سید محمد بن علی نقی
 سید محمد بن علی نقی | |
|---|---|
| فائل:امامزاده سید محمد.jpg | |
| نام | محمد بن علی نقیؑ |
| وجہ شہرت | امام زادہ |
| کنیت | ابو جعفر |
| لقب | سید محمد |
| تاریخ پیدائش | ۲۲۸ ق صریا (مدینہ) |
| مدفن | شہر بلد، کاظمین تے سامرا دے درمیان |
| والد | امام علی نقی |
| مشہور امام زادے | |
| عباس بن علی، زینب کبری، فاطمہ معصومہ، علی اکبر، علی اصغر، عبد العظیم حسنی، احمد بن موسی، سید محمد، سیدہ نفیسہ | |
محمد بن علی نقی(متوفی 252ھ) شیعاں دے دسويں امام، امام علی نقی علیہ السلام دے سب توں وڈے فرزند نيں جو سید محمد تے اہل قریہ دی اصطلاح وچ سبع الدجیل (مرد شجاع) دے ناں توں معروف نيں۔ روحانی تے اخلاقی عظمت تے منزلت دی وجہ توں شیعہ تے غیر شیعہ سب ایہ گمان کردے سن کہ امام علی نقی علیہ السلام دے بعد منصب امامت انہاں نوں ملے گا۔ لیکن امام علی نقی دی زندگی وچ ہی انہاں دی وفات نے اس گمان نوں ختم کر دتا تے ایہ واضح ہوئے گیا کہ امام علی النقیؑ دے بعد امامت امام حسن عسکری نوں ہی ملے گا۔
سنہ 252ھ وچ آپ بَلَد نامی شہر وچ وفات پا گئے تے اوہی اُتے مدفون نيں۔ آپ دا روضہ پہلی بار چوتھی صدی ہجری وچ تعمیر ہويا جس دے بعد مختلف ادوار وچ علماء، مراجع تے بادشاہاں دے توسط توں اس دی تعمیر و توسیع ہُندی رہی اے۔ جنہاں وچ سلسلہ آل بویہ بادشاہ عضدالدولہ دیلمی، سلسلہ صفویہ دے بادشاہ شاہ اسماعیل صفوی، چودہويں صدی ہجری دے مرجع تقلید میرزای شیرازی تے چودہويں صدی ہجری دے شیعہ محدیث میرزا حسین نوری دا ناں قابل ذکر نيں۔
سید محمد دا روضہ عراق دے بلد نامی شہر وچ واقع اے جو سامرا دے جنوب وچ ۵۰ کیلو میٹر دے فاصلہ اُتے واقع اے۔ آپ دا روضہ تمام شیعاں خاص طور اُتے عراق دے شیعاں وچ بےحد مقبول زیارت گاہ اے۔ انہاں دی بہت ساریاں کرامات نقل ہوئیاں نيں۔
سید محمد دی نسل آپ دے پوتے شمسالدین محمد جو میرسلطان بُخاری دے ناں توں مشہور سن، دے ذریعے اگے چلی۔ ايسے طرح سادات آل بَعاج جو عراق تے ایران دے بعض مناطق وچ زندگی بسر کردے نيں، آپ دی نسل توں نيں۔
سید محمد دی زندگی تے کرامات دے بارے وچ مختلف کتاباں وی لکھی گئیاں نيں؛ من جملہ انہاں وچ محمدعلی اُردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ھ)کی عربی بولی وچ لکھی گئی کتاب "حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادیؑ" مشہور اے جو فارسی وچ "ستارہ دُجَیل" دے ناں توں ترجمہ ہويا اے۔
7 جولائی 2016ء نوں شام دے وقت سید محمدؑ دا روضہ اک دہشت گردانہ حملے دا شکار ہويا۔
زندگینامہ
سودھوسید محمد امام ہادی دے فرزند ارجمند نيں۔[۱] کہیا جاندا اے کہ آپ دی والدہ دا ناں حدیث یا سلیل سی۔[۲] آپ دی پیدائش سنہ 228ھ نوں مدینہ دے نیڑے صریا نامی جگہے اُتے ہوئی۔[۳] سنہ 233ھ نوں متوکل عباسی دے حکم اُتے جدوں امام ہادیؑ نوں سامرا احضار کيتا گیا تاں سید محمد صریا ہی وچ رہے۔[۴] آپ کس سنہ ہجری نوں سامرا اپنے والد گرامی دے پاس چلے گئے اس بارے وچ کوئی دقیق معلومات میسر نئيں، لیکن کہیا جاندا اے کہ سنہ 252ھ نوں سامرا توں مدینہ دی طرف چل نکلے[۵] تے جدوں بلد نامی جگہے اُتے پہنچے تاں بیماری دی وجہ توں فوت ہوگئے تے اوتھے اُتے دفن ہوئے۔سائیٹ غلطی: بند کردا </ref> ؛ <ref> دا گھاٹا ٹیگ ايسے طرح آپ سید محمد بعاج،[۶] سَبع الدُّجَیل تے سَبع الجزیرہ دے القاب توں وی ملقب سن ۔[۷]
اولاد
سودھوچودہويں صدی ہجری دے مورخ شیخ عباس قمی نے سید حسن براقی (متوفی 1332ھ) توں نقل کيتا اے کہ آپ دی نسل آپ دے پوتے شمسالدین محمد (متوفی 832 یا 833ھ) دے ذریعے اگے چلی۔[۸] شمسالدین دا نسب چار واسطےآں توں سید محمد دے فرزند علی تک پہنچدا اے تے چونکہ اوہ بخارا وچ متولد تے اوتھے اُتے جوان ہوئے سن میرسلطان بُخاری دے ناں توں مشہور سن تے انہاں دی اولاد بخاریاں دے ناں توں معروف سن ۔[۹] اوتھے توں اوہ بلاد روم چلے گئے تے شہر بروسا وچ مقیم ہوئے تے اوتھے اُتے مدفون نيں۔[۱۰] شیخ عباس قمی ايسے طرح سید حسن براقی توں نقل کردے نيں کہ سید محمد بَعاج وی سید محمد دی اواد وچوں سن ۔[۱۱] کہیا جاندا اے کہ سادات آل بعاج جو میسان، ذیقار، واسط، قادسیہ، بغداد تے نجف اشرف[۱۲] ايسے طرح ایران دے شہر خوزستان وغیرہ وچ آباد نيں، وی سید محمد دے فرزند علی تے احمد دی اولاد نيں۔[۱۳]
مقام و منزلت
سودھوشیعہ محقق باقر شریف قرشی(متوفی 1433ھ) دے مطابق سید محمد دے اخلاق تے ادب نے انہاں نوں دوسرےآں توں ممتاز بنایا سی۔[۱۴] ايسے بنا اُتے بعض شیعہ حضرات دا خیال سی ک امام ہادیؑ دے بعد امامت دا منصب سید محمد نوں ملے گا۔[۱۵] سید محمد ہمیشہ اپنے بھائی امام حسن عسکریؑ دے نال ہويا کردے سن [۱۶] تے باقر شریف قرشی دے مطابق امام حسن عسکریؑ نے سید محمد دی تعلیم و تربیت دی ذمہ داری اپنے ذمے لئے سن ۔[۱۷] شیخ عباس قمی دے نقل دے مطابق امام حسن عسکریؑ نے سید محمد دی موت اُتے اپنے گریبان چاک کيتے تے اس کم اُتے آپ اُتے اعتراض کرنے والےآں دے جواب وچ حضرت موسی دا اپنے بھائی حضرت ہارون دی موت اُتے گریبان چاک کرنے دے نال استناد کردے سن ۔[۱۸]
تیسری تے چوتھی صدی ہجری دے شیعہ مورخین سعد بن عبداللہ اشعری تے حسن بن موسی نوبختی دے مطابق شیعاں دی اک جماعت نے امام ہادیؑ دی شہادت دے بعد سید محمد دی وفات توں انکار کردے ہوئے انہاں دی امامت دے قائل ہوئے گئے تے سید محمد نوں اپنے والد گرامی دا جانشین تے مہدی موعود قرار دیندے سن ؛ کیونجے انہاں دے بقول امام ہادیؑ نے امامت دے لئی انہاں دی معرفیکيتی سی تے چونکہ امام دی طرف جھوٹھ دی نسبت دینا جائز نئيں تے بداء حاصل نئيں ہويا اے پس حقیقت وچ اوہ انہاں دی موت نئيں ہوئی اے تے انہاں دے والد امام ہادیؑ توں انہاں نوں لوکاں دے گزند توں محفوظ کرنے دے لئی انہاں نوں چھپایا اے۔[۱۹] ایہ لوک مذکورہ تمام گلاں اُتے عقیدہ رکھدے سن حالانکہ سید محمد امام ہادیؑ دی زندگی وچ ہی اس دنیا توں چلے گئے سن [۲۰] تے امام ہادیؑ نے سید محمد دے وفات دے دن آپ دی خدمت وچ تلسیت دے لئی آنے والے لوکاں دے سامنے امام حسن عسکریؑ دی امامت دی طرف اشارہ فرمایا سی۔[۲۱] اک حدیث دے مطابق اس وقت آپ دی خدمت وچ آل ابیطالب، بنیہاشم تے قریش وغیرہ دے 150 توں وی زیادہ لوک موجود سن ۔[۲۲]
شیعہ محدیث میرزا حسین نوری(متوفی 1320ھ) دے مطابق سید محمد دے کرامات متواتر طور اُتے تے اہل سنت دے ایتھے وی مشہور نيں؛ ايسے بنا اُتے عراق دے لوک انہاں دے ناں دی قسم کھانے توں خوف محسوس کردے نيں، جے کسی شخص اُتے کسی چیز دے چرائے جانے دی تہمت لگائی جاندی تاں اس چیز نوں متعلقہ شخص نوں دے دیندے نيں لیکن سید محمد دی قسم نئيں کھاندے نيں۔[۲۳] بعض منابع وچ سید محمد توں بعض کرامت نقل ہوئیاں نيں؛ من جملہ ایہ کہ محمدعلی اردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ھ) نے اپنی کتاب "حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادیؑ" وچ انہاں دی تقریبا 60 کرامات دا ذکر کيتا اے۔[۲۴]
روضہ
سودھو
سید محمد دا روضہ عراق دے شہر بلد وچ کاظمین دے شمال وچ 85 کیلومیٹر تے سامراء دے جنوب وچ 50 کیلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اے تے ایہ روضہ عراق دے شیعاں دے ایتھے مورد احترام زیارتگاہاں وچوں اک اے۔ جو لوک سامراء وچ حرم عسکریین دی زیارت دے لئی جاندے نيں اوہ سید محمد دے زوضے دا وی ضرور زیارت کردے نيں۔[۲۵]
حرم سید محمد دی ابتدائی تعمیر دے بارے وچ دقیق معلومات میسر نئيں؛ لیکن سنہ ۱۳٧۹ توں ۱۳۸۴ھ تک وچ آپ دے مرقد دی تعمیراتی کماں توں اس گل دا اندازہ لگایا جا سکدا اے کہ اس دی تعمیر چوتھی صدی ہجری وچ آل بویہ دے حکمران عضدالدولہ دیلمی دے دور وچ ہوئی سی۔[۲۶] دوسری بار اس دی تعمیر دسويں صدی ہجری وچ فتح بغداد دے بعد شاہ اسماعیل صفوی دے حکم نال ہوئی اے۔[۲۷] سنہ ۱۱۸۹ھ وچ وی آپ دے روضے دی تعمیر دے بارے وچ حکایت ہوئی اے۔[۲۸]
اسی طرح زینالعابدین بن محمد سلماسی (متوفی ۱۲٦٦ھ) جو سید بحر العلوم دے شاگرد رہے نيں نے سال ۱۲۰۸ھ وچ امیر حسین خان سردار دے حکم توں سید محمد دے مرقد اُتے گچ تے اِٹ توں اک عمارت تے زائرین دے لئی اک زائر سرا تعمیر کروایا۔[۲۹] سنہ ۱۲۴۴ھ نوں ملیا محمد صالح قزوینی حائری نے پرانی عمارتاں نوں خراب کر کے نويں عمارتاں بنانا شروع کيتا جو سنہ ۱۲۵۰ھ وچ اختتام نوں مکمل ہوئی۔[۳۰] ايسے طرح میرزای شیرازی (۱۲۳۰-۱۳۱۲ھ) نے سامرا وچ سکونت اختیار کرنے دے بعد تے میرزا محمد تہرانی عسکری نے وی حرم سید محمد دی تعمیراتی امور انجام دتے تے اس وچ نويں کمرےآں دا وادھا کيتا۔ [۳۱] آقابزرگ تہرانی دے مطابق میرزا حسین نوری(۱۲۵۴-۱۳۲۰ھ) نے وی سنہ ۱۳۱٧ھ وچ اس دی تعمیر کیتیاں ناں۔[۳۲]
شیعہ مرجع تقلید آقا حسین قمی دے فرزند سید محمد طباطبایی نے اپنے والد دی مرجعیت دے دور وچ حرم سید محمد دے لئی جمع شدہ اموال توں سنہ ۱۳٧۹-۱۳۸۴ھ وچ جدید تعمیرات انجام دتے جس وچ 150 مربع میٹر اُتے مشتمل صحن، گنبد، مینار تے ضریح نصب کيتا گیا۔[۳۳]
عتبات عالیات دی تعمیراتی کمیٹی نے سنہ ۱۳۹۲ش وچ سید محمد دے مرقد دی تعمیر شروع کیتی۔[۳۴] اگرچہ 7 جولائی 2016ء نوں حرم سید محمد اُتے داعش دے حملے وچ حرم دے بعض حصےآں نوں نقصان پهنچا،[۳۵] لیکن اس دی تعمیر سنہ 2019ء دے بہار تک جاری رہی۔[۳۶]
متعلقہ صفحات
سودھومونون گرافی
سودھوسید محمد دے بارے وچ لکھی گئی کتاباں[۳۷] وچوں بعض درج ذیل نيں:
- "حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادیؑ" جسنوں محمد علی اُردوبادی (۱۳۱۲-۱۳۸۰ھ) نے عربی بولی وچ تألیف کیتیاں ناں۔ اس کتاب دا فارسی وچ ترجمہ "ستارہ دُجَیل" دے ناں توں ہويا اے۔ ایہ کتاب دو حصےآں اُتے مشتمل اے: پہلے حصے وچ سید محمد تے آپ دے مرقد[۳۸] دی معرفی کيتی گئی اے۔ جدوں کہ دوسرے حصے وچ آپ توں متعلق بعض کرامات دا تذکرہ کيتا گیا اے۔[۳۹] اردوبادی نے کتاب دے پہلے حصے وچ حسن بن موسی نوبختی دی جانب توں سید محمد توں منسوب فرقے دی بحث دے ذیل وچ سامرا وچ آپ دی موت واقع ہونے دی طرف اشارہ کردے ہوئے[۴۰] شہر بلد وچ آپ دے مزار دی شہرت نوں روز روشن دی طرح قرار دتا اے۔[۴۱]
- "رسالہ ای در کرامات سید محمد بن علی الہادی" جس دے مصنف جابر آل عبدالغفار کشمیری (متوفی ۱۳۲۰ھ) نيں۔ آقابزرگ تہرانی صاحب کتابشناس شیعہ (متوفی ۱۳۸۹ھ) اس کتاب نوں میرزا حسین نوری دی درخواست اُتے لکھی گئی اے۔[۴۲]
- "رسالۃ فی کرامات السید محمد ابن الامام علی الہادی" جس دے مصنف ہاشم محمد علی بلداوی (متوفی ۱۳۰۵ھ) نيں جنہاں نے اس کتاب دی تدوین وچ سید قاسم بلداوی دی کتاب "الفضائل الفاخر" توں استفادہ کيتا اے۔[۴۳]
حوالے
سودھو- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۲۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۲۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۲۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۴۔
- ↑ ملاحظہ کرن: حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۳٧۱ش، ج۲، ص۲٦۲۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۲۔
- ↑ قمی، منتہی الآمال، ۱۳٧۹ش، ج۳، ص۱۸۹۳۔
- ↑ حسینی مدنی، تحفۃ الازہار، التراث المکتوب، ج۳، ص۴٦۱-۴٦۲۔
- ↑ حسینی مدنی، تحفۃ الازہار، التراث المکتوب، ج۳، ص۴٦۱-۴٦۲۔
- ↑ قمی، منتہی الآمال، ۱۳٧۹ش، ج۳، ص۱۸۹۳۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۱۰۔
- ↑ حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۳٧۱ش، ج۲، ص۲٦۲(پانویس۲)۔
- ↑ قرشی، موسوعۃ سیرۃ اہل البیت الامام الحسن العسکری، ۱۴۳۳ق، ج۳۴، ص۲٦۔
- ↑ قمی، منتہی الآمال، ۱۳٧۹ش، ج۳، ص۱۸۹۱؛ قرشی، موسوعۃ سیرۃ اہل البیت الامام الحسن العسکری، ۱۴۳۳ق، ج۳۴، ص۲٦۔
- ↑ اردوبادی، حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادی(ع)، ص۲۱۔
- ↑ قرشی، موسوعۃ سیرۃ اہل البیت الامام الحسن العسکری، ۱۴۳۳ق، ج۳۴، ص۲٦۔
- ↑ قمی، سفینۃ البحار، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۱۰؛ امین، اعیان الشیعہ، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۵۔
- ↑ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ۱۳٦۰ش، ص۱۰۱؛ نوبختی، فرق الشیعہ، ۱۴۰۴ق، ص۹۴۔
- ↑ اشعری، المقالات و الفرق، ۱۳٦۰ش، ص۱۰۱۔
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳٦۳ش، ج۵۰، ص۲۴٦۔
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳٦۳ش، ج۵۰، ص۲۴۵۔
- ↑ نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۴ق، ج۱، ص۲٧۲۔
- ↑ اردوبادی، حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادی(ع)، ۱۴۲٧ق، ص۵۰ بہ بعد۔
- ↑ ««سید محمد»۔». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۲-۰۸. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۸.
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۰۔
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۱-۵۲۰۔
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۱-۵۲۰۔
- ↑ بداوی، سبع الجزیرہ، مرکز سبع الدجیل للتبلیغ و الارشاد، ص۸۔
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۱۔
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۱۔
- ↑ آقابزرگ تہرانی، الذریعہ، ۱۴۰۸ق، ج۱٧، ص۲۸۹۔
- ↑ فقیہ بحرالعلوم و خامہیار، زیارتگاہہای عراق، ج۱، ص۵۲۲۔
- ↑ «چند طرح بازسازی حرم امامزادہ سیدمحمد آمادہ بہرہبرداری»
- ↑ «الصور: إحباط محاولۃ تفجير مرقد (سيد محمد) في بلد۔۔ و مقتل ثلاثۃ انتحاريين أمام بوابۃ دخول الزائرين»
- ↑ «چند طرح بازسازی حرم امامزادہ سیدمحمد آمادہ بہرہبرداری»
- ↑ «السيّد محمّد بن الإمام الہادي عليہالسّلام»
- ↑ اردوبادی، حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادی(ع)، ۱۴۲٧ق، ص۵۰۔
- ↑ اردوبادی، حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادی(ع)، ۱۴۲٧ق، ص۵۰ بہ بعد۔
- ↑ نوبختی، فرق الشیعہ، ۱۴۰۴ق، ص۹۴۔
- ↑ اردوبادی، حیاۃ و کرامات ابوجعفر محمد بن الامام علی الہادی(ع)، ۱۴۲٧ق، ص۳۵۔
- ↑ آقابزرگ تہرانی، الذریعہ، ۱۴۰۸ق، ج۱٧، ص۲۸۹۔
- ↑ آقابزرگ تہرانی، الذریعہ، ۱۴۰۸ق، ج۱٧، ص۲۸۹-۲۹۰۔
مآخذ
سودھو- احسان مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، نشر مشعر
- رجائی، مهدی، المعقبون، من آل ابی طالب، موسسه عاشورا، قم، ۱۳۸۵ش
- طوسی، محمد بن حسن،الغیبه، قم، دار المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق
- قرشی، باقر شریف، زندگانی امام حسن عسکریؑ، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳٧۵ش
- کلینی، محمد بن یعقوب ،اصول کافی ،تحقیق علی اکبر غفاری ،تهران، دارالکنب الاسلامیه، ۱۳۸۸ق
- مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة،۱۳٦۳ش
- مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تحقیق علی اکبر غفاری بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۹۹ق
- اشعری قمی، المقالات و الفرق، تصحیح محمد جواد مشکور، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳٦۱ش