کرار حسین

پروفیسر کرار حسین
جم	ستمبر 8, 1911(1911-09-08) کوٹہ، راجستھان، برطانوی ہندوستان
موت	۷ نومبر ۱,۹۹۹(1999-11-07) (عمر 88 سال) کراچی، پاکستان
دفن تھاں	سخی حسن قبرستان، کراچی
قلمی ناں	کرار حسین
کم کِتہ	تدریس ،ماہرِ تعلیم دانشور ، مصنف
بولی	اردو
نسل	مہاجر قوم
شہریت	پاکستانی
تعلیم	ایم اے (اردو)، ایم اے (انگریزی)،
مادر علمی	آگرہ یونیورسٹی
صنف	تحقیق، قرآن،تنقید
وڈے کم	قرآن تے زندگی مطالعۂ قرآن غالب:سب چنگا کدرے جسنو‏ں

پروفیسر کرار حسین (پیدائش: 8 ستمبر، 1911ء - وفات: 7 نومبر، 1999ء) پاکستان تو‏ں تعلق رکھنے والے ممتاز ماہرِ تعلیم، عالم دین، دانشور،مصنف تے یونیورسٹی بلوچستان دے وائس چانسلر سن جو اپنی کتاب 'قرآن تے زندگی' د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور و معروف نيں۔ پروفیسر کرار حسین 'اسلام وچ ترقی پسند نقطۂ نظر' اُتے یقین رکھدے سن ۔

حالات زندگی

پروفیسر کرار حسین 8 ستمبر، 1911ء نو‏‏ں کوٹہ، راجستھان، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ آگرہ یونیورسٹی تو‏ں ایم اے (اردو)، ایم اے (انگریزی) د‏‏ی ڈگریاں حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ زمانہ طالب علمی وچ اوہ انڈین نیشنل کانگریس تے خاکسار تحریک تو‏ں وی وابستہ ہوئے۔ تعلیم د‏‏ی تکمیل دے بعد انہاں نے تدریس نو‏‏ں اپنا شغل بنایا۔ تے 1933 وچ میرٹھ کالج وچ بطور لیکچرر متعین ہوئے اوتھ‏ے انہاں دے شاگرداں وچ جمیل جالبی، انتظار حسین ،حسن عسکری تےسلیم احمد دے ناں وی شامل نيں ۔ تقسیم ہند دے بعد اوہ پاکستان آ گئے جتھ‏ے اوہ متعدد تعلیمی ادارےآں دے پرنسپل تے یونیورسٹی بلوچستان دے وائس چانسلر رہ‏‏ے۔ اوہ کراچی وچ اسلامی ریسرچ سینٹر دے ڈائریکٹر وی رہ‏‏ے۔ اوہ ادبیات ،علم التعلیم، اسلامی تریخ، فلسفہ تے سماجی و ثقافتی مسائل تو‏ں متعلق وسیع علم رکھدے سن تے انہاں موضوعات اُتے اپنی تحریر و تقریر تو‏ں گراں قدر سرمایہ نسلِ نو نو‏‏ں منتقل کیتا۔

ان دیاں لکھتاں وچ 'قرآن تے زندگی'، 'مطالعہ قرآن' تے 'غالب: سب چنگا کدرے جسنو‏ں' وغیرہ شامل نيں۔ اس دے علاوہ وی انہاں د‏‏ی تقاریر دے کئی مجموعے کتابی صورت وچ شائع ہوچکے نيں۔ انہاں نو‏‏ں خطابت تے مضمون نگاری دے علاوہ شاعری تو‏ں وی شغف رہیا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی اولاد وچ پروفیسر شائستہ زیدی، سینیٹر تاج حیدر، پروفیسر شبیہ حیدر تے صادقہ صلاح الدین تعلیمی، سیاسی و سماجی شعبہِ زندگی وچ بہت فعال نيں۔

نمونہِ کلام

پروفیسر کرار حسین دے کلام وچ نعت، سلام، منقبت، مرثیہ، نظم و غزل ہر صنفِ سخن شامل اے، جو گاہے بگاہے مختلف ادبی جرائدکی زینت بنی۔

نعتیہ کلام

حائل نظر کے سامنے پردے اگر نہیں		دنیا بجز ستیزہ گہِ خیر و شر نہیں
اے رحمت و جہاد کے مولا تیرے بغیر		اس رزمگاہ میں کوئی تیغ و سپر نہیں
میں اور تمہارا ذکر خدا ساز بات ہے		دل لاکھ چاہتا ہے پہ اتنا جگر نہیں
سچ ہے تمہارا نام نذیر و بشیر ہے
سچ ہے ہمیں جزا و سزا سے مفر نہیں

٭٭٭

مرثیہ دے بند

کربلا کربلا ! ارضِ کرب و بلا ، مہرِ صدق و صفا کے سپہرِ بریں
رازہاۓ فنا و بقا کی امیں ، خاتمِ موت پر زندگی کا نگین
با ادب ! با ادب ! میرے دل کی تڑپ ، دیکھ ، پھر دیکھ ، اے میری چشمِ یقین
حق کی آیات بکھری ہوئ ہیں یہاں ، عرشِ اعظم کے تارے ہیں ذرے نہیں
مہبطِ انبیا ، قبلہِ اولیا ، سجدہ گاہِ ملائک ہے یہ سرزمیں

.....

مرحبا تجھ کو انسانیت کے شہید ، مرحبا ! مرحبا ! شاہِ یزداں شکار
تیرے گھوڑوں کی ٹاپوں میں ہے انقلاب ، تیری آنکھوں میں آباد جانِ بہار
منزلیں سینکڑوں لے کے آغوش میں ، اٹھ رہا ہے تیرے کارواں کا غبار
عزمِ مختار ہے کارواں کا جرس ، دستِ جبار میں کارواں کی مہار
وادیِ صبر و تسلیم کے شہسوار ، اللہ ، اللہ ، یہ جبر ، یہ اختیار

٭٭٭

غزل

دیارِ دوست کو جاتے ہیں کارواں اب بھی		دیارِ دوست کا ملتا نہیں نشاں اب بھی
بروئے خاک برھنہ میں ہڈیاں اب بھی		ہر اک بہار پہ ہے حشر کا گماں ابھی
نہ دل کی راکھ کریدو ، حذر کرو اس سے		کہ دل کی راکھ سے بنتی ہیں بجلیاں اب بھی
بلوں میں چیونٹیوں کے امن ڈھونڈنے والو
ہوا کے دوش پہ اک تخت ہے رواں اب بھی

پروفیسر کرار حسین، سال بہ سال

• 8 ستمبر 1911 پیدائش
• 1927 وچ میٹرک دے بعد میرٹھ کالج وچ داخلہ
• میرٹھ کالج تو‏ں انٹرمیڈیٹ تے سینٹ جان کالج، آگرہ تو‏ں گریجویشن مکمل د‏‏ی ۔
• ایم اے اردو تے ایم اے انگلش، آگرہ یونیورسٹی تو‏ں کیا
• زمانہِ طالب علمی وچ ہی پہلے انڈین نیشنل کانگریس تو‏ں تے فیر خاکسار تحریک تو‏ں وابستگی اختیار کيتی ۔
• خاکسار تحریک دے دو مجلاں الامین تے " ریڈئینس " د‏‏ی ادارت
• 1933 وچ میرٹ کالج وچ بطور لیکچرار انگریزی ادب تعینا‏‏تی
• 1948 وچ میرٹھ کالج تو‏ں استغفی تے پاکستان آمد
• 1948 وچ اسلامیہ کالج، کراچی وچ بطور لیکچرار انگریزی ادب تعینا‏‏تی
• 1955 وچ اسلامیہ کالج، کراچی دے پرنسپل دے عہدے تو‏ں استغفی تے مغربی پاکستان ایجوکیشنل سروس وچ سینئیر گریڈ ون آفیسر د‏‏ی ذمہ داریاں سنبھالاں ۔
• 29جون تا 8 جولائ‏ی1964 تک سوات وچ امریکن لٹریچر اُتے سمپوزیم وچ شرکت۔
• 1967 تک علی الترتیب گورنمنٹ کالج میر پور خاص، گورنمنٹ کالج خیر پور، گورنمنٹ کالج کوئٹہ وچ پرنسپل دے عہدے اُتے تقرری ہُندی رہی ۔
• 1967 تو‏ں 1972 تک یونیورسٹی ملیہ کراچی وچ فیر تو‏ں شعبہِ انگریزی تو‏ں وابستگی
• اکتوبر 1972 تو‏ں دسمبر 1976 تک بلوچستان یونیورسٹی دے وائس چانسلر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات
• 24 نومبر تا 26 نومبر 1975 تک پیرس وچ فرینکو پاکستان کولوکیمین ٹریڈیشن، نیشنل آئیڈینٹیٹی اینڈ ڈویلپمینٹ دے سیمینار وچ شرکت ۔
• 10مارچ تو‏ں 16مارچ 1976 تک ٹوکیو وچ ریپریزینٹیٹوز آف کلچرل ریسرچ انسٹی ٹیوشنز، یونیسکو د‏‏ی میٹنگ وچ شرکت ۔
• 29 اگست تا4ستمبر 1976 سینٹو کانفرنس آف یونیورسٹی ریکٹرز، استنبول، انقرہ وچ شرکت۔
• 1977 تو‏ں نومبر 1999 تک اسلامک کلچر اینڈ ریسرچ انسٹی ٹیوٹ دے ڈائریکٹر رہے
• 1977 وچ گورننگ باڈی آف آڑ سی ڈ ی کلچرل ڈویژن، تہران دے اجلاس وچ شرکت ۔
• فروری 1980 وچ ورلڈ اسلامک سیمینار واشنگٹن وچ شرکت ۔
• اگست 1983ماں پہلی عالمی اہلِ بیت ؑ کانفرنس، لندن وچ شرکت ۔
• جولائ‏ی 1984ماں امام حسین ؑ چودھواں صدی، عالمی سیمینار، لندن وچ شرکت ۔
• اگست1985 تے اگست 1988 وچ بطور لیکچرر دورہِ لندن ۔
• 7 نومبر، 1999ء نو‏‏ں کراچی، پاکستان وچ وفات پاگئے

ممبر شپ تے صدارت

1۔ اسلامک ریسرچ کونسل، اسلام آباد د‏‏ی گورننگ باڈی دے ارکان	2۔ اقبال اکیڈمی، لاہور د‏‏ی ایگزیکٹو کمیٹی دے ارکان
3۔ قومی ہجریٰ کمیٹی چودھواں صدی د‏‏ی تقریبات دے ارکان	4۔ قومی کمیٹی برائے ترقی اردو بورڈ، لاہور دے ارکان
5۔ قومی کمیٹی برائے ترقی اردو بورڈ، کراچی دے ارکان	6۔ پاکستان ویمن رائیٹس کمیشن دے ارکان
7۔ آر سی ڈی کلچرل ڈویژن دے ارکان	8۔ اکیڈمک کونسل، کراچی یونیورسٹی دے ارکان
9۔ سینڈیکیٹ، کراچی یونیورسٹی دے ارکان	10۔ ڈائریکٹر اسلامک کلچرل اینڈ ریسرچ سینٹر کراچی
11۔ فیض فاؤنڈیشن پاکستان دے بانی ممبر	12۔ انجمن ترقی اردو دے ارکان
13۔ اکادمی ادبیات پاکستان دے ارکان	14۔ پاکستان ایڈمنسٹریٹو سٹاف کالج لاہور د‏‏ی گورننگ باڈی دے ارکان
15۔ ہیلپنگ ہینڈ ٹرسٹ، کراچی دے بانی ممبر

لکھتاں

اردو کتاباں تے مضامین

1۔ سورہ الاخلاص (مطالعہِ قرآن سیریز)	5۔ سورہ یس (مطالعہِ قرآن سیریز)	9۔ قرآن تے زندگی
2۔ سورہ الکافرون (مطالعہِ قرآن سیریز)	6۔ سورہ العصر (مطالعہِ قرآن سیریز)	10۔ سوالات و خیالات
3۔ معوذتین (مطالعہِ قرآن سیریز)	7۔ سورہ التین (مطالعہِ قرآن سیریز)	11۔ غالب:سب چنگا کدرے جسنو‏ں
4۔ سورہ فجر (مطالعہِ قرآن سیریز)	8۔ نفسِ مطمئنہ (مطالعہِ قرآن سیریز)	12۔ اقبال، سوشلزم تے اسلام

انگریزی کتاباں تے تراجم

1	Study of the Quran by Prof Karrar Hussain	2	Message of Islam and Karbala by Prof Karrar Hussain
3	The Islamic Revolution by Prof Karrar Hussain	4	Dua e Makaram e Ikhlaq translated by Prof Karrar Hussain
5	Distribution of Wealth in Islam by Maulana Ashraf Ali Thanwi Translated by Prof Karrar Hussain & Prof Hasan Askari	6	Answer to Modernism by Maulana Ashraf Ali Thanwi Translated by Prof Karrar Hussain & Prof Hasan Askari

وفات

پروفیسر کرار حسین 7 نومبر، 1999ء نو‏‏ں کراچی، پاکستان وچ وفات پاگئے تے کراچی دے سخی حسن قبرستان وچ سپردِ خاک ہوئے۔

حوالے