بھارت دیاں ریاستاں تے یونیئن علاقے

بھارت دے صوبے اتے مرکز ماتحت علاقے

<maplink>: Couldn't parse JSON: Control character error, possibly incorrectly encoded
کیٹیگریراج
دیسبھارت
گنتی۲۸ صوبے
9 مرکز ماتحت علاقے
لوک گنتیصوبہ: گھٹّ:۶۱۰٬۵۷۷ سکم&nbsp؛–ودھ:۱۹۹٬۸۱۲٬۳۴۱ اتر پردیش
مرکز ماتحت علاقے: ۶۴٬۴۷۳ لکشدیپ&nbsp؛– ۱۶٬۷۸۷٬۹۴۱ دلی
رقبےصوبہ: گھٹّ:۳٬۷۰۲ کلومیٹر2 (۱٬۴۲۹ مربع میل) گوا&nbsp؛–ودھ:۳۴۲٬۲۶۹ کلومیٹر2 (۱۳۲٬۱۵۱ مربع میل) راجستھان
Union territories: گھٹّ:۳۲ کلومیٹر2 (۱۲ مربع میل) لکشدیپ&nbsp؛– ودھ:۸٬۲۴۹ کلومیٹر2 (۳٬۱۸۵ مربع میل) انڈیمان اتے نکوبار جزیرے
حکومتراج سرکار، مرکز سرکار (مرکز ماتحت علاقے)
نکی ونڈضلعے، ڈویزناں

انتظامی مقصد لئی، بھارت نوں چھوٹے حصیاں وچ ونڈیا گیا اے۔ زیادہ تر حصیاں نوں ریاست یا راج کیہا جاندا اے اتے کچھ حصیاں نوں یونین علاقہ کیہا جاندا اے۔ بھارت وچ 28 صوبے تے 8 مرکزی شاست پردیش ہن۔ ایہہ اگے ضلعیاں اتے ڈویژناں وچ ونڈے ہوئے ہن۔

تریخ

سودھو

آزادی توں پہلاں

سودھو

برصغیر پاک و ہند اُتے ایہدی پوری تریخ وچ بہت سارے وکھ وکھ نسلی گروہاں ولوں حکمرانی کیتی گئی اے، ہر اکّ نے اس کھیتر وچ انتظامی ونڈ دیاں اپنیاں پالیسیاں دا قیام کیتا۔ برطانوی راج نے زیادہ تر مغلیہ راج دے انتظامی ڈھانچے نوں برقرار رکھیا۔ بھارت نوں صوبےآں (جیہنوں پریزیڈینسی وی کیہا جاندا اے) وچ ونڈیا گیا سی، سدھے طور اُتے بریٹیش ولوں حکمرانی کیتا جاندا سی، اتے ریاستاں، جو کہ ناماتر طور اُتے اکّ مقامی شہزادہ یا برٹش سامراج دے وفادار راجا ولوں نینترت کیتیاں جاندیاں سن، جو کہ ریاستاں اتے اصل سرداری رکھدا سی۔

۱۹۴۷–۱۹۵۰

سودھو

۱۹۴۷ اتے ۱۹۵۰ دے وچکار ریاستاں دے پردیساں نوں سیاسی طور اُتے بھارتی سنگھ وچ جوڑ دتا گیا سی۔ زیادہ تر موجودہ صوبےآں وچ رلے ہوئے سن؛ ہورناں نوں نویں صوبےآں وچ متحد کیتا گیا سی، جویں کہ راجستھان، ہماچل پردیش، مدھ بھارت، اتے وندھ پردیش، کئی ریاستاں دے بنے ہوئے سن؛ میسور، حیدرآباد، بھوپال اتے بلاس پور؉ سمیت کجھ وکھرے صوبے بن گئے۔ بھارت دا نواں آئین، جو ۲۶ جنوری ۱۹۵۰ نوں لاگوُ ہویا، نے بھارت نوں اکّ پربھوستا سنپنّ لوکتنتری لوکراج بنایا۔ نویں لوکراج نوں "راجاں دا سنگھ" وجوں وی اعلان کیتا گیا سی۔ ۱۹۵۰ دے آئین نے تن مکھ قسماں دے راجاں وچ انتر کیتا:

  • حصہ A راج، جو کہ برطانوی ہند دے سابقہ گورنراں دے صوبے سن، اکّ چنے ہوئے گورنر اتے راج صوبائی اسمبلی ولوں حکمرانی کیتا جاندا سی۔ نوں حصہ اے راج سن:
    • آسام (پہلاں آسام صوبہ)،
    • بہار (پہلاں بہار صوبہ)،
    • بمبئی (پہلاں بمبئی صوبہ)،
    • پوربی پنجاب (پہلاں پنجاب صوبہ)،
    • مدھ پردیش (پہلاں مرکزی صوبہ اتے بیرار)،
    • مدراس (پہلاں مدراس صوبہ)،
    • اڑیسہ (پہلاں اڑیسہ صوبہ)،
    • اتر پردیش (پہلاں سنیکت صوبہ)، اتے
    • مغربی بنگال (پہلاں بنگال صوبہ)۔
  • حصہ B راج سابقہ ریاستاں جاں ریاستاں دے گروہ سن، اکّ راجپرمکھّ ولوں نینترت کیتا جاندا سی، جو عام طور اُتے اکّ آئینی راج دا حکمران ہندا سی، اتے اکّ چنی ہوئی صوبائی اسمبلی۔ راجپرمکھّ بھارت دے صدر ولوں نامزد کیتا گیا سی۔ حصہ بی راج سن:
    • حیدرآباد (پہلاں حیدرآباد ریاست)،
    • جموں اتے کشمیر (پہلاں جموں اتے کشمیر ریاست)،
    • مدھ بھارت (پہلاں مرکزی بھارت ایجنسی)،
    • میسور (پہلاں میسور ریاست)،
    • پٹیالہ اتے ایسٹ پنجاب سٹیٹس یونین (پیپسو)،
    • راجستھان (پہلاں راجپوتانا ایجنسی)،
    • سوراشٹر (پہلاں بڑودا، مغربی بھارت اتے گجرات راج ایجنسی)، اتے
    • تراونکور-کوچینکور (پہلاں تراونکور ریاست اتے کوچین ریاست)۔
  • حصہ Cراجاں وچ سابقہ مکھ کمیشنراں دے صوبے اتے کجھ ریاستاں شامل سن، اتے ہریک نوں بھارت دے صدر ولوں نامزد اکّ مکھ کمیشنر ولوں نینترت کیتا جاندا سی۔ حصہ C دے راج سن:
    • اجمیر (پہلاں اجمیر-میرواڑا صوبہ)،
    • بھوپال (پہلاں بھوپال ریاست)،
    • بلاس پور؉ (پہلاں بلاس پور؉ ریاست)،
    • کورگ راج (پہلاں کورگ صوبہ)،
    • دلی،
    • ہماچل پردیش،
    • کچھّ (پہلاں کچھّ ریاست)
    • منی پور؉ (پہلاں منی پور؉ ریاست)،
    • ترپرا (پہلاں ترپرا ریاست) اتے
    • وندھ پردیش (پہلاں مرکزی بھارت ایجنسی)۔
  • انڈیمان اتے نکوبار جزیرہ دا اکو اکّ حصہ D راج سی، جسدا پربندھن مرکز سرکار ولوں نامزد اکّ لیفٹینینٹ گورنر ولوں کیتا جاندا سی۔

راج مڑقیام، ۱۹۵۶

سودھو

آندھرا راج ۱ اکتوبر ۱۹۵۳ نوں مدراس راج دے تیلگو بولن والے اتری ضلعیاں توں بنایا گیا سی۔

چندرناگور دے فرانسیسی اینکلیو نوں ۱۹۵۴ وچ مغربی بنگال وچ تبدیل کر دتا گیا سی۔ اسے سال پانڈیچری، کریکل، یاناؤں اتے ماہے دے سابقہ فرانسیسی اینکلیواں نوں شامل کردے ہوئے، بھارت وچ تبدیل کر دتا گیا سی؛ ایہہ ۱۹۶۲ وچ اکّ مرکز شاست پردیس بن گیا۔

۱۹۵۴ وچ وی، بھارت-پکھی طاقتاں نے دادر اتے ناگر حویلی دے پرتگالی قبضے والے اینکلیوز نوں آزاد کر دتا، جس وچ تھوڑھے ویلے لئی آزاد دادرا اتے نگر حویلی دے راج دا اعلان کیتا گیا۔ ۱۹۶۱ وچ، بھارت نے اس نوں دادرا اتے نگر حویلی دے مرکز شاست پردیش وجوں شامل کر لیا۔

راج مڑقیام ایکٹ، ۱۹۵۶ نے لسانی ریکھاواں دے بنیاد اُتے راجاں دا مڑقیام کیتا جس دے نتیجے وجوں نویں راجاں دی سرجنا ہوئی۔

اس ایکٹ دے نتیجے وجوں:

  • مدراس راج نے اپنا نام برقرار رکھیا، کنیاکماری ضلعے نوں تراونکور-کوچینکور بناؤن لئی جوڑیا گیا۔
  • آندھرا پردیش ۱۹۵۶ وچ حیدرآباد راج دے تیلگو بولن والے ضلعیاں وچ آندھرا راج دے ولین نال بنایا گیا سی۔
  • کیرل نوں مالابار ضلعے اتے مدراس راج دے دکھنی کینرا ضلعیاں دے کاسرگوڈ تالک نوں تراونکور-کوچینکور نال ملا کے بنایا گیا سی۔
  • میسور راج نوں بیلاری اتے دکھنی کینرا (کاسرگوڈ تالک نوں چھڈّ کے) دے ضلعیاں اتے مدراس راج توں کوئمبٹور ضلعے دے کولیگل تالک، بمبئی راج دے بے لغام، بیجاپور؉ ، اتری کینرا اتے دھارواڑ دے ضلعیاں نوں جوڑ کے مڑ متحد کیتا گیا سی، کنڑ بہو گنتی والے ضلعے بدر، رائچور اتے کلبرگی حیدرآباد راج اتے کورگ راج توں۔
  • مدراس راج دے دکھنی کینرا اتے مالابار ضلعیاں وچکار ونڈے گئے لکشدیپ جزیرہ، امنیڈیوی جزیرہ اتے منیکوئے جزیرہ، نوں اکجٹّ اتے مرکز شاست پردیش لکشدیپ وچ متحد کیتا گیا سی۔
  • بمبئی راج نوں سوراشٹر راج اتے کچھّ راج، مدھ پردیش دے ناگپور ڈویزن دے مراٹھی بولن والے ضلعیاں اتے حیدرآباد راج دے مراٹھواڑا کھیتر نوں جوڑ کے وڈا کیتا گیا سی۔
  • راجستھان اتے پنجاب نے ترتیب وار اجمیر راج اتے پٹیالہ اتے پوربی پنجاب راج سنگھ توں کھیتر حاصل کیتے اتے بہار دے کجھ پردیش مغربی بنگال نوں تبدیل کر دتے گئے۔

۱۹۵۶ توں بعد

سودھو

بمبئی مڑقیام ایکٹ ولوں ۱ مئی ۱۹۶۰ نوں بمبئی راج گجرات اتے مہاراشٹر دے لسانی راجاں وچ ونڈیا گیا سی۔سابقہ مرکز شاست پردیس ناگالینڈ نے ۱ دسمبر ۱۹۶۳ نوں راج دا درجہ حاصل کیتا۔ پنجاب مڑقیام ایکٹ، ۱۹۶۶ دے نتیجے وجوں ۱ نومبر نوں ہریانہ دی سرجنا ہوئی اتے پنجاب دے اتری ضلعیاں نوں ہماچل پردیش وچ تبدیل کر دتا گیا۔ایکٹ نے چنڈی گڑھ نوں اکّ مرکز شاست پردیس اتے پنجاب اتے ہریانہ دی سانجھی راجگڑھ وجوں وی منونیت کیتا اے۔

۱۹۶۹ وچ مدراس راج دا نام بدل کے تاملناڈو رکھیا گیا سی۔ اتر-پوربی راجاں منی پور؉ ، میگھالیہ اتے ترپرا دا گٹھن ۲۱ جنوری ۱۹۷۲ نوں کیتا گیا سی۔ ۱۹۷۳ وچ میسور راج دا ناں بدل کے کرناٹک کر دتا گیا۔ ۱۶ مئی ۱۹۷۵ نوں سکم بھارتی سنگھ دا ۲۲واں راج بن گیا اتے راج دی راجشاہی نوں ختم کر دتا گیا۔ ۱۹۸۷ وچ، اروناچل پردیش اتے مزورم ۲۰ فروری نوں راج بن گئے، اس توں بعد ۳۰ مئی نوں گوآ، جدوں کہ پہلاں گوآ دا مرکز شاست پردیش، دمن اتے دیو دے اتری ایکسکلیو دماؤ اتے دیؤ دمن اتے دیو وجوں اکّ وکھرا مرکز شاست پردیش بن گیا۔

نومبر ۲۰۰۰ وچ، تن نویں راج بنائے گئے سن، یعنی:

  • چھتیسگڑھ (پوربی مدھ پردیش توں)
  • اترانچل (اتر مغربی اتر پردیش توں) (۲۰۰۷ وچ اتراکھنڈ دا نام بدلیا گیا) اتے
  • جھارکھنڈ (مدھ پردیش مڑقیام ایکٹ - ۲۰۰۰, اتر پردیش مڑقیام ایکٹ - ۲۰۰۰ اتے بہار مڑقیام ایکٹ - ۲۰۰۰ دے لاگوُ ہون دے نال)

۲۰۰۷ وچ پانڈیچیری دا نام پڈوچیری رکھیا گیا سی اتے ۲۰۱۱ وچ اڑیسہ دا نام بدل کے اوڈیشا رکھیا گیا سی۔ تیلنگانا ۲ جون ۲۰۱۴ نوں شمال مغربی آندھرا پردیش دے دس سابقہ ضلعیاں توں بنایا گیا سی۔

اگست ۲۰۱۹ وچ، بھارت دی پارلیمنٹ نے جموں اتے کشمیر مڑقیام ایکٹ، ۲۰۱۹ پاس کیتا، جس وچ جموں اتے کشمیر راج نوں دو مرکز شاست پردیساں وچ پنرگٹھت کرن دے اپبندھ ہن؛ جموں اتے کشمیر اتے لداخ، ۳۱ اکتوبر ۲۰۱۹ توں اسنوں لاگوُ کر دتا گیا۔ بعد وچ اسے سال نومبر وچ، بھارت سرکار نے دمن اتے دیؤ اتے دادرا اتے نگر حویلی دے مرکز شاست پردیساں نوں دادرا اتے نگر حویلی اتے دمن اتے دیو وجوں جانے جان والے اکّ مرکز شاست پردیش وچ ۲۶ جنوری ۲۰۲۰ توں لاگوُ کرن لئی قانون پیش کیتا۔

بھارت دیاں ریاستاں
ناں ISO 3166-2 code[۱] آبادی علاقہ
(km2)
دفتری
بولی
پایۂ تخت وڈا شہر
(راجگڑھ توں علاوہ)
سنگھنائی آبادی شرحِ خواندگی(%) کل آبادی دے مطابق شہری آبادی دا تناسب شرحِ جنس
آندھرا پردیش AP 84,665,533 275,045 تیلگو ، اردو ، انگریزی حیدر آباد دکن 308 67.66 27.3 992
اروناچل پردیش AR 1,382,611 83,743 انگریزی اٹانگر 17 66.95 20.8 920
آسام AS 31,169,272 78,550 آسامی ، بوڈو (علاقائی) ، کربی زبان دسپور گوہاٹی 397 73.18 12.9 954
بہار BR 103,804,637 99,200 اردو ، ہندی ، میتھلی ، مگدھی پٹنہ 1102 63.82 10.5 916[۲]
چھتیس گڑھ CT 25,540,196 135,194 چھتیس گڑھی ، اردو ، ہندی رائے پور 189 71.04 20.1 991
گوا GA 1,457,723 3,702 کونکنی پناجی واسکو دا گاما 394 87.40 62.2 968
گجرات GJ 60,383,628 196,024 گجراتی ، ہندی ، انگریزی گاندھی نگر احمد آباد 308 79.31 37.4 918
ہریانا HR 25,353,081 44,212 ہندی ، ہریانوی (علاقائی) چندی گڑھ
(شراکت شدہ ، متحدہ عملداری)
فرید آباد 573 76.64 28.9 877
ہماچل پردیش HP 6,856,509 55,673 ہندی شملہ 123 83.78 9.8 920
جموں تے کشمیر JK 12,548,926 222,236 اردو ،[۳] کشمیری ، ڈوگری سری نگر (گرما)
جموں (سرما)
124 68.74 24.8 883
جھاڑکھنڈ JH 32,966,238 74,677 اردو ، ہندی رانچی جمشید پور 414 67.63 22.2 947
کرناٹک KA 61,130,704 191,791 اردو ، کنڑا بنگلور 319 75.60 34.0 968
کیرالا KL 33,387,677 38,863 ملیالم ، انگریزی ترواننت پورم 859 93.91 26.0 1,084
مدھیہ پردیش MP 72,597,565 308,252 اردو ، ہندی بھوپال انڈور 236 70.63 26.5 930
مہاراشٹر MH 112,372,972 307,713 مراٹھی ، اردو ممبئی 365 82.91 42.4 925
منی پور MN 2,721,756 22,347 منی پوری امپھال 122 79.85 25.1 987
میگھالیا ML 2,964,007 22,720 کھاسی ، پنار زبان ، گارو ، ہندی ، انگریزی شلونگ 132 75.48 19.6 986
میزورم MZ 1,091,014 21,081 میزو آئیزول 52 91.58 49.6 975
ناگالینڈ NL 1,980,602 16,579 انگریزی کوہیما دیماپور 119 80.11 17.2 931
اڑیسا [۴] OR 41,947,358 155,820 اڑیہ بھوبنیشور 269 73.45 15.0 978
پنجاب (بھارت) PB 27,704,236 50,362 پنجابی ، ہندی چندی گڑھ
(شراکت شدہ ، متحدہ عملداری)
لدھیانہ 550 76.68 33.9 893
راجستھان RJ 68,621,012 342,269 ہندی جے پور 201 67.06 23.4 926
سکم SK 607,688 7,096 Nepali, Bhutia, Lepcha, Limbu, Newari, Kulung,[حوالہ درکار] Gurung, Manggar, Sherpa, Tamang, Sunwar گنگٹوک 86 82.20 11.1 889
تامل ناڈو TN 72,138,958 130,058 تامل چنائی 480 80.33 44.0 995
تری پورہ TR 3,671,032 10,491.69 بنگالی ، تری پوری اگرتلا 555 87.75 17.1 961
اتر پردیش UP 199,581,477 243,286 اردو ، ہندی[۵] لکھنؤ کانپور 828 69.72 20.8 908
اتراکھنڈ UT 10,116,752 53,566 ہندی ، سنسکرت دہرادون (interim) 189 79.63 25.7 963
مغربی بنگال WB 91,347,736 88,752 بنگالی ، انگریزی کولکتہ 1,029 77.08 28.0 947
متحدہ عملداریاں
ناں ISO 3166-2 code[۱] آبادی دفتری
زبان
پایۂ تخت وڈا شہر پنڈ دے اعداد شہر دے اعداد سنگھنائی آبادی شرحِ خواندگی(%) کل آبادی اتے شہری آبادی دا تناسب شرحِ جنس
انڈمان تے نکوبار جزیرے AN 379,944 ہندی ، تمل ، تیلگو ، انگریزی پورٹ بلیئر 547 3 46 86.27 32.6 878
چندی گڑھ CH 1,054,686 ہندی ، انگریزی ، پنجابی چندی گڑھ 24 1 9,252 86.43 89.8 818
دادرا تے نگر حویلی DN 342,853 ہندی ، گجراتی ، انگریزی سلواسا 70 2 698 77.65 22.9 775
دمن تے دیو DD 242,911 مراٹھی ، گجراتی ، انگریزی ، ہندی دمن 23 2 2169 87.07 36.2 618
لکشادیپ LD 64,429 ملیالم ، انگریزی کواراتی آندروت 24 3 2013 92.28 44.5 946
قومی دارالحکومتی عملداری دلی DL 16,753,235 دہلی 165 62 11,297 86.34 93.2 866
پونڈیچری PY 1,244,464 فرانسیسی ، تامل تیلوگو (علاقائی) ، ملیالم (علاقائی) پونڈیچیری 92 6 2,598 86.55 66.6 1,038

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  2. http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/bihar/Provisional%20Population%20Totals%202011-Bihar.pdf
  3. http://www.mapsofindia.com/events/republic-day/offical-languages-india.html
  4. "Orissa's new name is Odisha". The Times Of India. 24 March 2011. https://web.archive.org/web/20121105024620/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-24/india/29182775_1_odia-odisha-orissa-chief-minister. Retrieved on
    ۱۳ جولائی ۲۰۱۶. 
  5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).