نامق کمال
نامق کمال | |
---|---|
جم | 21 دسمبر 1840 [۱][۲][۳] |
وفات | 2 دسمبر 1888 (48 سال)[۵][۱][۲][۳]
|
شہریت | سلطنت عثمانیہ |
عملی زندگی | |
پیشہ | شاعر ، صحافی ، لکھاری ، سیاست دان ، مورخ ، نثر نگار [۶]، ڈراما نگار [۶]، مترجم [۶] |
پیشہ ورانہ زبان | عثمانی ترکی ، ترکی [۷] |
شعبۂ عمل | ادبی سرگرمی [۸]، صحافت [۸] |
ترمیم |
نامق کمال (پیدائشی ناں: محمد کمال) (21 دسمبر 1840ء – 2 دسمبر 1888ء) ترکی دے اک قوم پرست شاعر، ناول نگار، ڈراما نویس، صحافی، مترجم تے سماجی مصلح سن ۔ نامق کمال دے افکار نے نوجوانان ترک تے ترک قوم پرست تحاریک اُتے زبردست اثرات ڈالے تے ترک بولی نوں جدید خطوط اُتے استوار کرنے وچ وی اپنا حصہ ڈالیا۔ اوہ ترکی زبان دے غیر ملکی طلبہ دے لئی لسانی مواد تیار کرنے والے بہترین مصنفاں وچوں اک سن ۔
ترکی دی مشہور ادبی شخصیت خالدہ ادیب خانم دے مطابق
” | آپ دی ذات جدید ترکی دی محبوب ترین شخصیت سی تے ترکی دے افکار و سیاست دی تریخ وچ انہاں توں زیادہ کِسے دوسری شخصیت دی پرستش نئيں کيتی گئی [۹] | “ |
سوانح حیات
سودھوآپ سلطنت عثمانیہ دے راجگڑھاستنبول دے مغرب وچ واقع علاقے تکیر داغ وچ 21 دسمبر 1840ء نوں پیدا ہوئے۔ آپ نے فارسی، عربی تے فرانسیسی تعلیم نجی حیثیت وچ حاصل کيتی۔
آپ نے صوفیہ (موجودہ بلغاریہ، جو اس وقت عثمانی سلطنت دا حصہ تھا) دے قیام دے دوران شاعری دا باقاعدہ آغاز کیتا تے نامق تخلص اختیار کیتا۔ عربی تے فارسی دی تکمیل وی ايسے شہر وچ دی تے باقاعدہ فرانسیسی زبان سیکھنے دا آغاز وی ایتھے کیتا۔ آپ دی شادی وی ايسے شہر وچ ہوئی۔
1857ء وچ آپ استنبول آ گئے تے باب عالی دے دفتر ترجمہ وچ ملازمت اختیار کر لئی۔ 5 سالہ دور ملازمت وچ آپ دا استنبول دے ممتاز شعرائے کرام توں تعارف ہويا۔
ابتدا وچ اوہ غالب لسکوفچالی توں انتہائی متاثر سن جو علما دے طبقے نال تعلق رکھدے سن تے اسلامی اقدار و نظریات دے علمبردار سن ۔ بعد وچ اوہ مصنف تے اخبار ‘تصویرِ افکار’ دے مدیر ابراہیم شناسی توں متاثر ہوئے جنہاں نے اپنا بیشتر وقت یورپ وچ گزاریا سی تے مغربی طرز فکر کے حامل سن ۔ شناسی نے نامق نوں مغربی انداز اختیار کرنے کامشورہ دتا۔ 1865ء وچ نامق اُس وقت تصویر افکار دے مدیر بنے جدوں شناسی فرانس چلے گئے سن ۔ اُتے 1867ء تک اس اخبار دی پیدا کردہ سیاسی ہلچل نے سلطنت عثمانیہ دے لئی مسائل کھڑے کر دتے۔ کریٹ (اقریطش) دے مسئلے اُتے اک اداریہ لکھنے اُتے اخبار اُتے اک ماہ دی پابندی لگیا دتی گئی۔ سیاسی مضامین دے باعث تصویر افکار سلطنت عثمانیہ کاسب توں با اثر اخبار بن گیا۔ “نوجوانان ترک” دی اصطلاح سب توں پہلے ايسے اخبار وچ شایع ہوئی۔
1865ء وچ ہی اصلاحات دے حامی چھ نوجواناں نے اتفاق جمعیت (جسنوں اردو وچ نوجوانان عثمان کہیا جاندا اے ) دے ناں توں خفیہ تنظیم قائم کيتی جس وچ معروف ادیب و شاعر ضیاء گوک الپ تے نامق کمال دے ناں نمایاں سن ۔ اس تنظیم نوں ژون ترک لر، ارباب شباب ترکستان، گنج عثمانلی لر تے ینی عثمانلی دے مختلف ناواں توں پکاریا جاندا سی ۔
حکومت کیتی جانب توں زیر عتاب آنے دے بعد مارچ 1867ء وچ نامق کمال، ضیاء پاشا تے انہاں دے تیسرے ساتھی علی سعاوی پیرس روانہ ہوئے گئے۔
نامق کمال نے پیرس وچ اپنا وقت مطالعے تے وکٹر ہوگو، روسو تے مونٹیسکیو جداں فرانسیسی مصنفاں دے ادبی کماں دے ترکی وچ تراجم کرنے وچ گزاریا۔ آپ نے ایتھے اک اخبار ‘حریت’ وی کڈیا جو مالی امداد بند ہونے دے باعث 1869ء تک ہی چل سکیا حالانکہ ایہ اخبار بعد وچ مالی امداد ملنے دے باعث دوبارہ شروع ہويا لیکن نامق نے فیر اس توں کوئی تعلق نہ رکھیا۔
لندن، ویانا تے برسلز وچ کچھ عرصہ قیام دے بعد 1871ء وچ نوجوانان عثمان استنبول واپس آئے تاں نامق کمال نے اخبار ‘عبرت’ دے مدیر دی حیثیت توں اپنی انقلابی تحاریر جاری رکھن۔
اسی زمانے وچ آپ نے اک متنازع ڈراما ‘وطن’ تحریر کیتا جو یکم اپریل 1873ء نوں استنبول وچ پیش کیتا گیا جسنوں عثمانی حکومت نے قوم پرستانہ تے آزاد خیال افکار دے باعث خطرناک قرار دتا تے 9 اپریل نوں نامق کمال نوں قبرص وچ نظر بند کر دتا گیا۔ آپ دی ایہ نظر بندی 3 سال دو ماہ جاری رہی۔ اس عرصے وچ آپ نے کئی ڈرامے، ناول تے تنقیداں لکھياں۔
سلطان عبد العزیز اول دی جگہ مراد پنجم نوں خلیفہ بنایا گیا تاں انہاں نے 3 جون 1876ء نوں آپ دی معافی دا اعلان کیتا تے ایويں 29 جون 1876ء نوں آپ استنبول واپس آئے۔
نومبر وچ آپ شورائے دولت (کونس آف اسٹیٹ) تے آئین سازی دے لئی ذیلی مجلس دے رکن مقرر ہوئے۔ آپ تے ضیاء پاشا دی کوششاں ہی توں سلطنت عثمانیہ دا پہلا دستور (قانون اساسی)تیار ہويا۔ صرف 93 دن دی خلافت دے بعد سلطان عبد العزیز نوں معزول کر دتا گیا تے انہاں دی جگہ عبد الحمید نے عنان اقتدار سنبھالی۔ ابتدا وچ انہاں نے دستور دی پابندی دا وعدہ کیتا لیکن جلد ہی آئین منسوخ کر دتا گیا۔
فروری 1877ء وچ نامق کمال نوں سلطان نوں معزول کرنے دی سازش دے الزام وچ گرفتار کر ليا گیا۔ الزام توں بری ہونے دے باوجود آپ نوں رہیا نہ کیتا گیا تے ساڈھے پنج ماہ استنبول وچ قید رہنے دے بعد آپ نوں مدللی (Midilli) جلا وطن کر دتا گیا۔
اپریل 1879ء وچ آپ نوں ايسے جزیرے دا حاکم بنا دتا گیا۔ پنج سال تک اس جزیرے دے حاکم رہے۔ اکتوبر 1884ء وچ آپ نوں جزیرہ رہوڈس دا حاکم بنا دتا گیا جتھے آپ تن سال حاکم رہے۔ انہاں نے رہوڈس دے کتب خانے دی توسیع وچ ذاتی دلچسپی لی تے ہندوستان، ایران، مصر تے یورپ بھر وچ گماشتے بھیج کر ذاتی خرچ اُتے کتاباں منگوائاں۔
بعد وچ آپ نوں ساکز (Chios) دا گورنر بنائے گئے، جتھے 2 دسمبر 1888ء وچ آپ دا انتقال ہوئے گیا۔ وفات دے وقت آپ دی عمر محض 48 سال سی۔
عارضی طور اُتے ساکز وچ دفنائے گئے بعد وچ صاحبزادے علی اکرم نے جزیرہ نما گیلی پولی دے قصبے بولیر وچ اک بزرگ سلیمان پاشا دے پہلو وچ دفن کرایا۔ سلطان عبد الحمید نے قبر اُتے مقبرہ تعمیر کرایا۔
تخلیقات
سودھوآپ دے معروف ادبی کماں وچ
- رویہ
- زوالی چوجک
- کربلا
- عاکف بے
- گل نہال
- انتباہ
- امیر نوروز
شامل نيں۔ آپ دی چند تحاریر قلمی ناواں توں جدوں کہ متعدد بغیر ناں دے شایع ہوئیاں۔
افکار و خیالات
سودھواک سماجی مصلح کيتی حیثیت توں نامق کمال نوں دو بنیادی خیالات دے باعث شہرت حاصل اے: اک وطن دوسرا حریت (آزادی)۔ اک آزاد خیال مفکر ہونے دے باوجود نامق کمال نے اسلام نوں کدی مسترد نئيں کیتا۔ آپ سمجھدے سن کہ مذہب اک آئینی حکومت کیتی حامل جدید ترکی ریاست توں مکمل مطابقت رکھدا اے۔ آپ دے سب توں زیادہ مشہور ناول ” علی بین سرگزشتی” (علی بے دی سرگزشت، 1874ء) تے 16 واں صدی دے کریمیائی تاتاری خان عادل گیرائے دے حالات زندگی اُتے مبنی ناول “جزمی” (1887-88ء) نيں۔
آپ نے تصویر افکار، حریت تے عبرت دے علاوہ ہور اخبارات وچ وی مضامین لکھے جنہاں وچ مراۃ، مخبر، بصیرت، حدیقہ، اتحاد، صداقت، وقت تے محرر شامل سن ۔
نامق کمال دی حب الوطنی اُتے لکھی گئی تحاریر نے ترک قوم پرست تحریک تے جدید جمہوریہ ترکی دے بانی مصطفیٰ کمال اتاترک نوں بے حد متاثر کیتا سی ۔
متعلقہ مضامین
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6d83833 — subject named as: Namık Kemal — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/namik-kemal-mehmed — subject named as: Mehmed Namık Kemal
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/38372 — subject named as: Namik Kemal — عنوان : Proleksis enciklopedija
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ مدیر: الیگزنڈر پروخروف — عنوان : Большая советская энциклопедия — اشاعت سوم — باب: Намык Кемаль — ناشر: The Great Russian Encyclopedia
- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Namik-Kemal — subject named as: Namik Kemal — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=js2015890413 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۷ دسمبر ۲۰۲۲
- ↑ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=js2015890413 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مارچ ۲۰۲۲
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=js2015890413 — اخذ شدہ بتاریخ: ۷ نومبر ۲۰۲۲
- ↑ Turkey faces West، از خالدہ ادیب خانم