کلہوڑا خاندان
| |||||||||||||||||||||||||||
کلہوڑا خاندان (ڪلهوڙا راڄ) سندھ تے موجودہ پاکستان دے کئی علاقےآں اُتے حکومت کردا سی۔ اس سلطنت نوں اک کلہوڑا قبیلے نے قائم کیتا جس نے سندھ اُتے 1701ء توں 1783ء تک فرمانروائی کيتی۔ انہاں نوں ابتداًا مغل وزیر مرزا بیگ نے ایتھے دی دیکھ ریکھ دے لئی مامور کیتا سی مگر بعد وچ انہاں لوکاں نے اپنی علاحدہ سلطنت قائم کرلئی- اُتے مغل بادشاہ انہاں نوں کلہوڑا نواب دے طور اُتے ہی مخاطب ہُندے سن ۔[۱]
تریخ
سودھوکلہوڑا خاندان نوں نادر شاہ دے حملے دے دوران قزلباشاں دے ہتھوں شکست توں دوچار ہونا پيا سی۔ میاں غلام شاہ کلہورو نے تنظیم جدید کردے ہوئے اپنے اقتدار نوں مضبوط کيتا، مگر ايسے دے بیٹے نے سندھ نوں تالپور خاندان دے امرا دے ہتھوں گنوا دتا۔ میاں عبد النبی کلہوڑو آخری کلہوڑا فرمانروا سن ۔[۱]
حکومت دا آغاز
سودھوسندھ دی کلہوڑا حکومت دا آغاز 1701ء توں ہويا جدوں میاں یا محمد کلہورو نوں خدا یار خان دے خطاب توں نوازیا گیا سی تے مغلاں دی جانب توں اوپری سندھ دا والی بنایا گیا سی۔ بعد وچ اسنوں سبی دا والی بنایا گیا۔ اس نے اک نويں شہر خداآباد دی تعمیر دی جدوں اسنوں اورنگزیب دی جانب توں دریائے سندھ تے نعرہ دی زمین عطا کيتی گئی۔ اس دے بعد میاں طاقتور والیاں وچوں اک بن گئے۔ اس دے بعد اوہ اپنی حکومت نوں سیہون تے بکر تک وسعت دے گئے تے شمالی تے مرکزی سندھ دے فرمانروا بن گئے سوائے ٹھٹہ دے جو مغلاں دے زیرقبضہ سی۔[۱]
کلہوڑا خاندان (1701 ء – 1783ء) توں چار طاقتور حکمران پایہ تخت اُتے بیٹھے، جنہاں دے ناں اس طرح نيں: میاں نصیر محمد، میاں یار محمد، میاں نور محمد تے میاں غلام شاہ۔
تفصیل
سودھوکلہوڑہ خاندان دی بنیاد 17 واں صدی دے آخر وچ کلہوڑہ قبیلے دے سربراہ میاں ناصر محمد کلہوڑہ (1856–182) نے رکھی سی۔ انہاں دے بیٹے میان دین محمد کلہوڑہ نے مغل سلطنت دے خلاف بہت ساریاں کوششاں کيتیاں ۔ اس دے بعد انہاں دے اپنے بیٹے میاں یار محمد کلہوڑہ 1801 وچ سندھ دا حکمران بننے وچ کامیاب ہوئے تے مغل بادشاہ اورنگ زیب نے انہاں نوں مقامی اختیار دتا تے اسنوں خضیار خان دا شاہی ناں دتا۔ انہاں دے بعد ، 1834 وچ ، میاں نور محمد کلہوڑہ نے اس وقت دے مغل حکمران محمد شاہ نے 'سندھ دا کلہوڑہ نواب' کہلانے دا حق دتا۔
1739 وچ ، جدوں ایران دے بادشاہ نادر شاہ نے ہندوستان اُتے حملہ کیتا تاں ، کلہوڑہ دی طاقت وچ کمی واقع ہوئی۔ 1861 وچ پانی پت دی تیسری جنگ وچ ، اس وقت دے نواب میاں غلام شاہ کلہوڑہ نے مراٹھا سلطنت نوں شکست دینے دے لئی افغان بادشاہ احمد شاہ درانی دی مدد ورگی۔ اس دے بعد ، احمد شاہ نے شمالی ہندوستان وچ مغل اقتدار نوں بحال کیتا۔ 172 وچ ، انہاں غلام شاہ کلہوڑہ نے کچے دے راؤ دے خلاف مہم چلائی ، جو اس وقت مراٹھاں دا دوست سی۔ [۲]
بلوچ نژاد لغاری برادری کلپورہ ، تالپور نامی قبیلے دے تحت رہندی سی۔ لیکن سولہويں صدی دے آخر وچ ، تالپوراں دے امیر (سردار) نے بغاوت دی تے کلہوڑہ دے خلاف کھڑا ہوئے گیا۔ 173 وچ ہالانی دی لڑائی وچ ، تالپوراں نے میاں عبدالنبی کلہوڑہ نوں شکست دتی تے سندھ وچ کلہوڑہ اقتدار اُتے قبضہ کر ليا۔ [۳]
کلہوڑہ راج دی میراث
سودھوکلہوڑہ راج دور سندھ وچ سندھی ادب ، سبھیاچار تے فن دا سنہری دور تصور کیتا جاندا اے۔ اس دے دور وچ سندھ وچ بوہت سارے نہراں وی کھودتیاں گئیاں ، جس توں زراعت وچ بہت مدد ملی۔ سندھ دے مشہور شہر حیدرآباد دی بنیاد وی کلہوڑا راج نے اک قدیم موری سلطنت دے نیرون کوٹ نامی پنڈ دے کھنڈرات وچ رکھی سی۔ اس وقت ، حیدرآباد کراچی دے بعد سندھ دا دوسرا وڈا شہر اے۔ [۳][۴]
مورتاں
سودھو-
میاں غلام شاہ کلہوڑو مزار -
حیدرآباد دا پکو قلعو (پکا قلعہ) جسنوں غلام شاہ کلہوڑہ نے تعمیر کیتا سی -
خدا آباد مسجد (خدا آباد کلہوڈا راج دا پہلا راجگڑھ سی)
ہور دیکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ Sarah F. D. Ansari (31 January 1992). Sufi Saints and State Power: The Pirs of Sind, 1843–1947. Cambridge University Press, 32–34. ISBN 978-0-521-40530-0.
- ↑ Sufi Saints and State Power: The Pirs of Sind, 1843–1947, Sarah F. D. Ansari, p. 33, Cambridge University Press, 1992, ISBN 978-0-521-40530-0, … As a result, the Kalhoras could claim to be rulers of virtually the whole of Sind. After the invasion of Nadir Shah in 1737, sovereignty over Sind was transferred to the Persians to whom the Kalhoras now owed tribute. This situation did not last …
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ Islam in the Indian Subcontinent, Annemarie Schimmel, p. 171, BRILL, ISBN 9789004061170, … One of the last acts of the Kalhora was the foundation of the city of Hyderabad in 1768; in 1783 they were overthrown by their Talpur disciples after long feuds …
- ↑ City of Hyderabad Sindh: 712-1947, Qammaruddin Bohra, Page 37, Royal Book Company, 2000, … Literary people of Nerun-kot: Mir Ali Sher Qani Thattvi had completed his book 'Maqalat-ul- Shuara' in the year 1174 A.H., about eight years prior the construction or renovation of the fort by Ghulam Shah Kalhora …