پاکستان دے عام انتخابات، 2018ء
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قومی اسمبلی پاکستان دی کُل 342 نشستاں اکثریت کے لیے 172 نشستیں درکار | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
استصواب رائے | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ٹرن آؤٹ | 51.6%[۱] ( 3.4pp) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
پندرہويں قومی اسمبلی تے چار صوبائی اسمبلیاں دے اراکین دا انتخاب کرنے دے لئی پاکستان وچ عام انتخابات یا الیکشن 25 جولائی، 2018ء نوں منعقد ہوئے۔[۲][۳] جس وچ قومی اسمبلی دی کل 272 نشستاں وچوں 270 نشستاں اُتے عام انتخابات ہوئے زیادہ تر دا خیال سی کہ پاکستان مسلم لیگ (ن) دوسرے نمبر اُتے ہوئے گی جدوں کہ پاکستان تحریک انصاف واضح برتری حاصل کرے گی۔ پاکستان تحریک انصاف نے قومی اسمبلی دی 116 سیٹاں لے کے پاکستان مسلم لیگ ن نوں 64 نشستاں اُتے محدود کيتا تے پاکستان تحریک انصاف وفاق خیبر تے پنجاب وچ حکومت بنانے وچ کامیاب ہوئے گئی۔ عدلیہ، فوج تے انٹیلی جنس ایجنسیاں دی نگرانی وچ ہونے والے انتخابات ہوئے جانے دے بعد حسب روایت ہارنے والی جماعتاں اسنوں مشکوک بتا رہیاں نيں تے الزام اے کہ پہلے از انتخابات دھاندلی کيتی گئی تاکہ انتخابات دے نتائج پاکستان تحریک انصاف دے حق وچ تے پاکستان مسلم لیگ (ن) دی مخالفت وچ آئے۔ جس نوں الیکشن کمیشن نے مسترد کيتا اے کہ عام انتخابات وچ کوئی دھاندلی نئيں ہوئی[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
غیر سرکاری و غیر حتمی نتائج دے مطابق عمران خان دی جماعت پی ٹی آئی دی واضح برتری دکھادی دی، جدوں کہ مخالف جماعتاں دا خیال اے کہ وڈی سطح اُتے دھاندلی ہوئی۔[۱۲][۱۳][۱۴] پر، الیکشن کمیشن پاکستان نے تمام سیاسی جماعتاں دے الزامات مسترد کر دتے۔[۱۵][۱۶][۱۷]
پس منظر
سودھو2013ء انتخابات
سودھو2013ء دے انتخابات وچ دو مرتبہ پاکستان دے وزیر اعظم رہ چکے نواز شریف دی قیادت والی پاکستان مسلم لیگ 342 نششتاں وچوں 166 نشستاں حاصل کر کے سب توں وڈی جماعت بن دے ابھری۔ حالانکہ اکثریت ثابت کرنے دے لئی ایہ تعداد کافی نئيں سی اُتے متعدد آزاد امیدواراں نے نواز شریف نوں حمایت دے کے پاکستان دی قیادت سونپ دی۔[۱۸]
انتخابات توں پہلے انتخابی مہم دے دوران وچ کرکٹ کھلاڑی توں سیاست دان بنے عمران خان دی قیادت والی پاکستان تحریک انصاف دی کامیابی دی قیاس آرائیاں دی جا رہیاں سن۔ مگر پارٹی انہاں قیاس آرائیاں اُتے کھری نئيں اتر سکی، محض 35 نشستاں اُتے اکتفا کرنا پيا تے اس طرح قومی اسمبلی وچ ایہ تیسرے نمبر اُتے وڈی پارٹی بنی۔ اس نے خیبر پختونخوا وچ اتحادی حکومت وی بنائی۔[۱۹]
آزادی مارچ 2014ء
سودھو- ہور ویکھو: [[]] اور آزادی مارچ
پی ٹی ائی نے پچھلے انتخابات وچ پی ایم ایل (ن) توں شکست کھادی البتہ انہاں نے کئی حلفےآں وچ فیر توں ووٹاں دی گنتی کروانے دی منگ کیتی۔ انہاں دا کہنا سی کہ انہاں حلفےآں وچ مبینہ طور اُتے دھاندلی ہوئی اے۔[۲۰][۲۱] حالانکہ پارٹی نے 2100 صفحات دا قرطاس ابیض (وائٹ پیپر) پیش کيتا جو واضح طور اُتے ایہ ثابت کر رہیا سی کہ پاکستان مسلم لیگ (ن) دے حق وچ ووٹاں دی دھاندلی ہوئی اے جداں کہ پی ٹی آئی دعوی کر رہی سی۔ مگر حکومت تے عدالت عظمیٰ پاکستان نے اس درخواست اُتے کوئی توجہ نئيں دی۔[۲۲] اس اُتے پاکستان تحریک انصاف دے لیڈر عمران خان نے 14 اگست 2014ء نوں آزادی مارچ دا آغاز کيتا جنہاں وچ انہاں نے حکومت توں فیر توں انتخابات کروانے دی منگ کیتی۔ ایہ مارچ 126 دناں تک جاری رہیا، فیر اچانک 2014ء دے پشاور اسکول حملے دا واقعہ پیش آیا جس دے بعد خان اُتے اپنے مارچ نوں قومی اتحاد دی خاطر ختم کرنے دا دباؤ آیا۔[۲۳] اک عدالتی کمیشن تشکیل دتی گئی تاکہ انتخابات وچ ہوئی دھاندلی دی تفتیش کيتی جائے تے انتخابات صاف و شفاف ماحول وچ کرائے جاواں۔[۲۴]
پاناما دستاویزات اسکینڈل
سودھو3 اپریل 2016ء نوں بین الاقوامی تحقیقاتی صحافی تنظیم (آئی سی آئی جے) نے 11.5 ملین خفیہ دستاویزات، جنہاں نوں پاناما دستاویزات دے ناں توں جانا گیا، نوں عوام وچ عام کر دتا۔[۲۵] انہاں دستاویزاں وچ دوسرے ملکاں دی نامی شخصیتاں دے نال نال ایہ گل وی سامنے آئی کہ 8 باہری کمپیاں وچ نواز شریف دے خاندان دا کچھ نہ کچھ حصہ اے۔ ایہی نئيں بلکہ آنجہانی وزیر اعظم پاکستان، انہاں دے بھائی تے وزیر اعلیٰ پنجاب شہباز شریف دے وی ناں سامنے آئے۔[۲۶] آئی سی آئی جے دے مطابق نواز شریف دی بیٹی مریم نواز ، انہاں دا بیٹا حسن نواز تے حسین نواز کئی کمپیناں دے یا تاں ملک نيں یا فیر انہاں دی کچھ نہ کچھ حصہ داری اے۔[۲۷] نواز شریف نے استعفی دینے توں صاف انکار کر دتا تے اور انہاں نے اک عدالتی کمیٹی تشکیل دینے دی کوشش کيتی۔ اس توں حزب مخالف دے رہنما عمران خان نوں عدالت عظمیٰ پاکستان وچ انہاں دے خلاف پٹیشن دائر کرنے دا موقع مل گیا تے انہاں نے ايسے بہانے عدالت توں درخواست کيتی کہ نواز شریف نوں بحیثیت ممبر قومی اسمبلی پاکستان نا اہل قرار دے۔ شیخ رشید احمد تے سراج الحق جداں دوسرے سیاست داناں نے وی عمرا ن خان دا نال دتا تے پٹیشن دائر کيتی۔ عمران خان نے شریف دے استعفی دی اُتے زور منگ دی تے اپنے حامیاں نوں نواز شریف دے استعفی نئيں دینے تک اسلام آباد بند کرنے دی درخواست کيتی۔ حالانکہ ایہ بند شروع ہونے توں پہلے ہی منسوخ ہوئے گیا۔[۲۸] 20 اپریل 2017ء نوں عدالت عظمی نے 3-2 دے فیصلے توں شریف دی نا اہلی اُتے روک لگیا دتی تے معاملے دی ہور تحقیقات دے لئی مشترکہ تحقیقاتی ٹیم دی تشکیل دا حکم دتا۔[۲۹]
10 جولائی 2017ء نوں جے آئی ٹی نے 275 صفحہ دی اپنی رپورٹ اپیکس کورٹ وچ پیش کيتی۔[۳۰][۳۱] رپورٹ نے این اے بی نوں نواز شریف، انہاں دی بیٹی مریم نواز تے انہاں دے دونے بیٹےآں دے خلاف قومی احتساب آرڈیننس دے دفعہ 9 دے تحت ثبوت فراہم کرنے دا حکم دتا۔ ہور ایہ کہ رپورٹ نے ایہ صاف کر دتا کہ مریم نے دستاویز دے نال چھیڑ چھاڑ دی اے کیونجے انہاں نے 2006ء وچ اک دستاویز پیش کيتا جس وچ کیلیبری رسم الخط دا استعمال ہويا اے جدوں کہ ایہ رسم الخط عوام دے لئی 2007ء وچ مہیا ہويا اے۔[۳۲]
نواز شریف نا اہل قرار دتے گئے
سودھو28 جولائی 2017ء نوں جے آئی ٹی دی رپورٹ جمع ہونے دے بعد عدالت عظمی نے فیصلہ دتا کہ نواز شریف نے بے ایمانی دی اے لہذا اوہ آئین پاکستان دے دفعہ 62 تے 63 دے معیار اُتے پورا نئيں اتر رہے نيں۔ انہاں دفعات دے مطابق اس عہدہ اُتے فائز ہونے دے لئی صادق تے امین ہونا لازم اے۔ بالآخر بحیثیت قومی اسمبلی دے رکن تے وزیر اعظم پاکستان اوہ نا اہل قرار دتے گئے۔[۳۳][۳۴] نوں عدالت نے ایہ وی حکم دتا کہ قومی احتساب بیورو شریف، انہاں دے خاندان تے سابق وزیر مالیات اسحاق ڈار دے خلاف ثبورت فراہم کرے۔[۳۵]
انتخابی نظام
سودھوقومی اسمبلی پاکستان دے 342 ارکان تن زمراں وچ دو طریقےآں توں منتخب ہُندے نيں؛ 272 ارکان واحد رکنی حلفےآں توں منتخب ہوئے کے آندے نيں۔[۳۶] 60 نشستاں سوانیاں دے لئی مخصوص نيں تے 10 نشستاں نسلی تے مذہبی اقلیتاں دے لئی مخصوص نيں۔ اک جماعت نوں اکثریت ثابت کرنے دے لئی 137 نششتاں دی ضرورت ہُندی اے۔[۳۷] پر، ایہ تناسب نمبر ووٹ کاسٹ دی بجائے جیتنے والی نشستاں دی تعداد اُتے مبنی اے۔[۳۸] اک جماعت نوں جیتنے دے لئی 137 نشستاں درکار نيں۔[۳۹]
2018ء عام انتخابات انہاں نششتاں اُتے ہوئے جنہاں نوں خانہ و مردم شماری پاکستان 2017ء وچ متعارف کر وایا گیا۔[۴۰] 5 مارچ 2018ء نوں جاری اک نوٹیفکیشن دے مطابق وفاقی راجگڑھ اسلام آباد وچ تن نششتاں ہونگی، پنجاب وچ 141، سندھ وچ 61، خیبر پختونخوا وچ 39، بلوچستان وچ 16 تے وفاقی انتظامی قبائلی علاقےآں وچ 12 نششتاں نشان زد دی گئیاں نيں۔[۴۱][۴۲][۴۳] قومی اسمبلی پاکستان دی تشکیل دے لئی 10.6 کڑوڑ لوک اپنے حق رائے دہی دا استعمال کيتا۔ [۴۴]
انتخابی اصلاحات
سودھوجون 2017ء وچ اقتصادی تعاونی تنطیم نے 864 روپیاں دی قیمت توں نويں طباعتی مشیناں خریدنے دی منظوری دی۔[۴۵] حکومت نے الیکشن کمیشن آف پاکستان تے نادرا دے لئی نويں سافٹ ویئر وی تیار کیتے نيں توں کہ آزاد، شفاف، غیر جانب دار تے پرامن عام انتخابات کروائے جا سکن۔[۴۶]
مد مقابل جماعتاں
سودھوانتخابی مہم
سودھووڈے ضمنی انتخابات (2017ء توں 2018ء)
سودھونواز شریف نوں نا اہل قرار دتے جانے دے بعد پاکستان وچ متعدد ضمنی انتخابات ہوئے۔
لاہور ضمنی انتخابات، ستمبر 2017ء
سودھوسب توں پہلا ضمنی انتخابات شریف دے سابق انتخابی حلقہ این اے۔120 وچ ہويا جو صوبہ پنجاب دے راجگڑھ دے قلب وچ واقع اے جتھے پاکستان مسلم لیگ حکمراں جماعت سی۔ اس مرتبہ وی ايسے نے ایہ نششت جیندی مگر کچھ اسلام پسند جماعتاں دی وجہ توں ووٹ وچ کمی واقع ہوئی۔[۴۷]
پشاور ضمنی انتخابات، اکتوبر 2017ء
سودھودوسرا انتخابات صوبہ خیبر پختونخوا دی راجدھانی پشاور وچ ہويا جتھے پاکستان تحریک انصاف جماعت نششت اُتے قابض سی تے اس مرتبہ وی اوہی کامیاب ہوئی مگر ووٹ وچ کمی دیکھنے نوں ملی۔[۴۸]
لودھراں ضمنی انتخابات
سودھو15 دسمبر 2017ء نوں پی ٹی آئی دے جنرل سکریٹری جہانگیر خان ترین نوں نا اہل قرار دتا گیا۔[۴۹] انہاں دے حلقہ این اے۔154 وچ پی ایم ایل نے اقبال شاہ نے 25000 ووٹ توں ایہ نشست جِت لئی۔ تے جہانگیر ترین دے بیٹے علی ترین نوں ہزیمت دا منہ دیکھنا پيا۔[۵۰]
پاکستان مسلم لیگ (ن)
سودھوپاکستان مسلم لیگ نے اپنی انتخابی مہم دا آغاز 25 جون 2018ء نوں کراچی توں کيتا۔ [۵۱] 5 جولائی 2018ء نوں اس جماعت نے اپنا انتخابی مینی فیسٹو جاری کيتا۔ [۵۲]
پاکستان تحریک انصاف
سودھوپاکستان تحریک انصاف نے اپنی انتخابی مہم دا آغاز 24 جون 2018ء نوں میانوالی توں کيتا۔ 9 جولائی 2018ء نوں عمران خان نے جماعت دا مینی فیسٹو جاری کيتا۔ [۵۳] 23 جولائی 2018ء نوں جماعت نے لاہور وچ ریلیاں نکالاں۔ [۵۴]
پاکستان پیپلز پارٹی
سودھو28 جون 2018ء نوں پی پی پی اپنا مینی فیسٹو جاری کرنے والی پہلی جماعت بنی۔[۵۵] اس جماعت نے اپنی انتخابی مہم دا آغاز 30 جون نوں کيتا تے نال ہی بلاول بھٹو نے لیاری، کراچی وچ اپنا تیسرا دفتر کھولیا۔[۵۶]
مہم
سودھوقومی اسمبلی پاکستان تے خیبر پختونخوا دی صوبائی اسمبلی، سندھ صوبائی اسمبلی، 28 مئی 2018ء نوں تحلیل کر دتی گئياں اوتھے 31 مئی نوں پنجاب صوبائی اسمبلی تے بلوچستان صوبائی اسمبلی وی تحلیل کر دتی گئياں۔[۵۷] اسمبلیاں نوں تحلیل کرنے دا ایہ عمل رمضان دے مبارک ماہ وچ ہويا۔ اک ایسا مہینہ جس وچ مسلمان عبادت کردے نيں ۔ روزہ رکھدے نيں تے دن بھر کچھ نئيں کھاندے نيں۔ لہذا زیادہ تر جماعتاں نے اتنخابی مہم دا آغاز نئيں کيتا۔ جون دے آخر وچ ہی مہماں دا آغاز ہوئے سکا۔ [۵۸]
پرچہ نامزدگی
سودھو4 جون نوں جماعتاں تے امیدواراں نے انتخابات دے لئی پرچہ نامزدگی داخل کرنا شروع کيتا۔ ایہ عمل 8 جون تک جاری رہیا۔[۵۹] اس دے بعد تمام حلفےآں دے ناظم انتخابات نے جانچ پڑتال شروع دی جس دی بنا اُتے ایہ طے کيتا جاندا اے کہ آیا نامزدگی نوں قبول کرنا اے یا مسترد کرنا اے۔ جانچ پڑتال دا نتیجہ وڈا دھماکا خیز سی تے کئی نامور سیاست داناں دی نامزدگی خارج کر دتی گئی۔ انہاں وچ عمران خان، فاروق ستار تے پرویز مشرف ورگی شخصیتاں شامل نيں۔ بعد وچ عمران خان دی نامزدگی قبول کرلئی گئی۔[۶۰][۶۱][۶۲] اس دے علاوہ پی ٹی آئی دے سکریٹری برائے معلومات فواد چودھری تے سابق وزیر اعظم پاکستان شاہد خاقان عباسی پرچہ نامزدگی وچ اپنے اثاثہ دی معلومات فراہم نہ کر نے دے سبب نا اہل قرار دتے گئے۔ ایہ اک متنازع فیصلہ سی کیونجے الیکشن ٹریبیونل نوں کسی وی امیدوار نوں نا اہل قرار دینے دا حق نئيں اے۔ اوہ صرف امیدواری نوں قبول یا مسترد کر سکدا اے۔ بعد وچ عدالت عالیہ لاہور نے اس فیصلہ نوں منسوخ کر کے انہاں دوناں نوں انتخابات وچ حصہ لینے دا اہل قرار دے دتا۔[۶۳][۶۴]
استصواب رائے
سودھو تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: استصواب رائے برائے پاکستانی عام انتخابات، 2018ء
تاریخ | رائے شماری کنندہ | ناشر | سیمپل | پی ایم ایل-این | پی ٹی آئی | پی پی پی | ایم کیو ایم | ایم ایم اے* | اے این پی | ہور | برتری |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
class="unsortable" style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color; width:60px;"| | class="unsortable" style="background:سانچہ:پاکستان تحریک انصاف/meta/color; width:60px;"| | ||||||||||
12 جولائی 2018 | ایس ڈی پی آئی[۶۵] | ہیرلڈ | 6,004 | 25% | 29% | 20% | لبھے نئیں | 3% | 1% | 20% | style="background:سانچہ:پاکستان تحریک انصاف/meta/color" |4% |
4 جولائی 2018 | آئی پی او آر[۶۶] | جی ایس پی | 3,735 | 32% | 29% | 13% | 2% | 3% | 1% | 20% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color" |3% |
6 جون 2018 | گیلپ پاکستان[۶۷] | اخبارات دا جنگ گروہ | 3,000 | 26% | 25% | 16% | لبھے نئیں | 2% | 1% | 30% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color" |1% |
28 مئی 2018 | پلس کنسلٹنٹ[۶۷] | 3,163 | 27% | 30% | 17% | 1% | 4% | 1% | 20% | style="background:سانچہ:پاکستان تحریک انصاف/meta/color" |3% | |
مئی 2018 | گیلپ پاکستان[۶۸] | گیلپ پاکستان | 3,000 | 38% | 25% | 15% | 22% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color" |13% | |||
مارچ 2018 | گیلپ پاکستان[۶۹] | وال اسٹریٹ جرنل | 2,000 | 36% | 24% | 17% | 23% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color" |12% | |||
1 نومبر 2017 | گیلپ پاکستان[۷۰] | جیو/جنگ | 3,000 | 34% | 26% | 15% | 2% | 2% | 2% | 19% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color"|8% |
25 اکتوبر 2017 | پلس کنسلٹنٹ[۷۰] | 3,243 | 36% | 23% | 15% | 2% | 1% | 1% | 22% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color|13% | |
24 اکتوبر 2017 | آئی پی او آر[۷۱][۷۲] | جی ایس پی | 4,540 | 38% | 27% | 17% | 3% | 1% | 1% | 14% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color|11% |
11 مئی 2013 | 2013ء دے عام انتخابات[۷۳] | الیکشن کمیشن آف پاکستان | 45,388,404 | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color"|32.77% | 16.92% | 15.23% | 5.41% | 3.22% | 1.00% | 25.57% | style="background:سانچہ:پاکستان مسلم لیگ (ن)/meta/color"|15.85% |
*متحدہ مجلس عمل سیاسی جماعتاں دی اک اتحادی جماعت اے جو 2002ء وچ بنی تے 2008ء دے انتخابات دے بعد ایہ ختم ہوئے گئی۔ ایہ اتحادی جماعت دسمبر 2017ء وچ دوبارہ بحال ہوئے گئی۔ مندرجہ بالا رائے شماری اتحادی جماعت دی بحالی توں پہلے دی اے، تے اس وچ زیادہ تر تائید جمعیت علمائے اسلام (ف) نوں حاصل اے ۔
تجزیہ
سودھواک تجزیہ دے مطابق کل 272 نششتاں وچوں 30 فیصد نششتاں وچ بھاری جِت ہوئے گی تے انہاں وچ 56 فیصد نششتاں پاکستان مسلم لیگ (ن) نوں ملیاں گی، 18 فیصد پاکستان پپلز پارٹی نوں تے 16 فیصد متحدہ قومی موومنٹ نوں تے 9 فیصد پاکستان تحریک انصاف نوں ملیاں گی۔ الیکشن ہیٹریک دے تجزیہ وچ 22 فیصد ہیٹرک نششدیاں سن جس وچ 47 فیصد پی ایم ایل-این کو، 24 فیصد پی پی پی نوں تے 15 فیصد ایم کیو ایم نوں ملیاں گی۔ پی ٹی آئی نوں تجزیہ وچ شامل نئيں کيتا گیا کیونجے اس نے 2008ء دے انتخابات وچ حصہ نئيں لیا سی۔
انتخابات
سودھوپہلے از انتخابات تشدد
سودھو- جولائی دے اوائل وچ شمالی وزیرستان دی تحصیل رزمک وچ واقع پاکستان تحریک انصاف دے امیدوار ملک اورنگزیب دے دفتر وچ بم پھٹا جس وچ 10 افراد زخمی ہوئے۔ [۷۴]
7 جولائی نوں بناں وچ متحدہ مجلس عمل دے امیدوار شین ملک دے انتخابی مہم دے دوران وچ اک بم پھٹنے توں پہلے ہی حاصل کر ليا گیا۔[۷۵]
- 10 جولائی 2018ء نوں عوامی نیشنل پارٹی دی ریلی وچ اک خود کش دھماکا ہويا جس وچ 20 افراد جاں بحق ہوئے تے 63 زخمی ہوئے۔ مرنے والےآں وچ اسمبلی حلقہ پی دے 78 دے امیدوار ہارون بلور وی سن ۔ تحریک طالبان پاکستان نے اس حملہ دی ذمہ داری لئی۔ اس حلقہ دے انتخابات بعد تک دے لئی مؤخر کردیے گئے۔[۷۶] 12 جولائی 2018ء نوں قومی اسمبلی دے سابق رکن الحاج شاہ جی گل آفریدی دے ترجمان پشاور گولی باری وچ جاں بحق ہوئے گئے تے اک عام شہری زخمی ہوئے گیا،[۷۷] ايسے دن خضدار وچ واقع بلوچستان نیشنل پارٹی دا دفتر نظر آتش کيتا گیا جس دے نتیجے وچ دو افراد زخمی ہوئے۔[۷۸]
- 13 جولائی 2018ء نوں ضلع مستونگ وچ دو پاکستان وچ دھماکے، 13 جولائی 2018ء ہوئے۔ ایہ دھماکے الیکشن ریلی وچ ہوئے سن جس وچ 154 لوک مر گئے تے 200 توں ودھ زخمی ہوئے۔ بناں وچ اک ایسی واردات وچ 4 مر گئے تے 10 زخمی ہوئے۔ اس مرتبہ جے یو آئی امیدوار اکرم خان درانی دی گڈی دے نزدیک بم دھماکا ہويا۔[۷۹] اوتھے مستونگ وچ داعش نے بلوچستان عوامی پارٹی امیدوار دی ریلی وچ دھمادا کیہ جس وچ امیدوار نوابزادہ سراج رئیسانی سمیت 148 افراد مر گئے تے 186 توں زیادہ زخمی ہوئے۔[۸۰]
- 22 جولائی 2018ء نوں پی ٹی آئی دے امیدوار اکرام اللہ گنڈاپور تے انہاں دا ڈرائیور ڈیرہ اسماعیل خان دے نزدیک اک خود کش دھمادا ميں لقمہ اجل بن گئے۔[۸۱] ايسے دن اک گمنام بندوق دھاری نے بناں وچ گولی باری شروع کر دتی مگر کوئی زخمی نئيں ہويا۔[۸۲]
- 24 جولائی 2018ء نوں ضلع کیچ وچ پاک فوج دے 3 جوان سمیت کل 4 افراد مارے گئے۔[۸۳]
الیکشن دے دن تشدد
سودھو- 25 جولائی 2018ء نوں کوئٹہ وچ انتخابات دے دوران وچ اک دھماکا ہويا جس وچ 31 مارے گئے تے 35 زخمی ہوئے۔[۸۴]
- خیبر دے شمالی شہر صوابی وچ پی ٹی ائی تے عوامی نیشنل پارٹی دے درمیان وچ گولی باری ہوئی جس وچ اک موت تے تن زخمی ہوئے۔[۸۵]
- سندھ دے جنوب وچ لاڑکانہ وچ پولنگ اسٹیشن دے باہر اک دستی بم حملہ ہويا جس وچ 3 افراد زخمی ہوئے۔[۸۶]
- خانیوال وچ اک سیاسی جھڑپ وچ اک موت ہوئی تے اک زخمی ہويا۔[۸۷]
7 ہور واقعات وچ کئی افراد زخمی ہوئے۔
نتائج
سودھوقومی اسمبلی
سودھوجماعت | ووٹ | % | نشستاں | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
عام | مخصوص[۸۸] | کل | +/– | ||||||
سوانیاں | اقلیتاں | ||||||||
پاکستان تحریک انصاف | 16,884,266 | 31.87 | 125 | 28 | 5 | 158[۸۹] | +123 | ||
پاکستان مسلم لیگ (ن) | 12,930,117 | 24.40 | 64 | 16 | 2 | 82 | -103 | ||
پاکستان پیپلز پارٹی | 6,913,466 | 13.05 | 43 | 9 | 2 | 54 | +12 | ||
متحدہ مجلس عمل | 2,568,421 | 4.85 | 12 | 2 | 1 | 15 | -4[۹۰] | ||
متحدہ قومی موومنٹ | 731,335 | 1.38 | 6 | 1 | 0 | 7 | -17 | ||
پاکستان مسلم لیگ (ق) | 517,354 | 0.98 | 4 | 1 | 0 | 5 | +3 | ||
بلوچستان عوامی پارٹی | 318,834 | 0.60 | 4 | 1 | 0 | 5 | new | ||
بلوچستان نیشنل پارٹی | 238,696 | 0.45 | 3 | 1 | 0 | 4 | +3 | ||
گرینڈ ڈیموکریٹک الائنس | 1,193,087 | 2.25 | 2 | 1 | 0 | 3 | -4[۹۱] | ||
عوامی نیشنل پارٹی | 815,843 | 1.54 | 1 | 0 | 0 | 1 | -2 | ||
عوامی مسلم لیگ | 119,362 | 0.23 | 1 | 0 | 0 | 1 | - | ||
جمہوری وطن پارٹی | 23,397 | 0.04 | 1 | 0 | 0 | 1 | +1 | ||
تحریک لبیک پاکستان | 2,234,138 | 4.22 | 0 | 0 | 0 | 0 | new | ||
پشتونخوا ملی عوامی پارٹی | 134,713 | 0.25 | 0 | 0 | 0 | 0 | -4 | ||
ہور جماعتاں | 0 | 0 | 0 | 0 | -5 | ||||
آزاد | 6,060,122 | 11.44 | 13 | 0 | 0 | 13[۸۹] | -14 | ||
ملتوی | – | – | 2 | – | – | 2 | – | ||
غلط/خالی ووٹ | – | – | – | – | – | – | |||
کُل | 52,982,119 | 100 | 272 | 60 | 10 | 342 | 0 | ||
رجسٹرڈ ووٹر/ٹرن آؤٹ | 51.7 | – | – | – | – | – | |||
ذریعہ: الیکشن کمیشن پاکستان |
وزیر اعظم تے اسپیکر قومی اسمبلی دے لئی انتخابات
سودھوامیدوار | حمایتی جماعتاں | برائے عہدہ | حاصل شدہ ووٹ | |
---|---|---|---|---|
اکثریت درکار ← | 342 وچوں 172 | |||
عمران احمد خان نیازی[۹۲] | پی ٹی آئی ایم کیو ایم پاکستان پی ایم ایل (ق) بی اے پی بی این پی-م جی ڈی اے اے ایم ایل جے ڈبلیو پی |
وزیر اعظم | 176 | |
اسد قیصر خان[۹۳] | اسپیکر | 176 | ||
قاسم خان سوری | ڈپٹی اسپیکر | 183 | ||
میاں محمد شہباز شریف[۹۴] | پی ایم ایل-ن پی پی پی ایم ایم اے اے این پی |
وزیر اعظم | 96 | |
سید خورشید احمد شاہ | اسپیکر | 146 | ||
bgcolor="سانچہ:Jamiat Ulema-e-Islam (F)/meta/color"| | اسد محمود | ڈپٹی اسپیکر | 144 |
رد عمل
سودھواندرون ملکی
سودھونتائج موصول ہونے دے بعد اپوزیشن نے انتخابات نوں ”غیر صاف و شفاف“ قرار دتا۔[۹۵]
الیکشن کمیشن آف پاکستان نے تمام الزامات مسترد کر دتے تے اعلان کيتا کہ جے الزامات ثابت ہوئے تاں تحقیق کيتی جائے گی۔[۹۶]
پاکستان تحریک انصاف دے چیئرمین عمران خان نے قوم توں پہلے خطاب وچ الزامات دا ذکر کيتا تے کہیا کہ جو کہندے نيں کہ الیکشن دے نتائج صحیح نئيں نيں وچ انہاں توں کہندا ہون، آپ جتھے چاہندے نيں اوتھے انکوائری کروائی جائے گی، اس معاملے وچ اسيں اپوزیشن دا مکمل نال دین گے۔[۹۷] انہاں دا ہور کہیا کہ ”یہ پاکستان دی تریخ دے شفاف ترین الیکشن سن ۔“[۹۸]
پاکستان تحریک انصاف دی متوقع کامیابی اُتے ملک بھر وچ جشن منایا گیا۔[۹۹] عمران خان دے احباب کرکٹراں و مشہور شخصیتاں نے انہاں نوں جیتنے تے حکومت بنانے دے لئی ٹویٹر دے ذریعے پیشگی مبارک باد دی۔[۱۰۰]
اقتصادی
سودھوپاکستان تحریک انصاف دی واضح برتری دا اثر پاکستان اسٹاک ایکسچینج اُتے وی دیکھیا گیا، الیکشن 2018 دے بعد ہی اسٹاک مارکیٹ وچ تیزی آ گئی۔ مارکیٹ کھلدے ہی خوب شیئرز خریدے گئے جس توں پہلے ہی گھینٹے وچ ہنڈریڈ انڈیکس 700 سو پوائنٹس ودھ گیا، سرمایہ کار کہندے نيں الیکشن کامیابی توں ہوئے گئے، ہن مارکیٹ وچ جم کر کاروبار ہوئے گا۔ الیکشن دے بعد پہلے کاروباری سیشن دے اختتام اُتے ہنڈریڈ انڈیکس 749 پوائنٹس اضافے توں 42 ہزار 89 پوائنٹس اُتے بند ہويا۔[۱۰۱]
بین الاقوامی
سودھوامریکی محکمہ خارجہ دی ترجمان دا کہنا اے کہ اسنوں پاکستان وچ ووٹنگ توں پہلے دے انتخابی عمل وچ خامیاں اُتے تحفظات نيں، انتخابی مہم دے دوران وچ آزادی اظہار رائے وچ رکاوٹاں پائی گئياں تے انتخابی مہم وچ یکساں مواقع نئيں دتے گئے، لیکن اوہ نويں پاکستانی حکومت دے نال مل کے کم کرنے نوں تیار اے۔ ترجمان دا کہنا سی کہ ایہ رکاوٹاں صاف تے شفاف انتخابات دے لئی حکام دے بیان کردہ مقاصد دے برعکس سن۔ امریکی محکمہ خارجہ دی ترجمان نے ہور کہیا کہ امریکا یورپی مبصرین دے تحفظات توں اتفاق کردا اے کہ پاکستان وچ انتخابات دے لیگل فریم ورک وچ مثبت تبدیلیاں کرنی چاہئاں۔ واضح رہے کہ گزشتہ روز یورپی یونین دے مبصرین نے اک پریس کانفرنس دے دوران وچ کہیا سی کہ پاکستان وچ عام انتخابات دے موقع اُتے آزادی اظہار اُتے پابندیاں تے انتخابی مہم وچ عدم مساوات نے انتخابی لیگل فریم ورک نوں متاثر کيتا۔ ترجمان امریکی محکمہ خارجہ نے کالعدم تنظمیاں توں وابستہ امیدواراں دی انتخابات وچ شرکت اُتے وی تشویش دا اظہار کیا، اُتے انہاں دا کہنا سی کہ امریکا نوں اس گل اُتے خوشی اے کہ پاکستانی عوام نے انھاں مسترد کر دتا۔ ترجمان نے انتخابات وچ پاکستانی عوام دی شرکت نوں وی سراہا، انہاں دا کہنا سی، ”امریکا پاکستانی ووٹرز خصوصاً سوانیاں دی ہمت نوں سراہندا اے، جنہاں نے گھر توں نکل کے ووٹ دتے تے ملک دے مستقبل دے فیصلے وچ اپنا حصہ ڈالیا۔“ انتخابی مہم دے دوران وچ جلساں تے ریلیاں اُتے ہونے والے حملےآں وچ 3 امیدواراں سمیت 150 توں ودھ افراد دی شہادت تے 25 جولائی نوں پولنگ دے دوران وچ کوئٹہ وچ ہونے والے خودکش دھماکے اُتے رد عمل دیندے ہوئے ترجمان امریکی محکمہ خارجہ نے کہیا کہ اسيں دہشت گردی دے انہاں واقعات دی شدید مذمت کردے نيں۔[۱۰۲]
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ «Assembly Wise Voters Turnout». www.ecp.gov.pk. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 7 اگست 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «General polls 2018 would be held on جولائی 25: sources». Dunya News. 22 مئی 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Samaa Web Desk. "Govt to complete its term; elections to be held in جولائی 2018: PM". https://www.samaa.tv/pakistan/2017/12/govt-complete-term-elections-held-جولائی-2018-pm/.
- ↑ «Nawaz Sharif verdict: Ahead of general elections, Pakistan Army exhibits super show of 'soft coup' to prop up extremist parties – Firstpost». www.firstpost.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 7 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); بیش از یک پارامتر|archiveurl=
و|archive-url=
دادهشده است (کمک); بیش از یک پارامتر|archivedate=
و|archive-date=
دادهشده است (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Kanwar، Kamlendra (7 جولائی 2018). «Nawaz Sharif sentencing: More to the judgment than meets the eye». newsnation.in. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 8 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "The End of Democracy or a New Resurgence in Pakistan?". Economic and Political Weekly 53 (24). 5 جون 2015. https://www.epw.in/journal/2018/24/commentary/end-democracy-or-new-resurgence-pakistan.html. Retrieved on 8 جولائی 2018.
- ↑ «A manipulated outcome». telegraphindia.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 8 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Pak Army wants to install a puppet government: Nadeem Nusrat». www.aninews.in. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «The assault on Pakistan media ahead of vote». 4 جولائی 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 7 جولائی 2018 – به واسطهٔ www.bbc.com. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Pakistanis tiring of elections manipulated by establishment – Asia Times». www.atimes.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 8 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Patronage and power plays in Pakistan's electoral politics». eastasiaforum.org. 19 جون 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 8 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Ex-cricketer Khan leads Pakistan elections in early counting". BBC News. 26 جولائی 2018. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-44961193. Retrieved on 27 جولائی 2018.
- ↑ Gannon, Kathy (26 جولائی 2018). "Unofficial Results in Pakistan's Election Show Lead For Imran Khan, But Opponents Allege Fraud". TIME Magazine. https://web.archive.org/web/20180729214550/http://time.com/5349389/pakistan-election-imran-khan-lead-fraud/. Retrieved on 26 جولائی 2018.
- ↑ Shah, Saeed (25 جولائی 2018). "Ex-Cricket Star Imran Khan Headed for Pakistan Election Victory". Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/ex-cricket-star-imran-khan-headed-for-pakistan-election-victory-1532554443. Retrieved on 26 جولائی 2018.
- ↑ "ECP rejects ‘Form 45’ accusation". Business Recorder. 26 جولائی 2018. https://fp.brecorder.com/2018/07/20180726393831/.
- ↑ "'PML-N rejects poll results,' declares Shahbaz Sharif" (in en-US). Dawn. 2018-07-25. https://web.archive.org/web/20181226144736/https://www.dawn.com/news/1422741/parties-cry-foul-as-election-results-pour-in-ecp-denies-allegations.
- ↑ "ECP rejects political parties' claim of 'rigging' on election day" (in امریکی انگریزی). The Express Tribune. 2018-07-26. https://web.archive.org/web/20181226144627/https://tribune.com.pk/story/1766411/1-ecp-rejects-political-parties-claim-rigging-election-day/.
- ↑ «Nawaz Sharif's PML-N emerges as single largest party in Pak polls». Zeenews. 14 مئی 2013. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 22 جولائی 2013. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Imran Khan: 'Pakistan will never be the same again'". BBC News. 12 مئی 2013. https://web.archive.org/web/20181226144847/https://www.bbc.co.uk/news/av/world-asia-22502636/imran-khan-pakistan-will-never-be-the-same-again. Retrieved on 26 جولائی 2018.
- ↑ «PTI concedes defeat in Pakistan elections». The Express Tribune. AFP. 23 فروری 2011. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 13 مئی 2013. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Imran demands recount with fingerprint verification on 4 constituencies». بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 16 ستمبر 2015. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Nawaz Sharif Has Lost All Moral Authority, Imran Khan Tells NDTV: Highlights». NDTV.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 14 دسمبر 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Imran Khan Announce to Ends Islamabad Sit-in over Peshawar Attack». The Pak Media. 17 دسمبر 2014. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 18 دسمبر 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "JC finds 2013 elections fair and in accordance with law". 23 جولائی 2015. https://web.archive.org/web/20181226144756/https://www.dawn.com/news/1195875/jc-finds-2013-elections-fair-and-in-accordance-with-law.
- ↑ Vasilyeva, Natalya; Anderson, Mae (3 اپریل 2016). "News Group Claims Huge Trove of Data on Offshore Accounts". نیو یارک ٹائمز. Associated Press. https://web.archive.org/web/20181226144741/https://www.nytimes.com/aponline/2016/04/03/world/europe/ap-panama-papers.html%20. Retrieved on 4 اپریل 2016.
- ↑ Cheema، Umer. «House of Sharifs Named In Panama Papers». Centre for Investigative Reporting in Pakistan. CIRP. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 11 اپریل 2017. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Giant leak of offshore financial records exposes global array of crime and corruption». OCCRP. The International Consortium of Investigative Journalists. 3 اپریل 2016. بایگانیشده از اصلی در 4 اپریل 2016. تاریخ وارد شده در
|date=،|archivedate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ghumman, Khawar (7 اکتوبر 2016). "Imran plans siege of Islamabad on Oct 30". Dawn (Dawn Group). https://web.archive.org/web/20181226144750/https://www.dawn.com/news/1288516. Retrieved on 11 اپریل 2017.
- ↑ «Meet the SC judges behind the Panama Papers ruling». Dawn.com. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۶. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «JIT report». supremecourt.gov.pk. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۶. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ "Complete Report of Joint Investigation Team (JIT) in Panama Case". SUCH TV. SUCH TV NEWS. 2017. https://web.archive.org/web/20181226144739/https://www.suchtv.pk/pakistan/general/item/56626-panama-case-jit-complete-report.html.
- ↑ «JIT report raises doubts about use of 'Calibri' font in papers submitted by Maryam». Dawn.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 11 جولائی 2017. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Sadiq and Ameen». www.thenation.com.pk. 28 جولائی 2017. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 17 جون 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Bhatti، Haseeb (28 جولائی 2017). «Nawaz Sharif steps down as PM after SC's disqualification verdict». Dawn. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-27. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Panama Case verdict: Pakistan Supreme Court disqualifies PM Nawaz Sharif". روزنامہ پاکستان. 28 جولائی 2017. https://web.archive.org/web/20181226144735/https://en.dailypakistan.com.pk/headline/panama-case-verdict-pakistan-supreme-court-disqualifies-pm-nawaz-sharif/. Retrieved on 28 جولائی 2017.
- ↑ «Pakistan polls: Jailed Sharif's PML-N takes guard against Imran's PTI». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «The Pathan Suits: Can Imran Khan Lay A New Path For Pakistan's Fractured Polity?».
- ↑ «Election for Pakistani National Assembly». IEFS. 11 مئی 2013. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 8 مئی 2017. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Chalmers, John. "Pakistan marks democratic milestone in close-fought election" (in en-US). U.S.. https://web.archive.org/web/20181226144741/https://www.reuters.com/article/us-pakistan-election-idUSBRE9490V620130510.
- ↑ «Elections 101: What is delimitation and why does it matter?». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Complete list of National Assembly constituencies for General Elections 2018 – Dispatch News Desk». dnd.com.pk. 7 مارچ 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 26 مئی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Download Polling Scheme of Sindh for National Assembly General Elections 2018 – Dispatch News Desk». dnd.com.pk. 26 مئی 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 26 مئی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Download Polling Scheme for Balochistan Provincial Assembly General Elections 2018 – Dispatch News Desk». dnd.com.pk. 26 مئی 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 26 مئی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Voting ends in Pakistan; 35 killed in suicide blast, poll-related violence». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ "General elections 2018: ECC approves Rs864m for procuring new printing machines". دی نیوز. 8 جون 2017. https://web.archive.org/web/20181226144808/https://www.thenews.com.pk/print/209305-ECC-approves-Rs864m-for-procuring-new-printing-machines. Retrieved on 11 جون 2017.
- ↑ "Next general election to be held on time: Zahid Hamid". روزنامہ دتی نیشن (پاکستان). 11 جون 2017. https://web.archive.org/web/20181226144728/https://nation.com.pk/11-Jun-2017/next-general-election-to-be-held-on-time-zahid-hamid. Retrieved on 11 جون 2017.
- ↑ «Official result of NA-120 announced, Kulsoom polls 61,745 votes». dunya.tv. 20 ستمبر 2017. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-27. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "PTI's Arbab Amir wins NA-4 by-election with reasonable margin: unofficial results". 26 اکتوبر 2017. https://web.archive.org/web/20181226144812/https://dunyanews.tv/en/Pakistan/411552-LIVE-NA-4-by-election-results-PTI-PML-N-ANP-PPP.
- ↑ "Imran Khan gets clean chit, Jahangir Khan Tareen disqualified" (in en). www.thenews.com.pk. https://web.archive.org/web/20181226144755/https://www.thenews.com.pk/latest/256476-imran-khan-gets-clean-chit-in-disqualification-case. Retrieved on 15 دسمبر 2017.
- ↑ «PML-N candidate poised to win by-polls in NA-154 Lodhran». dawn.com. 13 فروری 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-27. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Shahbaz launches PML-N election campaign from Karachi". Dawn. 26 جون 2018. https://web.archive.org/web/20181226144758/https://www.dawn.com/news/1416141%20. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "PML-N unveils party manifesto for elections 2018". The News International. 5 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20181226144657/https://www.thenews.com.pk/latest/337876-elections-2018-pml-n-unveils-party-manifesto%20. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "PTI to kick-start election campaign from Mianwali". Express Tribune. 23 جون 2018. https://web.archive.org/web/20181226144714/https://tribune.com.pk/story/1740378/1-pti-kick-start-election-campaign-mianwali/. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "Election campaign ends amid PTI, PML-N power shows". Samaa TV. 24 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20181226144718/https://www.samaa.tv/news/2018/07/election-campaign-ends-amid-pti-pml-n-power-shows/. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "PPP unveils election manifesto promising to ‘save and develop Pakistan’". Express Tribune. 28 جون 2018. https://web.archive.org/web/20181226144732/https://tribune.com.pk/story/1744967/1-live-bilawal-unveils-ppp-election-manifesto/. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "Bilawal kicks off election campaign from Karachi". Express Tribune. 1 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20181226144850/https://tribune.com.pk/story/1746890/1-bilawal-kicks-off-election-campaign-karachi/. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ «National Assembly stands dissolved as second successive democratic government completes five-year term». ۱ جون ۲۰۱۸. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ "Imran to kick-start PTI's election campaign from Mianwali today". Geo News. 24 جون 2018. https://web.archive.org/web/20181226144812/https://www.geo.tv/amp/200450.
- ↑ «ECP: Change in date of filing nomination papers». ۶ جون ۲۰۱۸. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Nomination papers of Sattar, Musharraf rejected». www.geo.tv. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Agencies. «Imran Khan's nomination papers rejected». gulfnews.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «PTI chief Imran Khan allowed to contest polls from NA-53, NA-35». geo.tv. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Bilal، Rana (28 جون 2018). «LHC suspends appellate tribunal's disqualification verdict against PTI's Fawad Chaudhry». dawn.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Bilal، Rana (29 جون 2018). «LHC suspends tribunal decision on Abbasi's disqualification for life». dawn.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 6 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Survey shows elections too close to call". https://web.archive.org/web/20181226144642/https://herald.dawn.com/news/1398605/survey-shows-elections-too-close-to-call.
- ↑ "National Survey of Current Political Survey in Pakistan". https://web.archive.org/web/20180711151933/http://ipor.com.pk/wp-content/uploads/2018/07/National-Survey-of-Current-Political-Situation-in-Pakistan.pdf. Retrieved on ۲ فروری ۲۰۲۱.
- ↑ ۶۷.۰ ۶۷.۱ «Elections Exclusive: 3 poll results in! Who will you vote for Pakistan?». geo.tv. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۷-۲۶. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Dr. Ijaz Shafi Gilani, Chairman Gallup Pakistan talks about the changing trends in public opinion and motivations of the voters with respect to the upcoming Election on Jirga with SaleemKhanSafi on Geo News». Gallup Pakistan. 21 مئی 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-26. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Shah، Saeed (25 اپریل 2018). «Trial of Ex-Leader Rattles Pakistan's Democracy». [www.wsj.com]. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-26. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۷۰.۰ ۷۰.۱ Elahi، Manzar؛ Haider، Sajjad (24 نومبر 2017). «PML-N remains most popular party, Nawaz most favourite leader: survey». جیو ٹی وی. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-26. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Shehbaz favoured by Pakistan's majority to become premier: GSP survey». دنیا نیوز. 28 اکتوبر 2017. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 2018-07-26. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «National Public Opinion Survey». Global Strategic Partners. 24 اکتوبر 2017. تاریخ وارد شده در
|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Party wise total vote bank» (PDF). Government of Pakistan. 27 مئی 2013. بایگانیشده از اصلی (PDF) در 8 اکتوبر 2017. تاریخ وارد شده در
|date=،|archivedate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ali, Akbar (3 جولائی 2018). "10 injured in blast at PTI candidate's election office in North Waziristan". Dawn. https://web.archive.org/web/20181226144804/https://www.dawn.com/news/1417691. Retrieved on 14 جولائی 2018.
- ↑ "7 including MMA candidate injured in Bannu blast". Dawn. 7 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20181226144644/https://www.dawn.com/news/1418562. Retrieved on 14 جولائی 2018.
- ↑ "ANP's Haroon Bilour among 20 martyred in Peshawar suicide attack". دی نیوز. 11 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20180710200243/https://www.thenews.com.pk/latest/340021-anps-haroor-bilour-among-several-injured-in-peshawar-blast. Retrieved on 11 جولائی 2018.
- ↑ «Political worker shot dead in Peshawar». www.tribune.com.pk. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 12 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Syed, Ali Shah (12 جولائی 2018). "2 injured in blast near political party's office in Khuzdar". Dawn. https://web.archive.org/web/20181226144757/https://www.dawn.com/news/1419625. Retrieved on 14 جولائی 2018.
- ↑ «Four killed as blast targets JUI-F leader Akram Khan Durrani's convoy in Bannu». www.geo.tv. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 13 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Death toll in Mastung blast escalates to 131" (in امریکی انگریزی). Dunya News. https://web.archive.org/web/20181226144646/https://dunyanews.tv/en/Pakistan/447935-Another-victim-Mastung-blast-succumbs-injuries-death-toll-reaches.
- ↑ "PTI's Ikramullah Khan Gandapur martyred in DI Khan suicide blast" (in امریکی انگریزی). Express Tribune. https://web.archive.org/web/20190106213042/https://tribune.com.pk/story/1763994/1/. Retrieved on ۲ فروری ۲۰۲۱.
- ↑ "JUI-F leader Akram Durrani safe as shots fired at vehicle in Bannu". Geo News. 22 جولائی 2018. https://www.geo.tv/latest/204293-shots-fired-at-jui-f-leader-akram-durranis-vehicle-in-bannu. Retrieved on 25 جولائی 2018.
- ↑ "Three security personnel among four martyred in Balochistan gun attack: ISPR" (in انگریزی). The News. جولائی 25, 2018. https://web.archive.org/web/20181226144743/https://www.thenews.com.pk/latest/346102-three-security-personnel-among-four-martyred-in-balochistan-gun-attack-ispr.
- ↑ "Six policemen among 29 martyred in suicide attack outside Quetta polling station" (in en-US). https://web.archive.org/web/20181226144813/https://www.geo.tv/latest/204688-seven-martyred-15-injured-in-quetta-blast.
- ↑ "PTI worker shot dead in clash with ANP supporters in Swabi" (in en-US). https://web.archive.org/web/20181226144637/https://www.geo.tv/latest/204657-pti-worker-shot-dead-as-party-workers-clash-with-anp-supporters-in-swabi.
- ↑ "At least three injured in explosion outside polling station in Larkana" (in en-US). https://web.archive.org/web/20181226144638/https://www.geo.tv/latest/204682-at-least-three-injured-in-explosion-outside-polling-station-in-larkana.
- ↑ "Clashes, violence mar polling in various constituencies; at least 2 killed" (in en-US). DAWN.COM. 25 جولائی 2018. https://web.archive.org/web/20181226144634/https://www.dawn.com/news/1422589/clashes-violence-mar-polling-in-various-constituencies-at-least-2-killed.
- ↑ PTI's NA total rises to 158 after addition of 33 reserved seats | Pakistan – Geo.tv
- ↑ ۸۹.۰ ۸۹.۱ انتخابات دے بعد، 9 آزاد کارکناں نے تحریک انصاف وچ شمولیت اختیار کيتی۔
- ↑ جماعت اسلامی تے جمعیت علمائے اسلام ف از 2013ء
- ↑ پاکستان مسلم لیگ ف تے نیشنل پیپلز پارٹی از 2013ء
- ↑ «PTI formally nominates Imran Khan as prime minister candidate». Geo.tv. ۲۰۱۸-۰۸-۰۶. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۸-۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «PTI nominates Asad Qaiser as NA speaker, Ch Sarwar as Punjab governor | Pakistan». Geo.tv. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۸-۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «PML-N nominates Shehbaz as PM candidate». Geo.tv. ۲۰۱۸-۰۸-۰۶. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۸-۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ Article in Firstpost
- ↑ Article in "The News International"
- ↑ Article in "The News International"
- ↑ «Will aid in probing opposition's rigging allegations: Imran Khan». geo.tv. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 28 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Report، Asma Ali Zain/ Web. «ECP officially declares Imran Khan's PTI as winner». m.khaleejtimes.com. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 28 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ First Post staff (26 July 2018). "Pakistan General Elections 2018: Twitter reacts to Imran Khan's win; '...my sons’ father is Pakistan’s next PM', tweets Jemima". First Post. https://web.archive.org/web/20181226144814/https://www.firstpost.com/world/pakistan-general-elections-2018-twitter-reacts-to-imran-khans-win-my-sons-father-is-pakistans-next-pm-tweets-jemima-4825311.html.
- ↑ «Pakistan stock exchange remains bullish, gains 749 points in post election rally». arabnews.com. 26 July 2018. بایگانیشده از اصلی در 2018-12-26. دریافتشده در 28 جولائی 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); بیش از یک پارامتر|archiveurl=
و|archive-url=
دادهشده است (کمک); بیش از یک پارامتر|archivedate=
و|archive-date=
دادهشده است (کمک); تاریخ وارد شده در|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ امریکا دی پاکستانی ووٹرزکی تعریف،الیکشن سےپہلے انتخابی عمل وچ 'خامیاں' اُتے تحفظات | دنیا - Geo.tv
سانچہ:پاکستان دے عام انتخابات، 2018ء سانچہ:پاکستان دے عام انتخابات تے استصواب عامہ سانچہ:عمران خان