تانگ خاندان دے دور حکومت وچ اسلام


چین وچ اسلام دے داخلے تے مسلم آبادیاں دی رہائش دی ابتدا تانگ خاندان دے عہد وچ ہوئی۔تانگ خاندان نے 618ء توں 907ء تک چین اُتے حکومت کیتی۔ اس دوران اِس خاندان وچ 23 شہنشاہاں نے حکمرانی کیتی۔ چین وچ تانگ خاندان دے تیسرے شہنشاہ گاؤژونگ دے عہدِ حکومت وچ اسلام دے چین وچ داخل ہونے دے شواہد ملدے نیں۔ اِنہاں شواہد وچ متعدد غیر مستند روایات وی شامل نیں کہ جنہاں وچ مشہور غیر مستند روایت اے کہ 650ء جاں 651ء وچ سعد بن ابی وقاص بحیثیت اتاشی جاں سفیر خلیفہ سوم حضرت عثمان غنی رضی اللہ عنہ دی جانب توں چین آئے سن تے ایہ اُنہاں دا چین دا تیسری بار سفر سی۔ مؤرخین اسلام تے محققین دے مطابق ایہ روایت مستند نئی‏‏ں تے نہ ای ایسی کوئی تاریخی شہادت مل سکی اے کہ عہد نبوت وچ افراد چین آئے ہوں جاں خلافت راشدہ دے زمانے وچ۔

تانگ خاندان وچ اسلام دے ابتدائی نقوش

سودھو

تانگ خاندان دے دور وچ چین دی خوشحالی دی راہاں برقرار ہوئیاں تے لوکاں دے تجارتی تے ذہنی ترقی دی جانب اذہان مائل ہوئے۔ ایہ اوہ زمانہ سی جس وچ مغربی ایشیا دے مختلف مذاہب دا اثر چین دی زندگی اُتے پینا شروع ہویا۔ بدھ مت ، عیسائیت تے یہودیت وی اِسی زمانے وچ چین وچ داخل ہوئے۔ اسلام جو ابتداً خلافت راشدہ دے ادوار وچ جزیرہ نما عرب توں نکل کے ایشیا وچ منتقل ہو رہیا سی، اوہ ماوراء النہر وچ پہنچدا ہویا چین داخل ہویا۔ تقریباً تیس سال دے عرصے وچ مسلم آبادیاں ایشیا وچ قائم ہوچکیاں سن تے ماوراء النہر وچ داخل ہُندے ہوئے مسلمان جدو‏‏ں مشرقی ترکستان پہنچے تے اوتھے دے باشندے وی اسلام توں فیض یاب ہوئے تے منجملہ اُنہاں سب قبائل دے جنہاں نے اسلام قبول کیتا، اُنہاں وچ اک قبیلہ ’’ہوئی چِای‘‘ وی سی۔ ایہ لوک قتیبہ بن مسلم دے زمانہ وچ حلقہ ٔ اسلام وچ داخل ہوئے تے اج چینی زبان وچ اِنہاں مسلماناں نوں ’’ہوئی ہوئی‘‘ کہندے نیں۔ اِنہاں دی اصل ’’ہوئی چِہی‘‘ سی تے ایہ ناں غیر مسلماناں نے اِنہاں مسلماناں دے لئی تجویز کیتا سی جو عہد تانگ خاندان وچ اسلام لیائے۔ کیونجے اِنہاں دے اکثر افراد اِس زمانے وچ ’’ہوئی چِہی‘‘ قبیلہ نال تعلق رکھدے سن لیکن یوآن خاندان یعنی ابتدائی مغلاں دے زمانہ وچ اِنہاں مسلماناں نے ’’ہوئی چِہی‘‘ دے ناں توں اِجتناب کیتا تے ’’ہوئی چِہی‘‘ نوں ’’ہوئی ہوئی‘‘ وچ تبدیل کر دتا کیونجے ایہ لفظ اُنہاں دے نزدیک بالکل اسلام دا مفہوم ادا کردا اے تے شرقِ اقصیٰ وچ اج تک اوہ اِسی ناں توں مشہور نیں۔[۱]

تانگ خاندان دے عہد وچ ای جامع مسجد شیان تعمیر کیتی گئی۔


ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. بدرالدین چینی: چینی مسلمان، صفحہ 8۔ مطبوعہ اعظم گڑھ، 1935ء

سانچہ:چین وچ مذہب