یحییٰ کمال بیاتلی

یحییٰ کمال بیاتلی
(ترکی وچ: Yahya Kemal Beyatlı)
جم	2 دسمبر 1884   سکوپ جے
وفات	1 نومبر 1958 (74 سال)  استنبول
مدفن	قبرستان آشیان آسری
شہریت	سلطنت عثمانیہ ترکی
جماعت	جمہوری خلق پارٹی
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  سفارت کار ،  لکھاری ،  سیاست دان
پیشہ ورانہ زبان	ترکی
ملازمت	استنبول یونیورسٹی
باب ادب

یحییٰ کمال بیاتلی ترکی زبان دے معروف شاعر، مصنف تے سیاست دان سن ۔ آپ 2 دسمبر 1884ء نو‏‏ں اسکوپیہ، سلطنت عثمانیہ (موجودہ شمالی مقدونیہ) وچ پیدا ہوئے۔ آپ دا پیدائشی ناں احمد آغا سی لیکن آپ اس دے علاوہ آغا کمال، اسرار، محمد آغا تے سلیمان سعدی دے قلمی ناواں تو‏ں وی لکھدے رہے نيں۔

آپ دا تعلق عثمانی دربار نال تعلق رکھنے والے اک اعلیٰ خاندان تو‏ں سی۔ دوران تعلیم آپ نے کچھ عرصہ فرانس دے راجگڑھ پیرس وچ وی گزاریا جتھے کئی معروف ترک دانشوراں، سیاست داناں تے مصنفاں تو‏ں آپ د‏‏یاں ملاقاتاں ہوئیاں۔ آپ نے یورپ بھر وچ سیاحت د‏‏ی تے متعدد ثقافتاں دا جائزہ لیا۔ آپ فرانس د‏‏ی رومانوی تحریک تو‏ں متاثر سن ۔ بعد وچ آپ نے شاعری کرنے دا فیصلہ کيتا۔

استنبول وچ آپ د‏‏ی قبر

1912ء وچ استنبول واپسی تک آپ اک شاعر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور ہو چکے سن تے حکومت کیت‏‏ی تبدیلی نے اعلیٰ سرکاری عہدےآں تک آپ د‏‏ی رسائی نو‏‏ں ممکن بنا دتا۔ آپ تکیر داغ تے استنبول دے صوبےآں تو‏ں مجلس (پارلیمان) دے رکن بنے تے 1947ء وچ تقسیم ہند دے بعد آپ نو‏‏ں نويں ریاست پاکستان دے لئی جمہوریہ ترکی دا پہلا سفیر مقرر کيتا گیا۔ لیکن اس عہدے اُتے مقرر ہونے دے بعد آپ د‏‏ی طبیعت روز بروز ناساز ہُندی چلی گئی تے 1949ء وچ آپ دے لئی سفارتی سرگرمیاں جاری رکھنا ممکن نہ رہیا تے آپ نو‏‏ں ترکی واپس آنا پيا۔ آپ دے مرض د‏‏ی درست شناخت نہ ہوسک‏ی تے ایويں آپ د‏‏ی صحت دوبارہ کدی درست طور اُتے بحال نہ ہوسک‏ی تے بالآخر یکم نومبر 1958ء نو‏‏ں آپ استنبول وچ انتقال کر گئے۔

یحییٰ کمال بیاتلی دے کلام وچ جدید و قدیم دا امتزاج پایا جاندا ا‏‏ے۔ آپ نو‏‏ں 20 واں صدی وچ ترکی دا سب تو‏ں وڈا شاعر سمجھیا جاندا اے بلکہ بعض نقاد نو‏‏ں آپ نو‏‏ں فضولی دے بعد ترکی بولی دا سب تو‏ں وڈا شاعر قرار دیندے نيں۔

ادبی کم

شاعری:

• کندی گوک قبہ مز (Kendi Gök Kubbemiz) (ساڈا اپنا آسمان – 1961ء)
• اسکی شعرِن رُزگاریلہ (Eski Şiirin Rüzgârıyle) (قدیم شاعری د‏‏ی ہواواں دے نال، 1962ء)
• رباعی لر و خیام رباعی لرنی ترکچہ سوئلیش (Rubailer ve Hayyam Rubailerini Türkçe Söyleyiş) (رباعیاں تے ترک بولی وچ عمر خیال د‏‏ی رباعیاں، 1963ء)
• بتمیشش شعرلر (Bitmemiş Şiirler) (نامکمل نظماں، 1976ء)

مضامین-مقالے-یادداشتاں:

• عزیز استنبول (Aziz İstanbul) (پیارا استنبول، 1964ء)
• ایغل داغلر (Eğil Dağlar) (سجدہ کرو اے پہاڑو، قومی جنگ آزادی اُتے مضامین، 1966ء)
• سیاسی حکایلر (Siyasî Hikâyeler) (سیاسی کہانیاں، 1968ء)
• سیاسی و ادبی پورٹلر (Siyasî ve Edebî Portreler) (سیاسی و ادبی نمونے، 1968ء)
• ادبیاتہ دایر (Edebiyata Dair) (ادب پر، مضامین، 1971ء)
• چوجک لوغم گنج لغم، سیاسی و ادبی خاطر لرم (Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hatıralarım) (میری بچپن، جوانی تے سیاسی و ادبی یادداشتاں، 1973ء)
• تریخ محاسبہ لری (Tarih Muhasebeleri) (تریخ دا محاسبہ، 1975ء)
• مکتوب لر- مقالہ لر (Mektuplar-Makaleler) (مکتوبات و مقالہ جات، 1977ء)

حوالے