گائیکواڑ
| |||||||||||||||||||||||||||
گائیکواڑ (سانچہ:Lang-mr) ہندو مرہٹاں دا اک قبیلہ اے۔[۱] اس قبیلہ نال تعلق رکھنے والے شاہی خاندان نے مغربی ہندوستان دی نوابی ریاست بڑودا اُتے اٹھارواں صدی دے اوائل توں 1947ء تک حکمرانی کيتی۔[۲] ریاست بڑودا دے سربراہ یا حاکم نوں مہاراجا گائیکواڑ کہیا جاندا سی۔ ریاست بڑودا دا صدر مقام بڑودا شہر سی جو اج کل بھارتی صوبہ گجرات وچ واقع اے۔ برطانوی راج وچ ریاست دے انگریزاں توں تعلقات دا انتظام بڑودا ریزیڈنسی دے ذمہ سی۔ ریاست بڑودا دا برطانوی ہند دی وسیع ترین تے مالدار ترین نوابی ریاستاں وچ شمار ہُندا سی۔ ریاست دے ذرائع آمدنی وچ روئی دی نفع بخش تجارت ہور چاول، گیہاں تے شکر دی تیاری خصوصی اہمیت دے حامل سن ۔[۳]
ابتدائی تریخ
سودھوبڑودا وچ گائیکواڑ سلطنت دی ابتدا اس وقت ہوئی جدوں مرہٹہ سالار پیلاجی راؤ گائیکواڑ نے سنہ 1721 وچ اس شہر نوں مغلیہ سلطنت توں حاصل کیتا۔ بعد وچ اس وقت دے مرہٹہ سلطنت دے اصل حکمران پیشوا باجی راؤ اول نے گائیکواڑاں نوں ایہ شہر بطور جاگیر بخش دتا۔
ابتدائی برساں وچ گائیکواڑ دابھاڑے پریوار دے ماتحت سن ۔ اس زمانے وچ گجرات وچ دابھاڑے خاندان دی طوطی بولدی سی، اوہ گجرات دے مرہٹہ سردار تے سیناپتی (سپہ سالار) کہلاندے سن ۔ جدوں پیشوا بالاجی باجی راؤ دے خلاف تارابائی نے بغاوت دی تاں اومابائی دابھاڑے انہاں دے نال نال سن، ہور اس بغاوت وچ دابھاڑے فوج دی زمام قیادت پیلاجی دے فرزند داماجی راؤ نے سنبھالی سی۔
اس بغاوت وچ داماجی نوں شکست ہوئی تے پیشوا نے اسنوں قید کر ليا جتھے اوہ مئی 1751ء توں مارچ 1752ء تک رہے۔ سنہ 1752ء وچ انہاں نوں اس شرط اُتے رہائی ملی کہ اوہ دابھاڑاں نوں چھڈ کے پیشوا دی بالادستی تسلیم کر لین تے ایويں داماجی نوں گجرات دا مرہٹہ سردار مقرر کر دتا گیا۔ بعد وچ گجرات توں مغلیہ اقتدار دے خاتمے دے لئی پیشوا نے انہاں دی مدد وی کيتی۔[۴]
پانی پت دی تیسری جنگ (1761ء) وچ وی داماجی سداشیو راؤ، وشواس راؤ تے ملہار راؤ ہولکر دے نال شریک رہے۔ پانی پت وچ مرہٹاں دی شکست فاش دے بعد پیشواواں دی مرکزی کمان خاصی کمزور ہوئے گئی۔ نتیجتاً گائیکواڑاں نے دوسرے طاقت ور مرہٹہ قبیلے دے نقش قدم اُتے مرہٹہ سلطنت توں علاحدہ ہوئے کے اپنی خود مختاری دا اعلبن کے دتا، اُتے اوہ پیشواواں دے اقتدار تے ستارا دے بھونسلے چھترپتیاں دی بالادستی دے برائے ناں قائل رہے۔
حوالے
سودھو- ↑ Gandhinagar: Building National Identity in Postcolonial India
- ↑ Streefkerk, Hein (1985). Industrial Transition in Rural India: Artisans, Traders, and Tribals in South Gujarat. Popular Prakashan, 111. ISBN 978-0-86132-067-7.
- ↑ "India Has Rich State In Baroda". Hartford Courant. 16 August 1927. https://web.archive.org/web/20121104084919/http://pqasb.pqarchiver.com/courant/access/808132672.html?dids=808132672:808132672&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Aug+16,+1927&author=&pub=Hartford+Courant&desc=India+Has+Rich+State+In+Baroda&pqatl=google. Retrieved on ۳ دسمبر ۲۰۱۹.
- ↑ (1918) A History of the Maratha People Volume 3. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس, 2-10.