سرہند دے افغان مقبرے

سرہند دا اتہاس صدیاں پرانا اے۔ کسے ویلے لاہور اتے دلی وچکار طاقت دے مرکز راے اس نگر وچ 360 مسجداں، مقبرے، سراواں تے کھوہ سن۔ اکبر دے ویلے مشہور ہوئے سرہند دے شاعر ناصر علی سرہندی ولوں فارسی وچ لکھی اک کتاب مطابق ہنسلا دریا دے کنارے تے ایہہ نگر تن کوہ تک وسیا ہویا سی۔ اچیاں کندھاں نال گھرے اس نگر دے چار وڈے اتے چار چھوٹے دروازے سن۔ دریا دے کنارے بنیا قلعہ شہر دے بالکل وچکار سی جو سرنگ نال شاہی باغ نال جڑیا ہویا سی۔ کہندے ہن کہ اتھے عمارتاں دی قیمت دلی نالوں دگنی سی۔ چین دا بنیا سامان اتھوں دے بازاراں وچ وکدا سی۔ اس دے دو چوک اتے ویہہ محلے سن۔ اج اوہ سرہند کدھرے وی دکھائی نہیں دندا۔ ہنسلا دریا ہن سرہند چوء وچ بدل چکی اے۔ قلعے دی تھاں تے ہن اک تھیہ اے جس دے ہیٹھاں پرانے قلعے دے نشان ضرور دکھ جاندے ہن۔ شاہی باغ وچ کجھ کھنڈرنما عمارتاں دکھائی دندیاں ہن۔ قلعے توں شاہی باغ تک آؤن والی سرنگ دا کوئی وجود نہیں ملدا۔ سرہند ہن چھوٹا جیہا نگر اے۔

سرہند تے بندہ سنگھ دا قبضہ

گرو گوبند سنگھ دے چھوٹے صاحبزادیاں دی شہادت مگروں اتھوں دے مغرور حکمراناں نوں سبق سکھاؤن لئی سن 1710 وچ بابا بندہ سنگھ بہادر نے اس تے حملہ کیتا۔ 12 مئی نوں چپڑچڑی دے میدان وچ اتھوں دے صوبیدار وزیر خاں نوں مارن مگروں 14 مئی نوں سنگھاں نے سرہند تے قبضہ کر لیا اتے باز سنگھ نوں اتھوں دا حکمران تھاپ دتا۔ سنگھاں دا قبضہ بہتی دیر نہ رہا۔

جسا سنگھ دا قبضہ

سکھ جرنیل جسا سنگھ آہلووالیا نے 14 جنوری 1764 نوں سرہند تے حملہ کیتا۔ نیڑے دے پنڈ منہیڑا وچ اتھوں دے صوبیدار زین خاں نوں مار کے اوہناں سرہند تے قبضہ کر لیا۔ پھر گرو گوبند سنگھ جی دے شبداں نوں سچ کر وکھاؤندیاں اتھوں دی اٹّ نال اٹّ کھڑکا دتی۔ کافی دیر تک سکھ اتھوں دیاں اٹاں لجا کے ستلج اتے یمنا دریاواں وچ سٹنا اپنا پرم دھرم سمجھدے راے پر ایہہ سکھاں دی فراخدلی سی کہ اوہناں نے مذہبی تھانواں نوں کوئی نقصان نہیں پہنچایا۔ ایہناں وچوں کئی مذہبی تھاں اج وی سرہند نیڑے ویکھے جا سکدے ہن۔

سرہند دے افغان مقبرے

بہت گھٹ لوکاں نوں پتہ ہووےگا کہ سرہند دی دھرتی نے افغانستان دے حکمراناں نوں سدا لئی آرام دی نیند سون واسطے جگہ دتی۔ ایہناں وچ 1793 توں 1801 تک تقریباً اٹھ سال افغانستان تے راج کرن والے سلطان شاہ زمان درانی اتے 1879 وچ افغانستان دے ہرات خطے دے گورنر محمد یعقوب خاں دا ناں شامل اے۔ ایہناں نال متعلق تقریباً تن درجن انسان اپنے مرشد حضرت خواجہ شیخ احمد فاروقی سرہندی دی گود وچ روزہ شریف وکھے آرام فرما راے ہن۔

روزہ شریف

حضرت صاحب، جنہاں نوں مجدد الف ثانی وجوں وی جانیا جاندا اے، صوفی مسلماناں دے نقشبندی سلسلے دی 25ویں کڑی سن۔ اس سلسلہ اپنے آپ نوں حضرت ابو بکر صدیق راہیں سدھا حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نال جوڈدا اے۔ دنیاوی رشتے دے طور تے ابو بکر پیغمبر حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے سہرا سن پر حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم مگروں اوہ مسلم سماج دے پہلے خلیفہ بنے۔

بھارت وچ اس سلسلے دی آمد مغل راج دے قیام نال ہندی اے۔ ترکاں دی دھرتی تے شروع ہویا ایہہ سلسلہ پہلاں ‘سلسلہ-اے-خوازگان’ دے ناں نال جانیا جاندا سی۔ سلسلے دی 17ویں کڑی خواجہ قطب ات تارکاہ شاہ بہاؤ الدین نقشبند مگروں ایہہ نقشبندی سلسلے وجوں جانیا جان لگیا۔

اس سلسلے دی 14ویں کڑی خواجہ محمد الباقی باللہ دا جم 1563–64 وچ کابل وچ ہویا سی۔ اوہ نقشبندی سلسلے دے پرچار لئی پہلاں لاہور پہنچے اتے پھر دلی۔ اوہ اتھے فروزی قلعے وچ اپنے انتقال دے ویلے سن 1603 تک رہے۔

شیخ احمد سرہندی، خواجہ باقی باللہ دے پرمکھ پیروکاراں وچوں سن جنہاں دا جم 26 مئی 1564 نوں سرہند وچ ہویا سی جو اس ویلے افغاناں دے تگڑا مرکز سی۔

حضرت شیخ احمد سرہندی دا مقبرہ روزہ شریف دے ناں نال جانیا جاندا اے۔ اس دی موجودہ عمارت سودیس (گجرات) دے حاجی ہاشم اتے حاجی ولی محمد نے سن 1929 وچ تیار کروائی سی۔ اتھے حضرت صاحب دے نال اوہناں دے دو پتر خواجہ صادق اتے خواجہ محمد سعید توں علاوہ اوہناں دی بیٹی وی آرام فرما رہی اے۔ اس تھاں عورتاں دے داخلے تے پابندی اے۔ حضرت صاحب دے پروار دے ہور میمبر وی روزہ شریف دے احاطے وچ ہی آرام فرما رہے ہن۔

شاہ زمان دا مقبرہ

افغانستان دی درانی سلطنت دے تیجے بادشاہ، احمد شاہ ابدالی دے پوترے اتے تیمود شاہ دے پنجویں پتر شاہ زمان درانی نے باپ دی موت مگروں اپنے 23 بھراواں نوں کھونجے لا کے 18 مئی 1793 نوں راج گدی حاصل کیتی سی۔ اس جنگ وچ اس نے اپنے آخری مخالف اپنے بھرا محمود نوں ہرات خطے دا گورنر بنا کے قابل وچ اپنا راج چلاؤنا شروع کیتا۔ اک سماں آیا کہ اس نے اپنے اس بھرا نوں وی دیس نکالا دے کے ایران ول دھکّ دتا۔

سن 1801 وچ محمد نے اک بااثر جنگجو فتح خاں نال ہتھ ملا کے کابل تے حملہ کر دتا۔ شاہ زمان بھجّ کے پشاور ول آ گیا پر راہ وچ ہی پھڈیا گیا۔ محمد نے اس نوں اننھا کرکے کابل دے باہر بالا ہسار قلعے وچ قید کر دتا۔ اس مگروں اوہ 40 سال جیوندا رہا۔ کہندے ہن کہ قید دے 12 سالاں مگروں اوہ راولپنڈی آ گیا۔ سکھ انسائیکلوپیڈیا مطابق راولپنڈی وچ اس دی ملاقات مہاراجہ رنجیت سنگھ نال ہوئی۔ مہاراجے نے اس نوں لاہور سدّ لیا تے 1500 روپئے مہینہ دینا شروع کر دتا۔ دسیا جاندا اے کہ اس دی موت لدھیانہ وکھے انگریزاں دی جیل وچ ہوئی۔ اوہ اتھے کویں پجیا، اس متعلق اتہاس خاموش اے۔ اتہاس اس متعلق وی خاموش اے کہ اس دی دیہہ سرہند کویں پجی اتے کس طرحاں روزہ شریف دے احاطے وچ سپرد خاک کیتا گیا۔

اس دا مقبرہ رامپور ریاست دے نواب نے تیار کروایا جو حضرت صاحب دے مقبرے ول جاندیاں پوڑیاں دے ساہمنے اے۔ اس اندر دو قبراں ہن، دوجی قبر شاہ زمان دی بیگم دی دسی جاندی اے۔

ہور افغان ققبرے

افغانستان دے دوجے حکمراناں ’چوں اک قبر محمد یعقوب خاں دی اے جس نوں امیر دا عہدہ حاصل سی۔ یعقوب خاں 21 فروری 1879 توں 12 اکتوبر 1879 تک ہرات صوبے دا گورنر رہا۔ اس دی موت 15 نومبر 1923 ہوئی اتے اس دی دیہہ نوں سپرد خاک کرن لئی روزہ شریف سرہند وکھے لیاندا گیا۔ اس دیاں دو بیٹیاں وی اتھے ہی دفن ہن۔

درگاہ دے موجودہ خلیفہ سعید محمد صادق رضا مطابق افغانستان دے شاہی پروار دے قریب تن درجن انسان اتھے دفن ہن۔ دیس دی ونڈ توں پہلاں شاہی خاندان دے لوکاں نوں وی اتھے ہی لیایا جاندا سی۔ سن 1947 مگروں افغانستان توں اتھے کسے نوں وی دفن کرن لئی نہیں لیاندا گیا۔ انج عقیدت دے پھلّ بھینٹ کرن لئی اتھوں اہم انسان آؤندے رہے ہن۔ ایہناں وچ افغانستان دے سابقہ انترم صدر پروفیسر صبغت اللہ مجددی دا ناں شامل اے۔

عرس

ہر سال روزہ شریف وکھے عرس بھردا اے جس وچ مہاراشٹر ، گجرات، اتر پردیش، بہار اتے دیس دے ہور صوبیاں توں علاوہ وڈی گنتی وچ عقیدت منداں دا اک جتھا پاکستان توں وی آؤندا اے۔ انج عامَ دناں وچ ترکی اتے ہور مسلم دیساں توں عقیدت مند آؤندے ہی رہندے ہن۔