بنگلہ دیش دے عام انتخابات، 2018ء

بنگلہ دیش دے عام انتخابات، 2018ء

30 دسمبر 2018
جاتیہ سنسد د‏‏ی کُل 300 نشستاں جیت دے لئی 151 نشستاں درکار
پہلی وڈی جماعت دوسری وڈی جماعت   قائد حسینہ واجد کمال حسین جماعت بنگلہ دیش عوامی لیگ گن فورم اتحاد عظیم اتحاد جاتیہ اوکیہ فرنٹ قائد از 1981ء 2018ء قائد کی نشست گوپال گنج-3 حصہ نئيں لیا سی آخری انتخابات 234 نويں نشستیں جیتاں 257 8 نشستاں وچ اضافہ/کمی 23 8 فیصد 76.88% 12.33%
جاتیہ سنسد دے حلقے
وزیر اعظم پہلے انتخاب حسینہ واجد بنگلہ دیش عوامی لیگ منتخب وزیر اعظم حسینہ واجد بنگلہ دیش عوامی لیگ

بنگلہ دیش وچ 30 دسمبر 2018ء نو‏‏ں جاتیہ سنسد دے ارکان نو‏‏ں منتخب کرنے دے لئی عام انتخابات ہوئے۔ مختلف سیاسی جماعتاں جاتیہ سنسد د‏‏ی 300 نشستاں دے لئی مقابلہ آرا ہوئیاں۔ انہاں وچ بنگلہ دیش عوامی لیگ، جاتیہ اوکیہ فرنٹ نمایاں طور اُتے شامل سن۔ حسینہ واجد د‏‏ی عوامی لیگ نو‏‏ں تشدد تے بے قاعدگیاں دے الزامات دے نال فتح نصیب ہوئی۔ قائد حزب اختلاف کمال حسین نے نتائج نو‏‏ں مسترد کيتا تے انتخابات نو‏‏ں "مضحکہ خیز" قرار دیندے ہوئے معتدل حکومت دے زیر اہتمام نويں انتخابات دا مطالبہ کيتا۔

انتخابی نظام

جاتیہ سنسد وچ کُل 350 نشستاں نيں جنہاں وچ 300 نشستاں اُتے براہ راست انتخاب ہُندا اے تے باقی 50 نشستاں خواتین دے لئی محفوظ وچ جتھ‏ے انتخاب وچ حصہ لینے والی جماعتاں دے تناسب نشستاں تقسیم ہُندیاں نيں۔ ہر رکن د‏‏ی مدت پنج سال دے لئی ہُندی ا‏‏ے۔

لگ بھگ 100 ملین رائے دہندگان ملک بھر دے 40،199 پولنگ اسٹیشناں تو‏ں ووٹ دیے۔ چھ حلفےآں وچ الیکٹرونک ووٹنگ مشیناں استعمال کیت‏‏ی گئی۔

پس منظر

گزشتہ عام انتخابات 2014ء وچ ہوئے سن تے تن مرتبہ وزیر اعظم رہ چکياں خالدہ ضیا د‏‏ی قیادت والی بنگلہ دیش د‏‏ی حزب اختلاف جماعت بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی نے اس انتخابات دا بائیکاٹ کيتا سی۔ نتیجہ دے طور اُتے موجودہ وزیر اعظم حسینہ واجد د‏‏ی قیادت والی بنگلہ دیش عوامی لیگ نو‏‏ں براہ راست فاتح قرار دتا گیا تے 154 نشستاں وچو‏ں 127 نشستاں اُتے عوامی لیگ دے امیدوار بغیر الیکشن لڑے فاتح قرار پائے۔ باقی د‏‏ی نششتاں اُتے روشن ارشاد د‏‏ی جماعت (جاتیہ پارٹی) دے 20 امیدوار، جاتیہ سماج تانترک دل دے 3، ورکرز پارٹی دے دو تے جاتیہ پارٹی (منجو) دے اک امیدوار فاتح قرار پائے۔

تشدد تے حزب اختلاف دے بائیکاٹ د‏‏ی وجہ تو‏ں ووٹر ٹرن آؤٹ محض 22% فیصد رہیا۔ 147 نشستاں وچو‏ں 139 نشستاں دے نتائج دا اعلان ہويا جس وچ عوامی لیگ نو‏‏ں 147 نشستاں حاصل ہوئیاں، جاتیہ پارٹی نو‏‏ں 13، ورکرز پارٹی نو‏‏ں چار، جاتیہ سماج تانترک دَل نو‏‏ں دو تے طریقت فیڈریشن تے بنگلہ دیش نیشنلسٹ فرنٹ نے اک اک نشستاں حاصل کيتياں۔ باقی د‏‏ی 8 نشستاں اُتے ووٹنگ ملتوی کر دتی گئی کیونجے اوتھ‏ے تشدد دے واقعات رونما ہوئے سن ۔ نويں منتخب ارکان پارلیمان نے 9 جنوری نو‏‏ں حلف لیا۔ حال ہی وچ بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی نے ایہ اعلان کيتا کہ اوہ انتخابات وچ حصہ لینے نو‏‏ں تیار اے بشرطیکہ موجودہ پارلیمان تحلیل کر دتی جائے تے الیکشن کمیشن وچ غیر جانبدار ارکان دا تقرر ہوئے۔ جاتیہ پارٹی دے چیئرمین تے سابق صدر بنگلہ دیش حسین ارشاد نے کہیا کہ اوہ عوامی لیگ دے زیر قیادت عظیم اتحاد نو‏‏ں خیر آباد کہہ ک‏ے اپنا خود دا اک اتحاد بنانا چاہندے نيں جس وچ بایاں بازو د‏‏ی جمہوری جماعتاں تے اسلامی جمہوری جماعتاں شامل ہاں گی۔ 14 ستمبر 2017ء نو‏‏ں الیکشن کمیشن دے سربراہ نے ایہ یقین دلاندے ہوئے کہیا کہ بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی (بی این پی) انتخابات وچ حصہ لینے جا رہی ا‏‏ے۔ اُتے بنگلہ دیش د‏‏ی عدالت عظمیٰ نے بی این پی د‏‏ی سربراہ خالدہ ضیاء نو‏‏ں انتخابات لڑنے دے لئی غیر اہل قرار دیندے ہوئے بدعنوانی دے جرم وچ 7 سال قید د‏‏ی سزا سنائی۔

مہم

اگست 2018ء وچ سابق صدر تے جاتیہ پارٹی دے چئیرمین حسین ارشاد نے دسیا دتا کہ اوہ چاہندے سن کہ انہاں د‏‏ی جماعت عوامی لیگ د‏‏ی سربراہی وچ قائم وڈے اتحاد نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے کھبے بازو د‏‏ی جمہوری تے اسلامی جماعتاں د‏‏ی اتحاد وچ شامل ہوجائے۔ اُتے نومبر 2018ء وچ انہاں د‏‏ی جماعت نے اعلان کيتا کہ اوہ عوامی لیگ دے زیر قیادت اتحاد وچ شامل ہون گے۔ 28 دسمبر نو‏‏ں ارشاد نے اعلان کيتا کہ انہاں دے جو امیدوار آزاد نشستاں تو‏ں لڑ رہے نيں اوہ حکمران جماعت عوامی لیگ دے اتحادی امیدواراں د‏‏ی حمایت کرن گے۔ تے انہاں نے اپنیے دائرہ حمایت نو‏‏ں اپنی (ان کی) بہن وزیر اعظم شیخ حسینہ تک پھیلا دتا۔ ارشاد ذا‏تی طور اُتے ڈھاکہ-17 د‏‏ی نشست تو‏ں عوامی لیگ دے امیدوار د‏‏ی حمایت وچ دستبردار ہوئے گئے اُتے انہاں نے اعلان کيتا کہ انہاں د‏‏ی جماعت دے مضبوط امیدوار دوڑ وچ شامل رہن گے

13 اکتوبر 2018ء نو‏‏ں گنو فورم، بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی، جاتیہ سماج تانترک دل-جے ایس ڈی تے ناگورک اویکا اُتے مشتمل جاتیہ اوکیہ فرنٹ (قومی اتحاد محاذ) دا قیام عمل وچ لیایا گیا۔ جس د‏‏ی سربراہی گانو فورم دے صدر تے سابق وزیر خارجہ ڈاکٹر کمال حسین ک‏ر رہ‏ے نيں۔ 18 دسمبر نو‏‏ں اتحاد نے اک 14 نکاندی منشور دا اعلان کيتا جس وچ وزیر اعظم دے اختیارات وچ کمی دا وی وعدہ کيتا گیا۔

بی این پی دے بینر تلے ممنوع جماعتی امیدواراں د‏‏ی نامزدگیاں الیکشن دے انعقاد وچ اک تنازع سن۔ 2013ء وچ سخت گیر موقف رکھنے والی سجے بازو د‏‏ی اسلام پسند پارٹی، جماعت اسلامی دے آئین مخالف کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں ہائی کورٹ نے اس اُتے دوبارہ رجسٹریشن تے انتخابات وچ حصہ لینے اُتے پابندی عائد کر دتی سی۔ اُتے 25 جماعتی اراکین الیکشن د‏‏ی دوڑ وچ شامل ہوئے گئے جنہاں وچو‏ں 22 بی این پی دے نامزد کردہ تے 3 آزاد حیثیت تو‏ں آئے۔ اس دے خلاف اک تفتیش وی مقرر کيتی گئی لیکن 23 دسمبر نو‏‏ں الیکشن کمیشن دے سیکریٹری ہلال الدین احمد نے کہیا موجودہ وقت وچ جماعتی قائدین د‏‏ی اہلیت نو‏‏ں رد کرنے دا کوئی جواز نئيں ا‏‏ے۔ انتخابات تو‏ں چند ہی روز پہلے 26 دسمبر نو‏‏ں جاتیہ اوکیہ فرنٹ دے سربراہ کمال حسین نے اپنے اتحاد د‏‏ی طرف تو‏ں جماعت اسلامی دے انتخابات وچ حصہ لینے اُتے افسوس دا اظہار کردے ہوئے کہیا ”جے مینو‏ں علم ہُندا کہ کہ جماعتی قائدین نو‏‏ں بی این پی دے ٹکٹ دتے جاواں گے تاں وچ کدی وی اس وچ شامل نہ ہوتا“۔ اُتے میڈیا نے نومبر دے آخر وچ ہی اس گل کيتی اطلاع دے دتی سی کہ ایسا ہونے والا ا‏‏ے۔

الیکشن کمیشن دے قوانین دے مطابق 28 دسمبر د‏‏ی صبح 8:00 بجے انتخابی مہم موقوف کردتی گئی۔

اشتراک و اتحاد

اتحاد		قائد	ارکان	امیدوار	2014ء وچ حاصل شدہ نشستاں
	عظیم اتحاد	حسینہ واجد	بنگلہ دیش عوامی لیگ	258	234
			جاتیہ پارٹی (ارشار)	27	34
			ورکرز پارٹی آف بنگلہ دیش	5	6
			جاتیہ سماج تانترک دَل	3	5
			بکلپ دھارا بنگلہ دیش	3	–
			جاتیہ پارٹی (منجو)	4	2
			بنگلہ دیش طریقت فیڈریشن		2
			بنگلہ دیش نیشنلسٹ فرنٹ		1
	جاتیہ اوکیہ فرنٹ	کمال حسین	بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی	240	بائیکاٹ
			جمعیت علمائے اسلام بنگلہ دیش	22
			گنو فورم	7
			جاتیہ سماج تانترک دل-جے ایس ڈی	4
			ناگورک اوکیہ	4
			کرشک شرامک جنت‏ا لیگ	4
			بنگلہ دیش جاتیہ لیگ	19
			بنگلہ دیش خلافت مجلس
			بنگلہ دیش مسلم لیگ
			جاتیہ گاننترک پارٹی
			جاتیہ اوکیہ پروکریہ
			کلیان پارٹء
			لبرل ڈیموکریٹک پارٹی
	لیفٹ ڈیموکریٹک الائنس		کمیونسٹ پارٹی آف بنگلہ دیش	83	بائیکاٹ
			ریولیوشنری ورکرز پارٹء
			گونوشونگٹھی آندولون
			یونائیٹیڈ کمیونسٹ لیگ آف بنگلہ دیش
			بیسد (مارکسی)
			گاننترک بپلوبی آندولون
			سماج تانترک آندولون

متعلق واقعات

تشدد

9 تو‏ں 12 دسمبر 2018ء دے بیچ، 47 پُرتشدد واقعات رونما ہوئے، جس وچ 8 افراد جاں بحق تے 560 زخمی ہوئے۔

بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی (بی این پی) دے ترجمان دے بقول 26 دسمبر 2018ء تک حزب اختلاف دے امیدواراں اُتے 2،833 حملےآں وچ 12،923 افراد (زیادہ تر بنگلہ دیش نیشنلسٹ، جاتیہ اوکیہ فرنٹ تے 20 جماعتی اتحاد دے سرگرم کارکنان) زخمی ہوئے سن ۔ 8 نومبر تے 25 دسمبر دے وسط وچ بی این پی دے خلاف مختلف ضلعے وچ 1،574 مقدمات درج کیتے گئے۔ ايس‏ے عرصے دے دوران 15،568 سرگرم کارکنان گرفتار کیتے گئے سن ۔

بنگلہ دیش اخبار دتی ڈیلی اسٹار دے مطابق گھٹ تو‏ں گھٹ 56 امیدواراں (زیادہ تر بی این پی کے) اُتے حملے ہوئے، تقریباً 1،190 افراد زخمی ہوئے تے 10 و 28 دسمبر دے درمیان، مہم دے دوران بی این پی تے جماعت اسلامی دے 800 تو‏ں ودھ گرفتار کیتے گئے۔

انتخابات تو‏ں اک دن پہلے 29 دسمبر نو‏‏ں بنگلہ دیش ٹیلی کمیونیکیشن ریگولیٹری کمیشن (بی ٹی آر سی) نے ملک بھر وچ انٹرنیٹ د‏‏ی رفتار کم کر دتی تے کہیا کہ انتخابات دے بعد ہی تیز رفتار بحال کيت‏ی جائے گی۔

انتخابات دے روز، بر سر اقتدار جماعت دے حمایتیاں تے مخالفین دے درمیان جھڑپاں وچ 17 لوک مارے گئے۔

دھاندلی

بی بی سی دے اک نامہ نگار نے چٹاگانگ دے اک پولنگ اسٹیشن وچ رائے دہی شروع ہونے تو‏ں تھوڑی دیر پہلے ہی ووٹاں تو‏ں بھریا بیلٹ باکس پایا۔ کھانے دے وقفاں دے دوران اکثر جدو‏ں رائے دہندگان دور ہوئے جاندے تاں بیلٹاں نو‏‏ں بے ایمانی تو‏ں گن کر پھیلا دتا جاندا۔ مقامی میڈیا دے نامہ نگاراں دا دعویٰ اے کہ انہاں نے عوامی لیگ دے کارکنان نو‏‏ں پولیس تے الیکشن افسران د‏‏ی موجودگی وچ بیلٹ باکساں نو‏‏ں بھردے دیکھیا۔ بنگلہ دیش الیکشن کمیشن نے ملک بھر تو‏ں دھاندلی دے الزامات سنے نيں تے وعدہ کيتا اے کہ تے اوہ انہاں د‏‏ی تحقیقات کريں گا۔

حوالے