تحفۃ الکرام
| تحفۃ الکرام | |
|---|---|
| (اردو وچ: تحفۃ الکرام) | |
| مصنف | میر علی شیر قانع ٹھٹوی |
| زبان | فارسی |
| موضوع | سندھ کی تاریخ |
| ناشر | سندھی ادبی بورڈ |
ترمیم  | |
تحفۃ الکرام، سندھ دے نامور مؤرخ و شاعر میر علی شیر قانع ٹھٹوی دی مایہ ناز فارسی تصنیف اے جس وچ انہاں نے سندھ دے شہراں دی تریخ تے مشاہیر دا مفصل تذکرہ کيتا اے۔
سالِ تصنیف
سودھومیر علی شیر قانع ٹھٹوی نے تحفۃ الکرام 1181ھ وچ مکمل دی تے 1188ھ تک اس وچ ترامیم و وادھا کردے رہے۔[۱]
متن دی تدوین و ترتیب
سودھوتحفۃ الکرام دے فارسی متن دی تدوین وترتیب مشہور تریخ دان، ماہر لسانیات و محقق ڈاکٹر نبی بخش بلوچ نے دی اے۔ اس فارسی متن نوں سندھی ادبی بورڈ جامشورو نے 1956ء وچ شائع کيتا۔
مواد
سودھوکتاب مجموعی طور اُتے تن مختلف حصےآں وچ منقسم اے:
پہلی جلد
سودھواس کتاب دی پہلی جلد انبیا، حکما، بادشاہ تے خلفائے اسلام دے حالات اورتریخ دے بارے وچ اے۔ مطبوعہ نسخہ وچ جو پہلی جلد اے اوہ حقیقت وچ تحفۃالکرام دی پہلی جلد نئيں اے، بلکہ تریخ مراۃ احمدی دی دوسری جلد دے 86 صفحات "تحفۃالکرام" دے عنوان توں کسی نے شائع کروا دتے نيں۔ مراۃ احمدی 1357ھ وچ مطبع فتح الکریم بمبئی وچ چھپی، جس دے ايسے چھاپے دے 86 صفحاں نوں علاحدہ کرکے غالباً ايسے مطبع خانہ نے انہاں اُتے تحفۃالکرام دا ناں لکھ کے بقایا دونے جداں دے نال پیوست کر دتا اے۔
دوسری جلد
سودھودوسری جلد نوں ست اقالیم وچ تقسیم کيتا گیا اے تے ہر اک اقلیم دا تاریخی احوال دے کے، اس دے ہر شہر نوں بیان کرنے دے بعد ايسے شہر دے مشاہیر دا ذکر کيتا گیا اے۔ مطبوعہ نسخہ دی دوسری جلد 1304ھ نوں غالباً بمبئی توں شائع کيتا گیا اے۔
تیسری جلد
سودھوتیسری جلد حقیقت وچ "تحفۃ الکرام" دا نہایت قیمتی حصہ اے تے سندھ دی تریخ اُتے گویا انسائیکلوپیڈیا دی حیثیت رکھدا اے۔ اس جلد دی ابتدا وچ سندھ دی تریخ شروع توں کلہوڑا دور تک بیان کيتی گئی اے تے اس دے بعد سندھ دے شہراں دا احوال تے انہاں وچ رہنے والے مشاہیر دا تذکرہ اے۔ آخر وچ ٹھٹہ تے انہاں دے مشاہیر دا مفصل ذکر کيتا گیا اے۔ میر صاحب تریخ دے سلسلے وچ چچ نامہ، تاریخ معصومی، تاریخ طاہری، بیگلار نامہ تے ترخان نامہ نوں ماخذ بنایا اے۔ البتہ مشاہر دے تذکرہ تے سندھ دے قدیم شہراں دی تریخ پرجو انہاں نے جو تحقیق دی اے، اوہ قابلِ داد تے بھلائی نئيں جا سکدی۔ جے میر صاحب اج توں تقریباً ڈھائی سو سال پہلے ایہ مواد مرتب نہ کردے تاں اج مشاہیر دے تذکرے تے سندھ دے شہراں دی تریخ دے بوہت سارے پہلو نظراں توں اوجھل رہندے، بلکہ پوری ثقافتی تے علمی تریخ گم ہُندی۔ مطبوعہ نسخہ دی تیسری جلد مطبع ناصری دہلی وچ شائع ہويا تے ايسے سال دا چھپا ہويا اے جس سال دوسری جلد شائع ہوئی۔[۲]
نسخہ جات
سودھومصنف دا دستخطی نسخہ لاہور دے خان بہادر مولوی محمد شفیع دے پاس موجود اے تے برٹش میوزیم لندن وچ دو نسخے مصنف دے خط وچ موجود نيں جس توں معلوم ہُندا اے کہ مصنف نے 1188ھ تک مذکورہ کتاب وچ ترمیم ووادھا کيتا۔
تراجم
سودھوتحفۃ الکرام دا سندھی زبان وچ ترجمہ مخدوم امیر احمد سابق پرنسپل اورینٹل کالج حیدرآباد نے کيتا اے تے اردو ترجمہ اختر رضوی نے کيتا اے۔ انہاں دونے تراجم نوں سندھی ادبی بورڈ جامشورو نے شائع کيتا اے۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ص 57، تحفۃ الکرام (سندھی)، میر علی شیر قانع ٹھٹوی، سندھی ادبی بورڈ، حیدرآباد، 1957ء، مصنف میر علی شیر قانع ٹھٹوی دی سوانح حیات از حسام الدین راشدی
- ↑ ص 55-57، تحفۃ الکرام (سندھی)، میر علی شیر قانع ٹھٹوی، سندھی ادبی بورڈ، حیدرآباد، 1957ء، مصنف میر علی شیر قانع ٹھٹوی دی سوانح حیات از حسام الدین راشدی