منگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
منگ خاندان دے عہد وچ مسلماناں دے ثقافتی نقوش
سودھومنگ خاندان دے ہمعصر ہندوستان وچ مغلیہ سلطنت تے عرب سمیت افریقہ تے یورپی ملکاں دے اک حصہ اُتے سلطنت عثمانیہ قائم سن۔ منگ خاندان دے عہد وچ مسلماناں نے نہ صرف فوجی ملازمتاں وچ حصہ لیا بلکہ تمدنی تے عمرانی عہدیاں اُتے وی اپنی استعداد تے ذہانت ظاہر کیتی۔ 1433ء وچ جدوں چین شی دا امتحان ہویا تے جو لوک اِس امتحان وچ کامیاب ہوئے، اُنہاں وچ صرف دس توں ودھ ای مسلمان سن۔ تریخ منگ خاندان دے آخری حصے وچ ایہ بیان ملدا اے کہ اک شخص جس دا ناں عبد اللہ سی، شہنشاہ منگ تائی چُو نے اُسنوں 1368ء وچ ادارۂ علم الہیت دا ناظم مقرر کیتا گیا۔ اک تے مشیر ابن عبد اللہ سی جس دا ناں الیاس سی، اُسنوں تے اُس دے چودہ رفقا نوں اُس سال تقویم مرتب کرنے اُتے مقرر کیتا گیا۔ شہنشاہ نے مقام چین یُواَن وچ اک رصدگاہ تعمیر کروائی تے اک شخص علی نامی نوں اُس دا مہتمم مقرر کیتا گیا۔ 1369ء وچ علی تے اُس دے دس رفقا نوں شہنشاہ دے حکم اُتے دار السلطنت بلوایا گیا تے نواں تقویم دی ترتیب وچ اُنہاں توں مشورہ لیا گیا تے گردشِ سیارگان دی تحقیق دے لئی اُنہاں توں تاکید کیتی گئی۔ 1371ء وچ اُس ادارہ نوں ’’دارالمشاہدہ‘‘ دے ناں وچ تبدیل کر دتا گیا جو چار شعبیاں وچ منقسم سی: علم نجوم، الساعت المائتہ، تقویم عالم تے تقویم ہجری۔1383ء وچ علامہ ٔ زمان نوں تقویم ہجری دے متعلق کرۂ ارض دے طول و عرض دے متعلق جو کتب عربی زبان وچ مل سکیاں، اُنہاں نوں چینی زبان وچ ترجمہ کرنے اُتے مقرر کیتا گیا۔ اصل وچ ایہ بات سی کہ ابتدا وچ جدوں امیرالفوج نے دار السلطنت اُتے قبضہ کیتا سی تے یوآن خاندان دے شاہی کتب خاناں وچ بوہت ساریاں ایسیاں کتاباں پائیاں گئیاں سن جو غیر ملکی زباناں وچ سن تے اُنہاں کتاباں دے متعلق لوک بیان کیتا کر دے سن کہ اوہ قدیم علما تے حکما دیاں لکھتاں نیں جن وچ عقل تے حکمت آمیز اقوال موجود نیں تے عام گمان ایہ سی ایہ کسے چینی نوں ایہ طاقت نئیں کہ اُنہاں اقوال دی تاویل کرسکے۔ چونکہ شہنشاہ تائی چُو اک دانشمند تے سمجھدار دانا شہنشاہ سی، لہٰذا اُس نے اُنہاں کتب نوں محفوظ رکھنے دا حکم دِتا آخر کار تحقیق توں معلوم ہویا کہ اوہ سب کتب عربی زبان وچ سن۔ شہنشاہ تائی چو نے علاقہ ہویہ چونگ تے لی زَن تے شیخ المشائخ نوں حکم دِتا کہ اِنہاں کتب دا ترجمہ عربی زبان توں چینی زبان وچ منتقل کر دوے تاکہ تقویم عالم دی تدوین وچ اِنہاں کتب توں مدد مل سکے۔ ایہ واقعات تریخ منگ خاندان دے سینتیسویں حصہ وچ مندرج نیں۔ بعد ازاں اِنہاں کتب اُتے تحقیق جاری رہی کہ ایہ ترجمہ شدہ کتاباں کتھے چلیاں گئیاں؟۔ مذکورۂ بالا بیانات توں واضح اے کہ منگ خاندان وچ اِسلامی علوم و فنون نوں خاص اہمیت حاصل سی، نہ صرف حکام اِنہاں نال دلچسپی لیندے سن، بلکہ شہنشاہِ وقت وی اِنہاں دے پھیلانے وچ حتیٰ الامکان کوششاں تے اِمداد کیتا کر دے سن۔[۱]
ہور ویکھو
سودھو- چین وچ اسلام دی تریخ
- یوآن خاندان
- منگ خاندان
- یوآن خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- سونگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- تانگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- چنگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام
- جامع مسجد شیان
حوالے
سودھوسانچہ:چین وچ مذہب