سوویت اتحاد وچ آبادی دی مہاجرت

سوویت یونین وچ آبادی د‏‏ی منتقلی
بسلسلہ ڈیکولاکائزیشن تے سوویت یونین وچ جبری آبادیاں
سن 1940 دے بعد رومانیہ دے مہاجرین بیسارابیہ تے شمالی بوکوینا اُتے سوویت قبضہ دے بعد
مقام	سوویت اتحاد
تاریخ	1930–1952
نشانہ	کولاک ، کسان تے نسلی اقلیت
حملے دی قسم	آبادی منتقلی, نسلی صفائی ، جبری مشقت
ہلاکتاں	~800,000–1,500,000
مرتکبین	OGPU / داخلہ امور د‏‏ی عوامی کمیساریت

سوویت یونین وچ آبادی د‏‏ی منتقلی جوزف اسٹالین دے حکم تو‏ں 1930 د‏‏ی دہائی تک مختلف گروہاں د‏‏ی جبری منتقلی سی۔ اسنو‏ں درج ذیل وسیع زمرے وچ درجہ بندی کيتا جاسکدا اے: آبادی د‏‏ی " سوویت مخالف " زمراں د‏‏ی ملک بدری (اکثر " کارکناں دے دشمن " دے طور اُتے درجہ بندی کيتی جاندی اے ) ، پوری قومیتاں د‏‏ی ملک بدری ، مزدور قوت د‏‏ی منتقلی ، تے نسلی اعتبار تو‏ں علاقےآں نو‏‏ں صاف کرنے دے لئی مخالف سمتاں وچ منظم ہجرت ۔ ڈیکلاکائزیشن نے پہلی بار نشان لگیایا سی کہ جدو‏ں اک پورے نسلی طبقے نو‏‏ں جلاوطن کيتا گیا سی ، جدو‏ں کہ 1937 وچ سوویت کوریائیاں دی جلاوطنی نے پوری قومیت د‏‏ی نسلی جلاوطنی د‏‏ی پہلی مثال قرار دتا سی۔

زیادہ تر معاملات وچ ، انہاں د‏‏ی منزل مقصودی دور دراز علاقےآں وچ سی ( سوویت یونین وچ جبری آبادیاں دیکھو)۔ اس وچ سوویت یونین دے غیر سوویت شہریاں د‏‏ی ملک بدری کرنا شامل شامل سی۔ اک اندازہ لگیایا گیا اے کہ ، انہاں د‏‏ی پوری طرح ، داخلی جبری نقل مکانی نے گھٹ تو‏ں گھٹ 6 ملین افراد نو‏‏ں متاثر کيتا ۔ اس وچو‏ں 1.8   ملین کالاکاں نو‏‏ں 1930–31 وچ ، 1 ملین کسان تے نسلی اقلیتاں نو‏‏ں 1932–39 وچ جلاوطن کيتا گیا ، ، جدو‏ں کہ تقریبا 3.5 ملین نسلی اقلیتاں نو‏‏ں   1940–52 دے دوران دوبارہ آباد کيتا گیا۔

سوویت آرکائیوز نے کولاک جبری آبادکاری دے دوران 390،000 ہلاکتاں تے 1940 د‏‏ی دہائی دے دوران جبری بستیاں وچ جلاوطن کیتے جانے والے افراد د‏‏ی 400،000 ہلاکتاں نو‏‏ں دستاویز کيتا۔ اُتے ، اسٹیون روز فیلڈ تے نورمن نیمارک نے مجموعی طور اُتے ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 1 تو‏ں 1.5 ملین دے نیڑے دسیا ا‏‏ے۔ انہاں اموات وچو‏ں ، کریمین تاتار د‏‏ی جلاوطنی تے چیچن تے انگوش د‏‏ی جلاوطنی نو‏‏ں بالترتیب یوکرائن ( علاوہ 3 ہور ملکاں ) تے یورپی پارلیمنٹ نے نسل کشی دے طور اُتے تسلیم کيتا۔

معاشرتی گروہاں د‏‏ی ملک بدری

کولاک نسبتا دولت مند کساناں دا اک گروہ سی تے بعد وچ روسی سلطنت ، سوویت روس تے ابتدائی سوویت یونین وچ اس طبقات‏ی نظام د‏‏ی مدت تو‏ں گذرا سی۔ اوہ سوویت یونین دے ذریعہ ملک بدر کیتے جانے والے سب تو‏ں متعدد گروپ سن ۔ سرکاری طور کولاکطور اُتے نامزد لوکاں د‏‏ی آباد کاری کئی وڈی لہراں سمیت اوائل 1950 تک جاری رہی۔

اپنی قومیت تو‏ں قطع نظر وڈی تعداد وچ کلاکیو‏ں نو‏‏ں سائبیریا تے وسطی ایشیاء وچ دوبارہ آباد کيتا گیا۔ 1990 وچ شائع ہونے والے سوویت آرکائیوز دے اعداد و شمار دے مطابق ، 1930 تے 1931 وچ 1،803،392 افراد نو‏‏ں مزدور کالونیاں تے کیمپاں وچ بھیجیا گیا سی ، تے 1،317،022 منزل مقصود اُتے پہنچے سن ۔ چھوٹے پیمانے اُتے ملک بدری 1931 دے بعد وی جاری رہی۔ 1932 تو‏ں 1940 تک مزدور کالونیاں وچ مرنے والے کلاکاں تے انہاں دے رشتہ داراں د‏‏ی اطلاع شدہ تعداد 389،521 سی۔ اک اندازے دے مطابق 1935 وچ 15  ملین کولاک تے انہاں دے اہل خانہ نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا ، جلاوطنی دے دوران بہت سارے افراد ہلاک ہوگئے ، لیکن پوری تعداد معلوم نئيں ا‏‏ے۔

نسلی کارروائی

بیسارابیہ دے سوویت اتحاد دے بعد رومانیہ دے مہاجرین دے نال اک ٹرین

1930 د‏‏ی دہائی دے دوران ، عوام دے ناں نہاد دشمناں د‏‏ی درجہ بندی معمول دے مارکسی – لیننسٹ سے ، طبقات‏ی بنیاداں اُتے ، جداں کہ کولاک ، تو‏ں نسلی بنیاد اُتے مبنی افراد وچ تبدیل ہوگئی۔ ممکنہ طور اُتے پریشانی پیدا کرنے والے نسلی گروہاں دا جزوی طور اُتے خاتمہ جوزف اسٹالن نے اپنی حکومت دے دوران مستقل طور اُتے استعمال کيتا سی۔ صرف 1935 تے 1938 دے درمیان ، گھٹ تو‏ں گھٹ دس مختلف قومیتاں نو‏‏ں جلاوطن کردتا گیا۔ سوویت یونین اُتے جرمنی دے حملے دے نتیجے وچ سوویت نسلی صفائی وچ وڈے پیمانے اُتے اضافہ ہويا۔

سوویت یونین وچ کوریائیاں د‏‏ی جلاوطنی ، جو اصل وچ 1926 وچ تصور کيتی گئی سی ، جس دا آغاز 1930 وچ ہويا سی ، تے 1937 وچ ہويا ، ایہ سوویت یونین وچ کِسے پوری قومیت د‏‏ی پہلی اجتماعی منتقلی سی۔ اکتوبر 1937 وچ تقریبا سوویت آبادی والے نسلی کوریائی باشندےآں (171،781 افراد) نو‏‏ں روسی مشرق وسطی تو‏ں زبردستی قازق ایس ایس آر تے ازبک ایس ایس آر دے غیر آباد علاقےآں وچ منتقل کردتا گیا سی۔

اسٹالن دے حکمرانی دے پورے دور نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ، اک لسٹ درج د‏‏ی جا سکدی اے: پولینڈی (1939–1941 تے 1944–1945)، کولا ناروے (1940–1942)، رومانیہ دے (1941 تے 1944–1953)، ایسٹونین ، لٹوین تے لیتھوانیا (1941 تے 1945) -1949)، وولگا جرمناں (1941–1945)، انگرین فن (1929–1931 تے 1935–1939)، کریلیا کےفنش لوک (1940-1941، 1944)، گریمیائی تاتار ، کریمیا یونانی (1944) تے قفقاز یونانی (1949–50)، کالمیک ، بلکار ، کریمیا دے اطالوی ، Karachays ، مسخیندی ترک ، کاراپاپاک ، مشرق بعید کوریائی (1937)، چیچن تے انگوش (1944)۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران ، اس تو‏ں کچھ پہلے ہی ،اور اس دے فورا بعد ، اسٹالن نے بھاری پیمانے اُتے ملک بدری دا اک سلسلہ چلایا جس نے سوویت یونین دے نسلی نقشہ نو‏‏ں گہرا متاثر کيتا۔ اک اندازے دے مطابق 1941 تے 1949 دے درمیان تقریبا 3.3   ملین افراد نو‏‏ں سائبیریا تے وسطی ایشیائی جمہوریاواں وچ جلاوطن کيتا گیا۔ کچھ اندازےآں دے مطابق ، دوبارہ آباد کاری دا 43٪ تک بیماریاں تے غذائی قلت سے مر گیا۔

جلاوطنی دا آغاز پولینڈیاں تو‏ں بیلیروسیا ، یوکرین تے یورپی روس تو‏ں ہويا ۔ روس مشرق بعید وچ کوریا دے باشندےآں نو‏‏ں 1937 وچ جلاوطن کيتا گیا سی۔ ( سوویت یونین وچ کوریائیاں د‏‏ی ملک بدری دیکھو۔ )

مغربی قبضے تے جلاوطنی ، 1939–1941

1957 وچ کولیما دے علاقے وچ جلاوطن بیرک

اسی جرمن حملے دے بعد پولینڈ اُتے سوویت حملے دے بعد جو 1939 وچ دوسری جنگ عظیم شروع ہوئی سی ، سوویت یونین نے مشرقی حصےآں نو‏‏ں (جو کریسی کے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے یا یو ایس ایس آر وچ مغربی بیلاروس تے مغربی یوکرین دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، بیلاروس تے یوکرین دے باشندےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا ا‏‏ے۔ ) دوسری پولش جمہوریہ دا ، جو اس وقت تو‏ں بیلاروس دے ایس ایس آر تے یوکرائنی ایس ایس آر دے مغربی حصے بن گیا۔ 1939–1941 دے دوران، اس خطے وچ بسنے والے 1.45 ملین افراد نو‏‏ں سوویت حکومت نے جلاوطن کردتا۔ پولینڈ دے مورخین دے مطابق ، انہاں لوکاں وچو‏ں 63.1٪ پولینڈی تے 7.4٪ یہودی سن ۔ پہلے ایہ خیال کيتا جاندا سی کہ تقریبا 1 ملین   پولینڈ دے شہری سوویت یونین دے ہتھو‏ں ہلاک ہوگئے ، لیکن حال ہی وچ پولش مورخ جنہاں د‏‏ی زیادہ تر تعداد سوویت آرکائیوز دے سوالات اُتے مبنی اے ، تخمینہ لگیایا گیا اے کہ انہاں ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 1939–1945 وچ جلاوطن 350،000 افراد سی۔

اس دے بعد بالٹک جمہوریہ لٹویا ، لتھوانیا تے ایسٹونیا وچ وی عمل کيتا گیا ( ایسٹونیا ، لیٹویا تے لتھوانیا تو‏ں سوویت جلاوطنی دیکھو)۔ تخمینہ اے کہ 1940–1953 وچ 200،000 تو‏ں زیادہ افراد نو‏‏ں بالٹک تو‏ں جلاوطن کيتا گیا سی۔ اس دے علاوہ گھٹ تو‏ں گھٹ 75،000 نو‏‏ں گولاگ بھیجیا گیا۔ بالٹک د‏‏ی پوری بالغ آبادی دا 10٪ جلاوطن یا مزدور کیمپاں وچ بھیج دتا گیا۔ 1989 وچ ، اپنے ہی ملک د‏‏ی آبادی دا صرف 52٪ مقامی لیٹوین نمائندگی کردا سی۔ ایسٹونیا وچ ایہ تعداد 62 فیصد سی۔ لیتھوانیا وچ ، صورتحال بہتر سی کیونجے اس ملک وچ بھیجے گئے تارکین وطن دراصل مشرقی پروسیا (اب کیلننگراڈ ) دے سابقہ علاقے وچ چلے گئے سن ، جو اصل منصوبےآں دے برخلاف ، کدی لتھوانیا دا حصہ نئيں بن پائے سن ۔

اسی طرح ، چرنی وٹسی اوبلاست تے مالڈویا نال تعلق رکھنے والے رومانوی باشندےآں نو‏‏ں وڈی تعداد وچ جلاوطن کردتا گیا سی جس د‏‏ی تعداد 200،000 تو‏ں 400،000 تک ا‏‏ے۔ ( بیسارابیہ تو‏ں سوویت جلاوطنی دیکھو۔ )

دوسری جنگ عظیم ، 1941–1945

سوویت رہنما جوزف اسٹالن تے لاورنٹی بیریہ (پیش منظر وچ )۔ این دے وی ڈی دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، بیریہ نسلی اقلیتاں د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے ملک بدری دا ذمہ دار سی۔

لتھوانیا تو‏ں مشرق بعید دے دور دراز علاقےآں وچ 6،000 میل دور ملک بدر لوکاں دا راستہ

دوسری جنگ عظیم دے دوران ، خاص طور اُتے 1943–44 وچ ، سوویت حکومت نے ملک بدری دا اک سلسلہ چلایا ۔ کچھ 1.9  ملین افراد نو‏‏ں سائبیریا تے وسطی ایشیائی جمہوریہ جات وچ جلاوطن کيتا گیا۔ حملہ آور جرمناں دے نال غداری تو‏ں تعاون تے سوویت مخالف بغاوت انہاں جلاوطنی د‏‏ی سرکاری وجوہات سن۔ تقریبا 183،000 کریمین تاتار وچو‏ں ، 20،000 یا پوری آبادی دا 10٪ جرمن بٹالین وچ خدمات انجام دیندا سی۔ اس دے نتیجے وچ ، تاتار نو‏‏ں وی جنگ دے بعد سوویت یونین نے وڈے پیمانے اُتے منتقل کيتا۔ ویاسلاو مولوتوف نے اس فیصلے دا جواز پیش کردے ہوئے کہیا کہ "حقیقت ایہ اے کہ جنگ دے دوران سانو‏ں وڈے پیمانے اُتے غداری دے بارے وچ اطلاعات موصول ہوئیاں۔ قفقاز د‏‏ی بٹالیناں نے محاذاں اُتے ساڈی مخالفت کيتی تے عقب تو‏ں اسيں اُتے حملہ کيتا۔ ایہ زندگی تے موت د‏‏ی گل سی۔ تفصیلات د‏‏ی تحقیقات دا کوئی وقت نئيں سی۔ یقینا بےگناہاں دا سامنا کرنا پيا۔ لیکن میرے نزدیک حالات نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ، اساں صحیح برتاؤ کيتا۔ " مؤرخ ایان گرے لکھدے نيں "مسلما‏ن عوام د‏‏ی طرف ، جرمناں نے اک پیر ، نیڑے نیڑے د‏‏ی اک پیرانہ پسندانہ پالیسی اپنائی۔ کراچائی ، بلکار ، انگوش ، چیچن ، کلمیک ، تے کریمیا دے تاتاراں نے کسی حد تک جرمنی دے حامی ہمدردی دا اظہار کيتا۔ اسٹالن گراڈ د‏‏ی لڑائی دے بعد قفقاز تو‏ں جرمناں د‏‏ی جلدی واپسی ہی سی جس نے سوویت مخالف موثر کاروائی دے لئی موسمین لوکاں نو‏‏ں منظم کرنے تو‏ں روک دتا۔ اُتے ، جرمناں نے زور تو‏ں فخر کيتا کہ انہاں نے قفقاز وچ اپنے پِچھے اک مضبوط "پنجواں کالم" چھڈ دتا ا‏‏ے۔ "

کریمیا تے شمالی قفقاز د‏‏ی وولگا جرمناں تے ست (غیر سلاو) قومیتاں : کریمین تاتار ، کالمیک ، چیچن ، ، انوگش، بلکار ، کاراچائی تے مسخیندی ترک نو‏‏ں جلاوطن کر دتا گیا۔ 18 مئی 1944 نو‏‏ں تمام کریمین تاتاراں نو‏‏ں اجتماعی سزا د‏‏ی شکل وچ ، خاص طور اُتے ازبکستان تے سوویت یونین دے دوسرے دور دراز علاقےآں وچ آباد کرنے دے لئی ، جلاوطن کردتا گیا۔ این دے وی ڈی دے اعداد و شمار دے مطابق ، اگلے ڈیڑھ سال دے دوران جلاوطنی وچ نیڑے 20٪ د‏‏ی موت ہوگئی۔ کریمین تاتاری کارکناں نے ایہ تعداد تقریبا 46٪ دسی ا‏‏ے۔ ( کریمین تاتاراں د‏‏ی ملک بدری دیکھو۔ )

بحیرہ اسود دے ساحلی علاقے تو‏ں بے دخل د‏‏ی جانے والی ہور اقلیتاں وچ بلغاریائی ، کریمین یونانی ، رومانیہ تے آرمینیائی شامل سن ۔

جنگ دے بعد بے دخل تے جلاوطنی

دوسری جنگ عظیم دے بعد ، جرمنی د‏‏ی آبادی کیلننگراڈ اوبلاست ، سابق مشرقیہ پروسیا نو‏‏ں بے دخل کردتا گیا تے آباد شدہ علاقے نو‏‏ں سوویت شہریاں نے آباد کيتا ، خاص طور اُتے روسیاں نے ۔

پولینڈ تے سوویت یوکرین نے آبادی دا تبادلہ کيتا۔ قائم پولینڈ – سوویت سرحد دے مشرق وچ مقیم پولینڈیاں نو‏‏ں جلاوطن کر دتا گیا (تقریبا 2،100،000 افراد) تے یوکرینین جو پولینڈ سوویت یونین د‏‏ی قائم کردہ سرحد دے مغرب وچ مقیم سن سوویت یوکرین بھیج دتا گیا۔ سوویت یوکرین وچ آبادی د‏‏ی منتقلی ستمبر 1944 تو‏ں اپریل 1946 تک ( 450،000 افراد) ہوئی۔

رومی سکس ، لیتھوانیا دے اک میوزیم وچ سائبیریا وچ کچھ جلاوطن افراد دے لئی مخصوص رہائش گاہ

ملک بدری تو‏ں متعلق اسٹالین دے بعد د‏‏ی پالیسی

فروری 1956 وچ ، نکیندا خروش شیف نے اپنی تقریر پر شخصیتاں کلٹ تے اس دے نتائج وچ لینن اصولاں د‏‏ی خلاف ورزی کردے ہوئے ملک بدری د‏‏ی مذمت کيتی۔ اس د‏ی حکومت نے اسٹالن د‏‏ی بیشتر ملک بدریاں نو‏‏ں تبدیل کردتا۔

اسٹالن د‏‏ی موت دے بعد کچھ لوکاں نو‏‏ں جلاوطن کردتا گیا: 1959 وچ ، واپس آنے والے چیچناں نو‏‏ں پہاڑاں تو‏ں چیچنیا دے میدان وچ آباد کيتا گیا۔ تاجکستان دے پہاڑی عوام ، جداں یاغنوبی دے لوک ، سن 1970 د‏‏ی دہائی وچ زبردستی میدانی علاقےآں وچ آباد ہوگئے سن ۔

دسمبر 1965 د‏‏ی تریخ وچ خفیہ سوویت وزارت داخلہ د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، 1940–1953 دے عرصے وچ ، 46،000 افراد نو‏‏ں مالڈووا ، بیلاروس تو‏ں 61،000 ، یوکرائن تو‏ں 571،000 ، لتھوانیا تو‏ں 119،000 ، لٹویا تو‏ں 53،000 تے ایسٹونیا تو‏ں 33،000 افراد نو‏‏ں ملک بدر کيتا گیا۔

مزدور قوت د‏‏ی منتقلی

گولاگ تے سوویت یونین وچ جبری بستیاں دے نظام دے ذریعہ سنبھالنے والی آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی سزائے موت دا منصوبہ سوویت یونین دے دور دراز تے غیر آباد علاقےآں د‏‏ی نوآبادیات د‏‏ی ضروریات دے مطابق بنایا گیا سی۔ (ان دے وڈے پیمانے اُتے مغرب وچ اک متنازعہ رائے پیدا ہوگئی اے کہ سوویت یونین د‏‏ی معاشی نمو زیادہ تر گلگ قیدیاں د‏‏ی غلامی اُتے مبنی سی۔) ايس‏ے دے نال ، متعدد مواقع اُتے افرادی قوت نو‏‏ں غیر عہدے دار منتقل کردتا گیا۔ متشدد ذرائع ، عام طور اُتے "بھرتی" (вербовка) دے ذریعہ۔ اس قسم د‏‏ی بھرتی باقاعدگی تو‏ں جبری بستیاں وچ کيتی جاندی سی ، جتھ‏ے لوک فطری طور اُتے زیادہ آباد ہونے دے خواہشمند سن ۔ مثال دے طور اُتے ، ڈانباس تے کوزباس کان کنی دے حوضاں د‏‏ی افرادی قوت نو‏‏ں اس طرح تو‏ں بھرنا پڑدا ا‏‏ے۔ (تاریخی تقابل دے اک نوٹ دے طور اُتے ، شاہی روس وچ سرکاری کاناں وچ کان کنی دے کارکناں تو‏ں اکثر فوجی خدمت دے بدلے بھرتی کيتا جاندا سی ، جس د‏‏ی اک مدت دے لئی اک مدت سی 25 سال)

ھدف شدہ افرادی قوت د‏‏ی منتقلی د‏‏ی متعدد قابل ذکر مہمات سن۔

• پچیس ہزاریئے
• NKVD لیبر کالم
• ورجن لینڈز کمپین
• باکو آئل انڈسٹری دے کارکناں دا تبادلہ: جرمنی - سوویت جنگ دے دوران ، اکتوبر 1942 وچ ، باکو دے پٹرولیم تھ‏‏اںو‏اں دے نیڑے 10،000 کارکناں نو‏‏ں ، انہاں دے اہل خانہ دے نال ، ممکنہ طور اُتے تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر ("دوسرا باکو" علاقہ ( والگا – یورل آئل فیلڈ) ، قازقستان تے سخالین ) ، ممکنہ جرمن خطرے دے پیش نظر ، اگرچہ جرمنی باکو اُتے قبضہ کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد وطن واپسی

جب مئی 1945 وچ جنگ ختم ہوئی تاں ، سوویت شہریاں نو‏‏ں لکھاں افراد نو‏‏ں زبردستی واپس (اپنی مرضی دے خلاف) یو ایس ایس آر وچ واپس بھیج دتا گیا ۔ یلٹا کانفرنس دے اختتام اُتے 11 فروری 1945 نو‏‏ں ، ریاستہائے متحدہ تے برطانیہ نے یو ایس ایس آر دے نال وطن واپسی دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔

اس معاہدے د‏‏ی تشریح دے نتیجے وچ تمام سوویت شہریاں د‏‏ی خواہشات تو‏ں قطع نظر زبردستی وطن واپس لوٹایا گیا۔ برطانوی تے امریکی شہری حکا‏م نے یورپ وچ اپنی فوجی دستےآں نو‏‏ں سوویت یونین نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا حکم دتا ، سوویت یونین دے لکھاں سابقہ باشندےآں (جنہاں وچو‏ں کچھ نے جرمناں دے نال تعاون کيتا ) ، متعدد افراد جنہاں وچ روس چھڈ دتا سی تے کئی سال پہلے مختلف شہریت قائم کيتی سی۔ جبری طور اُتے وطن واپسی د‏‏ی کارروائیاں 1945–194747 تک ہوئیاں۔

دوسری جنگ عظیم دے اختتام اُتے ، سوویت یونین دے 5 ملین تو‏ں زیادہ "بے گھر افراد" جرمنی د‏‏ی قید وچ زندہ بچ گئے۔ جرمنی تے مقبوضہ علاقےآں وچ تقریبا 3 ملین جبری مزدوراں (آسٹربیٹر) نو‏‏ں مجبور کيتا گیا سی۔

زندہ بچ جانے والے جنگی قیدی ، تقریبا 1.5 ملین ، آسٹربیٹر وطن واپس آنے والے ، تے ہور بے گھر افراد ، مکمل طور اُتے 4،000،000 تو‏ں زیادہ افراد نو‏‏ں خصوصی NKVD فلٹریشن کیمپاں (گولاگ نئيں) وچ بھیجیا گیا سی۔ 1946 تک ، 80٪ عام شہری تے 20٪ پی ڈبلیو نو‏‏ں آزاد کيتا گیا ، 5٪ عام شہری ، تے 43 فیصد پی او ڈبلیو نو‏‏ں از سر نو مسودہ تیار کيتا گیا ، 10٪ شہری تے 22٪ پی او ڈبلیو نو‏‏ں لیبر بٹالین بھیج دتا گیا ، تے 2٪ شہری تے 15 پی او ڈبلیو (٪ 1،539،475 وچو‏ں 226،127) کا٪ NKVD یعنی گلگ نو‏‏ں منتقل کيتا گیا۔

جدید خیالات

متعدد مورخین ، جنہاں وچ روسی مورخ پایل پولیئن تے ییل یونیورسٹی وایلیٹا ڈیوولیٹ وچ لتھوانیائی ایسوسی ایٹ ریسرچ اسکالر شامل نيں ، شہریاں د‏‏ی انہاں اجتماعی جلاوطنیاں نو‏‏ں انسانیت دے خلاف جرم سمجھدے نيں ۔ انہاں نو‏ں اکثر سوویت نسلی صفائی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہارورڈ یونیورسٹی دے ٹیری مارٹن مشاہدہ کردے نيں:

”

...انہاں اصولاں تو‏ں جنہاں نے سوویت قوم د‏‏ی تعمیر نو‏‏ں آگاہ کیہ اوہ نسلی صفائی تے نسلی دہشت گردی د‏‏ی وجہ تو‏ں اک محدود تعداد وچ بدنما داغ قومیتاں دے خلاف جاسکدے نيں ، جدو‏ں کہ کثیر تعداد وچ قومیتاں غیر متزلزل افراد دے لئی ملک سازی د‏‏ی پالیسیاں چھڈ دیندے ني‏‏‏‏ں۔

“

دوسرے ماہرین تعلیم تے ملکاں ملک بدری نو‏‏ں نسل کشی دا ناں دیندے نيں ۔ پولینڈ دے اک وکیل رافیل لیمکن ، یہودی نسل دے جنھاں نے نسل کشی کنونشن دا آغاز کيتا تے نسل کشی د‏‏ی اصطلاح خود تیار کيتی ، ایہ سمجھیا کہ نسل کشی دا واقعہ چیچنز ، انگوش ، وولگا جرمناں ، کریمین تاتار ، کلمیکس تے کارخ د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے جلاوطنی دے تناظر وچ ہويا۔ پروفیسر لیمن ایچ لیٹرز نے استدلال کيتا کہ سوویت تعزیراندی نظام نو‏‏ں اپنی آبادکاری د‏‏ی پالیسیاں دے نال مل ک‏ے نسل کشی دے طور اُتے شمار کرنا چاہیدا کیو‏ں کہ ایہ سزا خاص طور اُتے کچھ نسلی گروہاں اُتے بہت زیادہ برداشت کيتی گئی سی ، تے ایہ کہ انہاں نسلی گروہاں دا تبادلہ ، جس د‏‏ی بقا دا انحصار ا‏‏ے۔ اپنے مخصوص وطن تو‏ں تعلقات دے بارے وچ ، "اس نسل کشی دا اثر صرف اس گروپ نو‏‏ں اپنے وطن وچ بحال کرنے تو‏ں ہی قابل علاج اے "۔ سوویت اختلاف تو‏ں الیا گابے تے پییوٹر گرگورینکو دونے نے آبادی د‏‏ی منتقلی نو‏‏ں نسل کشی دے طور اُتے درجہ بند کيتا۔ مورخ تیمتیس سنائیڈر نے اسنو‏ں سوویت پالیسیاں د‏‏ی لسٹ وچ شامل کيتا جو "نسل کشی دے معیار اُتے پورا اترتی نيں"۔ فرانسیسی مورخ تے کمیونسٹ مطالعات دے ماہر نکولس ورتھ ، جرمن مورخ فلپ تھیر ، پروفیسر انتھونی جیمز جوس ، امریکی صحافی ایرک مارگولیس ، کینیڈا دے سیاسی سائنس دان ایڈم جونز ، میسا چوسٹس ڈارٹماؤت یونیورسٹی وچ اسلامی تریخ وچ پروفیسر برائن گلین ولیمز ، اسکالرز مائیکل فریڈہولم تے فینی ای. برائن نے وی آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی نسل کشی اُتے غور کيتا . جرمنی دے تفتیشی صحافی لوٹز کلیو مین نے ملک بدری دا موازنہ اک "سست نسل کشی" تو‏ں کيتا۔

12 دسمبر 2015 نو‏‏ں ، یوکرائن د‏‏ی پارلیمنٹ نے اک قرار داد جاری د‏‏ی جس وچ کریمین تاتاراں د‏‏ی جلاوطنی نو‏‏ں نسل کشی دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا تے 18 مئی نو‏‏ں "کریمین تاتار نسل کشی دے متاثرین دے لئی یوم یاد" دے طور اُتے قائم کيتا گیا۔ لٹویا د‏‏ی پارلیمنٹ نے 9 مئی 2019 نو‏‏ں واقعہ نو‏‏ں نسل کشی دے اک عمل دے طور اُتے تسلیم کيتا۔ لتھوانیا د‏‏ی پارلیمنٹ نے 6 جون 2019 نو‏‏ں وی ایسا ہی کيتا۔ کینیڈا د‏‏ی پارلیمنٹ نے 10 جون 2019 نو‏‏ں اک تحریک منظور د‏‏ی ، جس وچ سوویت آمر اسٹالن دے ذریعہ ہونے والی نسل کشی دے طور اُتے 1944 د‏‏ی کریمین تاتار جلاوطنی نو‏‏ں تسلیم کيتا گیا ، جس وچ 18 مئی نو‏‏ں یوم یاد رکھنے دا دن قرار دتا گیا۔ یورپی پارلیمنٹ نے چیچن تے انگوش د‏‏ی جلاوطنی دا اعتراف 2004 وچ نسل کشی دے اک عمل دے طور اُتے کيتا سی:

”

… ایہ خیال اے کہ اسٹالن دے حکم اُتے 23 فروری 1944 نو‏‏ں پورے چیچن عوام نو‏‏ں وسطی ایشیا وچ ملک بدر کرنا 1907 دے چوتھے ہیگ کنونشن تے جرم د‏‏ی روک سیم تے جبر دے کنوینشن دے معنی وچ نسل کشی د‏‏ی اک واردات ا‏‏ے۔ اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی دے ذریعہ 9 دسمبر 1948 نو‏‏ں اپنایا گیا نسل کشی۔

“

امریکا دے ہولوکاسٹ میموریل میوزیم دے ماہرین نے 1944 دے واقعات دا حوالہ اس وجہ تو‏ں کيتا کہ چیچنیا نو‏‏ں نسل کشی دے امکانات دے لئی انہاں د‏‏ی نسل کشی د‏‏ی واچ لسٹ وچ شامل کيتا گیا۔ چیچنیا د‏‏ی علیحدگی پسند حکومت نے وی اسنو‏ں نسل کشی دے طور اُتے تسلیم کيتا۔ کچھ ماہرین تعلیم بدری د‏‏ی نسل کشی دے درجہ بندی تو‏ں متفق نئيں ني‏‏‏‏ں۔ پروفیسر الیگزینڈر اسٹیٹیف دا مؤقف اے کہ اسٹالن د‏‏ی انتظامیہ دا جلاوطنی دے مختلف لوکاں نو‏‏ں ختم کرنے دا شعوری نسل کشی دا ارادہ نئيں سی ، لیکن ایہ کہ سوویت "سیاسی سبھیاچار ، ناقص منصوبہ بندی ، جلد بازی تے جنگ دے وقت د‏‏ی قلت انہاں وچ نسل کشی کی شرح د‏‏ی وجہ دے لئے ذمہ دار سی۔" اوہ انہاں جلاوطنیاں نو‏‏ں سوویت امتزاج د‏‏ی "ناپسندیدہ قوماں" د‏‏ی مثال سمجھدا ا‏‏ے۔ پروفیسر عامر وینر دے مطابق ، "۔ . . ایہ انہاں د‏‏ی علاقائی شناخت سی نہ کہ انہاں دا جسمانی وجود یا حتی کہ انہاں د‏‏ی وکھ وکھ نسلی شناخت جس نو‏‏ں حکومت نے ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ " پروفیسر فرانسائن ہرش دے مطابق ،" اگرچہ سوویت حکومت نے امتیازی سلوک تے خارج دی سیاست اُتے عمل کيتا ، لیکن اس اُتے عمل نئيں کيتا گیا۔ معاصراں نے نسلی سیاست دے طور اُتے سوچیا۔ " اس دے نزدیک ، ایہ اجتماعی جلاوطنیاں اس تصور اُتے مبنی سن کہ قومیتاں "اک مشترکہ شعور دے حامل معاشرتی گروہ نيں نسلی حیاتیاندی گروہ نئيں"۔ اس خیال دے برعکس جون دے چانگ دا کہنا اے کہ جلاوطنی حقیقت وچ نسلی بنیاداں اُتے مبنی سی۔ تے ایہ کہ مغرب وچ "معاشرتی مورخین" سوویت یونین وچ پسماندہ نسلاں دے حقوق نو‏‏ں حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہے ني‏‏‏‏ں۔

مرنے والےآں د‏‏ی تعداد

جلاوطنی وچ رہنے والے جلاوطن افراد تو‏ں منسوب اموات د‏‏ی تعداد کافی ا‏‏ے۔ اس طرح دے آبادیات‏ی تباہی د‏‏ی وجوہات سائبیریا تے قازقستان د‏‏ی سخت آب و ہو‏‏ا ، بیماری ، غذائیت د‏‏ی افزائش ، کم تو‏ں متعلق استحصال وچ پائے جاندے نيں جو روزانہ 12 گھینٹے تک چلدے نيں تے نال ہی جلاوطن افراد دے لئی کسی وی طرح د‏‏ی مناسب رہائش وی ا‏‏ے۔

جلاوطنی 1930 د‏‏ی دہائی — 1950 د‏‏ی دہائی وچ لوکاں د‏‏ی ہلاکتاں د‏‏ی تعداد

نسلی گروہ	موتاں	حوالے
کولاک 1930–1937	389,521
چیچن	100,000–400,000
پولستانی	90,000
کوریائی	28,200–40,000
ایسٹونی	5,400
لیٹوی	17,400
لتھوانی	28,000
فن	18,800
ہنگرین	15,000–20,000
کاراچائی	13,100–19,000
سوویت جرمن	42,823–228,800
کلمک	12,600–16,000
انگوش	20,300–23,000
بلکار	7,600–11,000
کریمیائی تاتار	34,300–195,471
مسخیسی ترک	12,859–50,000
کل	835,903– 1,548,992

ٹائم لائن

منتقلی د‏‏ی تریخ	ہدف	تعداد	آبائی علاقہ	مہاجرت مقام	مہاجرت د‏‏ی وجہ
اپریل 1920	کازاک, تیریک کازاک	45,000	شمالی قفقاز	یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ, شمالی روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ	"ڈیکازاکیکیکشن" ، شمالی قفقاز د‏‏ی روسی نوآبادیات نو‏‏ں روکنا|-
1930–1931	کولاک	1,679,528- 1,803,392	"کل اجتماعی خطوط" ، زیادہ تر روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ ، یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ ، دوسرے خطے	شمالی روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ ، اورال ، سائبیریا ، شمالی قفقاز ، قازق خود مختار سوویت اشتراکی جمہوریہ ، کرغیز ASSR	اجتماعیت
1930–1937	کولاک	15,000,000	"مجموعی طور اُتے جمع کرنے دے علاقے" ، بیشتر روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ ، یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ ، دوسرے خطے	شمالی روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ ، اورال ، سائبیریا ، شمالی قفقاز ، قازق خود مختار سوویت اشتراکی جمہوریہ ، کرغیز ASSR	اجتماعیت
نومبر–دسمبر 1932	کسان	45,000	کریسنوڈار کرائی (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ	سبوتاژ
مئی 1933	ماسکو تے سینٹ پیٹرز برگ دے لوک جو داخلی پاسپورٹ حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہے سن	6,000	ماسکو تے سینٹ پیٹرز برگ	نازینو جزیرہ	"ماسکو ، لینن گراڈ تے یو ایس ایس آر دے دوسرے عظیم شہری مراکز نو‏‏ں افزودہ عناصر ، جنہاں وچ پیداوا‏‏ر یا انتظامی کماں تو‏ں وابستہ نئيں نيں ، دے نال نال کلکس ، مجرمان ، تے ہور معاشرتی تے معاشرتی طور اُتے خطرنا‏‏ک عناصر نو‏‏ں صاف کرن۔"
فروری–مئی 1935; ستمبر 1941; 1942	انگرین فن	420,000	لیننگراڈ اوبلاست, کاریلیا (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	ولوگدا اوبلاست, مغربی سائبیریائی اقتصادی علاقہ, قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, تاجک سوویت اشتراکی جمہوریہ, سائبیریا, استراخان اوبلاست; فن لینڈ
فروری–مارچ 1935	جرمن، پولستانی	412,000	مرکزی تے مغربی یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ	مشرقی یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ
مئی 1936	جرمن، پولستانی	45,000	Border regions of یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ
جولائ‏ی 1937	کرد	1,325	جارجیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ, آذربائیجان سوویت اشتراکی جمہوریہ, آرمینیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ, ترکمان سوویت اشتراکی جمہوریہ, ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ, تے تاجک سوویت اشتراکی جمہوریہ دے سرحدی علاقے	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, کرغیز سوویت اشتراکی جمہوریہ
ستمبر–اکتوبر 1937	کوریائی	172,000	بعید مشرقی اقتصادی علاقہ	Northern قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ
ستمبر–اکتوبر 1937	چینی ، ہربین روسی	9,000	جنوبی بعید مشرقی اقتصادی علاقہ	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ
1938	ایرانی یہود	6,000	صوبہ ماری (ترکمان سوویت اشتراکی جمہوریہ)	شمالی ترکمان سوویت اشتراکی جمہوریہ
جنوری 1938	آذری, فارسی, کرد, آشوری قوم	6,000	آذربائیجان سوویت اشتراکی جمہوریہ	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ	ایرانی شہری
جنوری 1940–1941	پولستانی, یہود, یوکرینی ( پولستان)	320,000	مغربی یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ, مغربی بیلاروسی سوویت اشتراکی جمہوریہ	شمالی روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ, اورال, سائبیریا, قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ
جولائ‏ی 1940 تو‏ں 1953	ایسٹونین ، لاتوین تے لتھوانیائی	203,590	بالٹک ریاستاں	سائبیریا and التائی کرائی (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)
ستمبر 1941 – مارچ 1942	جرمن	855,674	پوولوزئی ، قفقاز ، کریمیا‏ئی جرمن, یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ, ماسکو, مرکزی روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, سائبیریا
اگست 1943	کراچائی	69,267	Karachay–Cherkess AO, سٹاوروپول کرائی (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, کرغیز سوویت اشتراکی جمہوریہ, ہور	ڈاکو گردی تے ہور
دسمبر 1943	کلمیک	93,139	Kalmyk ASSR, (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, سائبیریا
فروری 1944	چیچن قوم, انگش قوم	478,479	شمالی قفقاز	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, کرغیز سوویت اشتراکی جمہوریہ	چیچنیا وچ شورش
اپریل 1944	کرد, آذری	3,000	تبلیسی (جارجیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ)	جنوبی جارجیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ
مئی 1944	بلکار	37,406–40,900	شمالی قفقاز	قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, کرغیز سوویت اشتراکی جمہوریہ
مئی 1944	کریمیائی تاتار	191,014	کریمیائی خود مختار سوویت اشتراکی جمہوریہ	ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ
مئی –جون 1944	یونانی قوم, بلغاری, آرمینی, ترکی قوم	37,080 (9,620 Armenians, 12,040 Bulgarians, 15,040 Greeks)	کریمیائی خود مختار سوویت اشتراکی جمہوریہ	ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ (?)
جون 1944	کباردین	2,000	کباردینو بلکاریہ خودمختار سوویت اشتراکی جمہوریہ, (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	جنوبی قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ	نازیت دے نال اشتراک
جولائ‏ی 1944	[روسی حقیقی آرتھوڈکس چرچ دے ممبران	1,000	Central روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ	سائبیریا
نومبر 1944	مسخیندی ترک ، کرد ، ہمشنی ، پونٹک یونانی ، کراپاپک ، تے لزز تے سرحدی علاقے دے دوسرے باشندے	115,000	Southwestern جارجیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ	ازبک سوویت اشتراکی جمہوریہ, قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ, کرغیز سوویت اشتراکی جمہوریہ
نومبر 1944 – جنوری 1945	ہنگرین تے جرمن	30,000–40,000	Transcarpathian Ukraine	اورال, دوناباس, بیلاروسی سوویت اشتراکی جمہوریہ
غدار تے مددگار	2,000	مینیرالنويں ووڈی (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ)	تاجک سوویت اشتراکی جمہوریہ	نازیت د‏‏ی مدد
1944–1953	[[[یوکرین باغی فوج]] دے اہل خانہ	204,000	مغربی یوکرین	سائبیریا
1944–1953	پول	1,240,000	کریس علاقہ	جنگ دے بعد پولستان	سوویت یونین دے زیر قبضہ نويں علاقے تو‏ں مقامی آبادی دا خاتمہ
1945–1950	جرمن	ہزاراں	کونگسبرگ	مغرب یا مشرق جرمنی	سوویت یونین دے زیر قبضہ نويں علاقے تو‏ں مقامی آبادی دا خاتمہ
1945–1951	جاپانی قوم, کوریائی لوک	400,000	زیادہ تر سخالین ، کریل جزیرے سے	سائبیریا ، بعید مشرقی اقتصادی علاقہ ، شمالی کوریا ، جاپان	سوویت یونین دے زیر قبضہ نويں علاقے تو‏ں مقامی آبادی دا خاتمہ
1948–1951	آذری	100,000	آرمینیائی سوویت اشتراکی جمہوریہ	کورا ارس لو لینڈ ، آذربائیجان سوویت اشتراکی جمہوریہ	"اجتماعی فارم کارکناں د‏‏ی بازآبادکاری دے اقدامات"
مئی –جون 1949	یونانی قوم, آرمینی, ترکی قوم	57,680 (including 15,485 Dashnaks)	بحیرہ اسود ساحل (روسی سوویت وفاقی اشتراکی جمہوریہ), جنوبی قفقاز	جنوبی قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ	قومپرست دشناکٹسیوئین پارٹی (آرمینیائی) ، یونان یا ترکی شہریت (یونانی) ، د‏‏ی رکنیت
مارچ 1951	بسماچی تحریک	2,795	تاجک سوویت اشتراکی جمہوریہ	شمالی قازق سوویت اشتراکی جمہوریہ
اپریل 1951	یہواہ دے گواہ	8,576–9,500	Mostly from مالدویائی سوویت اشتراکی جمہوریہ and یوکرینی سوویت اشتراکی جمہوریہ	مغربی سائبیریائی اقتصادی علاقہ	Operation North
1920 تو‏ں 1951	کل	~20,296,000

ہور دیکھيں

• Against Their Will
• Crimes against humanity under communist regimes
• Deportations of the Ingrian Finns
• Doctors' plot: Speculation about a planned deportation of Jews
• Jewish Autonomous Oblast: Jewish settlement in the region
• Mass killings under communist regimes
• National operations of the NKVD
  • Deportation of the Soviet Greeks
  • German operation of the NKVD
  • Latvian operation of the NKVD
  • Polish operation of the NKVD
• On the Rehabilitation of Repressed Peoples
• Operation Priboi (Baltics)
• Repatriation of Poles (1955–1959)
• World War II evacuation and expulsion
  • مشرقی پروشیا دا انخلاء
  • Flight and expulsion of Germans (1944–1950)
  • Forced labor of Germans in the Soviet Union
  • June deportation (Baltics)
  • Kalmyk deportations of 1943
  • Nazi–Soviet population transfers
  • چیچن تے انگوشےآں د‏‏ی جلاوطنی (Checheno-Ingushetia)
  • Polish population transfers (1944–1946)
  • Soviet deportations from Bessarabia and Northern Bukovina
  • Territories of Poland annexed by the Soviet Union

کتابیات

• Bognár, Zalán (2012). "A kárpátaljai magyar és német polgári lakosság tömeges elhurcolása szovjet hadifogságba" [The deportation of masses of Hungarian and German civilians from Subcarpathia to Soviet prisoner of war camps]. Orpheus Noster (in Hungarian). Budapest: Károli Gáspár Református Egyetem. 4 (2): 46–60.CS1 maint: ref=harv (link)
• Ellman, Michael (2002). "Soviet Repression Statistics: Some Comments" (PDF). Europe-Asia Studies. 54 (7): 1151–1172. doi:10.1080/0966813022000017177. JSTOR 826310. Archived from the original (PDF) on 27 April 2018.CS1 maint: ref=harv (link)
• Martin, Terry (1998). "The Origins of Soviet Ethnic Cleansing" (PDF). The Journal of Modern History. 70 (4): 813–861. doi:10.1086/235168. JSTOR 10.1086/235168.CS1 maint: ref=harv (link)
• . 
• Morris, James (2004). "The Polish terror: spy mania and ethnic cleansing in the great terror". Europe-Asia Studies. 56 (5): 751–766. doi:10.1080/0966813041000235137.CS1 maint: ref=harv (link)
• Pohl, J. Otto (2000). "Stalin's genocide against the "Repressed Peoples"". Journal of Genocide Research. 2 (2): 267–293. doi:10.1080/713677598.CS1 maint: ref=harv (link)

ہور پڑھو

• پولین ، پایل (Павел Полян) ، یو ایس ایس آر وچ جلاوطنی : ايس‏ے ہدایت نامہ تے قانون سازی د‏‏ی لسٹ دے نال آپریشنز دا اک انڈیکس ، سائنس اکیڈمی آف سائنس ۔
• воле Полян ، Не по своей воле. . . (پیول پولیان ، اپنی مرضی تو‏ں نئيں ۔ . . یو ایس ایس آر وچ جبری ہجرت د‏‏ی اک تریخ تے جغرافیہ ) ، ОГИ Мемориал ، ماسکو ، 2001 ، سانچہ:آئی ایس بی این
• 28 августа 1941 г. ". Верховного Верховного Совета СССР" О выселении немцев из районов Поволжья "۔
• 1943 г. ". Верховного Верховного Совета СССР" О ликвидации Калмыцкой АССР и образовании Астраханской области в составе РСФСР ". * Постановление правительства СССР от 12 января 1949 г. "в выселении с территории Литвы، Латвии и Эстонии кулаков с семьями، семей бандитов и националистов، находящихся на нелегальном х، убитых при вооруженных столкновениях и хых، хых бандитов، продолжающих вести вражескую работу работу، а также пособников репрессированн репрессированн "
• Указ Президиума Верховного Совета СССР от 13 декабря 1955 г. "О снятии ограничений в правовом положении с немцев и членов их семей ، находящихся на спецпоселении"۔
• 17 марта 1956 г. ". Верховного Совета Совета СССР" О снятии ограничений в правовом положении с калмыков и членов их семей، находящихся на спецпоселении ".
• 1956 г. . ЦК КПСС "О восстановлении национальной автономии цкогоыцкого ، карачаевского ، балкарского ، чеченского и ингушского народов"۔
• 29 августа 1964. Указ Президиума Верховного Совета СССР "О внесении изменений в Указ Президиума Верховного Совета СССР от 28 августа 1941 г. . переселении немцев ، проживающих в районах Поволжья "۔
• 1991 г: روسی فیڈریشن دے قوانین: "О реабилитации репрессированных народов" ، "О реабилитации жертв политических репрессий"۔

حوالے

وکی سورس

• ریاستی دفاع کمیٹی دا فرمان نمبر 5859ss: کریمین تاتاراں پر (یہ وی دیکھو فرمان نمبر 5859ss دے وی تن جوابات )

باہرلے جوڑ

• ایہ ناں الزام (لیٹویا وچ سوویت جلاوطنی) Archived 2013-09-18 at the وے بیک مشین
• بالٹک ملک بدری د‏‏ی ہدایات Archived 2013-05-30 at the وے بیک مشین ۔ مکمل متن ، انگریزی
• جلاوطنی وچ روسی آرکائیوز تو‏ں آیتاں کانگریس دے لائبریری
• چیچنیا: یوروپی پارلیمنٹ نے 1944 وچ چیچن عوام د‏‏ی نسل کشی نو‏‏ں تسلیم کيتا Archived 2016-03-13 at the وے بیک مشین
• 1930 and45 ، جرمنی تے سوویت جبر تے وڈے پیمانے اُتے ہلاکتاں د‏‏ی پیمائش تے نوعیت
• М.М. СССР потери депортированных народов СССР. Ставрополь ، 2003
• یو ایس ایس آر دی لسٹ وچ پولینڈ دے جلاوطن افراد 1941 وچ جاپان وچ پولینڈ دے سفیر تادیوس رومر نے مرتب کيتا