سونیا گاندھی
سونیا گاندھی | |
---|---|
(اطالوی وچ: Sonia Gandhi) | |
جم | 9 دسمبر 1946 (78 سال)[۱][۲][۳][۴]
|
وفات |
|
رہائش | 10جنپتھ نئی دہلی |
شہریت | اٹلی (–اپریل ۱۹۸۳) |
مذہب | رومن کیتھولک ازم[۶][۷][۸] |
جماعت | انڈین نیشنل کانگرس [۹] |
شریک حیات | راجیو گاندھی (۱۹۶۹–۱۹۹۱) |
اولاد | |
رشتے دار | See نہرو-گاندھی خاندان |
خاندان | گاندھی نہرو پروار |
عملی زندگی | |
مادر علمی | کیمبرج یونیورسٹی |
پیشہ | سیاست دان [۱۰] |
مادری زبان | اطالوی |
پیشہ ورانہ زبان | اطالوی ، ہندی [۱۱][۱۲]، انگریزی [۱۱]، فرانسیسی [۱۲]، سپینی [۱۲] |
دستخط | |
IMDB اُتے صفحہ | |
ترمیم |
سونیا گاندھی (جم: 9 دسمبر، 1946[۱۳] جم نام: Antonia Edvige Albina Maino (اطالوی)[۱۴][۱۵][۱۶]) اک اطالوی-بھارتی نیتا اے اتے انڈین نیشنل کانگرس دی پرمکھ اے۔[۱۷] اسدے نال ہی اوہ 14وی لوک سبھا وچ نہیں صرف کانگرس دی بلکہ ینائٹیڈ پروگریسو الائنس دی وی پرمکھ اے۔ اوہ راجیو گاندھی دی بیواہ اے۔
ویاہ توں پہلے اوہناں دا نام سونیا میناں سی۔ اوہناں دا جم ٹرن، اٹلی ول 8 کہ۔می۔ دے انتر اتے ستھتؤربسانو وچ ہویا سی۔ راجیو گاندھی دے نال اوہناں دی ملاقات ادوں ہوئی جدوں راجیو کیمبرج وچ پڑھن گئے سن۔ اوہناں دی ویاہ 1968 وچ ہوئی جسدے بعد اوہ بھارت وچ رہن لگی۔
مڈھلا جیون
سودھوسونیا گاندھی (ولادت: 9 دسمبر 1946ء لوسیانا، اطالیہ) اک اطالوی نژاد بھارتی سیاست دان، انڈین نیشنل کانگریس دی صدر تے نہرو گاندھی خاندان دی اک رکن نيں۔ انہاں دی شادی سابق وزیر اعظم بھارت راجیو گاندھی توں ہوئی۔ 1998ء وچ انہاں دے شوہر دے قتل دے 7 برس بعد انہاں نوں انڈین نیشنل کانگریس دا صدر بنایا گیا، اس عہدے اُتے اوہ 19 برس (16 دسمبر 2017ء تک) رنيں۔ ايسے عرصہ وچ کانگریس بھارتی سیاست وچ مرکزی جماعت دی حیثیت توں سامنے آئی۔[lower-alpha ۱]
ان دی ولادت ویچینسا دے نیڑے اک چھوٹے توں پنڈ وچ اک مسیحی کاتھولک کلیسیا خاندان وچ ہوئی۔ علاقائی اسکول وچ تعلیم مکمل کرنے دے بعد اعلیٰ تعلیم دے لئی کیمبرج چلی گئياں جتھے انہاں دی ملاقات راجیو گاندھی توں ہوئی۔ راجیو توں انہاں دی شادی 1968ء وچ ہوئی۔ بھارت وچ منتقل ہونے دے بعد انھاں نے بھارتی شہریت حاصل کيتی تے اپنی ساس اندرا گاندھی دے نال نويں دہلی وچ رہائش اختیار کيتی۔ اندرا گاندھی اس وقت بھارت دی وزیر اعظم سن۔ انہاں تمام خاندانی اثر و رسوخ دے باوجود سونیا گاندھی نمود و نمائش تے عوام دی نظر توں دور ہی رہدیاں سن۔ حتی کہ اس وقت وی جدوں انہاں دے شوہر بھارت دے وزیر اعظم سن ۔
شوہر راجیو گاندھی دے قتل دے بعد سونیا گاندھی نوں کانگریس دے ارکان نے جماعت وچ مدعو کيتا تے منصب صدارت دی پیشکش کیتی جسنوں انھاں نے قبول نئيں کيتا۔ 1997ء وچ انھاں نے سیاست وچ شامل ہونے دا فیصلہ کيتا اورتاحال اوہ سیاست وچ سرگرم نيں۔ 1998ء وچ انہاں نوں صدر انڈاں نیشنل کانگریس بنایا گیا۔ انھاں نے جماعت دی صدارت دے اس انتخاب وچ جیتیندر پرساد نوں شکست دتی تھی۔[lower-alpha ۲] انہاں دی صدارت وچ کانگریس 2004ء وچ حکومت وچ آئی۔ حالانکہ ایہ اتحادی حکومت سی جس وچ مرکزی تے سجے باوز دی جماعتاں شامل سن۔ ایہ اتحاد متحدہ ترقی پسند اتحاد کہلیایا۔ 2009ء وچ دوبارہ اس اتحاد نے کامیابی حاصل کيتی تے گزشتہ دی طرح اس بار وی سونیا گاندھی نے وزارت عظمی دا عہدہ قبول نئيں کيتا۔ حالانکہ انھاں نے نیشل اڈوائزری کونسل دی صدارت بحسن و خوبی انجام دی۔[lower-alpha ۳]
اپنی سیاسی زندگی وچ انھاں کئی منصوبے تے اڈوائزری کونسل بنائے جنہاں وچ حقوق پرمبنی منصوبے شامل نيں جداں 2005ء وچ قانون حق معلومات، تحفظ کھانا دا قانون تے 2005ء ہی وچ ایم جی نرے گا وغیرہ دے قوانین منظور کرائئے۔ بوفورس سکینڈل تے نیشنل ہیرالڈ معاملہ وچ انہاں نوں تنقید دا سامنا وی کرنا پيا اے۔ انہاں دا غیر ملکی ہونا وی بحث تے تنقید دا موضوع رہیا اے ۔[lower-alpha ۴] یو پی اے حکومت دے دوسرے نصف وچ صحت دے مسائل دی وجہ توں سونیا گاندھی دی سیاست وچ فعالیت کم ہوئے گئی تے 2017ء وچ انھاں نے یو پی اے دی صدارت توں وی استعفی دے دتا۔ لیکن جماعت دی پارلیمانی کمیٹی دی صدر بنی رنيں۔ حالانکہ انھاں نے کدی کوئی حکومتی عہدہ نئيں سنبھالیا مگر انہاں نوں ملک دی سب توں طاقتور سیاست دان منیا جاندا رہیا اے۔ تے اکثر انہاں نوں دنیا دی طاقتور ترین خواتین وچ شمار کيتا جاندا رہیا اے ۔[lower-alpha ۵]
سونیئا مانیو[۳۶] دا جم 9 دسمبر، 1946 نوں سٹیفنو اتے پاؤلا مانیو دے گھر لوسیانا، اٹلی وکھے ہویا|اسنے پرائمری دی سکھیا مقامی کیتھولک سکول وچوں حاصل کیتی|[۳۷][۳۸][۳۹] سونیا نے اپنی جوانی نوں ٹورین نیڑے اک اؤباسانو شہر وچ بتایا اتے اک روائتی رومن کیتھولک کرشچیئن پروار وچ وڈی ہوئی| اس نے مقامی کیتھولک سکولاں وچ پرائمری سکھیا حاصل کیتی؛ بھین مرییا اسدے مڈھلے استاداں وچوں اک سی، اسدی استاد مرییا نے سونیا نوں "محنتی چھوٹی کڑی" کیہا کیونکہ اوہ لوڑھ توں وی ودھ پڑھدی سی۔[۳۶] سٹیپھانو، جو اک بلڈنگ مستری سن، نے اؤباسانو وچ اک چھوٹا جیہا اساری دا کاروبار قائم کیتا۔[۴۰]
ابتدائی حالات
سودھوسونیا مائنو [۴۱] دی ولادت 9 دسمبر 1946ء نوں سٹیفانو تے پاولا ماینو دے گھر ویچینسا، وینیٹو، اطالیہ دے 30 کلو میٹر دور لوزیانا نامی پنڈ وچ ہوئی۔[۴۲][۴۳] انہاں دا بچپن تورینو دے نیڑے اورباسانو نامی قصبہ وچ گزریا تے انہاں نے کاتھولک کلیسیا مذہب اختیار کيتا۔ انہاں نے کاتھولک اسکول وچ ہی بنیادی تعلیم حاصل کيتی ، انہاں دی بچپن دی اک استادہ سسٹر ماریہ انہاں دے بارے وچ کہندی نيں “ اوہ بچپن توں ہی محنتی لڑکيتی سی جو اِنّا ہی پڑھدی سی جِنّی ضرورت ہُندی تھی۔“ [۴۱]
اسٹیفانو اوربیسانو وچ اک معمار سن ۔[۴۴] انہاں نے دوسری جنگ عظیم وچ ہٹلر دے نالسوویت افواج دے خلاف جنگ لڑی تھی۔وہ بینیٹو موسولینی تے نیشنل فاسسٹ پارٹی دے بہت وفادار سن ۔[۴۴] سونیا دی وڈی بہن دا ناں نادیہ ناں سی۔ انہاں دے والد دی وفات 1983ء وچ ہوئی۔ سونیا دی بہناں نيں جو ماں دے نال اوربیسانو وچ مقیم نيں۔[۴۵]
13 سال دی عمر وچ سونیا دا اسکوم مکمل ہوئے گیا؛ انہاں دے حتمی رپورٹ کارڈ درج اے “ ذہین، محنتی تے ----ہائی اسکول وچ استاداں دا ناں روشن کرن گی۔ “ان نوں ہوائی جہاز مضیف بننے دا شوق سی۔[۴۱] 1964ء وچ کیمبرج وچ انہاں نے انگریزی زبان دی تعلیم حاصل کرنے دے لئی بیل ایجوکیشنل ٹرسٹ وچ داخلہ لیا۔ اس دے اگلے انہاں دی ملاقات اک مطعم وچ راجیو گاندھی توں ہوئی جتھے اوہ پارٹ ٹائم بطور ویٹر کم کررہیاں سن۔ اس وقت انہاں دا داخلہ جامعی کیمبرج دے ٹرینیٹی کالج، کیمبرج انجینیرنگ وچ ہوئے گیا سی۔[۴۶] اس حوالہ توں ٹائمز لندن خبر دیندا اے “ محترمہ گاندھی 1965ء وچ کیمبرج دے اک بولی دے اسکول وچ 18 سال دی طالبہ سن جتھے انہاں دی ملاقات اک خوبصورت انجیرنگ دے طالبعلم توں ہوئی“ [۴۷] دونے نے 1965ء وچ شادی کرلئی، انہاں ی شادی ہندو رسم و رواج دے مطابق ہوئی تے اس دے بعد اوہ اپنی ساس تے وقت دی وزیر اعظم اندرا گاندھی دے نال رہنے دے لئی بھارت منتقل ہوگئياں۔و272 [۴۸]
سونیا گاندھی نوں دو اولاداں ہوئیاں۔بیٹا راہل گاندھی 1970ء وچ جنمے تے بیٹی پرینکا گاندھی دی پیدائش 1972ء وچ ہوئی۔ نہرو گاندھی خاندان نال تعلق رکھنے دے باوجود سونیا تے راجیو نے سیاست توں وکھ رہنے دا فیصلہ کيتا۔ راجیو بحییثیت پائلٹ اک طیارہ دی کمپنی وچ کم کردے سن جدوں کہ سونیا نے خاندان دی دیکھ ریکھ کيتی۔ انہاں نے اپنی ساس اندرا گاندھی دے نال کافی عرصہ گزاریا۔ راجیو نے ا982ء وچ سیاست وچ قدم رکھیا جدوں انہاں دے وڈے بھائی سنجے گاندھی دی 23 جون 1977ء نوں اک طیارہ حادثہ وچ وفات ہوئے چکی سی۔ سونیا اس دے بعد وی خاندان وچ مشغول رہیاں تے عوام دی نظراں توں دور رنيں۔[۴۹]
سیاسی جیون
سودھوبھارتی عوامی جیون وچ سونیا گاندھی دی شمولیت اس دی سسّ دے قتل اتے وزیر اعظم دے طور اُتے اپنے شوہر دی چون دے بعد ہوئی سی|وزیر اعظم دی بیوی ہون دے ناطے اوہ اسدی (اپنے شوہر) سرکاری ہوسٹیس دے طور اُتے کم کردی سی اتے کئی سرکاری دوریاں تے وی اپنے شوہر نال گئی سی۔[۵۰]بھاجپا نے الزام لگایا اے کہ اوہ اپریل، 1983 وچ بھارتی قانون دی النگھنا وچ،بھارتی شہریت لین توں پہلاں نویں دلی وچ ووٹراں دی لسٹ وچ ظاہر ہوئی سی۔[۵۱][۵۲]1991 وچ راجیو گاندھی دے قتل مگروں سونیا گاندھی نے وزیر اعظم بنن لئی انکار کر دتا| پارٹی نے پی۔ وی۔ نرسمہا دی چون کیتی ، جو نیتا بنے اتے بعد وچ وزیر اعظم بنے۔کانگرس پارٹی دے کئی سینئر لیڈراں،مادھوَ راؤ سندھیا، راجیش پائلٹ، نرائن دتّ تواڑی، ارجن سنگھ، ممتا بینرجی، جی۔ کے۔ موپنار، پی۔ چدمبرم اتے جینتی نٹراجن نے سیتا رام کیسری دے خلاف بغاوت کیتی اتے جنہاں وچوں کئیاں نے پارٹی چھڈّ دتی، کانگرس پارٹی نوں کئی دھڑیاں وچ ونڈ دتا|[۵۳]1999 وچ 13 ویں لوک سبھا وچ مخالف دھر دے آگو وجوں سونیا گاندھی دی چون ہوئی |[۵۴]
وزیر اعظم دی اہلیہ
سودھوبھارت دی عوامی زندگی وچ دخل اندازی اس وقت شروع ہوئی جدوں اندرا گاندھی دی وفات ہوئی تے راجیو گاندھی وزیر اعظم بنے۔ بحیثیت اہلیہ وزیر اعظم انہاں نے سرکاری مہماناں دی ضیافت دی تے انہاں دے نال سرکاری اسفار اُتے گئياں۔[۵۵] 1984ء وچ انہاں نے اپنے شوہر دی سالی مینکا گاندھی دے خلاف مہم وچ حصہ لیا جو امیٹھی وچ راجیو گاندھی دے خلاف لڑ رہیاں سن۔ دفتر مین راجیو گاندھی دے پنج سال مکمل ہونے دے بعد بوفورس اسکینڈل سامنے آیا، اک اطاوی تاجر اوٹاویو قواٹروچی دا ناں وی سامنے آیا جو سونیا گاندھی دا دوست دسیا جاندا سی تے ا س نوں وزیر اعظم دے رسمی گھر تک رسائی حاصل سی۔[۵۶] بی جے پی نے ایہ الزام لگایا کہ ووٹر لسٹ وچ انہاں دا ناں شہریت لینے توں پہلے ہی آگیا سی۔[۵۷][۵۸] سابق کانگریس رہنما تے سابق صدر بھارت پرنب مکھرجی دا کہنا اے کہ محترمہ سونیا گاندھی نے 27 اپریل 1983ء نوں اطلاوی سفارت خانہ نوں اطالوی پاسورٹ جمع کروادتا سی۔ 1992ء تک اطالوی قانون دوہری شہریت دی اجازت نئيں دیندا سی۔ ايسے لئی 1983ء وچ بھارتی شہریت لینے دے بعد انہاں نے خود ہی اطالوی شہریت کھو دتی سی۔[۵۹]
صدر کانگریس
سودھو1991ء وچ راجیو گاندھی دے قتل دے بعد سونیا گاندھی نے وزیر اعظم بننے توں منع کر دتا سی تب پارٹی نے پی وی نریسہماراؤ نوں پارٹی دا لیڈر تے وزیر اعظم بنا دتا۔ اگلے چند برساں تک کانگریس اُتے قسمت مہربان نئيں رہی کیونجے لگاتار انتخابات وچ شکست مل رہی سی تے موجودہ صدر سیتارام کیسری دے خلاف متعدد سینیر لیڈر جداں مادھو راو سندھیا، راجش پائلٹ، نارائن دت تیواری، ارجن سنگھ، ممتا بنرجی، جی دے موپانار، پی چدمبرم اورجیندی نٹراجن نے محاذ کھول دتا سی تے انہاں وچوں کئی نے تاں پارٹی ہی چھڈ دتی سی تے اس طرح کانگریس کئی پارٹیاں وچ بٹ گئی۔[۶۰]
پارٹی دی خستی حالی نوں دیکھدے ہوئے انہاں نے بحیثیت اک عام رکن انہاں نے 1997ء کلکتہ دے اجلاس وچ پارٹی وچ شمولیت اختیار کيتی تے 1998ء مٰں پارٹی دی صدر بن گئياں۔[۶۱][۶۲]
مئی 1999ء وچ پارٹی دے تن سینئر لیڈر شرد پوار، پی اے سنگما تے طارق انور نے انہاں دے وزیر اعظم بننے دے حق نوں چیلینج کيتا کیونجے اوہ ہند نذاد نئيں سن، جوابی طور اُتے سونیا نے استعفی دی پیشکش کردتی۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ تِناں نوں پارٹی توں بے دخل کر دتا گیا تے انہاں نے راشٹروادی کانگریس پارٹی دے ناں توں اک نويں جماعت تشکیل دی۔[۶۳] 1999ء وچ اوہ بیلاری، کرناٹک تے امیٹھی انتخاب لڑاں۔ دونے جگہ انہاں نوں کامیابی ملی مگر انہاں نے اپنے لئی امیٹھی نوں منتخب کيتا۔[۶۴] بیلاری توں انہاں نے بی جے پی دی بہت سینئر لیڈر ششما سوراج نوں چکست دتی سی۔[۶۵]
لیڈر حزب اختلاف
سودھو1999ء وچ 13واں لوک سبھا وچ انہاں نوں قائد حزب اختلاف چنا گیا۔[۶۶] جدوں اٹل بہاری واجپائی دے زیر قیادت این ڈی اے دی حکومت بنی تاں سونیا گاندھی نوں لیدر حزب اختلاف چنا گیا۔ انہاں نے اپنے اس عہدہ دا استعمال کردے ہوئے 2003ء وچ این ڈی اے دی حکومت دے خلاف نو کانفیڈینس موشن دا اعلان کيتا۔[۶۷]
2004ء دے عام انتخابات تے اس دے بعد
سودھو2004ء دے عام انتخابات وچ سونیا گاندھی نے قومی سطح اُتے مہم شروع دی تے این ڈی اے دے ‘‘انڈیا شائننگ‘‘ اعلان دے جواب وچ عام آدمی دا نعرہ دتا۔ انہاں نے بی جے پی اُتے ضرب لگاندے ہوئے سوال کيتا کہ انڈیا کس دے لئی چمک رہیا اے۔ انتخابات وچ رائے بریلی نششت توں اپنے سب توں نزدیکی حریف توں انہاں نوں 200,000 دے فرق توں جیت حاصل ہوئی [۶۸]این ڈی اے دی اس غیر متوقع شکست دے بعد ایہ امید دی جارہی سی کہ اوہ اگلی وزیر اعظم ہاں گی تے 16 مئی نوں بالاتفاق 15 جماعت دے اتحاد دی صدارت دا ذمہ انہاں نوں سونپ دتا گیا تے ایہ اتحاد متحدہ ترقی پسند اتحاد (یو پی اے) کہلیایا۔
شکست خوردہ این ڈی اے نے انہاں دے غیر ملکی ہونے دا الزام لگایا تے بہت واویلا مچایا۔ ششما سوراج نے تاں ایتھے تک کہ دتا کہ جے سونیا وزیر اعظم بنیاں تاں اوہ سر منڈوا لاں گی تے ریت اُتے سوئاں گی۔[۶۹]
این ڈی اے نے دعوی کيتا سی سونیا گاندھی نوں وزیر اعظم بننے توں روکنے دے لئی قانونی دلائل موجود سن ۔[۷۰] انہاں نے دلیل دے طور اُتے ایکٹ 1955ء دے جزء 5 دا حوالہ دتا مگر بھارتی عدالت عظمیٰ نے تمام دلائل نوں مسترد کر دتا۔[۵۸][۷۱]
صدر یو پی اے
سودھو23 مارچ 2006ء نوں انہاں نے آفس آف پرافٹ تنازع دے پیش نظر لوک سبھا توں استعفی دے دتا تے نال ہی نیشل ایڈوائزری کونسل توں وی سبکدوش ہوگئياں۔ ايسے سال حکومت آفس آف پرافٹ اُتے اک بل پیش کرنے جا رہی سی۔ 2006ء وچ دوبارہ رائے بریلی توں 400,000 دے فرق توں کامیاب ہوئیاں۔[۷۲][۷۳] نیشل ایڈوائزری کونسل تے یو پی اے دی صدر ہونے حیثیت توں انہاں نے قومی پینڈو ملازمت گارنٹی قانون 2005ء تے قانون حق معلومات، 2005ء نوں قانونی شکل دینے وچ اہم کردار نبھایا۔ [۷۴][۷۵] 2 اکتوبر 2007ء کو، موہن داس گاندھی دے یوم پیدائش دے موقع پر، جو عالمی یوم عدم تشدد دے طور اُتے منایا جاندا اے، انہاں نے اقوام متحدہکو خطاب کيتا۔ 15 جولائی 2007ء نوں اقوام متحدہ نے 2 اکتوبر نوں عالمی یوم عدم تشدد دے طور اُتے منانے دا قانون منظور کيتا سی۔[۷۶] انہاں دی زیر قیادت 2009ء وچ کانگریس دی قیادت والی یو پی اے نوں فیصلہ کن جیت ملی تے اکیلی کانگریس نوں 206 نشستاں ہتھ لگاں۔ منموہن سنگھ وزیر اعظم منتخب کیتے گئے۔[۷۷] تے سونیا گاندھی تیسری بار رکن پارلیمان بنیاں۔[۷۸][۷۹]
2013ء وچ اوہ لگاتار 15 برساں تک کانگریس دی صدارت کرنے والی پہلی صدر بن گئياں۔[۸۰] ايسے سال سونیا گاندھی نے عدالت عظمی دے انڈین پینل کوڈ دی دفعہ 377 دی تائید اُتے اظہار ناراضی جتایا تے ایل دی بی ٹی دے حقوق دی تائید کيتی۔[۸۱] 2014ء دے عام انتخابات وچ رائے بریکی دی نششت انہاں دے ہی ناں رہی [۸۲] البتہ کانگریس تے یو پی اے نے اپنی تریخ دی سب توں وڈی شکست دا سامنا کيتا جتھے کانگریس نوں محض 44 تے یو پی اے نوں کل ملیا کے 59 نششتاں مل پاواں۔[۸۳][۸۴][۸۵] جب راہل گاندھی دے بارے خبراں آرہیاں سن کہ اوہ کانگریس دے صدر بن سکدے نيں، بھارتیہ مارکسوادی کمیونسٹ پارٹی دے لیڈر سیتارام ییچوری نے سونیا نوں انہاں اُتے ترجیح دتی۔[۸۶] 16 دسمبر 2017ء نوں راہل نے کانگریس دے 49 ويں صدر دی حیثیت توں عہدہ سنبھالیا۔[۸۷][۸۸]
2016ء دے بعد اوہ سیاست توں وکھ ہوئے گئی سن مگر 2018ء دے کرناٹک اسمبلی انتخابات وچ انہاں نے انتخابی مہم وچ حصہ لیا تے بیجاپور وچ ریلی توں خطاب کيتا تے اوتھے کانگریس نوں 5 وچ 4 نششتاں اُتے کامیابی ملی تے کرناٹک وچ اوہ دوسری بری جماعت بن دے ابھری۔[۸۹][۹۰] انتخابات توں پہلے جنتا دل ( سیکولر) دے نال اتحاد بانے وچ انہاں نے اپنا کردار ادا کيتا۔[۹۱] 2019 دے انتخابات وچ کانگریس دی کراری شکست دے بعد راہل گاندھی نے ذمہ داری قبول کردے ہوئے استعفی دے دتا، جس دے بعد 10 اگست 2019ء نوں کانگریس دی عاملہ نے سونیا گاندھی نوں اک بار فیر عہدہ صدارت اُتے فائز کر دتا تے اس طرح اوہ اک بار فیر سرگرم سیاست وچ اتر گئياں ۔
نجی جیون
سودھوسونیا گاندھی، اندرا گاندھی دے وڈے پتر راجیو گاندھی دی بیواہ اے| سونیا دے دو بچے ،راہل اتے پریانکا گاندھی ہن |اگست 2011 وچ، اس نے نیویارک وچ میموریال سلون-کیٹرنگ کینسر سینٹر وکھے امریکہ وچ سروائیکل کینسر دی کامیاب سرجری کروائی سی[۹۲] | اوہ علاج توں بعد 9 ستمبر نوں بھارت واپس آئی ۔ 18 جولائی 2012 نوں اپنے بیٹے دی پارٹی وچ اک وڈا کردار نبھای۔[۹۳]سروت سودھو] 2004 توں 2014 تک گاندھی نوں بھارت دے سبھ توں طاقتور سیاستدان دے طور اُتے دیکھیا گیا[۹۴][۳۴][۹۵] |2013 وچ سونیا گاندھی نوں فوربس میگزین نے دنیا دے سبھ توں طاقتور تے 9 ویں سبھ توں طاقتور عورت دی لسٹ وچ 21 واں نمبر بنایا ۔
مارچ 2013ء وچ دتی گارڈین نے انہاں نوں 50سالہ افراد وچ سب توں اچھے ملبوست استعمال کرنے والےآں دی لسٹ مین جگہ دتی۔[۹۶] بھارت دے عام انتخابات، 2014ء دے حلف نامہ وچ انہاں نے دسیا کہ انہاں دی کل جمع پونجی 92.8 ملین روپئے اے ۔واضح ہوئے کہ گزشتہ انتخابات توں ہی 6گنا زیادہ سی۔[۹۷]
مآخذ
سودھو- ↑ وصلة : https://d-nb.info/gnd/119433109 — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۶ اپریل ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Sonia-Gandhi — subject named as: Sonia Gandhi — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/gandhi-sonia — subject named as: Sonia Gandhi — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Munzinger person ID: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000022512 — subject named as: Sonia Gandhi — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ https://eci.gov.in/files/category/97-general-election-2014/
- ↑ "Profile: Sonia Gandhi"۔ BBC News
- ↑ "By stressing Hindu values Sonia Gandhi enhances personal acceptability and Congress appeal : NATION - India Today"۔ intoday.in
- ↑ N. I. Sarkar. Sonia Gandhi: Tryst with India.
- ↑ General Election 2014 — Election Commission of India
- ↑ https://web.archive.org/web/20190820105457/https://eci.gov.in/files/category/97-general-election-2014/ — سے آرکائیو اصل فی ۲۰ اگست ۲۰۱۹
- ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ https://www.theglobalist.com/meet-indias-sonia-gandhi/
- ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ ۱۲.۲ https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1985/06/11/sonai-gandhi-assuredly/91f490a3-bafd-41a3-a9b7-4478227d7cce/
- ↑ INDIA TODAY – The most widely read newsweekly in South Asia۔ Archives.digitaltoday.in. Retrieved on 9 دسمبر 2011.
- ↑ Sonia Gandhi۔ Britannica. Retrieved on 9 دسمبر 2011.
- ↑ Lok Sabha۔ Retrieved on 9 دسمبر 2011.
- ↑ (2007) Divided we stand: India in a time of coalitions. Los Angeles : SAGE Publications, 2007., 148. ISBN 978-0-7619-3663-3.
- ↑ Fourth time in a row, Sonia Gandhi is Congress chief۔ Timesofindia.indiatimes.com (4 ستمبر 2010)۔ Retrieved on 9 دسمبر 2011.
- ↑ "Sonia Gandhi retires as Congress president, to remain active in politics". انڈین ایکسپریس. 15 دسمبر 2017. http://indianexpress.com/article/india/sonia-gandhi-congress-president-rahul-gandhi-politics-4983911/. Retrieved on 15 دسمبر 2017.
- ↑ Chowdhary, Neerja (16 دسمبر 2017). "As Sonia Gandhi makes way". انڈین ایکسپریس. http://indianexpress.com/article/opinion/columns/as-sonia-gandhi-makes-way-4984673/. Retrieved on 19 دسمبر 2017.
- ↑ Naqshbandi, Aurangzeb (16 دسمبر 2017). "Sonia Gandhi’s 19 years as Congress president: From husband Rajiv’s death to son Rahul’s elevation". ہندوستان ٹائمز. http://m.hindustantimes.com/india-news/sonia-gandhi-s-19-years-as-congress-president-from-husband-rajiv-s-death-to-son-rahul-s-elevation/story-nmW3hNiG2zDo6abGYc38YO.html. Retrieved on 20 دسمبر 2017.
- ↑ Chandra, Rina (14 اپریل 2009). "Sonia Gandhi keeps Congress hopes alive in India polls". روئٹرز. https://www.reuters.com/article/us-india-election-gandhi/sonia-gandhi-keeps-congress-hopes-alive-in-india-polls-idUSTRE53D1XH20090414. Retrieved on 19 دسمبر 2017.
- ↑ Weinraub, Bernard (24 مئی 1991). "Assassination In India; Sonia Gandhi Declines Invitation To Assume Husband's Party Post". نیو یارک ٹائمز. https://www.nytimes.com/1991/05/24/world/assassination-india-sonia-gandhi-declines-invitation-assume-husband-s-party-post.html. Retrieved on 25 مئی 2014.
- ↑ "Sonia Gandhi re-elected Congress President". آؤٹ لک. 25 مارچ 2005. https://www.outlookindia.com/newswire/story/sonia-gandhi-re-elected-congress-president/301022. Retrieved on 21 نومبر 2017.
- ↑ "Sonia Gandhi Biography"۔ Elections in India۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 مئی 2014
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےBBC Profile 2014
لئی۔ - ↑ "Fourth time in a row, Sonia Gandhi is Congress chief". دی ٹائمز آف انڈیا. 4 ستمبر 2010. http://timesofindia.indiatimes.com/india/Fourth-time-in-a-row-Sonia-Gandhi-is-Congress-chief/articleshow/6487821.cms?referral=PM. Retrieved on 25 مئی 2014.
- ↑ Robinson, Simon. "India's Most Influential". Time. http://content.time.com/time/specials/2007/article/0,28804,1652689_1652372_1652356,00.html. Retrieved on 25 نومبر 2017.
- ↑ "Sonia: and yet so far". دی اکنامسٹ. 20 مئی 2004. http://www.economist.com/node/2693501. Retrieved on 25 نومبر 2017.
- ↑ Roy, Aruna (15 دسمبر 2017). "Movements and governments". دی انڈین ایکسپریس. http://indianexpress.com/article/opinion/columns/movements-and-governments-sonia-gandhi-4983273/. Retrieved on 15 دسمبر 2017.
- ↑ "End of the longest regency". آؤٹ لک. 4 دسمبر 2017. https://www.outlookindia.com/magazine/story/end-of-the-longest-regency/299576. Retrieved on 25 نومبر 2017.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےautogenerated1
لئی۔ - ↑ Ramaseshan, Radhika (30 اگست 2002). "BJP sees Gujarat ammo in Sonia origins". The Telegraph (Calcutta, India). http://www.telegraphindia.com/1020830/asp/nation/story_1151052.asp. Retrieved on 2 فروری 2010.
- ↑ Manoj, CL (13 اکتوبر 2017). "The Sonia Gandhi years and what Rahul Gandhi can learn". دی ٹائمز آف انڈیا. https://m.timesofindia.com/india/the-sonia-gandhi-years-and-what-rahul-gandhi-can-learn/articleshow/61062696.cms. Retrieved on 25 نومبر 2017.
- ↑ ۳۴.۰ ۳۴.۱ Riedel, Bruce (24 جون 2012). "Sonia Gandhi Health Mystery Sets India Leadership Adrift". The Daily Beast. https://www.thedailybeast.com/sonia-gandhi-health-mystery-sets-india-leadership-adrift. Retrieved on 25 نومبر 2017.
- ↑ (1 جون 2014) Civilizing Globalization, Revised and Expanded Edition: A Survival Guide. SUNY Press, 77–. ISBN 978-1-4384-5209-8.
- ↑ ۳۶.۰ ۳۶.۱ Vera Schiavazzi (17 جنوری 2005)۔ "Sonia Gandhi: The Maino girl who kept her tryst with destiny in India"۔ India Today۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 نومبر 2017
- ↑ "Pictures from the book-biography "The Red sari" by Javier Moro"۔ Radio Popolare۔ 28 جولائی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 دسمبر 2011
- ↑ "Edvige Antonia Albina Maino"۔ Geneall۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 نومبر 2017
- ↑ "Sonia Gandhi, dalla piccola Lusiana all'India ecco il romanzo di una donna speciale"۔ Il Giornale di Vicenza۔ 5 Oct 2009۔ 14 جون 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ
- ↑ Jawid Laiq (23 فروری 1998)۔ "Meeting Mr Maino"۔ Outlook۔ 26 اپریل 2014 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 جولائی 2013
- ↑ ۴۱.۰ ۴۱.۱ ۴۱.۲ Vera Schiavazzi (17 جنوری 2005)۔ "Sonia Gandhi: The Maino girl who kept her tryst with destiny in India"۔ انڈیا ٹوڈے۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 نومبر 2017
- ↑ "Pictures from the book-biography "The Red sari" by Javier Moro"۔ Radio Popolare۔ 28 جولائی 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 دسمبر 2011
- ↑ "Sonia Gandhi, dalla piccola Lusiana all'India ecco il romanzo di una donna speciale"۔ Il Giornale di Vicenza۔ 5 Oct 2009۔ 14 جون 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ
- ↑ ۴۴.۰ ۴۴.۱ Jawid Laiq (23 فروری 1998)۔ "Meeting Mr Maino"۔ آؤٹ لک۔ 26 اپریل 2014 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 جولائی 2013
- ↑ Italy heralds 'first woman PM' Archived 6 مارچ 2016 at the وے بیک مشین; retrieved 18 جولائی 2007.
- ↑ Perry, Alex (17 مئی 2004). "The Sonia Shock". Time. https://web.archive.org/web/20110604080555/http://www.time.com/time/asia/covers/501040524/story.html. Retrieved on 12 جون 2009.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Profile: Sonia Gandhi". بی بی سی نیوز. 16 مئی 2014. https://web.archive.org/web/20190110175439/https://www.bbc.com/news/world-asia-india-26830531%20.
- ↑ V. Venkatesan (5 جون 1999)۔ "Citizen Sonia"۔ Frontline۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 30 مئی 2014
- ↑ Rasheeda Bhagat۔ "Sonia Gandhi: Ordinary Italian to powerful Indian"۔ Thehindubusinessline.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 مارچ 2014
- ↑ "BJP accuses Sonia of flouting law"۔ The Indian Express۔ 12 مئی 1999۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اپریل 2011
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےhinduonnet.com
لئی۔ - ↑ "The Sitaram Kesri case: How dynasty trumped ethics | Latest News & Updates at". Daily News & Analysis. 10 جولائی 2011. http://www.dnaindia.com/lifestyle/report-the-sitaram-kesri-case-how-dynasty-trumped-ethics-1564149. Retrieved on 30 مئی 2014.
- ↑ "Detailed Profile – Smt. Sonia Gandhi – Members of Parliament (Lok Sabha)"۔ Archive.india.gov.in۔ ۰۲ مارچ ۲۰۱۴ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 مارچ 2014
- ↑ Rasheeda Bhagat۔ "Sonia Gandhi: Ordinary Italian to powerful Indian"۔ Thehindubusinessline.com۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 مارچ 2014
- ↑ Who is Quattrocchi? Archived 23 اپریل 2016 at the وے بیک مشین Retrieved 23 مارچ 2007.
- ↑ "BJP accuses Sonia of flouting law"۔ The Indian Express۔ 12 مئی 1999۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اپریل 2011
- ↑ ۵۸.۰ ۵۸.۱ Venkatesan, V (جون 1999). "Citizen Sonia". Frontline 16 (12). http://www.hinduonnet.com/fline/fl1612/16120300.htm. Retrieved on
- ↑ "Citizenship: How to lose it?"۔ Trentini Nel Mondo۔ 7 جنوری 2012 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 فروری 2010
- ↑ "The Sitaram Kesri case: How dynasty trumped ethics | Latest News & Updates at". Daily News & Analysis. 10 جولائی 2011. https://web.archive.org/web/20190110175346/https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-the-sitaram-kesri-case-how-dynasty-trumped-ethics-1564149%20. Retrieved on 30 مئی 2014.
- ↑ "Sonia Gandhi Biography"۔ Elections in India۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 مئی 2014
- ↑ "Sonia Gandhi re-elected Congress president, unopposed". NDTV. 3 ستمبر 2010. https://web.archive.org/web/20190110175420/https://www.ndtv.com/india-news/sonia-gandhi-re-elected-congress-president-unopposed-429920. Retrieved on 30 مئی 2014.
- ↑ "India's Congress Party rallies for Sonia Gandhi". CNN. 17 مئی 1999. https://web.archive.org/web/20190110175553/http://www.cnn.com/WORLD/asiapcf/9905/17/india.gandhi.01/index.html. Retrieved on 2 فروری 2010.
- ↑ "A Congress bastion since 1952". The Hindu. 28 فروری 2004. https://web.archive.org/web/20190110175551/https://www.thehindu.com/2004/02/28/stories/2004022807090400.htm. Retrieved on 24 مئی 2014.
- ↑ "General election 1999, Candidate wise result"۔ Election Commission of India۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 مارچ 2012
- ↑ "Detailed Profile – Smt. Sonia Gandhi – Members of Parliament (Lok Sabha)"۔ Archive.india.gov.in۔ ۰۲ مارچ ۲۰۱۴ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 مارچ 2014
- ↑ "LS to witness 26th no-confidence motion in its history". The Times of India. 17 اگست 2003. https://web.archive.org/web/20190110175329/https://timesofindia.indiatimes.com/india/LS-to-witness-26th-no-confidence-motion-in-its-history/articleshow/134440.cms%20. Retrieved on 30 مئی 2014.
- ↑ "Statistical Report on General Elections, 2004 to the 14th Lok Sabha" (PDF)۔ ECI۔ صفحہ: 308۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 مئی 2014
- ↑ Religioscope: India: politics of renunciation, traditional and modern – Analysis Archived 16 اگست 2016 at the وے بیک مشین; retrieved 9 دسمبر 2011.
- ↑ Pioneer News Service. "Whose inner voice?". CMYK Multimedia Pvt. Ltd. https://web.archive.org/web/20070409085348/http://www.dailypioneer.com/indexn12.asp?main_variable=VOTE_2004&file_name=vote941.txt&counter_img=941. Retrieved on 20 جولائی 2007.
- ↑ "Sonia is Indian, rules SC". The Times of India. 13 ستمبر 2001. https://web.archive.org/web/20190110175414/https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Sonia-is-Indian-rules-SC/articleshow/1303524221.cms. Retrieved on 26 مئی 2014.
- ↑ "Rae Bareli Lok Sabha"۔ Elections.in۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 21 مئی 2014
- ↑ "Sonia strides to victory with record margin". Rediff. 11 مئی 2006. https://web.archive.org/web/20190110175605/https://www.rediff.com/election/2006/may/11prae.htm.
- ↑ Employment Bill not a populist measure: Sonia Archived 7 مارچ 2016 at the وے بیک مشین; retrieved 13 جولائی 2007.
- ↑ After RTI success, it's right to work Archived 7 دسمبر 2013 at the وے بیک مشین; retrieved 13 جولائی 2007.
- ↑ "Sonia Gandhi raises disarmament issue at UN meet". The Times of India. 2 اکتوبر 2007. https://web.archive.org/web/20121106041157/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2007-10-02/us/27951545_1_collective-failure-violence-mahatma-gandhi. Retrieved on 2 اکتوبر 2007.
- ↑ "India's new government sworn in". BBC News. 22 مئی 2009. https://web.archive.org/web/20190110175325/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8062815.stm. Retrieved on 24 مئی 2014.
- ↑ "Hail to the chief: Sonia spurs Cong to new heights". Hindustan Times. 11 مارچ 2013. https://web.archive.org/web/20140525233858/http://www.hindustantimes.com/india-news/newdelhi/hail-to-the-chief-sonia-spurs-cong-to-new-heights/article1-1024780.aspx. Retrieved on 24 مئی 2014.
- ↑ "List of Winning candidates Final"۔ Election Commission of India۔ صفحہ: 8۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل (PDF) سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 مارچ 2012
- ↑ "Sonia Gandhi completes 15 years as Congress president". Livemint. 13 مارچ 2013. https://web.archive.org/web/20190110175427/https://www.livemint.com/Politics/d9yxVh9bSDMIoKACEGjrtL/Sonia-Gandhi-completes-15-years-as-Congress-president.html. Retrieved on 25 مئی 2014.
- ↑ "Disappointed over court ruling on gay rights: Sonia Gandhi"۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 دسمبر 2013
- ↑ "Sonia Gandhi wins by over 3.52 lakh votes". The Indian Express. 16 مئی 2014. https://web.archive.org/web/20190110175600/https://indianexpress.com/article/india/politics/sonia-gandhi-wins-by-over-3-52-lakh-votes/. Retrieved on 24 مئی 2014.
- ↑ "After its worst defeat ever in Lok Sabha elections, what can Congress do to recover?". Daily News & Analysis. 19 مئی 2014. https://web.archive.org/web/20190110175352/https://www.dnaindia.com/analysis/standpoint-after-its-worst-defeat-ever-in-lok-sabha-elections-what-can-congress-do-to-recover-1989703. Retrieved on 21 مئی 2014.
- ↑ "The worst defeat: Where the Congress went wrong". IBN Live. 17 مئی 2014. https://web.archive.org/web/20140521190800/http://ibnlive.in.com/videos/472411/the-worst-defeat-where-the-congress-went-wrong.html. Retrieved on 21 مئی 2014.
- ↑ "Results". NDTV. https://web.archive.org/web/20190110175408/http://electionsdata.ndtv.com/2014/graphics/dtype/dtype_india.html?paperheight=55&paperwidth=99.5&width=360&height=180&share=1&shlogo=1&showga=1. Retrieved on 21 مئی 2014.
- ↑ "Sonia glue that keeps Oppn united; Rahul Gandhi will break it, Sitaram Yechury forecasts doom and gloom for BJP rivals"۔ Financial Express۔ 12 نومبر 2017۔ ۱۰ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 نومبر 2017
- ↑ "Rahul Gandhi takes over as Congress president". 16 دسمبر 2017. https://web.archive.org/web/20190110175531/https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/rahul-gandhi-takes-over-as-congress-president/articleshow/62093451.cms. Retrieved on 12 نومبر 2017.
- ↑ "Rahul Gandhi Takes Over As Congress Chief; New Start, Say Party Leaders". این ڈی ٹی وی. 16 دسمبر 2017. https://web.archive.org/web/20190110175435/https://www.ndtv.com/india-news/rahul-gandhi-takes-charge-as-congress-president-from-mother-sonia-today-1788506. Retrieved on 16 دسمبر 2017.
- ↑ "Sonia Gandhi hits campaign trail, crosses swords with PM Modi in Karnataka". Livemint. 17 مئی 2018. https://web.archive.org/web/20190110175533/https://www.livemint.com/Politics/5GrqFGdzG44WfcjLejrN5J/Sonia-Gandhi-hits-campaign-trail-crosses-swords-with-PM-Mod.html. Retrieved on 8 مئی 2018.
- ↑ "Rahul Gandhi Takes Over As Congress Chief; New Start, Say Party Leaders". این ڈی ٹی وی. 16 دسمبر 2017. https://web.archive.org/web/20190110175435/https://www.ndtv.com/india-news/rahul-gandhi-takes-charge-as-congress-president-from-mother-sonia-today-1788506. Retrieved on 16 دسمبر 2017.
- ↑ Sethi, Aman (16 مئی 2018). "Karnataka Election: How Deve Gowda Learnt To Stop Worrying And Trust The Congress (Again)". ہف پوسٹ. https://web.archive.org/web/20190110175456/https://www.huffingtonpost.in/2018/05/16/karnataka-elections-how-deve-gowda-learnt-to-stop-worrying-and-trust-the-congress-again_a_23435665/. Retrieved on 17 مئی 2018.
- ↑ "Sonia diagnosed with cervical cancer"۔ Deccan Herald۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 دسمبر 2017
- ↑ "It's for Rahul to decide: Sonia". The Hindu (Chennai, India). 18 جولائی 2012. http://www.thehindu.com/news/national/article3652898.ece.
- ↑ Manoj, CL (13 اکتوبر 2017). "The Sonia Gandhi years and what Rahul Gandhi can learn". The Times of India. https://m.timesofindia.com/india/the-sonia-gandhi-years-and-what-rahul-gandhi-can-learn/articleshow/61062696.cms. Retrieved on 25 نومبر 2017. "Gandhi had to struggle for years before steering the party back to power in 2004, for a 10-year stint when she became India’s most powerful politician."
- ↑ (1 جون 2014) Civilizing Globalization, Revised and Expanded Edition: A Survival Guide. SUNY Press, 77–. ISBN 978-1-4384-5209-8. “Sonia Gandhi, who was ranked sixth on Forbes's list of the "100 Most Powerful Women in the World" in 2012”
- ↑ Cartner-Morley, Jess; Mirren, Helen; Huffington, Arianna; Amos, Valerie (28 مارچ 2013). "The 50 best-dressed over 50s". The Guardian (London). https://web.archive.org/web/20190110175602/https://www.theguardian.com/fashion/gallery/2013/mar/29/50-best-dressed-over-50s.
- ↑ "Sonia Gandhi files papers, shows six-fold hike in assets". The Times of India. https://web.archive.org/web/20190110175423/https://timesofindia.indiatimes.com/Home/Lok-Sabha-Elections-2014/News/Sonia-Gandhi-files-papers-shows-six-fold-hike-in-assets/articleshow/33156924.cms%20.
حوالے
سودھو
سائیٹ غلطی: <ref>
ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/>
ٹیگ نا لبھیا۔