ملک معراج خالد

ملک معراج خالد
(اردو وچ: معراج خالد)
جم	20 ستمبر 1916   لہور
وفات	13 جون 2003 (87 سال)  لہور
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
جماعت	پاکستان پیپلز پارٹی
عملی زندگی
مادر علمی	اسلامیہ کالج لہور
پیشہ	سیاست دان ،  وکیل
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو

ملک معراج خالد ( 20 ستمبر 1916 - 13 جون 2003)) اک پاکستانی سیاستدان سپیکر قومی اسمبلی ، وزیر اعظم پاکستان تے پنجاب دے وزیر اعلا رہے ۔

ملک معراج خالد 20 ستمبر 1916 نوں کوٹ رادھا کشن، ضلع قصور پنجاب وچ جمے۔ 1942 وچ اسلامیہ کالج لہور وچ داخلا لیا تے 1948 وچ وکالت کرن لگ گئے ۔ اوہناں دی سوج سوشلزم ول سی ۔ 1965 وچ لہندے پاکستان دی اسمبلی دے ممبر منتخب ہوئے ۔ 1967 وچ پیپلز پارٹی وچ شامل ہو گئے ۔ 2 مئی 1972 توں 12 نومبر 1973 تک پنجاب دے وزیر اعلا رہے ۔ 3 دسمبر 1988 توں لے کے 4 نومبر 1990 تک سپیکر قومی اسمبلی رہے ۔ 5 نومبر 1996 توں 17 فروری 1997 تک پاکستان دے وزیر اعظم رہے ۔ 13 جون 2003 نوں اوہناں دی موت ہوئی ۔

ملک معراج خالد پاکستان دے سیاست دان تے عبوری دور وچ نگران وزیر اعظم سن ۔

حالات زندگی

ملک معراج خالد 20 ستمبر، 1916ء نو‏‏ں لاہور دے قریب،ضلع قصور دے اک پنڈ کوٹ رادھا کشن وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے قانون د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ معراج خالد پیشہ دے اعتبار تو‏ں وکیل سن تے لاہور دے نواحی علاقہ برکی دے اک چھوٹے کاشکار خاندان نال تعلق رکھدے سن ۔ انہاں نے اپنی عملی سیاست دا آغاز 60 د‏‏ی دہائی وچ ایوب خان دے دور وچ مسلم لیگ تو‏ں کيتا تے بعد وچ ’ضمیر دے بحران‘ دے عنوان تو‏ں اک پمفلٹ لکھ ک‏ے ایوب خان د‏‏ی حکومت اُتے تنقید د‏‏ی جسنو‏ں بہت شہرت ملی۔

جب ذوالفقار علی بھٹو نے ایوب خان حکومت تو‏ں علیحدگی اختیار کيتی تاں اوہ لاہورماں ملک معراج خالد د‏‏ی بنائی ہوئی اک تنظیم ایفروایشین پیپلز سالیڈیریٹی دے پلیٹ فارم تو‏ں پہلی بار حزب مخالف دے رہنما دے طور اُتے عوام دے سامنے آئے۔

معراج خالد پیپلز پارٹی وچ شامل ہونے والے ابتدائی لوکاں وچ شامل سن تے پیپلز پارٹی دے ٹکٹ اُتے لاہور تو‏ں 1970ء دے انتخابات وچ رکن قومی اسمبلی منتخب ہوئے۔

اس وقت دے آئین دے مطابق اک رکن قومی اسمبلی کو6 ماہ دے لئی کسی صوبہ دا وزیراعلیٰ وی منتخب کيتا جاسکدا سی۔ اس شق دے تحت وہ6 ماہ پنجاب دے وزیراعلیٰ رہے تے انہاں دا اس وقت دے طاقت ور گورنر غلام مصطفے کھر تو‏ں اختیارات اُتے تناؤ رہیا۔

بعد وچ انہاں نو‏ں ذوالفقار علی بھٹو د‏‏ی کابینہ وچ وفاقی وزیر زراعت بنا دتا گیا تے 1977ء دے متنازع انتخابات دے بعد مختصر مدت تک رہنے والی قومی اسمبلی وچ اوہ اسپیکر منتخب کیتے گئے۔

معراج خالد تحریک بحالی جمہوریت وچ بہت متحرک رہے تے انہاں نے کئی بار جیل کٹی۔ جدو‏ں بے نظیر بھٹو 1986ء وچ ملک واپس آئیاں تاں معراج خالد دا شمار پارٹی دے ’انکلوں‘ وچ کیہ جانے لگیا جنہاں نو‏ں بے نظیر بھٹو نے آہستہ آہستہ پارٹی دے معاملات تو‏ں دور کر دتا۔ 1988ء دے انتخابات دے بعد منتخب ہونے والی پیپلز پارٹی د‏‏ی حکومت وچ بے نظیر بھٹو وزیر اعظم بنیاں تے انھاں نے اک بار فیر معراج خالد نو‏‏ں قومی اسمبلی دا اسپیکر بنایا۔

جب صدر غلام اسحاق خان تے فوج دے سربراہ جنرل مرزا اسلم بیگ نے بے نظیر بھٹو د‏‏ی حکومت نو‏‏ں رخصت کرنے دا فیصلہ کيتا تاں اوہ در پردہ ملک معراج خالد نو‏‏ں بے نظیر بھٹو دے خلاف عدم اعتماد لیا ک‏ے وزیر اعظم بننے د‏‏ی دعوت دیندے رہے جو انھاں نے قبول نئيں کيت‏‏ی۔

پر ملک معراج خالد دے بے نظیر بھٹو تو‏ں اختلافات شدت اختیار کر گئے سن تے 1993ء دے انتخابات وچ پیپلز پارٹی د‏‏ی سربراہ نے انھاں لاہور تو‏ں انہاں د‏‏ی روايتی نشست اُتے انتخاب لڑنے دے لئی پارٹی دا ٹکٹ نئيں دتا۔

اسی دوران وچ ملک معراج خالد پیپلز پارٹی د‏‏ی سیاست تو‏ں دور ہوئے گئے تے انہاں نے اخوان المسلمون نامی تنظیم بنا ک‏ے لاہور دے پینڈو علاقہ وچ اسکول کھولنے تے انہاں نو‏ں چلانے اُتے توجہ مرکوز کرلئی- اوہ بین الاقوامی اسلامی یونیورسٹی اسلام آباد دے ریکٹر وی مقرر ہوئے گئے۔

جب صدر فاروق احمد خان لغاری نے وزیر اعظم بے نظیر بھٹو د‏‏ی دوسری حکومت نو‏‏ں 1993ء وچ برطرف کيتا تاں معراج خالد نو‏‏ں نگران وزیر اعظم مقرر کيتا گیا۔ انھاں نے 3 ماہ د‏‏ی مقررہ مدت وچ انتخابات کرواکے اقتدار نوازشریف دے سپرد کر دتا۔

انھاں نے کدی با ضابطہ طور اُتے پیپلز پارٹی چھڈنے دا اعلان نئيں کيتا لیکن اوہ 10 سال تو‏ں اس تو‏ں لاتعلق رہ‏‏ے۔

معراج خالد اک سادہ انسان سن جنھاں اکثر لاہور د‏‏ی مال روڈ اُتے گھمدے ہوئے تے باغ جناح وچ سیر کردے ہوئے دیکھیا جا سکدا سی۔ جدو‏ں اوہ نگراں وزیر اعظم بنے تاں انھاں نے وی آئی پی کلچر دے تحت ملنے والی مراعات نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تے ایئرپورٹ اُتے عام مسافراں دے راستے نو‏‏ں استعمال کرنا شروع کيتا۔

وفات

ملک معارج خالد 13 جون، 2003ء نو‏‏ں لاہور، پاکستان وچ انتقال کر گئے۔

سیاسی عہدہ
پیشرو عبدالحمید خان دستی	وزیراعلٰی پنجاب 1972ء   –   1973ء	جانشین غلام مصطفٰی کھر
پیشرو صاحبزادہ فاروق علی	سپیکر قومی اسمبلی پاکستان 1977ء	جانشین سید فخر امام
پیشرو حامد ناصر چٹھہ	سپیکر قومی اسمبلی پاکستان 1988ء   –   1990ء	جانشین گوہر ایوب خان
پیشرو بینظیر بھٹو	وزیراعظم پاکستان (نگران) 1996ء   –   1997ء	جانشین نواز شریف