وکیپیڈیا

بھارت دیاں عام چوناں، ۲۰۱۹ء

بھارت دے عام انتخابات، 2019ء
Flag of بھارت
2014 ←
 11 اپریل – 19 مئی 2019ء → 2024
لوک سبھا وچ کُل 543 نشستاں
272 seats needed for a majority
رائے انتخابات
ٹرن آؤٹ 67.11% (0.7%)
  پہلی جماعت دوسری جماعت
 
قائد نریندر مودی راہل گاندھی
جماعت بھارتیہ جنتا پارٹی انڈین نیشنل کانگریس
اتحاد قومی جمہوری اتحاد متحدہ ترقی پسند اتحاد
قائد از 13 ستمبر 2013ء 11 دسمبر 2017
قائد کی نشست وارانسی امیٹھی
آخری انتخابات 282 نشستاں، 31.3% 44 نشستاں، 19.5%


نقشہ وچ لوک سبھا دے تمام حلقہ جات

وزیر اعظم چوناں توں پہلے

نریندر مودی
بھارتیہ جنت‏ا پارٹی

وزیر اعظم بعد انتخاب

نریندر مودی
بھارتیہ جنت‏ا پارٹی

بھارت دے عام انتخابات، 2019ء ستارہويں لوک سبھا نو‏‏ں تشکیل دینے دے لئی 11 اپریل تو‏ں 19 مئی 2019ء ست مراحل وچ مکمل ہوئے۔ ووٹاں د‏‏ی گنت‏ی 23 مئی نو‏‏ں ہوئی تے ايس‏ے دن نتائج دا اعلان وی ہو گیا۔[۱][۲][۳][۴] ووٹراں د‏‏ی کل تعداد تقریباً 900 ملین سی جنہاں نے 7 مراحل وچ حق رائے دہی دا استعمال کيتا۔ کل 67 فیصد رائے دہندگان ووٹ دینے وچ کامیاب رہے تے ایہ بھارتی انتخاگل کيتی تریخ وچ سب تو‏ں زیادہ اے۔[۵] سوانیاں د‏‏ی شرکت دے لحاظ تو‏ں وی ایہ انتخابات تریخ ساز رہے نيں۔[۶][note ۱] بھارتی الیکشن کمیشن د‏‏ی اطلاع دے مطابق پہلے 24 گھنٹےآں د‏‏ی گنت‏ی دے بعد لوک سبھا د‏‏ی 543 نشستاں وچو‏ں 542 دے نتائج سامنے آئے جنہاں وچ بھارتیہ جنت‏ا پارٹی نو‏‏ں 294 نشستاں اُتے کامیابی ملی تے ہور 9 نشستاں اُتے اوہ اگے چل رہی اے۔ اس طرح بی جے پی د‏‏ی نشستاں د‏‏ی کل تعداد 303 بندی اے۔[۸] انڈین نیشنل کانگریس محض 52 نشستاں اُتے سمٹ گئی۔ انہاں دونے جماعتاں د‏‏ی اتحادی پارٹیاں تے ہور غیر متحد پارٹیاں باقی 187 نشستاں اُتے یا تاں جنیت چکیاں سن یا اگے چل رہیاں سن۔ لوک سبھا وچ رسمی طور اُتے حزب اختلاف دا درجہ حاصل کرنے دے لئی کسی وی جماعت نو‏‏ں گھٹ تاں گھٹ دس فیصد نشست یا 55 نشستاں اُتے جیتنا ضروری اے۔ سب تو‏ں وڈی حزب مخالف جماعت انڈین نیشنل کانگریس اک بار فیر حزب مخالف دا درجہ حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہی اے۔ فی الحال بھارت وچ کوئی رسمی حزب مخالف جماعت نئيں اے۔ نریندر مودی نے اپنی فتح دا اعلان کر دتا اے۔[۹] اوتھے راہل گاندھی نے وی شکست تسلیم کرلئی اے۔[۱۰]

آندھرا پردیش، اروناچل پردیش، اوڈیشا تے سکم اسمبلی انتخابات وی عام انتخابات دے نال منعقد ہوئے۔[۱۱][۱۲]

بھارت دیاں عام چوناں اپریل اتے مئی 2019 وچ بھارت وچ 17 ویں لوک سبھا دے گٹھن لئی ہونیاں ہن۔[۱۳] مرکزی چون کمیشن دے اعلان نال لوک سبھا چوناں دی جو عمل الیکی گئی اے، اس مطابق پہلے پڑائ دیاں چوناں واسطے نوٹیپھکیشن 18 مارچ نوں جاری کیتا جائیگا جدونکھ آخری (ستویں) پڑائ لئی ووٹاں 19 مئی نوں پینگیاں۔[۱۴] ووٹاں دی گنتی 23 مئی نوں ہوویگی۔[۱۵] عامَ لوکاں نوں پنج سال بعد اپنی ووٹ دا استعمال کرکے اپنی بھوکھی سرکار چنن دا موقع ملدا اے۔ ایہہ اوہ موقع ہندا اے، جدوں ووٹر پچھلیاں چوناں وچ چن کے بھیجے گئے اپنے نمائندیاں تے حاکم دھر دی پچھلی کارگزاری دا ملنکن کردے ہن۔ آس کیتی جاندی اے کہ ساریاں سیاسی دھراں آ رہیاں چوناں دے پرچار دوران اپنی کارگزاری توں لوکاں نوں جانوں کرواؤنگیاں۔ اس متعلق سبھ توں وڈی ذمہ واری حاکم دھر دی ہندی اے کہ اوہ اپنے پنج سالاں دا حساب-کتاب لوک کچہری وچ رکھن تاں جو لوک ایہہ نرنا کر سکن کہ پنج سال پہلاں جہناں آگوآں نوں اوہناں اقتدار سونپی سی، اوہ اس دے بھروسے اتے کھرے اترے ہن جاں نہیں۔ آزادی توں بعد ہر چون اسے سیدھ وچ لڑی جاندی رہی اے۔[۱۶]

انتخابی نظام

سودھو
فائل:Loksabha Election 2019 ECI official logo Desh Ka Mahatyauhar.jpg
باضابطہ لوگو – دیس دا مہاتہوار

لوک سبھا دے 543 ارکان (پارلیمان) وکھ وکھ نششتاں تو‏ں منتخب ہوئے ک‏ے آئیاں گے۔ صدر بھارت اینگلو انڈین دے ارکان نامزد کريں گا تے اس طرح لوک سبھا وچ کل 545 ارکان ہون گے۔[۱۷] انتخابات وچ ووٹ ڈالنے دے لئی ؛

  • بھارت دا شہری ہونا،
  • 18 سال د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہونچنا اور
  • پولنگ حلقہ دا رہائشی ہونا

لوک سبھا دیاں اس موقعے 545 سیٹاں ہن۔ 543 نمائدیاں ناں سدھی ووٹنگ راہاں چنیا جاویگا اندے 2 نمائدے بھارت دے صدر ولاں لوک سبھا وچ تعینات کیندے جاندے ہن۔[۱۸] ضروری اے۔ ووٹ ڈالنے دے لئی اہل شہرہ نو‏‏ں بھارتی الیکشن کمیشن اک شناختی کارڈ جاری کردا اے۔ جس دے پاس کارڈ نہ ہوئے اسنو‏ں ووٹ ڈالنے نئيں دتا جاندا اے۔[۱۹]

پس منظر

سودھو

گزشتہ انتخابات 16واں لوک سبھا دے لئی اپریل-مئی 2014ء نو‏‏ں منعقد ہوئے سن ۔ 2014ء وچ موجودہ وزیر اعظم بھارت نریندر مودی د‏‏ی قیادت وچ قومی جمہوری اتحاد دے زیر قیادت بھارتیہ جنت‏ا پارٹی نے انتخابات جتے سن تے انڈین نیشنل کانگریس د‏‏ی قیادت والی متحدہ ترقی پسند اتحاد نو‏‏ں شکست فاش دا سامنا کرنا پيا سی۔ گزشتہ انتخابات اس لحاظ تو‏ں وی اہ‏م سی کہ کسی اک پارٹی بھارتیہ جنت‏ا پارٹی نو‏‏ں 282 نششتاں ملیاں سن جو اپنے آپ وچ اک تریخ اے جدو‏ں کہ انڈین نیشنل کانگریس محض 44 نشستاں اُتے سمٹ گئی سی۔ اس لحاظ تو‏ں ایہ انتخاب میل دا پتھر ثابت ہويا سی۔ اس جِت دا ہیرو موجودہ وزیر اعظم نو‏‏ں دسیا جاندا اے جنہاں نے اپنے وعدےآں تو‏ں عوام دا دل جِت لیا سی۔ اس انتخابات وچ بی جے پی د‏‏ی انتخابی مہم وی قابل دید سی جس وچ انہاں نے بد عنوانی، بے روزگاری تے مہنگائی نو‏‏ں مدعا بنایا سی۔[۲۰] دیکھو ٰبھارت دے عام انتخابات 2014ء، وچ بھارتیہ جنت‏ا پارٹی د‏‏ی انتخابی مہم۔ کچھ عرصہ پہلے نریندر مودی وی پہلے از انتخابات کرانے دے موڈ وچ سن مگر اٹل بہاری واجپائی دے واقعے تو‏ں سبق لیندے ہوئے انہاں نے ایسا نئيں کيتا۔ [۲۱] مارچ 2019ء دے پہلے ہفتہ وچ بھارتی الیکشن کمیشن انتخابی تاریخاں دا اعلان کرے گی۔[۲۲]

انتخاگل کيتی تاریخاں

سودھو
Election Dates of Indian General Election, 2019
تاریخاں
مرحلہ تریخ تعداد حلقہ جات صوبے تے یونین علاقے
1 11 اپریل 91 20 آندھرا پردیش، اروناچل پردیش، آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، جموں‏ و کشمیر، مہاراشٹر، میزورم، منی پور، ناگالینڈ، اوڈیشا، سکم، تلنگانہ، تریپورہ، اترپردیش، اتراکھنڈ، مغربی بنگال، انڈمان و نکوبار، لکشادیپ
2 18 اپریل 97 13 آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، منی پور، جموں‏ تے کشمیر، کرناٹک، مہاراشٹرا، اوڈیشا، تمل ناڈو، تریپورہ، اترپردیش، مغربی بنگال، پدوچیری
3 23 اپریل 115 14

آسام، بہار، چھتِیہہ گڑھ، گجرات، گوا، جموں‏ و کشمیر، مہاراشٹر، اوڈیشا، کرناٹک، کیرلا، تریپورہ، اترپردیش، اتراکھنڈ، مغربی بنگال، دادرا و نگر حویلی، دمن و دیو

4 29 اپریل 71 9 بہار، جموں‏ تے کشمیر، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیس، مہاراشٹرا، اوڈیشا، راجستھان، اترپردیش، مغربی بنگال
5 6 مئی 51 7 بہار، جموں‏ و کشمیر، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، اترپردیش، مغربی بنگال
6 12 مئی 59 7 بہار، ہریانہ، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، اترپردیش، مغربی بنگال، دہلی
7 19 مئی 59 8 بہار، ہماچل پردیش، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، پنجاب، مغربی بنگال، چندی گڑھ، اترپردیش
تمام صوبہ جات وچ انتخابی حلقہ جات بلحاظ انتخابی جماعت
ریاست/یونین علاقہ کُل
حلقہ جات 		انتخاب د‏‏ی تریخ تے حلفےآں د‏‏ی تعداد
مرحلہ 1 مرحلہ 2 مرحلہ 3 مرحلہ 4 مرحلہ 5 مرحلہ 6 مرحلہ 7
11 اپریل 18 اپریل 23 اپریل 29 اپریل 6 مئی 12 مئی 19 مئی
آندھرا پردیش 25 25
اروناچل پردیش 2 2
آسام 14 5 5 4
بہار 40 4 5 5 5 5 8 8
چھتِیہہ گڑھ 11 1 3 7
گوا 2 2
گجرات 26 26
ہریانہ 10 10
ہماچل پردیش 4 4
جموں‏ و کشمیر 6 2 2 سانچہ:1/3[n ۱] سانچہ:1/3[n ۱] 1سانچہ:1/3[n ۱]
جھارکھنڈ 14 3 4 4 3
کرناٹک 28 14 14
کیرلا 20 20
مدھیہ پردیش 29 6 7 8 8
مہاراشٹر 48 7 10 14 17
منی پور 2 1 1
میگھالیہ 2 2
میزورم 1 1
ناگالینڈ 1 1
اوڈیشا 21 4 5 6 6
خطۂ پنجاب 13 13
راجستھان 25 13 12
سکم 1 1
تمل ناڈو 39 38[n ۲]
تلنگانہ 17 17
تریپورہ 2 1 1
اتر پردیش 80 8 8 10 13 14 14 13
اتراکھنڈ 5 5
مغربی بنگال 42 2 3 5 8 7 8 9
جزائر انڈمان و نکوبار 1 1
چندی گڑھ 1 1
دادرا و نگر حویلی 1 1
دمن و دیو 1 1
دہلی 7 7
لکشادیپ 1 1
پدوچیری 1 1
حلقہ جات 543 91 95 116سانچہ:1/3 71سانچہ:1/3 50سانچہ:1/3 59 59
ساتاں مراحل دے اختتام اُتے کل نشستاں د‏‏ی تعداد 91 186 302سانچہ:1/3 373سانچہ:2/3 424 483 542[n ۲]
Percent complete by end of Phase 17% 34% 56% 69% 78% 89% 100%
  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ Polling in Anantnag was scheduled over three days.
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ ویلور وچ رائے شماری منسوخ ہوئے گئی۔

منسوخی تے دوبارہ ووٹنگ

سودھو
  • ویلور، تمل ناڈو: ڈی ایم دے دے ایل لیڈر دے پاس 11 کرور روپئے برآمد ہوئے۔ ایہ ووٹراں نو‏‏ں رشوت دینے د‏‏ی خاطر لے جائے جا رہے سن ۔[۲۳] چھاپہ ماری دے دوران ملے ثبوت د‏‏ی بنیاد الیکشن کمیشن نے ویلور انتکابی حلقہ وچ 18 اپریل نو‏‏ں ہونے والی ووٹنگ نو‏‏ں منسوخ کر دتا۔ ڈی ایم دے نے اسےاک سازش قرار دتا تے کسی وی طرح دے جرم تو‏ں صاف انکار کيتا اے۔[۲۴]
  • مشرقی تریپورہ، تریپورہ : ایتھ‏ے بھارتی الیکشن کمیشن نے لا اینڈ آرڈر دا حوالہ دیندے ہوئے ووٹنگ د‏‏ی تریخ 18 تو‏ں 23 اپریل کردتی۔ اسپیشل پولس د‏‏ی اطلاعات دے مطابق 18 اپریل نو‏‏ں انتخابات کروانا مناسب نئيں سی۔[۲۵]

انتخابی مہم

سودھو

12 جنوری 2019ء نو‏‏ں بھارتی وزیر اعظم نریندر مودی نے بھارتیہ جنت‏ا پارٹی د‏‏ی انتخابی مہم دا آغاز کيتا۔ مودی دوسرے دور دا عزم لئی ہوئے نيں۔[۲۶] سیاسی مبصرین دا کہنا اے کہ مودی تے بی جے پی اک مرتبہ فیر ہندو قومیت د‏‏ی بنیاد اُتے انتخاب لڑنے جا رہے نيں۔ واضح ہوئے کہ ہندو قومیت دے سیلاب وچ روزگار تے معاشی ترقی جداں مُدعے غائب ہوئے جاندے نيں۔[۲۷][۲۸] اسی دن بہوجن سماج پارٹی د‏‏ی سربراہ مایاوندی تے سماج وادی پارٹی دے سربراہ اکھیلیش یادو نے اپنا اتحاد بنایا تے اتر پردیش د‏‏ی 80 لوک سبھا نشستاں وچو‏ں 78 اُتے لڑنے دا فیصلہ کيتا۔ دو نشستاں انہاں نے راہل گاندھی (امیٹھی) تے سونیا گاندھی (رائے بریلی دے لئی چھڈ دتیاں اس اتحاد وچ کانگریس نو‏‏ں شامل نئيں کيتا گیا اے۔ مایاوندی اپنے اس فیصلے دا بچاو کردے ہوئے کہندی نيں ”کانگریس نو‏‏ں شامل ک‏ے دے ساڈا اتحاد نقصان وچ ہوئے گا کیونجے اس تو‏ں ووٹ بنٹ جاواں گے۔“ 25 سال پہلے 1993ء وچ وی ایسا ہی اتحاد دیکھنے نو‏‏ں ملیا سی۔[۲۹]

مدعے

سودھو

سرکاری ادارےآں دا بیجا استعمال

سودھو

انتخابی مہم دے دوران مخالف پارٹیاں نے این ڈی اے اُتے سرکاری ادارےآں تے عہدہ دا ذا‏تی استعمال دا الزام لگایا۔ انہاں دا کہنا سی کہ بی جے پی تے این ڈی اے نے جمہوریت د‏‏ی روح نو‏‏ں مجروح کيتا اے۔ ممتا بنرجی اس موضوع اُتے کھل دے مخالفت کيتی۔[۳۰] جوابًا مودی نے اسنو‏ں اک مذاق تو‏ں تعبیر کيتا۔ انہاں نے خود کانگریس تے کمیونسٹاں نے پولیس، سی بی آئی تے سی اے جی سمیت کئی سرکاری ادارےآں دا بے جا فائیدہ اٹھایا کيتا تے ذا‏تی مصرف دے لئی استعمال کيتا۔ انہاں نے کیرلا تے مدھیہ پردیش می بے جے پی کارکنان د‏‏ی موت دا وی حوالہ دتا۔[۳۱] بر سر اقتدار وزیر اعظم دے راست ناں تو‏ں نمو ٹی وی چینل دا شروع ہونا تے اس دا مختلف زمراں وچ ڈی ٹی ایچ کمپنیاں د‏‏ی جانب تو‏ں دکھایا جانا وی اک موضوع نزاع بن گیا۔

معاشی مسائل

سودھو

دی ٹائمز آف انڈیا د‏‏ی اک خبر دے مطابق موجودہ این ڈی اے د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی کامیابیاں وچ افراط زر دا تو‏ں کم 4 فیصد ہونا، جی ایس ٹی د‏‏ی اصلاحات وغیرہ شامل نيں۔ اس دے کئی معاشی فیصلےآں نے بھارت د‏‏ی اکثر آبادی نو‏‏ں برہ راست فائدہ پہونچایا اے۔ جداں جن دھن سکیم، پینڈو علاقےآں وچ پکانے والی گیس تے بجلی د‏‏ی فراہمی وغیرہ۔[۳۲] بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ دے مطابق بھارت د‏‏ی معیشت انہاں دناں تیزی تو‏ں ترقی کررہی اے۔ دنیا د‏‏ی وڈی معیشتاں وچ بھارت د‏‏ی جی ڈی پی سب تو‏ں زیادہ اے۔ مالیا‏تی سال 2019ء-2020ء تے 2020ء-2021ء وچ بھارت سب تو‏ں تیزی تو‏ں ترقی کرنے والا ملک بن سکدا اے۔ اس دوران وچ جی ڈی پی 7.3 دے آس پاس رہنے دا امکان اے۔[۳۳][۳۴][۳۵] مگر بھارت دے کئی معاشی ادارے، سماجی ادارے، ماہرین اقتصادیات تے مخالف جماعتاں نے جی ڈی پی دے تعلق تشویش دا اظہار کيتا اے تے انہاں نمبرات نو‏‏ں غلط دسیا اے۔[۳۲][۳۶]

کاشت کاری تے کسان

سودھو

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بھارت وچ کساناں د‏‏ی خودکشیاں
 کساناں نو‏‏ں اناج د‏‏ی قیمتاں کم ملنا تے انہاں د‏‏ی ترقی وچ رکاوٹ د‏‏ی وجہ تو‏ں عوام حکومت تو‏ں سخت ناراض اے۔[۳۷][۳۸] تے ملک بھر وچ وسیع پیمانے اُتے مرکزی تے ریاستی حکومتاں دے خلاف احتجاج ہوئے رہے نيں۔[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲] مرکزی حکومت نے عوام دے غصہ نو‏‏ں کم کرنے دے لئی اناج د‏‏ی اک قیمت متعین د‏‏ی مگر اس دا نفاذ حکومت دے لئی ٹھیڑھی کھیر ثابت ہورہیا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ معاملہ ہن کافی گرما گیا اے تے عوام تے کساناں دے بیچ ہن بحث دا مُدعا بندا جا رہیا اے۔[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷] بھارت دے عبوری بجٹ، 2019ء وچ حکومت نے پی اک کسان اِسکیم دا اعلان کيتا جس د‏‏ی رو تو‏ں ہر چھوٹے کسان نو‏‏ں سالانہ 6000 روپئے ملیاں گے،[۴۸][۴۹] لیکن ملک دے مختلف حصےآں وچ حکومت دے اس قدم نو‏‏ں ناکافی دسیا گیا اے۔[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶] حکومت کیت‏‏ی اسکیماں تو‏ں ناراض کساناں نے 14 فروری 2019ء نو‏‏ں بند دا اعلان کيتا۔ [۵۷] حکومت مغربی بنگال تو‏ں آل انڈیا ترنمول کانگریس تے حکومت مدھیہ پردیش تو‏ں انڈین نیشنل کانگریس نے پی ایم کسان اسکیم د‏‏ی سخت مخالفت کيتی اے۔[۵۸]

راہل گاندھی نے وعدہ کيتا اے کہ جے کانگریس د‏‏ی حکومت بندی اے تاں کساناں دے قرض معاف کر دتے جاواں گے۔[۵۹] وزیر اعظم مودی نے اسنو‏ں ووٹ حاصل کرنے والا جملہ قرار دتا اے۔[۶۰]

نوکریاں وچ کمی

سودھو

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بھارت وچ بے روزگاری
 بھارت وچ بے روزگاری مسلمل ودھ رہی اے۔[۶۱] بھارت وچ 500 تے 1000 دے نوٹاں دا اسقاط زر د‏‏ی وجہ تو‏ں 1.5 ملین نوکریاں ضائع ہوئے گئیاں نيں۔[۶۲] نويں ٹیکس دے نظام نے وی بے روزگاری تے نوکری دتی ميں اپنا منفی کردار ادا کيتا اے۔[۶۳][۶۴]

7 فروری 2019ء نو‏‏ں مرکزی حکومت نے نوکریاں د‏‏ی کمی دا انکار کيتا اے۔[۶۵] وزیر اعظم نے دعوی کيتا اے کہ نوکریاں د‏‏ی کمی نئيں اے البتہ اعداد و شمار صحیح پیش نئيں کیتے جا رہے نيں۔[۶۶][۶۷] سی ایم آئی ای دے واضح کيتا اے کہ محض 2018ء وچ 11 ملین نوکریاں ضائع ہوئیاں نيں۔[۶۸] حکومت بے روزگاری د‏‏ی سرکاری رپورٹ شائع کرنے وچ تاخیر تو‏ں کم لے رہی اے۔[۶۹] قومی کمیشن برائے اعداد و شمار دے صدر نشین نے ایہ کہندے ہوئے استعفی دے دتا اے کہ حکومت نے سال 2017ء-2018ء د‏‏ی بے روزگاری د‏‏ی رپورٹ شائع نئيں ہونے دی۔[۷۰] انہاں دے علاوہ کئی سرکاری افسران نے وی حکومت اُتے انہاں نو‏‏ں کم نہ کرنے دینے دا الزام لگاندے ہوئے احتجاجا استعفی دے دتا اے۔ ايس‏ے دوران وچ اک رپورٹ لیک ہوئے گئی جس وچ لکھیا اے کہ سال 2017ء-2018ء بے روزگاری گزشتہ 45 برساں وچ سب تو‏ں زیادہ اے۔[۷۱] حالانکہ حکومت ایہ کہ کر پلہ جھاڑ رہی اے ایہ رپورٹ حتمی نئيں اے۔[۷۲] لیکن چیرمین دا دعوی اے کہ حکومت رپورٹ نو‏‏ں چھپانا چاہندی اے۔[۷۳] کمیشن دے اک سابق چیرمین نے ناں نہ دسنے د‏‏ی شرط اُتے دسیا کہ کمیشن د‏‏ی منظور کردہ رپورٹ کہ حتمی اے۔[۷۴] 7 فروری 2019ء نو‏‏ں تقریباً 30 ہزار نوجواناں نے قومی راجگڑھ علاقہ دہلی وچ “ینگ انڈیا ادھیکار“ مارچ کڈیا تے نوکریاں وچ کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں حکومت دے خلاف احتجاج کيتا۔ [۷۵]

حکومت‏ی ادارےآں تے کم کاج دا غلط استعمال

سودھو

مخالف پارٹیاں نے موجودہ مرکزی حکومت اُتے حکومت‏ی ادارےآں تے کم کاج نو‏‏ں بے جا تے غلط استعمال دا الزام لگایا اے۔ انہاں دا دعوی اے موجودہ حکومت تمام ادارےآں وچ اپنی من منی کردی اے۔ انہاں دا الزام اے کہ حکومت نے عدلیہ[۷۶]، پارلیمان [۷۷]، میڈیا، [۷۸] ریزرو بینک آف انڈیا،[۷۹] سینٹرل بیورو آف انویسٹی گیشن[۸۰][۸۱] تے قانون حق معلومات، 2005ء، [۸۲][۸۳] نو‏‏ں بری طرح متاثر کيتا اے تے انہاں دے کم کاج دے طریقہ کار نو‏‏ں نظر اندان کردے ہوئے اپنا حکم چلانے د‏‏ی کوشش کيتی اے۔[۸۴]

3 فروری و2019ء نو‏‏ں آل انڈیا ترنمول کانگریس د‏‏ی صدر ممتا بنرجی نے کولکات‏ا وچ ”دستور بچاو تحریک“ دھرنا دتا۔[۸۵] انہاں دا الزام سی کہ وزیر اعظم نریندر مودی تے بی جے پی صدر امت شاہ نے مغربی بنگال وچ اک پولیس افسر دے نال زیادتی د‏‏ی اے۔[۸۶] بی جے پی دا کہنا اے کہ ممتا بنرجی بدعنوانی نو‏‏ں چھپانے دے لئی دھرنا دے رہیاں نيں۔[۸۷] حالانکہ انڈین نیشنل کانگریس، عام آدمی پارٹی، تیلگو دیشم پارٹی، راشٹریہ جنت‏ا دل، جموں‏ تے کشمیر نیشنل کانفرنس، مکل نیدھی مایم تے ڈراوڈا منیترا کژگم نے ممتا بنرجی تو‏ں ہمدردی دا اظہار کيتا اے۔[۸۸] ترنمول کانگریس تے بی جے پی دا جھگڑا بھارتی عدالت عظمیٰ دے اک فیصلہ تو‏ں ختم ہويا جسنو‏ں دونے پارٹیاں اپنی فتح بتا رہیاں نيں۔[۸۹]

بابری مسجد تے رام مندر

سودھو

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: رام جم بھومی
 بی جے پی علی الاعلان رام مندر د‏‏ی تائید کردی اے تے اسنو‏ں بنانے د‏‏ی وکالت کردی اے۔گزشتہ انتخابات وچ وی بی جے پی ایودھیا وچ موجود ایودھیا تنازع نو‏‏ں انتخابی مہم وچ استعمال کيتا سی تے رام مندر بنانے دا دعوی کيتا سی جسنو‏ں اوہ شرمندہ تعبیر نہ کرسک‏‏ے۔ اس مرتبہ وی ہندو ووٹ حاصل کرنے دے لئی نریندر مودی تے اتر پردیشکے وزیر اعلیٰ یوگی آدتیہ ناتھ رام مندر د‏‏ی حمایت وچ زبردست مہم چلانے والے نيں۔[۹۰][۹۱][۹۲]

رافیل تنازع

سودھو

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: رافیل تنازع
 اپوزیشن پارٹیاں نے حکومت اُتے رافیل معاملے وچ زیادہ قیمت تے اک خاص کمپنی نو‏‏ں فائدہ پہونچانے دا الزام لگایا اے۔[۹۳][۹۴] حکومت وقت نے اسنو‏ں سراسر بے بنیاد الزام دسیا اے۔[۹۵] اس معاملہ وچ بھارتی عدالت عظمیٰ نے بھارت دے مفاد عامہ مقدمات ایہ کہندے ہوئے خارج کر دتا کہ رافایل معاملہ وچ تمام رسمی کارروائیاں د‏‏ی گئیاں نيں تے انل امبانی نو‏‏ں فائدہ نئيں پہنچایا گیا اے۔[۹۶] حالانکہ اس فیصلہ د‏‏ی چوطرفہ تنقید ہقئی کیونجے اس وچ بھارتی ناظر حسابات و محاسب عام تے پبلک اکاونٹس کمیٹی دے رپورٹس نو‏‏ں نظر انداز کيتا گیا اے حتی کہ انہاں د‏‏ی تفتیشاں نو‏‏ں وی شمال نئيں کيتا گیا اے۔[۹۷][۹۸] کانگریس دا دعوی اے کہ حکومت نے عدالت نو‏‏ں گمراہ کيتا اے تے کیگ د‏‏ی رپورٹ اُتے وی سوالہ نشان کھڑا کيتا اے۔[۹۹] حکومت نے کہیا اے کہ اس نے عدالت نو‏‏ں گمراہ نئيں کيتا اے [۱۰۰] بلکہ عدالت حکومت کیت‏‏ی گل نئيں سمجھ پائی۔[۱۰۱]حکومت نے عدالت تو‏ں فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے د‏‏ی درخمصروف د‏‏ی اے۔[۱۰۲] 2 جنوری 2019ء نو‏‏ں عدالت وچ اس فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے د‏‏ی درخمصروف دتی گئی اے۔[۱۰۳] عام آدمی پارٹی نے وی 14 جنوری دے فیصلہ اُتے نطر ثانی کرنے د‏‏ی درخمصروف د‏‏ی اے۔[۱۰۴] کانگریس پارلیمان دا مشترک اجلاس د‏ی منگ کررہی اے تاکہ اس مسئلہ اُتے تحقیق د‏‏ی جا سک‏‏ے۔[۱۰۵][۱۰۶] کانگریس نے اس معاملہ نو‏‏ں انتخابی مدعا بنایا اے تے نریندر مودی تے بی جے پی ہر زبردست لفظی حملے کیتے نيں۔[۱۰۷][۱۰۸] کانگریس دا دعوی اس وقت ہور مضبوط ہوئے گیا جدو‏ں دی ہندو اخبار نے خبر شائع د‏‏ی کہ وزیر اظم نریندر مودی نے رافایل گل گل نو‏‏ں نطر انداز کردے ہوئے خود متوازی گفتگو دا انعقاد کيتا۔ [۱۰۹][۱۱۰] وزیر دفاع نرملا سیتارمن نے کانگریس دے دعوی نو‏‏ں جھوٹھا دسیا اے۔[۱۱۱] اک ہور رپورٹ مطابق سابق وزیر دفاع منوہر پاریکرکا ناں وی سامنے آیا اے۔[۱۱۲]

اتحاد

سودھو
Results of the election by alliance

قومی جمہوری اتحاد

سودھو

2019ء دے عام انتخابات دے لئی قومی جمہوری اتحاد د‏‏ی لسٹ:

جماعت گڑھ نشستاں
لڑا جِتیا
بھارتیہ جنت‏ا پارٹی[۱۱۳] کچھ ریاستاں
جنت‏ا دل (متحدہ)[۱۱۳] بہار 17
شرومنی اکالی دل[۱۱۳] پنجاب 10
لوک جنہاں طاقت پارٹی[۱۱۳] بہار 6
شیو فوج[۱۱۴] مہاراشٹر 23
آل انڈیا انا ڈراوڈا منیترا کژگم[۱۱۵] تمل ناڈو
پاٹالی مکل کچی[۱۱۵] تمل ناڈو 7
آل انڈیا این آر کانگریس پونڈیچیری 1
قومی جمہوری اتحاد 543 اعلان ہونا باقی

متحدہ ترقی پسند اتحاد

سودھو
جماعت گڑھ نشستاں
لڑا جِتیا
انڈین نیشنل کانگریس[۱۱۶] کچھ نشستاں
قوم پرست کانگریس پارٹی[۱۱۶] کچھ نشستاں 24
جھارکھنڈ مکتی مورچہ[۱۱۷] جھارکھنڈ 4
جھارکھنڈ ترقی مورچا (پرجاتانترک)[۱۱۷] جھارکھنڈ 2
راشٹریہ جنت‏ا دل بہار
ڈراوڈا منیترا کژگم تمل ناڈو
مرومالرچھی ڈراوڈا منیترا کژگم تمل ناڈو
ویڈوتلئی سیروتائیگل کچی تمل ناڈو
انڈین یونین مسلم لیگ تمل ناڈو 1
متحدہ ترقی پسند اتحاد 543 اعلان ہونا باقی

مہا گٹھ بندھن

سودھو
جماعت گڑھ نشستاں
لڑا جِتیا
بہوجن سماج پارٹی [۱۱۸] اترپردیش 38
سماجوادی پارٹی[۱۱۸] اترپردیش 38

عوامی استصواب رائے

سودھو

عمومی انتخابات دا بگل بجتے ہی بہت ساریاں تنظیماں بھارت دا انتخابی رجحان جاننے دے لئی استصواب رائے شروع کر دیندی نيں تے لسٹ وچ انہاں دے نتیجے دکھائے جاندے نيں۔ گزشتہ عام انتخابات (2014) دے تن استصواب رائے جو اپریل تے مئی دے درمیان وچ ہوئے سن، د‏‏ی لسٹ حسب ذیل اے:

تریخ استصواب رائے ایجنسی این ڈی اے ہور یو پی اے بڑھت
bgcolor="سانچہ:United Progressive Alliance/meta/color" |
مئی 2018 اے بی پی نیوز- سی ایس ڈی ایس 274 105 164 110
جنوری 2018 ریپبلک- سی ووٹر 335 119 89 216
جنوری 2018 انڈیا ٹوڈے 309 132 102 177
جنوری 2018 اے بی پی نیوز- سی ایس ڈی ایس 301 115 127 174
اگست 2018 انڈیا ٹوڈے 349 119 75 230
جنوری 2018 انڈیا ٹوڈے 370 123 60 237
اگست 2018 انڈیا ٹوڈے 304 145 94 159
فروری 2018 انڈیا ٹوڈے 286 147 110 139
اگست 2018 انڈیا ٹوڈے 288 174 81 114
اپریل-مئی 2018 نتیجہ برائے عمومی انتخابات 336 147 60 189

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ «EC may announce Lok Sabha election schedule in مارچ first week: Sources – Times of India». The Times of India.
  2. ↑ Staff، Scroll. «2019 General Elections: Voting to be held in 7 phases from اپریل 11 to مئی 19, counting on مئی 23». Scroll.in (به English). دریافت‌شده در 10 مارچ 2019. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  3. ↑ «Lok Sabha Election 2019 Dates Schedule LIVE, Assembly Elections Dates For Andhra Pradesh, Odisha, Sikkim, Arunachal Pradesh, 2019 Election Date Time for Polling, Counting and Results». timesnownews.com (به English). دریافت‌شده در 10 مارچ 2019. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  4. ↑ «Lok Sabha elections will begin on اپریل 11 and polling will be held over seven phases through مئی 19, followed by counting of votes on مئی 23. Lok Sabha Election 2019 : Key Dates, Live News Updates, Election Calendar». english.manoramaonline.com (به English). دریافت‌شده در 13 مارچ 2019. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  5. ↑ At 67.1%، 2019 turnout's a record: Election Commission، The Times of India (20 مئی 2019)
  6. ↑ Polls Are Closed in India’s Election: What Happens Next?، The New York Times، Douglas Schorzman and Kai Schultz (19 مئی 2019)
  7. ↑ Women turn out in greater numbers than in previous elections، The Economic Times، Aanchal Bansal (20 مئی 2019)
  8. ↑ «India Election Results: Modi and the B.J.P. Make History». NYT. دریافت‌شده در 23 مئی 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  9. ↑ «Election Results LIVE – Lok Sabha Election: PM Modi dedicates victory to nation, vows to take even rivals along». Economic Times. دریافت‌شده در 23 مئی 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  10. ↑ Hariharan، Revathi؛ Dey، Stela. «People Of India Have Decided, I Respect That: Rahul Gandhi Concedes Defeat In Amethi Against Smriti Irani: Live Updates». NDTV. دریافت‌شده در 23 مئی 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  11. ↑ «Assembly polls in 4 states with Lok Sabha elections but not in J&K- Malayala Manorama». english.manoramaonline.com (به English). دریافت‌شده در 11 مارچ 2019. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  12. ↑ "Lok Sabha elections 2019: Congress MP favours more seats for RJD in Bihar" (in en-US). 4 ستمبر 2018. https://www.indiatvnews.com/elections/lok-sabha-elections-2019-lok-sabha-elections-2019-congress-mp-favours-more-seats-for-rjd-in-bihar-461365. 
  13. ↑ "Lok Sabha elections 2019: Congress MP favours more seats for RJD in Bihar" (in en-US). 2018-09-04. https://www.indiatvnews.com/elections/lok-sabha-elections-2019-lok-sabha-elections-2019-congress-mp-favours-more-seats-for-rjd-in-bihar-461365. 
  14. ↑ «لمی چون عمل». Punjabi Tribune Online (به Hindi). ۲۰۱۹-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۶.
  15. ↑ «چوناں دا اعلان». Punjabi Tribune Online (به Hindi). ۲۰۱۹-۰۳-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۶.
  16. ↑ «چوکیدار مہم وی اک چون-جملہ». nawanzamana.in (به English). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۲.
  17. ↑ Electoral system IPU
  18. ↑ Electoral system IPU
  19. ↑ «General Voters». Systematic Voters' Education and Electoral Participation (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۴.
  20. ↑ (PDF) https://www.bjp.org/images/pdf_2014/full_manifesto_english_07.04.2014.pdf. دریافت‌شده در 13 فروری 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  21. ↑ Singh, Vijaita (2018-09-01). "General election will be held in 2019 as per schedule, says Rajnath Singh" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/general-election-will-be-held-in-2019-as-per-schedule-says-rajnath-singh/article24844428.ece. 
  22. ↑ https://www.loksabhaelections.in/news/lok-sabha-election-2019-dates-to-be-announced-by-مارچ-first-week-mostly. دریافت‌شده در 13 فروری 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  23. ↑ «Election cancelled in Vellore Lok Sabha seat after money seized from DMK leaders». The News Minute. ۲۰۱۹-۰۴-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۷.
  24. ↑ "Lok Sabha polls in Vellore cancelled due to use of money power". The Economic Times. 16 اپریل 2019. https://economictimes.indiatimes.com/news/elections/lok-sabha/tamil-nadu/lok-sabha-polls-in-vellore-cancelled-due-to-use-of-money-power/articleshow/68909824.cms. 
  25. ↑ "Polling in Tripura East deferred to اپریل 23" (in en-IN). The Hindu. 2019-04-16. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/elections/lok-sabha-2019/polling-in-tripura-east-deferred-to-اپریل-23/article26858600.ece. 
  26. ↑ «Country has to decide what kind of 'pradhan sevak' it wants: PM Modi – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۱۲.
  27. ↑ https://www.aei.org/publication/modis-india-doubles-down-on-hindu-nationalism/
  28. ↑ https://www.bloomberg.com/news/features/2019-01-30/narendra-modi-s-big-play-for-india-s-heartland-could-backfire
  29. ↑ Bera، Sayantan (۲۰۱۸-۰۹-۱۴). «Low food inflation doesn't bode well for farmers». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  30. ↑ «Mamata's Opposition rally top quotes: 'One ambition — save India, save democracy'». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۴.
  31. ↑ T Ramavarman (27 جنوری 2019). «Opposition united only for corruption, undermining institutions, alleges PM Modi». Times of India. دریافت‌شده در 3 اپریل 2019. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  32. ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ SWOT analysis shows NDA well ahead of UPA، The Times of India, SA Aiyar (14 اپریل 2019)
  33. ↑ Narendra Modi's Challenge In India's Upcoming Elections، The Forbes, Harry Broadman (29 مارچ 2019)
  34. ↑ India to be global growth leader in 2019–20: IMF، India Today (22 جنوری 2019); At 7.5%، 7.7% India to be top growing economy in 2020: IMF، The Hindu (21 جنوری 2019)
  35. ↑ India: Report، International Monetary Fund (2019)
  36. ↑ 131 accountants from India just responded to the open letter from economists and social scientists challenging official GDP data، Business Insider, D Dhillon (18 مارچ 2019)
  37. ↑ Iyer، Aparna (۲۰۱۸-۱۲-۰۳). «Agrarian crisis clear & present danger for Indian economy». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  38. ↑ «India's deepening farm crisis: 76% farmers want to give up farming, shows study». downtoearth.org.in (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.سانچہ:مردہ ربط
  39. ↑ "Why the farmers have stormed Delhi, what they want". The Economic Times. 2018-11-30. https://economictimes.indiatimes.com/news/et-explains/why-the-farmers-have-stormed-delhi-what-they-want/articleshow/66881527.cms. 
  40. ↑ «Why Maharashtra's farmers are protesting and why Mumbaikars are supporting them: 10 points – Times of India ►». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  41. ↑ "Farmers' protest 2nd day live: Haryana CM stirs controversy". The Economic Times. 2018-06-02. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/farmers-protest-2nd-day-live-haryana-cm-stirs-controversy/articleshow/64424795.cms. 
  42. ↑ «PM Modi hails 'historic increase in MSP'، Congress calls it jumla». dna (به English). ۲۰۱۸-۰۷-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  43. ↑ «Does Modi govt's hike in MSP really help farmers?- Business News». businesstoday.in. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  44. ↑ Himanshu (۲۰۱۸-۰۷-۱۶). «Will the MSP increase for kharif crops reduce India's agrarian distress?». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  45. ↑ «In MP & Rajasthan, Farmers Not Getting MSP». NewsClick (به English). ۲۰۱۸-۱۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  46. ↑ «Modi Government's 'Historic' MSP Hike Is Nothing More Than a Band-Aid for Farmers». The Wire. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  47. ↑ «Eye on Lok Sabha polls, a populist Budget 2019 was the only option for Modi govt». The Financial Express. ۲۰۱۹-۰۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  48. ↑ «Eye on elections, Centre for early roll out of direct benefit scheme». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  49. ↑ "What farmers have to say about Modi government's income support scheme". The Economic Times. 2019-02-04. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/agriculture/what-farmers-have-to-say-about-modi-governments-income-support-scheme/articleshow/67810340.cms. 
  50. ↑ "What farmers have to say about Modi government's income support scheme". The Economic Times. 2019-02-04. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/agriculture/what-farmers-have-to-say-about-modi-governments-income-support-scheme/articleshow/67810340.cms. 
  51. ↑ «Interim Budget 2019: Government's big farmer push falls short». downtoearth.org.in (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.سانچہ:مردہ ربط
  52. ↑ https://www.facebook.com/Millennium-Post-1121157364607635. «Western UP farmers unhappy». millenniumpost.in. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  53. ↑ «Rs 6,000 is 6% of a small farmer's annual income, according to NSSO data». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  54. ↑ «Budget 2019: Farmer payout Rs 6,000 won't cost much but won't mean much either». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  55. ↑ «Rs 6,000 is lollipop, Telangana model better, say farmers – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  56. ↑ "Maharashtra CM hails Budget, Opposition calls it mere 'jumla' & 'lollipop'". The Economic Times. 2019-02-01. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/maharashtra-cm-hails-budget-opposition-calls-it-mere-jumla-lollipop/articleshow/67794709.cms. 
  57. ↑ Ghosal, Sutanuka; Krishnakumar, P. K. (2019-02-06). "West Bengal and Madhya Pradesh question merits of PM-KISAN". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/west-bengal-and-madhya-pradesh-question-merits-of-pm-kisan/articleshow/67860620.cms. 
  58. ↑ «Rahul Gandhi slams govt's cash transfer scheme, promises farm loan waiver across India». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  59. ↑ «Farm loan waiver promise a Congress 'gimmick' to win votes: Modi». The Week (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  60. ↑ Tandon، Suneera؛ Tandon، Suneera. «India's stunning economic growth is hiding a staggering job crisis». Quartz India (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  61. ↑ Safi, Michael (2018-08-30). "Demonetisation drive that cost India 1.5m jobs fails to uncover 'black money'" (in en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2018/aug/30/india-demonetisation-drive-fails-uncover-black-money. 
  62. ↑ «Dip in jobs, profits for MSMEs; noteban, GST to blame: Survey». The Indian Express (به English). ۲۰۱۸-۱۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  63. ↑ «Job loss! Demonetisation, GST led to dip in jobs, profits for MSMEs, traders: AIMO survey». The Financial Express. ۲۰۱۸-۱۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
  64. ↑ «Modi Government is in Deep Denial Over India's 'Jobless Growth' Crisis». The Wire. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  65. ↑ «Jobs not lacking, issue is lack of data on jobs, says PM Modi». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۸-۰۷-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  66. ↑ «Modi Claims The Job Crisis Is Actually A Data Crisis». HuffPost India (به English). ۲۰۱۸-۰۷-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  67. ↑ «India lost 11 million jobs in 2018, rural areas worst hit: CMIE». businesstoday.in. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  68. ↑ DelhiOctober 8، New؛ اکتوبر 8، 2018UPDATED:؛ Ist، 2018 17:12. «Government delays in releasing unemployment survey report». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  69. ↑ «Govt sits on post-noteban jobs report, two top statistics panel members quit». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۱-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  70. ↑ «India's unemployment rate hit four-decade high of 6.1% in 2017–18, says NSSO survey». businesstoday.in. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  71. ↑ "Jobs data not finalised: Government after NSSO 'Report'". The Economic Times. 2019-02-01. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/jobs-data-not-finalised-government-after-nsso-report/articleshow/67782769.cms. 
  72. ↑ «Resignation of NSC members exposes government's unwillingness to tackle unemployment». businesstoday.in. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۷.
  73. ↑ Jha, Somesh (2019-02-01). "Unemployment rate at four-decade high: NSSO survey compared past figures". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/economy-policy/unemployment-rate-at-four-decade-high-nsso-survey-compared-past-figures-119020100042_1.html. 
  74. ↑ Mohan, Archis (2019-02-06). "Thousands of youth converge in National Capital to protest lack of jobs". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/current-affairs/30-000-youth-converge-in-national-capital-to-protest-lack-of-jobs-119020601135_1.html. 
  75. ↑ «'Muzzling of Democratic Institutions': Congress Attacks Modi After SC Brings Back CBI Chief». News18. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  76. ↑ Ghosh، Shayan (۲۰۱۸-۱۰-۲۶). «RBI deputy governor bats for its independence». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  77. ↑ Ghosh، Shayan (۲۰۱۸-۱۰-۲۶). «RBI deputy governor bats for its independence». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  78. ↑ Ghosh، Shayan (۲۰۱۸-۱۰-۲۶). «RBI deputy governor bats for its independence». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  79. ↑ Ghosh، Shayan (۲۰۱۸-۱۰-۲۶). «RBI deputy governor bats for its independence». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  80. ↑ Ch، Munish؛ P، ra؛ DelhiNovember 19، ey New؛ نومبر 20، 2018UPDATED:؛ Ist، 2018 06:08. «CBI war gets murkier, senior officer claims NSA Ajit Doval interfered in Asthana probe». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  81. ↑ «The Modi Govt Is Trying To Destroy The RTI Act. That's Dangerous For Democracy». HuffPost India (به English). ۲۰۱۸-۱۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  82. ↑ «Mamata's Opposition rally top quotes: 'One ambition — save India, save democracy'». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  83. ↑ Ch، Munish؛ P، ra؛ DelhiNovember 19، ey New؛ نومبر 20، 2018UPDATED:؛ Ist، 2018 06:08. «CBI war gets murkier, senior officer claims NSA Ajit Doval interfered in Asthana probe». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  84. ↑ «Mamata Banerjee begins dharna, says PM Modi, Amit Shah plotting coup in Bengal». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  85. ↑ «Yogi Adityanath in Purulia: Nothing more shameful than a CM on dharna to protect corrupt officer». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  86. ↑ «After 13 years, Mamata Banerjee returns to dharna politics, as chief minister – Times of India ►». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  87. ↑ «Opposition supports Mamata in battle against Centre, but CPM has a different take». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  88. ↑ «Centre vs Mamata: Standoff ends; SC says no arrest, police chief Rajeev Kumar has to face CBI». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  89. ↑ https://www.telegraphindia.com/opinion/the-bjp-has-fallen-back-on-the-ram-temple-in-its-bid-for-electoral-victory/cid/1683306
  90. ↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۵.
  91. ↑ https://www.indiatoday.in/mail-today/story/no-ram-temple-means-no-vote-for-bjp-warn-sadhus-1433500-2019-01-18
  92. ↑ «Centre increased Rafale jet deal price by 3 billion: Congress – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  93. ↑ India, Press Trust of (2019-02-02). "Rahul alleges Modi helped Ambani through Rafale deal". Business Standard India. https://www.business-standard.com/article/pti-stories/rahul-alleges-modi-helped-ambani-through-rafale-deal-119020200936_1.html. 
  94. ↑ «Jaitley dismisses report of price escalation in Rafale deal as 'fudged arithmetic' – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  95. ↑ DelhiDecember 14، India Today Web Desk New؛ دسمبر 14، 2018UPDATED:؛ Ist، 2018 17:24. «No objection to Rafale deal: Supreme Court dismisses PILs». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  96. ↑ Rautray, Samanwaya (2019-01-03). "Rafale ruling based on errors: Review plea in Supreme Court". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/rafale-ruling-based-on-errors-review-plea-in-supreme-court/articleshow/67360103.cms. 
  97. ↑ «Did the Supreme Court Get Its Facts Wrong on the CAG Report on Rafale?». The Wire. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  98. ↑ «Govt misled SC on Rafale deal, where is CAG report, asks Rahul Gandhi – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  99. ↑ DelhiDecember 15، Rahul Shrivastava New؛ دسمبر 16، 2018UPDATED:؛ Ist، 2018 07:33. «Rafale row: Govt says did not mislead SC on CAG report, seeks to correct error». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶.
  100. ↑ Rajagopal, Krishnadas (2018-12-15). "Rafale verdict: 'Supreme Court misinterpreted statement made by government in sealed cover on pricing details'" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/sc-misinterpreted-statement-made-by-govt-in-sealed-cover-on-rafale-deal-pricing-details/article25751933.ece. 
  101. ↑ «Rafale verdict: Government asks SC to correct error, says court misinterpreted wording». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۸-۱۲-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  102. ↑ Mittal، Priyanka (۲۰۱۹-۰۱-۰۲). «Yashwant Sinha, Arun Shourie move SC to review its verdict on Rafale deal». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  103. ↑ "Aam Aadmi Party MP moves Supreme Court seeking review of Rafale verdict". The Economic Times. 2019-01-14. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/aam-aadmi-party-mp-moves-supreme-court-seeking-review-of-rafale-verdict/articleshow/67527323.cms. 
  104. ↑ Khanna، Pretika (۲۰۱۸-۱۲-۱۴). «Rafale verdict: Congress demands JPC probe». https://www.livemint.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  105. ↑ «No setback, our stand has been vindicated, we want JPC: Congress on Rafale verdict». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۸-۱۲-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  106. ↑ «Congress Accuses PM Modi of Unilaterally Raising Price for Rafale Jets». The Wire. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۳.
  107. ↑ Ram, N. (2019-02-08). "Defence Ministry protested against PMO undermining Rafale negotiations" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/defence-ministry-protested-against-pmo-undermining-rafale-negotiations/article26207281.ece. 
  108. ↑ Ram, N. (2019-02-08). "Defence Ministry protested against PMO undermining Rafale negotiations" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/defence-ministry-protested-against-pmo-undermining-rafale-negotiations/article26207281.ece. 
  109. ↑ DelhiFebruary 8، India Today Web Desk New؛ فروری 8، 2019UPDATED:؛ Ist، 2019 13:56. «Narendra Modi nailed directly: Congress on report that PMO held parallel Rafale talks with France». India Today (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  110. ↑ «Defence Minister Nirmala Sitharaman Rejects New Allegations By Congress In Rafale Case: Highlights». NDTV.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  111. ↑ «Rafale deal: Know what the Defence Ministry note exactly read, including ex-Raksha Mantri Parrikar's response». timesnownews.com (به English). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  112. ↑ «More Questions As Centre Cites Manohar Parrikar's Reply To Rafale Note». NDTV.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۹.
  113. ↑ ۱۱۳.۰ ۱۱۳.۱ ۱۱۳.۲ ۱۱۳.۳ Chaturvedi, Rakesh Mohan (2018-12-24). "BJP, JDU, LJP finalise 17:17:6 seat sharing formula for Bihar Lok Sabha polls". The Economic Times. https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/bjp-jdu-ljp-finalise-17176-seat-sharing-formula-for-bihar-lok-sabha-polls/articleshow/67215178.cms. 
  114. ↑ «Lok Sabha polls: BJP to contest on 25 seats, Shiv Sena settles for 23 in Maharashtra». The Indian Express (به English). ۲۰۱۹-۰۲-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۸.
  115. ↑ ۱۱۵.۰ ۱۱۵.۱ «"Will Sweep Elections": BJP, AIADMK Join Hands For Lok Sabha Polls». NDTV.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۹.
  116. ↑ ۱۱۶.۰ ۱۱۶.۱ «Congress-NCP seal seat sharing agreement except for 6 Lok Sabha seats in Maharashtra». https://www.hindustantimes.com/ (به English). ۲۰۱۸-۱۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۴. پیوند خارجی در |website= وجود دارد (کمک)
  117. ↑ ۱۱۷.۰ ۱۱۷.۱ «Jharkhand: Congress, JMM reach agreement for Lok Sabha, assembly polls – Times of India». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۶.
  118. ↑ ۱۱۸.۰ ۱۱۸.۱ «SP, BSP announce tie-up for Lok Sabha polls, to contest 38 seats each in UP – Times of India ►». The Times of India. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۱۲.
  1. ↑ In 9 states and union territories of India – such as اروناچل پردیش، کیرلا and اتراکھنڈ – more women turned out to vote than men in 2019.[۷]
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=بھارت_دیاں_عام_چوناں،_۲۰۱۹ء&oldid=644246" توں لیا