المراجعات (کتاب)
موضوع | مناظرہ |
---|---|
ناشر | مؤسسۃ للاعلمی للمطبوعات۔بیروت، لبنان۔ |
متن | [[s:{{{Wikisource}}}|المراجعات (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے |
المراجعات نام دی کتاب لبنان دے شیعہ عالم سید عبد الحسین شرف الدین موسوی تے مصر دے اہل سنت عالم دین شیخ سلیم بشری دے درمیان ہونے والی خط و کتابت دا مجموعہ اے ۔ان خطوط وچ مذہب شیعہ دی حقانیت تے رسول اللہ دے بعد حضرت علی(ع) دے بلا فصل خلیفہ ہونے دے متعلق بحث مذکور اے ۔اس کتاب وچ حضرت علی دی بلا فصل خلافت و امامت دے بارے وچ قرآن تے اہل سنت منابع توں انہاں دے نزدیک قبول شدہ متعدد روایات توں استدلال کیتا گیا ہور اہل سنت دے ہاں موجود ابہامات دی مفصل تحقیق کيتی گئی اے ۔
مصنف کتاب
سودھومؤلف کتاب سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه.ق)لبنان دے شیعہ مجتہدین وچوں سن ۔وہ اسلامی مذاہب دے درمیان قرابت دے مدافع سن کہ جنہاں نے شیعہ تے اہل سنت دے درمیان وحدت تے انہاں دے درمیان اختلافات دی ریشہ دوانیاں دی بیخ کنی دے لئی بہت کوششاں کيتیاں ۔ اوہ لبنان دی تحریک استقلال دے رہنماواں وچوں سن ۔
شیخ سُلَیم بُشری مالکی علمائے اہل سنت وچوں سن ۔مصر دی الازہر یونیورسٹی دے دوسرے دورہ دی صدارت انہاں دے پاس رہی ۔ علامہ شرف الدین نے ۱۳۲۹ق وچ مصر دے دورے وچ انہاں نال ملاقات کيتی ۔ بعد ازاں انہاں دے درمیان شیعہ تے اہل سنت عقائد دے متعلق خطوط دی صورت وچ گفتگو ہُندی رہی جنہاں دی تعداد ۱۱۲ تک پہنچ گئی ۔دونے ارادہ رکھدے سن کہ انہاں خطوط نوں چھپوایا جائے ۔ لیکن ملک وچ سیاسی جدوجہد دی وجہ توں ایہ کم التوا دا شکار ہويا۔یہانتک کہ ۱۳۳۸ق فرانسوی قابضین نے علامہ شرف الدین دے گھر تے کتابخانے اُتے حملہ کیتا جس وچ لائبریری دی کتاباں دا کچھ حصہ نظر آتش کیتا۔خوش قسمتی توں کتاب المراجعات سالم رہی۔آپ نے دوبارہ انہاں پراکندہ خطوط نوں ترتیب دتا تے اسنوں چھپوایا۔
شرف الدین نے کتاب دے مقدمے وچ لکھیا اے کہ جو کچھ اسيں دونے دے درمیان نقل و انتقال ہويا ميں نے اسنوں کتاب وچ ذکر کیتا اے ۔ایہ کتاباں پہلی مرتبہ لبنان دے شہر صیدا توں سال ۱۳۵۵ق وچ چھپی ۔[۱]
خصوصیات کتاب
سودھواس کتاب دا دوسرا نام "المناظرات الازہریہ و المباحثات المصریہ" اے [۲]
مباحث دی مکتوبی صورت اس دتی علمی حیثیت وچ اضافہ دا باعث بنی اے ۔مکتوبی ہونے دی وجہ توں فریقین نوں کافی فرصت ملدی اے کہ اوہ اپنے مدمقابل نوں بہتر تے محکم تر جواب دے سکن۔
یہ کتاب مدمقابل دی ذرہ برابر توہین تے ناانصافی دے بغیر لکھی گئی۔ ایہ کتاب شیعہ عقائد دی اک اہم استدلالی کتاب اے کہ جو قوی منابع، مستدل تے روان بولی وچ تالیف ہوئی اے ۔
موضوع تے محتوائے کتاب
سودھواس کتاب وچ مذہب شیعہ دی حقانیت تے حضرت علی دی بلا فصل خلافت نوں عبقات الانوار تالیف میر حامد حسین ہندی، احقاق الحقتالیف قاضی نور اللہ شوشتری ، الغدیر تالیف علامہ امینی جداں نمایاں شیعہ آثار توں ترتیب دتا گیا اے ۔ شیعہ عقیدے دے مطابق پیغمبر اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے کئی مرتبہ علی (ع) دی جانشینی نوں لوگاں وچ بیان کیتا جدوں کہ اہل سنت عقیدے دے مطابق رسول خداصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اپنا جانشین مقرر کیتے بغیر اس دنیا توں رخصت ہو گئے ۔اس کتاب وچ مصنف نے قرآنی آیات تے اہل سنت دی کتاباں توں انہاں دتی معتبر روایات دی مدد توں شیعہ عقائد نوں ثابت کیتا تے انہاں دے شکوک و شبہات دا وافی و شافی جواب دتا اے ۔
- ایہ کتاب دو حصےآں اُتے مشتمل اے:
پہلا حصہ
پہلا حصہ ۱۶ خطوط اُتے مشتمل اے جس وچ امامت تے مذہب دی بحث ہوئی اے ۔اس حصے دی اہم ابحاث درج ذیل نيں :
- شیعہ مذہب دی اہل سنت دے چار مذاہب دی پیروی نہ کرنے تے اہل بیت دی پیروی کرنے دا سبب۔
- علمائے اہل سنت دی آرا مذہب شیعہ اُتے ترجیح نئيں رکھدی نيں ۔
- اسلام وچ اہل بیت دا مقام۔
- شیعہ تے اہل سنت دے درمیان اختلافات دا راہ حل۔
- مذہب اہل بیت دی برتری اُتے قرآنی تے روائی دلائل۔
- حدیث ثقلین تے اس دا تواتر۔
- حدیث سفینہ سمیت ہور روایات دی روشی وچ مقام اہل بیت ۔
- آیات و روایات وچ اہل بیت توں کون مراد نيں؟
- اہل سنت دے ۱۲ افراد دا صحاح اہل سنت وچ شیعہ افراد توں استدلال ۔
- اہل سنت دی اسناد وچ ۱۰۰ شیعہ افراد دی نشاندہی کہ جنہاں روایات نوں علمائے اہل سنت نے قبول کیتا تے استدلال کیتا۔
- شیخ سلیم دا اعتراف کرنا کہ مذہب اہل بیت دی پیروی اسی طرح کافی اے جس طرح ہور اہل سنت دے مذاہب دی پیری کافی اے ۔
دوسرا حصہ
۹۳ خطوط دے ضمن وچ مباحث امامت تے جانشینی پیامبر اکرم(ص) دی طولانی ابحاث اُتے مشتمل اے:
- اہل سنت توں اکثر روایات دا بیان جداں (حدیث انذار)، حدیث منزلت، پہلا تے دوسرا عقد اخوت تے سد الابواب مسجد النبی وچ تمام اصحاب دے دروازےآں دا بند کرنا تے حضرت علی دے دروازے نوں کھلا رکھنا۔
- حضرت علی (ع) دی دوسرےآں اُتے برتری ثابت کرنے والی روایات ۔
- آیت ولایت تے ہور آیات قرآن تے روایات وچ لفظ ولی توں مراد۔
- حدیث غدیر تے اس دا تواتر۔
- شیعہ روات توں ذکر ہونے والی روایات دا ذکر تے اہل سنت دا انہاں نوں نقل نہ کرنے دا سبب۔
- علی (ع) وارث تے وصی پیامبر۔
- ازواج پیامبر دی بحث تے احادیث عائشہ قبول نہ کرنے تے احادیث امسلمہ قبول کرنے دا سبب۔
- علی دی جانشنی دے علاوہ کسی دوسرے اُتے صحابہ دا اجماع نہ ہونا۔
- غصب خلافت اُتے حضرت علی دے سکوت دا سبب۔
- رسول دے آخری ایام وچ حدیث قرطاس تے بعض اصحاب دی طرف توں رسول دی طرف ناروا نسبت۔
- بعض اصحاب دا لشکر اسامہ توں تخلف اوررسول دا انہاں اُتے لعنت بھیجنا۔
- صحابہ دی نسبت بہت بعید اے کہ انہاں نے رسول اللہ دے بعد علی دے بارے وچ رسول اللہ دی تصریحات نوں پس پشت ڈال دتا ہو
- غصب خلافت دے بعد امام علی (ع) تے حضرت زہرا (س) تے صحابہ دے احتجاجات۔
- علوم دی تدوین وچ شیعاں دی برتری۔
حیثیت تے مقام کتاب
سودھولوگاں نے اس کتاب دی اشاعت دا بہت زیادہ استقبال کیتا ۔اس دے مختلف زباناں وچ ترجمے ہوئے تے کئی مرتبہ چھپی ۔بعض اہل سنت علما نے اپنے مذہب دے دفاع وچ اس کتاب نوں تنقید دا نشانہ بنایا لیکن شیعہ علما نے فیر اس دے جواب دیے۔ کتاب تشیید المراجعات و تفنید المکابرات تالیف سید علی حسینی میلانی المراجعات دے دفاع وچ لکھی جانے والی کتاباں وچ اہم ترین کتاب اے ۔
ترجمے
سودھواس دے فارسی بولی وچ 5 دے قریب ترجمے ہوئے ۔اس دے علاوہ دوسری زباناں وچ وی اس دے ترجمے شائع ہوئے جداں کہ اردو بولی وچ وی اس دا ترجمہ تقریبا ۲۰ سال پہلے چھپا ۔ مجمع جہانی اہل بیت دے توسط توں ہن تک ایہ کتاب اردو (سال ۱۳۶۹)، فرانسوی (سال ۱۳۷۱)، تاجیک (۱۳۷۶)، روسی (۱۳۷۶)، ترکی استانبولی (۱۳۷۷)، فولانی (۱۳۸۵) و کردتی (۱۳۸۵) وچ ترجمہ ہو کے چھپ چکی اے۔
اس دے علاوہ چھپے ترجمے مثلا:
تحقیق
سودھو- حسین راضی نے تحقیق دے عنوان توں مؤلف دی جانب توں مذکور حوالے دے دقیق ایڈریس جلد صفحہ دے ہمراہ ذکر کيتے ہور ہور منابع دا اضافہ کیتا۔ ایہ تحقیق مجمع جہانی اہل بیت تے دوسری بعض چاپاں وچ موجود اے۔
- محمد جمیل حمود نے تحقیق دی تے اس اُتے تعلیقاں دا اضافہ کیتا ۔