زبانی تورات
| یہودیت | |
   | |
|
عقائد
خدا (اسمائے خدا) • دس احکام • برگزیدہ قوم • انبیا • مسیح • بنیادی عقائد تاریخ یہودیت
خط زمانی • خروج • مملکت دا زمانہ • زمانہ اسیری • مرگ انبوہ • اسرائیل مؤثر شخصیتاں
مکاتب فکر
راسخ العقیدہ • اصلاحی • رجعت پسند • قرائیم • تجدیدی یہودیت • حریدی • انسان دوست • ہیمانوت ثقافت و معاشرہ
تقویم • لسان القدس • ستارہ داؤدی • یہودی شادی • اشکنازی • سفاردی • مزراحی تہوار
مقدس تھاں
| |
ربیائی یہودیت دے مطابق زبانی تورات یا زبانی قانون (عبرانی: תורה שבעל פה) (تلفظ: تورہ شبعل پہ، ترجمہ: تورات جو بولی جاندی اے ) انہاں قوانین، احکام تے قانونی و شرعی تشریحات نوں کہیا جاندا اے جو خمسہ کتاباں موسوی یعنی مکتوب تورات (عبرانی: תורה שבכתב) (تلفظ: تورہ شب کتاباں، ترجمہ: تورات جو لکھی جاندی اے ) وچ موجود نئيں نيں، کیونجے انہاں نوں یہوہ نے موسی علیہ السلام نوں طور سینا اُتے زبانی طور اُتے عنایت فرمایا سی۔ یہودی روایت دے مطابق زبانی تورات نسل در نسل بغیر کسی انقطاع دے منتقل ہُندی رہی، انہاں نوں کسی جگہ لکھیا نئيں جاندا تھا؛ لیکن 70 عیسوی وچ ہیکل ثانی دی تباہی دے بعد جدوں خود یہودی رہتل دے وجود نوں خطرہ لاحق ہوئے گیا تاں اس زبانی تورات نوں تحریری شکل دینا پيا۔[۱]
زبانی تورات دا سب توں وڈا مجموعہ مشنی اے جسنوں 200–220 عیسوی دے درمیان ربی یہودا ہا نسیا نے مدون کيتا تے دوسرا مجموعہ گماریا اے جس وچ مشنی دے متعلق مباحثات و تشریحات موجود نيں۔ انہاں دونے دا مجموعہ تلمود کہلاندا اے۔ درحقیقت تلمود دے دو نسخے موجود نيں: پہلا نسخہ جو یروشلم وچ 300-350 عیسوی دے دوران مدون ہويا، دوسرا جو بابل وچ مدون ہويا تے 450-500 عیسوی دے درمیان شائع ہويا۔
زبانی تورات نوں خدا نے موسی علیہ السلام نوں جبل سینا اُتے دتا سی، ایہ آرتھوڈکس یہودیت دا بنیادی عقیدہ اے تے اس اُتے ایمان رکھنا لازمی اے۔ اُتے یہودیت دے تمام فرقے اس اُتے متفق نئيں نيں، صدوقیاں تے قرایت زبانی تورات نوں حجت تسلیم نئيں کردے تے سختی توں محض مکتوب تورات دی ہی اتباع کردے نيں۔
