پانیپت
| پانیپت | ||
|---|---|---|
 |
||
| انتظامی تقسیم | ||
| ملک |  بھارت [۱]
| |
| دارالحکومت برائے | ||
| تقسیم اعلیٰ | ضلع پانیپت | |
| جغرافیائی خصوصیات | ||
| متناسقات | 29°23′15″N 76°58′12″E / 29.3875°N 76.97°E | |
| رقبہ | 64 مربع کلومیٹر | |
| بلندی | 219 میٹر | |
| مزید معلومات | ||
| اوقات | متناسق عالمی وقت+05:30 | |
| رمزِ ڈاک | 132103
| |
| فون کوڈ | 180 | |
| باضابطہ ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ | |
| جیو رمز | 1260476[۲] | |
|
|
||
ترمیم  | ||
| پانیپت پانڈوپرستھا | |
|---|---|
| شہر | |
| عرفیت: لڑائیاں دا شہر | |
| دیس | بھارت |
| راج | ہریانہ |
| ضلع | پانیپت |
| قائم از | پانڈو |
| حکومت | |
| • قسم | مہانگر؉ پالکا |
| • مجلس | پانیپت مہانگر؉ پالکا |
| رقبہ[۳] | |
| • کل | ۱,۷۵۴ مربع کلومیٹر (لکھت غلطی:اچانک < اوپریٹر مربع میل) |
| بلندی | ۲۱۹ میٹر (۷۱۹ فٹ) |
| آبادی (2011)[۴] | |
| • کل | ۱,۲۰۲,۸۱۱ |
| بولیاں | |
| • سرکاری | ہندی |
| منطقۂ وقت | بھارتی معیاری سماں (UTC+5:30) |
| پنّ کوڈ | 132103 |
| ٹیلیفون کوڈ | 0180 |
| گڈی نمبر پلیٹ | HR-06 (نجی واہن) HR-67 (وپاری واہن) |
| ویب سائٹ | panipat |
اچارن (help·info)) ہریانہ، بھارت دا اکّ تریخی شہر اے۔[۵] ایہہ NH-1 'تے دلی توں ۹۵ کلومیٹر اتر اتے چنڈی گڑھ توں ۱۶۹ کلومیٹر دکھن وچ اے۔ ۱۵۲۶, ۱۵۵۶ اتے ۱۷۶۱ وچ لڑیاں گئیاں تن وڈیاں لڑائیاں شہر دے نیڑے ہوئیاں۔ ایہہ شہر بھارت وچ "بنکراں دا شہر" اتے "کپڑا شہر" وجوں مشہور اے۔ "کپڑا ریسائیکلنگ لئی گلوبل سینٹر" ہون کرکے اسنوں "کاسٹ-آف کیپیٹل" وجوں وی جانیا جاندا اے۔[۶] پانیپت بھارت وچ گمبھیر طور 'تے پردوشت صنعتی علاقہ دی لسٹ وچ شامل اے۔ شہر دا مکمل ماحول آلودگی سوچک انک (CEPI) انکلیشور (گجرات) دے ۸۸٫۵۰ دے مقابلے ۷۱٫۹۱ اے۔[۷] پانیپت دا گھاتک میدان تن لڑائیاں دا تھاں اے جیہناں نے بھارت دے اتہاس نوں بدل دتا، جس دے نتیجے وجوں مغل سامراج دی سرجنا اتے تأئید ہوئی، نال ہی اتری بھارت وچ مراٹھا سنگھ دی نرنائک ہار ہوئی۔
اتہاس
سودھو
پانیپت بھارتی اتہاس وچ تن اہم لڑائیاں دا نظارہ سی۔ پانیپت دی پہلی لڑائی ۲۱ اپریل ۱۵۲۶ نوں دلی دے افغان سلطان ابراہم لودھی اتے ترکو-منگول جنگی بابر وچکار لڑی گئی سی، جسنے بعد وچ اتری برصغیر وچ مغل راج قائم کیتا سی۔ بابر دی فوج نے ابراہم دی اکّ لکھ (اکّ لکھ) فوجاں دی بہت وڈی فوج نوں ہرایا۔ پانیپت دی اس پہلی لڑائی نے اس طرحاں دلی وچ بہلول لودھی ولوں قائم 'لودی راج' دا انت کر دتا۔ اس لڑائی نے بھارت وچ مغل راج دی شروعات کیتی۔
پانیپت دی دوجی لڑائی ۵ نومبر ۱۵۵۶ نوں اکبر دیاں فوجاں اتے دلی دے آخری ہندو بادشاہ ہیم چندر وکرمادتیا وچکار لڑی گئی سی۔[۹][۱۰]ہیم چندر، جس نے اکبر دی فوج نوں ہرا کے آگرہ اتے دلی ورگے راجاں 'تے قبضہ کر لیا سی اتے ۷ اکتوبر ۱۵۵۶ نوں دلی دے پرانا قلعہ وکھے تاجپوشی توں بعد اپنے آپ نوں آزاد بادشاہ اعلان کیتا سی، کول وڈی فوج سی، اتے شروع وچ اس دیاں فوجاں جتدیاں رہیاں سن، پر اچانک اوہ ماریا گیا۔ اکھ وچ تیر مار کے بے ہوش ہو گیا۔ ہاتھی دی پٹھّ 'تے اس نوں اپنے ہاؤڈے وچ نہ دیکھ کے، اس دی فوج بھجّ گئی۔ بے ہوش ہیمو نوں اکبر دے ڈیرے وچ لجایا گیا جتھے بیرم خان نے اسدا سر قلم کر دتا۔[۱۱] اس دا سر دلی دروازے دے باہر پھانسی دین لئی قابل بھیجیا گیا سی، اتے اس دا دھڑ دلی وچ پرانا قلعہ دے باہر لٹکایا گیا سی۔ راجا ہیمو دی شہادت دا تھاں ہن پانیپت وچ اکّ مشہور استھان اے۔
پانیپت نوں دلی سرکار دے ماتحت پرگنے وجوں آئین-اے-اکبری وچ لسٹ بند کیتا گیا اے، شاہی خزانے لئی ۱۰٬۷۵۶٬۶۴۷ ڈیماں دا مالیا پیدا کردا اے اتے ۱۰۰۰ پیدل اتے ۱۰۰ گھوڑسوار فوج دی سپلائی کردا اے۔ اس وچ اس ویلے اٹاں دا قلعہ سی جس دا ذکر وی کیتا گیا اے۔[۱۲]
پانیپت دی تیجی لڑائی ۱۴ جنوری ۱۷۶۱ نوں مراٹھا سامراج اتے افغان اتے بلوچ حملہ آوراں وچکار لڑی گئی سی۔ مراٹھا سامراج دیاں فوجاں دی اگوائی سداشوراؤ بھاؤ کر رہے سن اتے افغاناں دی اگوائی احمد شاہ ابدالی کر رہے سن۔ افغاناں کول کل ۱۱۰٬۰۰۰ فوجی سن، اتے مراٹھیاں کول ۷۵٬۰۰۰ سپاہی اتے ۱۰۰٬۰۰۰ عقیدت مند سن۔ بھارت دے ہور سامراجاں دے اسہیوگ کارن مراٹھا سپاہیاں نوں غذا نہیں مل رہا سی۔ افغاناں نوں غذا دی سپلائی لئی نجیب-اد-دولا اتے شجاع-اد-دولا ولوں حمایت دتا گیا سی، اتے مراٹھیاں دے نال تیرتھ یاتری سن، جو لڑن وچ اسمرتھّ سن، جیہناں وچ عورت عقیدت مند وی شامل سن۔ ۱۴ جنوری نوں، افغاناں دی جت دے نتیجے وجوں ۱۰۰٬۰۰۰ توں ودھ فوجی مارے گئے۔ حالانکہ، جت توں بعد، دشمن اتری بھارت دا ساہمنا کر رہے افغان، جانی نقصان توں بچن لئی افغانستان ول پچھے ہٹ گئے۔ اس لڑائی نے ایسٹ انڈیا کمپنی لئی بھارت وچ کمپنی حکمرانی قائم کرن لئی اکّ مشرق-سوچک وجوں کم کیتا کیونکہ اتری اتے شمال مغربی بھارتی ریاستاں دے زیادہ تر حصے کمزور ہو گئے سن۔[۱۳]
جغرافیہ
سودھوپانیپت 29°23′15″N 76°58′12″E / 29.3875°N 76.9700°E تے واقع اے۔[۱۴] اسدی اوسط اچائی ۲۱۹ میٹر (۷۱۸ فٹ) اے۔
زمین چنہ
سودھوہیمو دی سمادھی ستھل
سودھوزخمی ہیمو نوں پانیپت دی دوجی لڑائی وچ شاہ قلی خان نے پھڑ لیا اتے پانیپت وکھے جیند روڈ 'تے شوداپر وکھے مغل کیمپ وچ لے گئے۔[۱۵] بدایونی دے مطابق،[۱۱] بیرم خان نے اکبر نوں ہیمو دا سر وڈھن لئی کیہا تاں جو اوہ غازی دا خطاب حاصل کر سکے۔ اکبر نے جواب دتا، "اوہ پہلاں ہی مر چکا ہے، جیکر اس وچّ لڑائی دی طاقت ہندی تاں میں اسنوں مار دندا۔" اکبر دے انکار کرن توں بعد ہیمو دے سریر نوں مغل لڑائی روایت ولوں اعزاز دین توں انکار کر دتا گیا سی اتے بیرم خان ولوں غیر رسمی طور 'تے سر قلم کر دتا گیا سی۔ ہیمو دے سر نوں قابل بھیجیا گیا سی جتھے اسنوں دلی دروازے دے باہر لٹکایا گیا سی جدوں کہ اسدی لاش نوں اس دے سپوٹراں، جو مکھ طور 'تے مسلمان اتے ہندو دوویں ہی اسدی پرجا سن، نوں ڈراؤن لئی دلی وچ پرانا قلعہ دے باہر اکّ گبٹ وچ رکھیا گیا سی۔[۱۶]
ابراہم لودھی دا مقبرہ
سودھوایہہ شیر شاہ سوری دے مرن دے پچھتاوے وچوں اکّ سی کہ اوہ ڈگے ہوئے بادشاہ ابراہم لودھی دی قبر بناؤن دے اپنے ارادے نوں کدے پورا نہیں کر سکیا۔ بہت بعد وچ، ۱۸۶۶ وچ، انگریزاں نے گرینڈ ٹرنک روڈ دے اساری دوران مقبرے نوں بدل دتا، جو کہ صرف اکّ عام قبر سی اتے پانیپت دی لڑائی وچ ابراہم لودھی دی موت نوں اجاگر کرن والے اکّ شلالیکھ دے نال اکّ پلیٹ فارم جوڑیا۔[۱۷][۱۸][۱۹]
بابر دی کابلی باغ مسجد
سودھوکابلی باغ مسجد دے نال کابلی باغ دا باغ اتے اکّ ٹینک بابر ولوں پانیپت دی پہلی لڑائی توں بعد ابراہم لودھی اتے اپنی جت دی یاد وچ بنایا گیا سی۔ کجھ سالاں بعد جدوں ہمایوں نے پانیپت دے نیڑے شیر شاہ سوری نوں ہرایا، تاں اسنے اس وچ اکّ چنائی پلیٹ فارم جوڑیا اتے اسنوں 'چبوترا' فتح مبارک کیہا، جسدا شلالیکھ ۹۳۴ ہجری (۱۵۵۷ عیسوی) سی۔ ایہہ عمارتاں اتے باغ اجے وی کابلی دے نام ہیٹھ موجود ہن۔ بابر دی بیوی - مسمت کابلی بیگم دے ناں 'تے باغ نوں بلایا گیا۔
کالا انب
سودھوروایت دے مطابق، پانیپت توں ۸ کلومیٹر اتے کرنال توں ۴۲ کلومیٹر دور، جتھے سداشو راؤ بھاؤ نے پانیپت دی تیجی لڑائی دوران اپنیاں مراٹھا فوجاں دی کمانڈ کیتی سی، اکّ دورے انب دے درخت (کالا انب) ولوں چنھت کیتا گیا سی جو ادوں توں الوپ ہو گیا اے۔ اس دے پتیاں دا گوڑا رنگ شاید نام دا مول سی۔ سائیٹ 'تے لوہے دی ڈنڈے نال اکّ اٹّ دا تھمھ اے اتے ڈھانچہ لوہے دی واڑ نال گھریا ہویا اے۔ اس سائیٹ نوں ہریانہ دے گورنر دی پردھانگی والی اکّ سوسائٹی ولوں ترقی یافتہ اتے سندر بنایا جا رہا اے۔
پانیپت سنڈروم
سودھوشبد "پانیپت سنڈروم" شبدکوش وچ بھارتی لیڈراں ولوں حکمت عملی سوچ، تیاری اتے نرنائک کاروائی دی گھاٹ دے روپ وچ داخل ہویا اے، اس طرحاں اکّ حملہ آور فوج نوں اوہناں دے علاقہ وچ چنگی طرحاں داخل ہون دی آگیا دتی گئی اے۔ ایہہ اس حقیقت 'تے بیسڈ اے کہ اتھے لڑیاں گئیاں تن لڑائیاں وچ، بچاء کرن والیاں فوجاں نوں ہر وار فیصلہ کن ہار ملی۔ اس نوں ایئر کموڈور جسجیت سنگھ نے تیار کیتا سی۔[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]
کنیکٹیوٹی
سودھوہوائی ولوں سبھ توں نزدیکی ہوائی اڈا اندرا گاندھی قومانتری ہوائی اڈا اے اتے ۹۹ کلومیٹر دی دوری 'تے اے۔ جڑن دا اکّ ہور طریقہ اے چنڈی گڑھ قومانتری ہوائی اڈے توں دوری ۱۶۰٫۵ کلومیٹر اے۔ بعد وچ تسیں کیب، بسّ جاں ریلگڈی راہیں آسانی نال پانیپت پہنچ سکدے ہو۔
ریل ولوں پانیپت جنکشن اکّ چنگے ریلوے نیٹورک ولوں جڑیا ہویا اے۔ انچاہر ایکسپریس، مصوری ایکسپریس، جہلم ایکسپریس، شتابدی کجھ ٹریناں ہن جو اس جنکشن 'تے رکدیاں ہن۔ ریلوے پچھگچھّ لئی ۱۳۹ ڈائل کرو۔
بسّ راہیں پانیپت نیشنل ہائیوے ۱ 'تے اے اتے گوانڈھی راجاں دے سارے شہراں اتے قصبیاں لئی شاندار بسّ کنیکشن ہن۔ ہریانہ روڈویز دیاں وولوو بساں پانیپت وچوں لنگھدیاں ہن۔ ہریانہ بسّ پچھگچھّ لئی: ۰۱۸۰-۲۶۴۶۵۴۴ ڈائل کرو۔ چنڈی گڑھ جاں دلی توں ہریانہ وولوو بکنگ لئی، www.hartrans.gov.in/online/index.asp 'تے لوگ آن کرو۔ [۲۴]
حوالے
سودھو- ↑ "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في GeoNames ID"۔ GeoNames ID۔ اخذ شدہ بتاریخ ۳ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
- ↑ وصلة : http://geonames.org/1260476 — اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported
- ↑ "Panipat City"
- ↑ "Panipat City Population Census 2011"۔ panipat.gov.in/
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Panipat, the global centre for recycling textiles, is fading". The Economist. 7 September 2017. https://www.economist.com/news/business/21728661-industrys-decline-missed-opportunity-india-panipat-global-centre-recycling.
- ↑ (December 2009) Comprehensive Environmental Assessment of Industrial Clusters. Delhi: Central Pollution Control Board Ministry of Environment and Forests, 25.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ (1995) The Mughal Empire, 7th, The New Cambridge History of India, Cambridge University Press, 13. ISBN 9780521566032.
- ↑ Kolff, Dirk H. A. (2002). Naukar, Rajput, and Sepoy: The Ethnohistory of the Military Labour Market of Hindustan, 1450-1850. Cambridge University Press, 163. ISBN 9780521523059.
- ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ Abdul Quadir Badayuni, Muntkhib-ul-Tawarikh, Volume 1, page 6
- ↑ (1891) The Ain-i-Akbari. Calcutta: Asiatic Society of Bengal, 285.
- ↑ سانچہ:Cite magazine
- ↑ "Maps, Weather, and Airports for Panipat, India"۔ www.fallingrain.com
- ↑ (2004) Medieval India: From Sultanate To The Mughals: Part I: Delhi Sultanate (1206-1526). Har-Anand Publications, 91–93. ISBN 9788124110669.
- ↑ George Bruce Malleson (2001). Akbar and the rise of the Mughal Empire. Genesis Publishing Pvt. Ltd., 71. ISBN 9788177551785.
- ↑ "Tomb of Ibrahim Lodi"۔ ۱۴ مئی ۲۰۰۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ
- ↑ "Ibrahim Lodhi's Tomb in Panipat India"۔ www.india9.com
- ↑ The tale of the missing Lodi tomb The Hindu, 4 Jul 2005.
- ↑ "The Indian Army and the 'Panipat Syndrome'"۔ 30 March 2008
- ↑ "Raja Mandala: Breaking the Panipat syndrome"۔ 4 October 2016
- ↑ "Why India suffers from the Panipat Syndrome"
- ↑ "Indian Defence Philosophy: A 'no-win' Concept"
- ↑ "connectivity"
باہری لنک
سودھوآگرا · الہ آباد · اعظم گڑھ · علی گڑھ · بدایوں · باغپت · بریلی · بہرائچ · بلیا · بلرام پور · باندا · بارابنکی · بستی · بجنور · بلند شہر · چتراکوٹ · چندولی · دیوریا · ایٹا · اٹاوہ · فیض آباد · فرخ آباد · فیروز آباد · فتح پور · غازی آباد · لکھنئو · گونڈا · گورکھپور · ہمیرپور · جونپور · جھانسی · کنوج · کانپور · مہوبا · متھرا · میرٹھ · مرزاپور · مراد آباد · مظفرنگر · نوئیڈا · رائے بریلی · سہارن پور · رامپور · شاہ جہاں پور · وارانسی · حیدرآباد · ممبئی · کلکتا · نویں دہلی · چنائی · بنگلور · جے پور · بھوپال · پٹنا · جبل پور · اجمیر · گڑگاؤں · فرید آباد · احمد آباد · اورنگ آباد ·