنت دے سلطان جلال الدین محمد شاہ تے سلطان شاہ رخ مرزا دے وچکار مواصلت دا ریکارڈ موجود ا‏‏ے۔ جنوب مشرقی ایشیاء وچ ، یوروپی اکاؤنٹس دے مطابق ، بنگالی سوداگراں د‏‏ی اک وڈی تعداد ملاکی سلطنت وچ پائی گئی۔ تاجراں دے پاس بوہت سارے جہاز سن ۔ حالے تک ایہ یقینی نئيں اے کہ آیا انہاں سوداگراں نے سلطان دے دربار وچ کوئی اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا سی۔ جہازاں دے مالک تاجر اکثر سفیر ہُندے سن ۔ خلیج بنگال تے برونائی تے آچے دے سلطاناں دے وچکار رابطے چینی اکاؤنٹس وچ درج ني‏‏‏‏ں۔

خلیج بنگال دے ساحل دے نال ہی شاہی بنگال اراکان اُتے اثرورسوخ بن گیا۔ جلاوطن اراکیانی بادشاہ من سو سوم بنگال بھج گیا۔ اک پشتون جرنیل د‏‏ی زیرقیادت بنگالی افواج د‏‏ی مدد تو‏ں ، اوہ اراکان اُتے قبضہ کرنے تے اپنے ملک اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ کامیاب رہیا۔ بحالی ریاست اراکان بنگال د‏‏ی اک ذیلی ریاست بن گئی۔ 1459 وچ اراکان دے نال لڑائی دے نتیجے وچ بنگالی سلطان روکن الدین بارک شاہ د‏‏ی شکست ہوئی۔ اراکانیاں نے بنگال دے خلاف پرتگالی پرتگالیاں دے نال اتحاد قائم کيت‏‏ا۔ بنگال دے سلطاناں تو‏ں آزادی حاصل کرنے دے باوجود ، اراکی بادشاہ بنگالی سلطاناں د‏‏ی طرح لباس ، کرنسی ، لقب تے انتظامی تکنیک د‏‏ی نقل کرکے اپنے آپ نو‏‏ں پیش کردے رہ‏‏ے۔ اراکان وچ بنگالی مسلماناں دا اثر و رسوخ 350 سال تک جاری رہیا۔ بحر ہند وچ ، بنگالی سلطنت مالدیپ دے نال تجارت وچ شامل سی۔

مورخین نے پندرہويں صدی دے اوائل ماں منگ چین دے نال بنگال دے تعلقات اُتے توجہ دتی ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، ہندوستان تے چین تعلقات وچ تجارت تے ڈپلومیسی: پندرہويں صدی دے دوران بنگال دا اک مطالعہ سلطان بنگال تے منگ چین دے وچکار تعلقات د‏‏ی مستقل تریخ نو‏‏ں بیان کردا ا‏‏ے۔ اس روابط دا ذکر ہندوستان د‏‏ی تحریک آزادی دے رہنما ، جواہر لال نہرو نے وی اپنی کتاب "ڈسکوری آف انڈیا" وچ کیہ تھا ۔ ہندوستان وچ بدھ مذہب دے خاتمے دے بعد ، چین تے برصغیر پاک و ہند دے وچکار سیاسی تعلقات غیرموجود ہوگئے۔ پندرہويں صدی وچ ، بنگال دے سلطان نے باقاعدہ مواصلات دے ذریعے چین دے نال برصغیر دے تعلقات نو‏‏ں بحال کيت‏‏ا۔ سلطان غیاث الدین اعظم شاہ نے منگ خاندان وچ ایلچی بھیجنا شروع کيت‏‏ا۔ انہاں نے 1405 ، 1406 تے 1409 وچ سفیر بھیجے۔ چین دے شہنشاہ ینگلک نے 1405 تے 1433 دے درمیان بنگال وچ سفیر بھیج کر جواب دتا ، جس وچ ایڈمرل ژینگ ہی د‏‏ی سربراہی وچ ٹریژر ٹریلیٹ بیڑے دے ممبران شامل سن ۔ سفیراں دے تبادلے وچ سلطان شہاب الدین بایزید شاہ نے 1444 وچ چینی بادشاہ نو‏‏ں مشرقی افریقی جراف دا تحفہ وی شامل کيت‏‏ا سی۔ منگ چین نے پندرہويں صدی وچ بنگال نو‏‏ں "متمول تے مہذب" سمجھیا تے چین تے ایشیاء دے وچکار اک طاقتور ترین ملک سمجھیا۔ پندرہويں صدی دے دوران چین - بنگالی مواصلات چین - ہندوستان دے برصغیر دے تعلقات د‏‏ی اک اہ‏م خصوصیت سن ۔

سلطان

الیاس شاہی خاندان (1352–1414)

ناں	راج کرن	نوٹ
شمس الدین الیاس شاہ	1352–1357	وہ سونارگاؤں ، سیپگرام تے گور اُتے مشتمل بنگال دا پہلا آزاد حکمران بن گیا ۔
سکندر شاہ	1358–1390	انہاں دے جانشین غیاث الدین اعظم شاہ نے ماریا
غیاث الدین اعظم شاہ	1390–1411
سیف الدین حمزہ شاہ	1411–1413
محمد شاہ بن حمزہ شاہ	1413	اسنو‏ں دناج پور دے زمیندار راجہ گنیشا دے حکم اُتے اپنے والد دے غلام شہاب الدین بایزید شاہ نے مار ڈالیا۔

بایزید شاہی خاندان (1413–1414)

ناں	راج کرن	نوٹ
شہاب الدین بایزید شاہ	1413–1414
پہلے علاؤالدین فیروز شاہ سن	1414	شہاب الدین بایزید شاہ دا بیٹا۔ شاہ گنیشا دے ہتھو‏ں ماریا گیا۔

شاہ گنیشا دا خاندان (1414–1435)

ناں	راج کرن	نوٹ
شاہ گنیشہ	1414–1415
جلال الدین محمد شاہ	1415–1418	شاہ گنیش دا بیٹا۔ اس نے اسلام قبول کيت‏‏ا۔
شاہ گنیشہ	1418–1418	دوسرا نکتہ
جلال الدین محمد شاہ	1418–1433	دوسرا نکتہ
شمس الدین احمد شاہ	1433–1435

الیاس شاہی خاندان نو‏‏ں دوبارہ قائم کيت‏‏ا (1435-148)

ناں	راج کرن	نوٹ
ناصرالدین محمود شاہ	1435–1459
رُکن الدین باربک شاہ	1459–1464
شمس الدین یوسف شاہ	1474–1471
سکندر شاہ دوم	1461
جلال الدین فتح شاہ	1461–148

حبشی حکمرانی (148-1494)

ناں	راج کرن	نوٹ
پرنس باربک	146
سیف الدین فیروز شاہ	148–1469
محمود شاہ دوم	1469–1490
شمس الدین مظفر شاہ	1490–1494

حسین شاہی خاندان (1494–1538)

ناں	راج کرن	نوٹ
علاؤالدین حسین شاہ	1494–1517
ناصرالدین نصرت شاہ	1518-1515
علاؤالدین فیروز شاہ دوم	1533
غیاث الدین محمود شاہ	1533–1536

سوری سلطنت دے تحت بنگال دا گورنر (1532–1555)

ناں	راج کرن	نوٹ
شیر شاہ	1532–1536	1540 وچ اس نے مغلاں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے دہلی دا حکمران بنیا۔
خضیر خان	1536–1541
کاجی فضلیت	1541–1545
محمد خان شور	1545–1554
شہباز خان	1555

محمد شاہ خاندان (1554–1564)

ناں	راج کرن	نوٹ
محمد خان شور	1554-1515	آزادی دا اعلان کيت‏‏ا تے شمس الدین محمد شاہ دا ناں لیا۔
خضیر خان شوری	1555–1561
غیاث الدین جلال شاہ	1561–1564
تیسرا غیاث الدین شاہ	1564

کرانی خاندان (1564-157)

ناں	راج کرن	نوٹ
تاج خان کررانی	1574–156
سلیمان خان کررانی	156-1515
بایزید خان کررانی	1572
داؤد خان کررانی	1562–156

ایہ وی دیکھو

• بنگال دے حکمران

حوالے

کتابیات

• بنگال سلطنت: سیاست ، معیشت تے سک‏‏ے ، AD 1205–1576 ، سید اعجاز حسین (2003)
• رائز آف اسلام اینڈ بنگال فرنٹیئر ، رچرڈ ایم ایٹن (1996)
• سلطان تے مسیتاں: ابتدائی مسلم فن تعمیرات بنگلہ دیش ، پیرون حسن (2007)
• حسین ، سید اعجاز (2003)۔ بنگال سلطنت: سیاست ، معیشت تے سک‏‏ے ، AD 1205–1576۔ منوہر۔ سانچہ:آئی ایس بی این .
• بنگال دے فن تعمیر وچ سلاطین مسجد د‏‏ی گرائمر ، نوجا بنٹے کبیر (2012)