یوآن خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
یوآن خاندان وچ اسلام دے پھیلاؤ دیاں تفصیلاں
سودھویوآن خاندان چونکہ مغل سی تے ابتدائی ایام وچ ایہ تاتار کہلاندے سن۔ اِنہاں دے چین اُتے قابض ہُندے ای مسلم آبادیاں وچ اضافہ ہُندا چلا گیا تے تبلیغ اسلام وچ نمایاں تے واضح فرق دیکھیا گیا۔ چنگیز خان دے داخلہ ٔ چین وچ اُس وقت اُس دے ماتحت جو فوج سی، اُنہاں وچ اکثر مسلمان قبیلہ تونگان (دونغان) توں سن۔ اُس دے جانشین اوغدائی خان دی فوج دے تقریباً سبھی لشکر مسلمان سن۔ ایہ لوک مشرقی چینی ترکستان وچ آباد ہوئے تے تیانشان دے شمالی علاقے وچ جنہاں مسلماناں نے سکونت اختیار کیتی اوہ چغتائی خانیت نال تعلق رکھدے سن جنہاں دی اصل مغل سی۔ یوآن خاندان دے امرا وچ مسلماناں دی تعداد خاصی زیادہ سی۔ تریخ یوآن وچ درج اے کہ شہنشاہ شین چونگ (عہد حکومت: 1312ء) نے اک شخص حسن نامی نوں اپنا وزیر مقرر کیتا مگر اُس نے پہلے عہدہ قبول نہ کیتا کیونجے حسن مغل دستور توں واقف سی کہ دربار وچ عموماً دو وزیر ہُندے سن، اک وزیر ایمن تے دوسرا ایسر۔ وزیر ایمن دا مرتبہ وزیر ایسر توں بلند ہُندا سی تے چونکہ شہنشاہ نوں اصرار سی کہ حسن نوں وزیر بنایا جائے، اِسی لئی حسن نے صرف وزیر ایسر دا عہدہ قبول کر لیا۔ وزیر ایمن دے لئی شہنشاہ نے اک دوسرے شخص بطاش نامی ترک نوں منتخب کیتا سی۔ یوآن خاندان دے عہد وچ مجلسِ شوریٰ جو صوبہ جاتی حکومتاں توں متعلق ہُندی سی، شہنشاہ عموماً اُس وچ مغل مسلماناں نوں مقرر کیتا کردا سی۔ اگر اُنہاں وچ کوئی قابل تے لائق آدمی نہ مل سکدا تے ترک مسلمان منتخب کر لیا جاندا۔ تے اگر ترک مسلمان وی اِس عہدے دے لائق نہ ملدے تے تد ہان مسلماناں دا انتخاب ہُندا سی۔ عام طور اُتے ہانیاں نوں چینی مسلمان کہندے نیں۔ 1258ء وچ سقوط بغداد وچ خلافت عباسیہ دا خاتمہ ہویا تے بغداد ہلاکو خان دے ہتھوں تباہ ہویا۔ دولت اسلامیہ دے مرکز وچ چونکہ علمی زِندگی بالکل فنا ہوچکی سی تے سوائے کھنڈر شہر دے بغداد دی حیثیت کچھ وی باقی نہ رہ گئی سی۔ ایسی حالت وچ چین وچ تبلیغ اسلام وسیع پیمانے اُتے جاری رہی۔ اِس زمانے وچ عربی علوم و فنون نوں چین وچ مروج ہوئے تے علم طب، علم نجوم تے فنِ سپہ گری دے شعبہ جات اُتے مسلمان فائز ہُندے رہے۔[۱]
محکمہ ٔ تریخ اُتے مسلماناں دا مقام
سودھویوآن خاندان دے وچ محکمہ ٔ تریخ نویسی اُتے جو 1227ء وچ قائم کیتا گیا سی، وچ جدوں کم ودھدا گیا تے شہنشاہ نے چینیاں تے مسلماناں توں پنج افسران منتخب کرکے اِس ادارے وچ مقرر کیتے کہ تاریخ مرتب کرنے وچ اوہ مدد کرن۔ 1314ء وچ مسلماناں دے لئی دارالاستفتاء دی بنیاد رکھی گئی جنہاں وچ وڈے وڈے مسلمان علما مقرر ہوئے۔ محکمہ ٔ فوج وچ وی ہزاراں مسلمان کم کر دے سن جو فن سپہ گری توں واقف سن۔ 1346ء وچ توپچی دا عہدہ وی مسلماناں دے سپرد کر دتا گیا تے 1353ء وچ محکمہ الفوج والبحر وی قائم ہویا جس وچ مسلمان فوجاں دے لئی درجہ ٔ اول دے دستے موجود سن۔[۲]
ہور ویکھو
سودھو- چین وچ اسلام دی تریخ
- یوآن خاندان
- سونگ خاندان
- تانگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- سونگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- منگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- چنگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
حوالے
سودھوسانچہ:چین وچ مذہب