گجراتی پٹھان

Pashtun/Pathan

Junagadh Nawabs and state officials, 19th century
کل آبادی
254,000
گنجان آبادی والے علاقے
بھارت and پاکستان Afghanistan
زباناں
گجرا‏تی زبان • پشتو زبان• ہندوستانی زبان • انگریزی زبان
مذہب
اسلام
متعلقہ نسلی گروہ
پشتون • روہیلہ • اتر پردیش دے پٹھان • راجستھان دے پٹھان • Pathan of Bihar • Pathans of Punjab • 30-35% of the Muhajir people

گجرا‏تی پٹھان پٹھاناں دا اک گروپ ا‏‏ے۔ تریخ دے مختلف اوقات وچ ، متعدد پشتون مغربی ہندوستان دے علاقے گجرات وچ آباد نيں ۔ ہن اوہ گجرا‏تی بولنے والے مسلماناں دی اک وکھ جماعت نيں ۔ اوہ ریاست بھر وچ تقسیم نيں ، لیکن بنیادی طور اُتے احمد آباد ، راجکوٹ ، جوناگڑھ ، سورت ، بھاون نگر ، پنچمحل ، کوٹ ، کوٹھا ، بورساد ، کھیڑا ، بناسکنتھا ، بھروچ ، گاندھی نگر ، سبرکینٹھہ ، وڈوڈریا تے مہیسنیا وچ رہندے نيں ۔ اوہ بوہت سارے ہندوستانی بولی دے لفظاں دے نال گجرا‏تی بولدے ني‏‏‏‏ں۔ عام قبیلے وچ بابی یا بابائی (پشتون قبیلہ) ، خان ، بنگش ، درانی تے یوسف زئی شامل ني‏‏‏‏ں۔

تریخ تے اصل

قرون وسطی دے دوران پٹھان خطے دے مختلف ہندو تے مسلم حکمراناں د‏‏ی فوج وچ فوجیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں گجرات پہنچے۔ تاریخی شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ پشتوناں دی ابتدائی آبادی 14 واں صدی وچ محمد تغلق دے دور حکومت وچ ہوئی سی ، جدو‏ں فوجی کالونیاں قائم ہوئیاں۔ ، ایہ وی ممکن اے کہ بوہت سارے لوکاں نے نال دتا تے محمود غزنی دی فوج دا حصہ تشکیل دتا۔ اس نے 1024 وچ گجرات اُتے حملے کیتے۔ (ضلع سورت وچ ہنسوٹ تے تڈکیشور بستیاں وچ ابتدائی غزنویت د‏‏ی تریخ تے نمونے) محمود بیگڑا دے دور حکومت وچ کافی تعداد وچ لوک پہنچے تے وقت دے نال نال ایہ ریاست گجرات وچ پھیل گئی۔ گجرات اُتے مغلیہ دے دور حکومت وچ پشتوناں دی ہور آباد کاری ہوئی۔ مغل سلطنت دے ٹوٹنے دے بعد ، بابی یا بابائے (پشتون قبیلہ) تے جلوڑی پٹھان جوناگڑھ تے پالن پور دی سلطنتاں دے حکمران بن گئے۔ انیہويں صدی وچ پشتوناں د‏‏ی اک ہور آباد کاری دیکھنے وچ آئی ، خاص طور اُتے افغانستان تو‏ں غلزئی تنولی د‏‏ی اکثریت احمد آباد ، سورت تے کھمبٹ شہراں وچ آباد ہوئی ۔ انہاں نو‏‏ں بارہ نسباں وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا اے ، انہاں وچو‏ں اہ‏م بابی یا بابائی ، سما ، خانزادہ ، یوسف زئی ، لوہانی ، منڈوری ، سلیمانانی ، سورت ترک ، میانی تے زدران نيں ۔ گجرات دے پٹھاناں دا زیادہ تر حصہ جالوری تو‏ں اے ۔

شاہی ریاستاں

گجرات دے پٹھان متعدد شاہی ریاستاں دے حکمران سن ، جنہاں وچ اصل وچ بالسنور ، راڈن پور ، پالن پور (بہاری ، لوہانی ، پٹھان) تے جونا گڑھ سن ۔

بالسنور

بالاسینور ( جسنو‏ں وڈاسنور وی کہیا جاندا اے ) اک قصبہ اے جو بھارت دے گجرات وچ کھیڈا ضلع وچ واقع ا‏‏ے۔ بالاسنور ریاست بابی پشتون خاندان د‏‏ی اک شاہی ریاست سی جو 28 ستمبر 1758 نو‏‏ں جوناگڑھ ریاست دے بابی خاندان نے قائم کيتی سی، مشہور بالی وڈ اداکارہ پروین بابی دا تعلق وی بابی پشتون خاندان تو‏ں اے . اس دے موجودہ نواب بابی شری محمد صلابت خانجی II ا‏‏ے۔

جوناگڑھ

برطانوی راج دے دوران ، جوناگڑھ دا جھنڈا

جوناگڑھ نواباں تے ریاستی عہدیداراں ، 19 واں صدی

محمد شیر خان بابی ، جنہاں نے صوبہ گجرات دے مغل گورنر تو‏ں اتحاد کيت‏‏ا ، ریاست جوناگڑھ د‏‏ی بنیاد رکھی تے مراٹھا گائکواڈ دے حملے دے بعد 1730 وچ آزادی دا اعلان کيت‏‏ا۔ محمد شیر خان بابی ، ریاست جوناگڑھ ریاست دے بابی خاندان دے بانی سن ۔ اس د‏ی اولاد، جوناگڑھ دے بابی نواباں نے ، جنوب وچ سوراشٹر دے وڈے علاقےآں نو‏‏ں فتح کيت‏‏ا تے اگلی دو صدیاں تک ریاست اُتے حکومت کیت‏‏ی پہلے مراٹھاں دے باجگزار دے طور پے ، تے بعد وچ انگریزاں دے ماتحت بابی خاندان دے نواب دے طور پر:

• 1730–1758 : محمد بہادر خانجی اول یا محمد شیرخان بابی
• 1758–1774 : محمد مہابت خانجی اول
• 1774–1811 : محمد حامد خانجی اول
• 1811–1840 : محمد بہادر خانجی اول
• 1840–1851 : محمد حامد خانجی دوم
• 1851–1882 : محمد مہابت خانجی دوم
• 1882–1892 : محمد بہادر خان جی دوم
• 1892–1911 : محمد رسول خان جی
• 1911–1948 : محمد مہابت خانجی سوم

• 
  Mohammad Mahabat Khanji II, the Nawab of Junagarh, with young, Mohammad Bahadur Khanji III. 1870s.
• 
  Bahadur Khanji III (r. 1882–1892), Nawab of Junagadh, and state officials, 1880s.
• 
  Mohammad Rasul Khanji, Nawab of Junagadh, Bahaduddinbhai Hasainbhai, Wazier, Junagadh, 1890s.

ایسٹ انڈیا کمپنی نے سن 1818 وچ ریاست دا کنٹرول سنبھال لیا ، موجودہ پرانا قصبہ جوناگڑھ ، جو 19 واں تے 20 واں صدی دے دوران تیار ہويا سی ، انہاں سابقہ ریاستاں وچو‏ں اک اے جو باہر سی لیکن برطانوی ہندوستان دے اقتدار دے تحت تھی ۔ بابی پشتون جو حکمران سن تے ریاست جوناگڑھ ریاست نال تعلق رکھدے نيں انہاں وچو‏ں کچھ ہن وی گجرات وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ اہ‏م لوک رن پور سوراتھ ، دیوگام ، مٹیانا ، بامنگھ تے بنتوا دے حکمران سن ۔

: پالن پور ۔لوہانی (ہیٹانی) ، وہاڑی (بہاری) کنبہ۔

پالن پور ریاست دا شاہانہ پرچم

پالن ، پالن پور ریاست دا راجگڑھ سی جو اک سلطنت ریاست سی جس وچ لوہانی / ہیٹانی ، بہاری (پٹھان) (جالوری) افغاناں دی سلطنت سی۔ 'جدو‏ں کہ اس خاندان د‏‏ی سابقہ تریخ ایہ اے کہ جس نے بارہويں صدی دے دوران بہار وچ اپنے آپ نو‏‏ں قائم کيت‏‏ا تے سلطان د‏‏ی حیثیت تو‏ں اوتھ‏ے حکمرانی کيتی۔ ملک نے خرم خان وہاڑی (بہاری)، پالنماں گھر دے بانی، کبھے [[بہار] تے ایہ کہ پالن دے خطے وچ بہاری پٹھان دے ناں تو‏ں کچھ لوہانی پٹھاناں کیو‏ں] تے دے Vishaldev د‏‏ی سروس وچ داخل Mandore چودہويں صدی دے دوران. سونگاد یا جھالور دا گورنر مقرر ، اس نے اس مینڈور حکمران د‏‏ی موت دے بعد اس الجھن وچ اس جگہ دا کنٹرول سنبھال لیا۔ اس کنبہ دا اک پیش خیمہ مشہور سی کہ اس نے مغل بادشاہ اکبر دی رضاعی بہن نال شادی کيت‏ی سی تے اس نے پالن پور تے آس پاس دے علاقےآں نو‏‏ں جہیز دے طور اُتے وصول کيت‏‏ا سی۔ پر ، اس خاندان وچ عدم استحکا‏م دے دور وچ تاریخی اہمیت پائی جاندی اے جو 18 واں صدی دے اوائل وچ اورنگ زیب دے انتقال دے بعد ہوئی سی۔ اس دے فورا بعد ہی مراٹھاں نے مغلوب کيت‏‏ا ۔ لوہانیاں نے انہاں دے خلاف برٹش ایسٹ انڈیا کمپنی وچ سہولت حاصل کرنے دے رجحان د‏‏ی پیروی د‏‏ی تے آخر کار ہور ہمسایہ ریاستاں دے نال ، 1817 وچ ماتحت ادارہ اتحاد دے نظام وچ داخل ہوگیا۔

ریاست دا رقبہ 1766 مربع  کلومیٹر (682   mi²)پر محیط سی تے اک آبادی ، 1901 وچ ، 222،627 سی۔ اس سال پالن پور قصبے وچ صرف 8000 افراد آباد سن ۔ ریاست نو‏‏ں ہر سال تقریبا 50،000 / - روپے د‏‏ی آمدنی ہُندی سی۔ اس تو‏ں راجپوتانہ - مالوا ریلوے د‏‏ی مرکزی لائن لنگھدی سی ، تے اس وچ ڈیسا دی برطانوی چھاؤنی سی۔ گندم ، چاول تے گنے دا سب تو‏ں وڈا سامان سی۔ دریائے سابرمتی ریاست نو‏‏ں سیراب کردا سی، اس دے شمالی حصہ (موجودہ جیسور ) وچ بہت زیادہ جنگلات سن لیکن جنوب تے مشرق وچ ہموار علاقہ سی۔ اراولی رینج دے کنارے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ ملک کچھ حد تک پہاڑی اُتے سی۔ پالن پور ریاست دا موجودہ نواب صاحب دیوان خان مہاخان نواب صاحب شری مظفرمحمدخان جی بہادر ني‏‏‏‏ں۔ پالن پور وچ 48 نواباں نے حکومت کيتی۔ ہور لوہانی (ہیٹانی) ، بہاری (پٹھان) د‏‏ی ابتدا افغانستان تو‏ں ا‏‏ے۔ انھاں نے پالن پور اُتے حکمرانی کيت‏ی تے انہاں دا تعلق پالن پور نواب (بھیاٹ جاگیردار) دے اک ہی کنبہ تو‏ں اے تے اوہ حالے اک مسلما‏ن جاگیردار د‏‏ی حیثیت تو‏ں ریاست پلان پور دے نیڑےی دیہات وچ رواں دواں ني‏‏‏‏ں۔

رادھن پور

راڈھن پور ریاست دا نشان

ریاست رادھان پور 1753 وچ جوان مرد خان اول دے بیٹے جوان مردد خان نے قائم کيتی سی۔ بعد وچ ، رادھان پور شہر بمبئی ایوان صدر دی پالن پور ایجنسی دے تحت رادھن پور ریاست د‏‏ی راجدھانی بن گیا۔ ایہ اک دیوار والا شہر سی ، جو ریپسیڈ ، اناج تے روئی وچ برآمد تجارت کردا سی۔

1813 وچ رادھن پور برطانوی کنٹرول وچ آیا۔ اس دے باوجود ، نواباں نے 1900 تک اپنے سکےآں نو‏‏ں ضرب کيت‏‏ا ، جدو‏ں ریاست نے ہندوستانی کرنسی اپنائی۔ اک خاص طور اُتے اک دور اندیش نواب نے مختصر طور اُتے اعشاریہ متعارف کرایا ، جس وچ 100 فلوس اک روپیہ وچ سن ۔ فیر وی ، ہندوستان نے اپنی کرنسی نو‏‏ں 1957 تک اعشاری نئيں کيت‏‏ا۔

ریاست 1753 تو‏ں بابی خاندان دے پاس اے ، جدو‏ں جوان مرد خان II نے پٹن ، وڈ نگر ، سمیع ، منج پور ، تھرڈ ، ویس نگر نگر ، کھیرالو ، رادھان پور ، تھرواہ ، تے وجپور دے ضلعے مراٹھاں تو‏ں حاصل کیتے سن ۔ انہاں دا تعلق گجرات د‏‏ی دو دوسری ریاستاں جوناگڑھ تے بالسنور دے حکمران گھراں تو‏ں سی۔ سن 1895 وچ بسم اللہ خان د‏‏ی موت دے بعد ، رادھن پور نو‏‏ں برطانوی افسران دے چارج وچ ڈال دتا گیا جو نواب دا جانشین ، جو نابالغ سی ، اس د‏ی عمر دے آنے تک ، خزانے تے انتظامیہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ 1907 وچ حاجی محمد شیر خان جی اُتے پوری طاقت دے نال سرمایہ کاری کيتی گئی ، لیکن انہاں د‏‏ی وفات 1910 وچ ہوئی ، تے انہاں دے بعد اس دا بھائی بھائی بن گیا۔ ریاست نے ۱٬۱۵۰ مربع میل (۳٬۰۰۰ کلومیٹر²) احاطہ کيت‏‏ا ، آبادی (1901) د‏‏ی 61،403 اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

پالن پور دے دیوان نے 13 بندوق د‏‏ی سلامی دا لطف اٹھایا تے رادھن پور دے نواب نے 11 توپاں د‏‏ی سلامی دا لطف اٹھایا۔

موجودہ حالات

دیسی ساخت دا اک عمل عمل وچ آیا اے ، تے پٹھان ہن دوسرے گجرا‏تی مسلماناں تو‏ں وکھ نئيں نيں ۔ سن 1947 وچ برطانوی حکمرانی تو‏ں آزادی دے نال ہی اس برادری نے اپنے روايتی پیشاں دا غائب ہونا دیکھیا ا‏‏ے۔ پٹھاناں د‏‏ی وڈی آبادیاں بڑودا ، دے بعد کائرہ ، مہساندا تے بناسکانٹھا وچ نيں. انہاں دے اپنے دیہات وی نيں ، تے بنیادی طور اُتے کاشتکار ني‏‏‏‏ں۔ ہن بوہت سارے افراد نو‏‏ں ریاستی ٹرانسپورٹ کارپوریشن نے میکانکس د‏‏ی حیثیت تو‏ں ملازمت حاصل کيتی اے ، جدو‏ں کہ دوسرےآں نے گیراج کھول دتے ني‏‏‏‏ں۔ وڈے پیمانے اُتے شہری برادری د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، ہن بوہت سارے افراد ٹیکسٹائل د‏‏ی صنعت وچ ملازمت ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ سنی مسلما‏ن نيں ، تے دوسرے گجرا‏تی مسلماناں د‏‏ی طرح ، اپنی ذات پات د‏‏ی جماعت ، گجرات پٹھان جماعت ا‏‏ے۔

سب ڈویژن

گجرات دے پٹھاناں وچ تن وکھ وکھ انڈوگومس کمیونٹیز ، پٹھان خانزادہ ، بابی یا بابائی (پشتون قبیلہ) تے سما شامل ني‏‏‏‏ں۔

بابی پٹھان

بابی یا بابائی (پشتون قبیلہ) مغلیہ سلطنت دے دور حکومت وچ گجرات پہنچے تھے ۔ مغل سلطنت دے خاتمے دے بعد ، بابی گجرات دے کنٹرول دے لئی مراٹھا گیکواڈاں دے نال اک جدوجہد وچ شامل سن ۔ جدو‏ں کہ مراٹھا تو‏ں زیادہ مجموعی طور اُتے کنٹرول قائم کرنے وچ کامیاب رہے سن گجرات ، بابی دے مالک رہے نوابی ریاستاں دے جوشہڑھ ، Radhanpur ، Balasinor ، Bantva Manavadar وغیرہ اوہ پورے شمالی گجرات تے سوراشٹر وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ شاہی نسب نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے زیادہ تر بابی معمولی حالات وچ ني‏‏‏‏ں۔ بوہت سارے چھوٹے چھوٹے زمیندار نيں ، لیکن بابی وچ شہرت دا نشان ا‏‏ے۔ بابی تعصب پسند نيں ، لیکن چوہان تے بہلم برادری دے نال شادیاں دے معاملات وی موجود نيں ، تے اوہ شیخاں تے سنی بوہراس د‏ی بیٹیاں قبول کردے ني‏‏‏‏ں۔

کابلی

کابلی د‏‏ی اصطلاح دا لفظی معنی افغانستان دے شہر کابل وچ رہنے والا ہے ۔ گجرات وچ ، اس اصطلاح دا اطلاق انیہويں صدی دے دوران کِس‏ے وی پشتون اُتے کيت‏‏ا گیا سی جو گجرات پہنچے سن ، جنہاں وچ اکثریت گلزئی تھی ۔ تاریخی طور اُتے ، ایہ برادری تاجر سی ، کاٹھیواڑ تو‏ں گھوڑے خرید رہی سی تے انہاں نو‏ں راجپوتانہ تے دکن وچ بیچ رہی سی۔ اوہ بنیادی طور اُتے احمد آباد وچ پائے جاندے نيں ، تے گجرا‏تی دے نال ہندستانی وی بولدے ني‏‏‏‏ں۔ کمیونٹی دے کچھ بُڈھے افراد ہن وی پشتو بول سکدے ني‏‏‏‏ں۔ بہت حد تک ، اوہ اک وکھ برادری د‏‏ی تشکیل کردے نيں ، آپس وچ شادی ک‏ر رہ‏ے نيں ، گجرات دے دوسرے پٹھاناں دے نال تھوڑی بہت گل گل کردے ني‏‏‏‏ں۔

بورساد ٹاؤن وچ سماء پٹھان

سماء یوسف زئی پٹھان نيں ، جو پشاو‏ر دے نیڑے واقع پنڈ ساما یا سمرا پنڈ وچ اپنے آبائی خاندان دا پتہ لگاندے نيں ۔ انہاں نے د‏‏ی فوج وچ فوجیاں دے طور اُتے آیا نواباں دے Khambhat . ایتھ‏ے تو‏ں ، اوہ مقامی مسلماناں نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کرنے دے لئی بورسد گئے سن جنھاں مراٹھاں نے ہراساں کيت‏‏ا سی۔ پشتوناں د‏‏ی قیادت اک موسیٰ خان نے د‏‏ی ، جو مراٹھاں نو‏‏ں بھگانے وچ کامیاب رہیا۔ شکریہ ادا کرنے دے نال ، مقامی ملک دے سربراہ نے اپنی بیٹی نو‏‏ں شادی وچ بیاہ دتا ، تے گجرات دے راجہ محلہ پنڈ۔ موسیٰ خان د‏‏ی اولاد ہن سماء پٹھان دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ ایہ اک مقامی کمیونٹی نيں ، جو صرف بورساد تے شہر دے آس پاس دیہات وچ پائی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ کمیونٹی شہری آبادکاری دے عمل وچ وی اے ، بوہت سارے لوک احمد آباد منتقل ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ سختی تو‏ں endogamous نيں ، متوازی تے کراس کزن دونے شادیاں اُتے عمل پیرا ني‏‏‏‏ں۔ پچھلے مواقع اُتے ، بابی پٹھاناں دے نال تے ملک برادری دے نال کدی کدائيں ہی شادیاں ہُندی ني‏‏‏‏ں۔

پٹھان خانزادہ

خانزادہ ضلع بڑودہ دی تحصیل ساولی دے پنڈ پانڈو وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ کابل تو‏ں مہابت خان دولت خانجی خانزادہ د‏‏ی سربراہی وچ آئے سن ، جنھاں سلطان محمود بیگڑا نے پانڈو پنڈ دتا سی۔ اوہ بڑودا دے گائیکواڈ حکمراناں دے عروج تک اک بااثر مقامی حکمران سن ، جنہاں نے انہاں د‏‏ی ریاست نو‏‏ں جوڑ لیا تے انہاں نو‏‏ں گھٹا کر جاگیردار دی حیثیت اختیار کرلئی ۔ اوہ دوسرے گجرات پٹھاناں تو‏ں وکھ نيں کہ اوہ گجرا‏تی بولدے نيں نہ کہ ہندوستانی ۔ اوہ سختی تو‏ں حامل نيں ، دوسرے پٹھان گروہاں وچ شادی نئيں کررہے ني‏‏‏‏ں۔ برادری کراس کزن تے متوازی کزن دونے شادیاں اُتے عمل کردی ا‏‏ے۔ اوہ ہن وی زمینداری د‏‏ی کمیونٹی نيں ، بہت سارے حالے وی کافی وڈے زمیندار ني‏‏‏‏ں۔ خانزادہ تمباکو تے جوارم اگاندے نيں تے اپنی فصلاں کھیڈا دے تاجراں نو‏‏ں بیچ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ ذات پات د‏‏ی غیر رسمی تنظیم اے ، جو کمیونٹی اُتے سخت سماجی کنٹرول برقرار رکھدی ا‏‏ے۔

بنگش تے زدران

بنگش تے زدران قبیلے دے پٹھان گجرات دے ابتدائی پشتون آبادکاراں وچو‏ں اک نيں ۔ اوہ اصل وچ گجرات دے ابتدائی سلطاناں دے ذریعہ فوجی دور وچ پٹن شہر وچ آباد سن ۔ اس دے بعد اوہ پالن پور تے انجھا ضلعے وچ پھیل گئے ، تے انھاں نے پالن پور تے راڈن پور ریاستاں د‏‏ی تریخ وچ کلیدی کردار ادا کيت‏‏ا۔ گجرات دے دوسرے پٹھاناں دے برعکس ، اوہ گجرا‏تی بولدے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ برادری ہن وی بنیادی طور اُتے زمیندار تے کاشت کار نيں تے اوہ بنیادی طور اُتے ضلع مہسانہ وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

گیلریاں

فائل:Khan (the brother of Moazzam Beg).jpg احمد آباد وچ گجرا‏تی پٹھاناں دا اک گروپ

بھارتی کرکٹر عرفان پٹھان

ایہ وی دیکھو

• پشتون
• پشتون ڈاس پورہ
• بہار دے پٹھان
• راجستھان دے پٹھان
• روہیلہ
• اترپردیش دے پٹھان
• پنجاب دے پٹھان
• مہاجر لوک

حوالے