انگریزی

انگریزی

بولن والے دیس:	پاکستان، ھندستان، برطانیہ، کینیڈا، آسٹریلیا، نیوزی لینڈ، تے امریکہ
بولن والے:	35 کروڑ لوک
بولی ٹبر:	ہند یورپی بولیاں
لپی:	رومن
دنیا چ بولن والیاں دا نمبر:	3 واں
سرکاری بولی:	53 دیساں وچ

انگریزی اک لہندی جرمن بولی ہے جیہڑی پہلی واری اینگلو سیکسن انگلینڈ وچ بولی گئی سی اَتے ہݨ ایہہ دنیا دے اک وڈے تھاں تے بولی جاندی ہے۔ ایہہ 375 ملین لوکاں دی ماں بولی ہے اَتے کئی ازاد دیساں امریکا، کینیڈا، اسٹریلیا، نیوزی لینڈ، برطانیا اتے کریبیئن دیساں دے لامت لوکاں دی پہلی بولی ہے۔ ایہہ چینی اَتے ہسپانوی مگروں تیجی وڈی ماں بولی ہے ۔ ایہہ دوجی بولی لئی چوکھی سکھی جان والی سبھ توں وڈی بولی تے یورپی یونیئن، کئی کامن ویلتھ دیساں، یونائیٹڈ نیشنز تے کئی اداریاں دی سرکاری بولی ہے۔

ایہہ برطانیا، کینیڈا، امریکا، اسٹریلیا، نیوزی لینڈ دے لوکاں دی پہلی بولی ہے اَتے ایہہ کافی ساری دنیا تے دولت مشترکہ دے دیساں وچ ایہہ بولی دوسری یا سرکاری بولی لئی ورتی جاندی ہے۔

5ویں صدی وچ رومی سلطنت دے ماڑے پین دو جرمن قبیلے اینگل تے سیکسن نے برطانیہ دے چڑھدے دکھنی تھاں تے مل ماریا اتے اوہ جیہڑی بولی اپنے نال لیائے اوہ ویلے نال ودھی۔ برطانیہ دے ودھدے پسار تے 17ویں صدی توں 20ویں صدی دے وشکار تک دی سلطنت برطانیہ ہتھوں تے ایہدے پسار تھلے ایہہ پھیلی تے تے اگے ودھویں ملن دی بولی بن گئی۔

اجکل دی انگریزی نوں دنیا دی پہلی عالمی بولی کہیا جاندا ہے۔ ایہنوں وڈی نئیں بلکہ سائنس ٹیکنالوجی ملن جلن، کاروبار، ریڈیو، سیاست تے ہوئی جہازاں دی ضروری بولی بݨ چکی ہے۔ امریکہ دے عالمی طاقت بنن نال وی ایس بولی دے اگے ودھن دیاں راہواں کھلیاں نیں۔

نیرکتا

لفظ انگریزی انگلش توں بݨیا ہے۔ انگلش جرمن قبیلے اینگل توں بݨیا ہے۔ انگلش جرمن قبیلے اینگل دی بولی سی۔ 450 اَتے 455 دے وشکارلے ورھیاں اچ اینگل قبیلے نے دو ہور جرمن قبیلیاں سیکسن تے جوٹ نال رل کے رومی سلطنت دے صوبے برطانیا تے ہلا بولیا ۔ جیہڑیاں تھاواں تے اینگل قبیلے نے مل ماریا اوہ اینگل لینڈ اکھوایا اتے مگروں تھوڑا جیہا بدل کے انگلینڈ ہوگیا اتے اوس قبیلے دی بولی اینگلش انگلش بݨ گئی۔

تریخ

انگریزی اک لہندی جرمن بولی ہے جیہڑی پرانی سیکسن تے اینگلو فریزین توں بنی ہے۔ اتلے لہندے جرمنی ڈینمارک اَتے نیدرلینڈز دے قبیلے ایہہ بولیاں لے کے برطانیہ آۓ۔ اودوں تک برطانیہ وچ کوئی سیلٹک زبان بولی جاندی سی جیہدے تے کجھ رومن دا وی اثر سی۔ ایہناں جرمن قبیلیاں وچ اک قبیلہ اینگل وی سی اوہدے ناں تے بولی دا ناں انگلش اَتے دیس دا ناں انگلیند پَے گیا۔ پرانی انگریزی اوس ویلے انگلینڈ وچ بولیاں جانوالیاں کئی بولیاں دی اک ٹولی سی جیہڑیاں وکھریاں تھانواں تے بولیاں جا رہِیاں سن۔ چوکھیاں سارِیاں بولیاں سن پر اوہناں چوں اک اگے آئی۔ جیہڑی کے لیندی سیکسن سی ایہدے وچ پہلی نظم بیولف لکھی گئی۔ ایس بولی وچ دو تبدیلیاں ہو‏ئیاں۔ پہلی 8ویں تے 9ویں صدی وچ جدوں ڈینمارک توں اک ہلہ بولیا گیا تے انکلینڈ تے چڑھدے پاسے دے تھاں تے مل ماریا کیا تے اوہدا ناں ڈین لآ بنیا۔ ایہدے نال انگریزی بولی وچ پدھر وی آئی۔ دوجا ہلہ نارمنڈی فرانس توں کیتا گیا جدوں نارمناں 11ویں صدی وچ انگلینڈ تے مل ماریا۔ انگلینڈ دی سرکاری بولی کجھ چڑ لئی فرینج رئی۔ نارمناں دے انگریزاں نال میل جول نال جیہڑی بولی بنی اوہ نارمن انگریزی اکھوائی۔ ایہناں دو ہلیاں نیں انگریزی گریمر نوں پدھریاں کردتا تے نویں یا بدیسی بولاں دا انگریزی اچ آݨا اسان کردتا۔ اتلی پدھر دے لوک نارمن انگریزی بولدے سن تے دربار دی ایہو ای بولی سی۔ اینگلو نارمن یا اینگلو فرینچ فیر ماجھی انگریزی اچ پلٹ گئی۔ ایہہ اوہ بولی اے جیہدے وچ چوسر نیں شاعری کیتی۔

نویں انگریزی دی نیہہ 1550 اچ پئی۔ ایہدے وچ ولیم شکسپیر نے شاعری اتے ڈرامے لکھے تے کنگ جیمز بائیبل لکھی گئی۔ انکریزی سلطنت برطانیہ دیاں کلونیاں اچ دفتری بولی دے ول نال چلی۔۔ ایہناں کلونیاں وچ برطانوی راج مکن تے وی انگریزی دا چلن رہیا۔ کیوں جے ایہناں دیساں کئی بولیاں بولیاں جاندیاں سن تے انگریزی ای ایس بولی سی جیہڑی اوس دیس نوں کٹھیاں رکھدی یا سبھ نوں رلان والی بولی سی۔ اینج ہندستان تے پاکستان اچ تے افریقی دیساں اچ ہویا۔

انگریزی دا پھیلاء

375 ملین لوکاں دی ایہہ پہلی بولی ہے۔ ایہہ چینی اتے ہسپانوی دے مگروں تیجی وڈی ماں بولی ہے۔ جے مان بولی تے دوجی بولی دا حساب کیتا جائے تے ایہہ بولن دے ناپ نال سبھ توں وڈی بولی اے۔ جے دوجی بولی دے سعاب نال ایہنوں ویکیھا جائے اتے ایہدے اینج دوجی بولی دے ناپ نال 470 ملین توں اک ارب اے۔ بولی پڑھت دے پروفیسر ڈیوڈ کرسٹل نے اے حساب لایا اے جے ایہدے بولن والیاں تے ماں بولی لئی بولن والیاں د ے وشکار 1:3 دی ریشو اے۔ دوجی بولی ل‏ی بولن والے ماں بولی والیاں نانوں تن گناں نیں۔ انکریزی نون ماں بولی لئی بولن والے وڈے دیس اے نیں: امریکہ (215 ملین)، برطانیہ (61 ملین)، کینیڈا (18 ملین)، آسٹریلیا (15 ملین)، نائجیریا (4 ملین)، آئیر لینڈ (38 لکھ)، دکھنی افریقہ (37 لکھ) تے نیوزی لینڈ 36 لکھ۔ ہندستان وچ انگریزی نوں ماں بولی تے دوجی بولی رلا کے بولن والیاں دی گنتی کسے وی ہور دیس دے مقابلے اچ سبھ توں چوکھی ہے۔

انگریزی بولیاں دے ٹبر وچ

انگریزی اینگل فریزی بولیاں وچوں ایہہ جیہڑی لہندی جرمن بولیاں جوں گنی جاندی ہے اَتے اوہ اگے ٹاہنی ہے لہندی جرمن یولیاں دی جیہڑیاں اکوں سنگی نیں انڈو یورپی بولیاں دے ٹبر دیاں۔ نویں انگریزی ماجھی انگلش دی پیڑھی چوں ہے جد کے اوہ سدھی پرانی انگریزی چوں ہے اتے پرانی انگریزی اگوں پرانی جرمن بولی توں بنی اے۔ دوجیاں جرمن بولیاں وانگوں ای ایہدے کریا تے وازاں نے تے گرم دے قنون تے چلدیان نیں. جیوندیاں بولیاں وچ انگریزی دی سب توں نیڑے دی ساک فریزی بولیاں نیں جیہڑیاں اتلے سمندر دے تھلویں کنڈیاں تے نیدرلینڈز، جرمنی تے ڈینمارک وج بولیان جاندیان نیں۔ فریزی مگروں نیڑے دیاں بولیاں وچوں لیندیاں جرمن بولیاں ڈچ، افریکان، تھلویں جرمن تے اتلی جرمن بولی تے اتلی جرمن بولیاں وچوں سویڈش، ڈینش، فروزیی نارویجی اتے آ‏سلینڈی آندیاں نیں۔ دوسریاں ہور بولیاں ایہناں نال اینیاں آپس وچ نہیں رلدیاں۔ اک جزیرے تے ہون باہجوں تے دوجیاں بولیاں توں وکھ ہون تے انگریزی وکھ رہ کہ پونکری تے اگے ودھی ہے ایہو ہی حساب فروزی اتے آغسلینڈی نال ہویا یا جد کے براعظمی جرمن بولیان اپس وچ میل جول وچ رہیاں نیں۔

انگریزی نے نارمن ہلے وجہوں فرینچ شبد لَئے۔ پر ایہناں کجھ ادھار لیݨ تے وی انگریزی اپنے شبد ورتن تے گریمر وچ اک جرمن بولی ای رئی۔ پرانی نارس بولی نے وائکنگ ہلے مکروں وی انگریزی وچ اپنا رنگ گھولیا تے انگریزی واک ڈینش تے نارویجی نال ملدا ہے ناں کے ڈچ نال۔ کئی فرینچ شبد وی اپنا وکھالہ دسدے نیں۔

انگریزی لفظاں دی تعداد

انگریزی وچ کِنے بول لفظ نیں ایہ حساب لاݨا اوکھا اے ۔انگلینڈ دی آکسفورڈ انگلش ڈکشنری دے مطابق انگریزی وچ چھے لکھ/600000 دے لگبھگ لفظ نیں ۔ امریکا دی ویبسٹر ڈکشنری دے مطابق انگریزی وچ 475000 دے لگبھگ لفظ نیں ۔ گلوبل لینگوئیج مونیٹر دے مطابق جون 2009 نوں انگریزی لفظ دس لکھ/1000000 تک اُپڑ گئے نیں ۔

انگریزی لفظاں دے دیس

انگریزی انج تاں جرمن بولی ہے پر ایہدے وچ کئی ہور بولیاں دے لفظ وی ویلے نال رلدے گئے ۔ انگریزی وچ فرانسیسی بولی نے وی جوکھا اثر پایا اے ۔ 11 ویں صدی وچ جد انگلینڈ اُتے نارمن حملہ ہویا تے انگریزی بولی وچ فرانسیسی بہت سارے فرانسیسی لفظ رَل گئے ۔ انگریزی وچ لاطینی بولی دے وی اݨ گݨنت لفظ شامل ہوئے ۔ فرانسیسی چوں وی پیرس دے لاگے دی فرانسیسی دے لفظ چوکھے سن ۔ ایہ حساب لایا گیا اے پئی 28٪ لفظ فرانسیسی نیں تے 18٪ لفظ لاطینی نیں ۔ 25٪ لفظ جرمن توں آئے نیں تے 5٪ دے نیڑے لفظ یونانی توں آئے نیں ۔

پہلے 100 سبھ توں چوکھے بولے جاݨ والے انگریزی لفظاں وچ 97 لفظ جرمن اصل نیں پہلے 1000 لفظاں دا 57٪ جرمن اصل یا انگریزی دے اپݨے نیں ۔

7,476 انگریزی لفظاں دے مڈھ
	پہلے 100	پہلے 1,000	دوجے 1,000	اگلے
جرمن	97%	57%	39%	36%
رومی	3%	36%	51%	51%
یونانی	0	4%	4%	7%
ہور	0	3%	6%	6%

اکھر

انگریزی وچ لکھن دا ول اوہناں پادریان نے ٹوریا جیہڑے ایتھے سعاي مت دا پرچار کرن آۓ سن۔ اوہناں نے ایتھے رومن الفابٹ چلاۓ۔ اوہنان نے ایہہ ناں سوچیا پئی انگریز ایہو جیہاں آوازان وی کڈھدے نیں جیہدے لئی اوہناں دی لیائی کئی الفابٹ وچ کوئی اکھرے نیں۔ ایس دے نال انگریزی اچ سبھ توں چوکھی کڈ جان والی واز جیہنوں شواع کیا جاندا اے اوہدے لئی وی کوئی اکھر نئیں سی۔ ایہدے نال بولن تے لکھن وچ مسلے جمے۔ کجھ آوازاں تے کجھ اکھراں نوں جوڑ کے بنا لیا گیا جیویں خ یا ش۔ کیکسٹن نے جدوں ایتھے پرنٹنگ پریس لائی تے کجھ ورھیاں مگروں انگریزی وچ اک واول شفٹ آئی۔ جیہدے نال وی بولی تے اثر پَیا جے لکھت تے پرانی چل رئی سی پر لوک بولن ہور وانگوں لگ پۓ۔ جاج برنارڈ شا اک انگریزی ڈرامہ لکھاری نے اک بول وچ ایہدا ژزاق وی لڑایا جے اک بول لکھیا ہور جاندا اے پر بولیا ہور وانگوں جاندا ہے۔

لکھاوٹ

انگریزی 9ویں صدی توں لاطینی لپی وچ لکھی جا رہی ہے ۔ انگریزی لفظاں دا اوہناں دے اکھراں تے آوازاں نال سکھݨا ایڈا سوکھا نہیں ۔ دوجیاں یورپی بولیان نوں سکھݨا سوکھا ہے۔ انگریزی دیاں لفظاں نوں سِکھݨ وچ چِر لگدا ہے ۔

10 لفظ

انگریزی وچ سبھ توں بوہتے ورتے جاݨ آلے دس لفظ ایہ نیں:

لفظ	نمبر
the	1
of	2
to	3
and	4
a	5
in	6
is	7
it	8
you	9
that	10

انگریزی پاکستان وچ

پاکستان دے علاقے وچ انگریزاں دے آوݨ مگروں ہی انگریزی نے پاکستانی بولیاں اُتے اثر پایا۔ ایس ویلے انگریزی پاکستان دی سرکاری بولی ہے اتے سکولاں کالجاں تے یونیورسٹیاں وچ پڑھائی جاندی ہے ۔

پنجابی تے اثر

پنجابی دے بہت سارے نویں لفظ انگریزی توں آئے نیں ۔ 1849 وچ انگریزاں دے پنجاب اُتے مل مارن مگروں پنجاب وچ انگریزی دا چلن ٹر پیا ۔

پنجابی تے انگریزی دا ساک

انگریزی تے پنجابی، بولیاں دے اکو ٹبر انڈویورپی توں ہون باہجوں اک دوجے دیاں ساک نیں۔ پنجابی بولن والیاں دے پرکھ 3600 ورھے پہلے آریا قبیلیاں دے وکھالے وچ وشکارلے ایشیاء توں آۓ سن۔ وشکارلا ایشیاء ایہ اک سوج ہے جے آریا قبیلیاں دا گڑھ سی تے ایتھوں آریا قبیلیاں دا کجھ ٹولیاں ایران اتے یورپ ول کھلر گیاں۔ اپنے پرانے تھاں ٹکانے تے ایہہ آریا قبیلے اک ای بولی بول رۓ سن تے ایہناں دے جیہڑے جیہڑے حصے جیہڑے پاسے وی گۓ اوہ اپنی پرانی بولی ہی بولدے رۓ پر ویلے لنکھن تے جغرافیہ بدلن نال اوہناں دی بولی وچ تبدیلیاں آگیاں۔ ایہ بولیاں اینج اک دوجے توں وکھریاں ہُندیاں گئیاں تے ہُݨ جرمن اتے پنجابی بلکل وکھریاں لگدیاں پر جے ایہناں دے کجھ مُڈھلے لفظ ویکھے جاݨ تا پتا لگدا ہے پئی ایہہ کدے اک سن ۔

انسانی پنڈے وچ پنجابی لفظ اکھ انگریزی دے آئی (eye) نال رلدا ہے۔ پنجابی نک انگریزی نوز (nose) نال، ناس ناسٹرل (nosTRIL) نال تے دند انگریزی دے دنداں دے ڈاکٹر ڈینسٹ (dentIST) دے نیڑے نیں ۔ مونھ تے بوتھا انگریزی دے (mouth) نال ملدے نیں ۔ پیر انگریزی دے (paw) نال رلدا ہے ۔ پنجابی دا لفظ پھٹیک انگریزی وچ (Fatigue) ہے ۔

گݨتی وچ اک /one ، دو/two ، تن،ترے/three ، چار/four ، پنج/five ، چھ/six ست/seven, اٹھ/eight ، نو/nine ، دس/ten ۔

انگریزی دا اگیتر (un) تے پنجابی دا اگیتر 'ان' اکو جہے نیں ۔ ورتݨ: انجان / unlimited

· پاکستان دیاں بولیاں

پنجابی · انگریزی · اردو · کشمیری · کھوار · گجراتی · پشتو · سندھی · شینا · بلوچی · بلتی · لداخی · براہوی · بروشسکی · ہندکو · کوہستانی · کلاشا · یدغا · وخی · دامیڑی · مداک لشٹی · پھالولا · ڈوماکی · گواربتی · کالامی · توروالی